Fruitteelt krijgt te maken met
oververzadigde markt in Europa
Vanuit de ZLM gezien
Kansen voor bio-ethanol nog
deze eeuw vijftig procent
Straatsburg
PPE-voorzitter hekelt politici
NFO-voorzitter voorspelt halvering aantal fruitbedrijven
Topman Suiker Unie:
Schap wil
duidelijkheid
over toekomstige
financiering LEI
fl
Het aantal gespecialiseerde fruitbe
drijven in Nederland zal in de ko
mende tien tot vijftien jaar met de
helft verminderen tot circa 1.500.
Dit voorspelde de voorzitter van de
Nederlandse Fruittelers Organisatie
(NFO), de heer J. Zevenbergen op
de algemene vergadering van zijn
organisatie, die donderdag jl. in Wa-
geningen is gehouden.
De sanering is volgens Zevenbergen
enerzijds een gevolg van de steeds
hogere eisen waaraan de bedrijven
moeten voldoen wat betreft milieu
en kwaliteit. Anderzijds is er sprake
van een toenemende internationale
konkurrentie. De NFO kiest nadruk
kelijk voor het voortbestaan van zo
veel mogelijk fruitbedrijven.
Zevenbergen pleitte voor gezamen
lijk optreden en waarschuwde tegen
tweespalt en versnippering.
Sterk draagvlak
De fruitteelt heeft een sterk draag
vlak nodig om de konkurrentiedruk
aan te kunnen. Zevenbergen noem
de het in dit verband positief dat het
areaal hard fruit in Nederland per
jaar met 500 tot 1000 hektare
groeit. Deze groei komt vooral van
uit bestaande bedrijven. Bedrijfsver-
groting is noodzakelijk. Nog maar
1250 bedrijven voldoen aan de om
vang van 8 ha hard fruit, die mini
maal nodig wordt geacht.
De NFO-voorzitter zei dat in heel
West-Europa de produktiecapaciteit
toeneemt. Voor Nederland en om
ringende landen wordt een toename
van 10 tot 20 procent binnen 5 jaar
verwacht. Bovendien groeit de im
port in de EG sterk, vooral uit het
zuidelijk halfrond, maar ook uit
Amerika en Oost-Europa. "We moe
ten bedacht zijn op een oververza
digde markt, met moordende
konkurrentie onder de aanbieders
van fruit", aldus Zevenbergen. Ne
derland levert overigens slechts 5%
van het EG-aanbod.
In een overvoerde markt is het zaak
zich te onderscheiden van de mas
sa. Het beste wapen is kwaliteit.
Deze wordt in toenemende mate
bepaald door het milieu. Daarom
hecht de NFO veel waarde aan de
introduktie van geïntegreerde fruit
teelt met behoud van een rendabele
bedrijfsvoering. Daarbij is registratie
van gewasbescherming noodzake
lijk. Intussen wordt de geïntegreer
de plaagbestrijding in de fruitteelt
op grote schaal reeds toegepast.
Bijna alle peren en de helft van de
appels komen uit boomgaarden
waar geïntegreerde plaagbestrijding
plaatsvindt.
Produktie omhoog
De toenemende kostprijs is een punt
van zorg. Het opvoeren van de ge
middelde produktie kan hiervoor
mede een oplossing vormen. De ge
middelde appelproduktie schom
melt in ons land rond de 30 ton per
ha. Dit kan in principe worden ver
dubbeld. Daarnaast wordt er ge
werkt aan het verbeteren van de
oogstzekerheid. Het voorkomen van
nachtvorstschade is daarbij een be
langrijk punt. Zevenbergen noemde
als voorbeeld de IJsselmeerpolders,
waar dankzij een grote krachts
inspanning de meeste onderne
mers nu over goed en voldoende
water voor beregening kunnen be
schikken.
De voorzitter van de hoofddirektie
van Suiker Unie, dr. G. Bresser,
schat de kans dat bio-ethanol voor
het jaar 2000 grootschalig als
brandstof zal worden gebruikt op
50%. In het blad Campagne van
Suiker Unie pleit hij voor een realisti
sche benadering van de discussie
over bio-ethanol.
Uiteindelijk zullen alle partijen moe
ten samenwerken om bio-ethanol
als aanvulling op transport
brandstoffen te verwezenlijken, al
dus dr. Bresser. De landbouwsector
kan wel erg voor deze agrificatie
zijn, maar als de oliemaatschappijen
het niet zien zitten, houdt alles op.
De overheid zal er van overtuigd
moeten worden dat toepassing van
bio-ethanol economisch verant
woord is en niet tot in lengte van
dagen ondersteund hoeft te worden
met behulp van subsidies.
In de startfase zijn maatregelen als
accijnsvrijstelling en braaklegpremie
zeer welkom, maar op termijn moet
bio-ethanol op eigen benen kunnen
staan. In de realistische benadering,
die dr. Bresser voorstaat, passen
overigens ook experimenten, zoals
bio-ethanol in Groninger stadsbus
sen, een project van Suiker Unie,
CSM en het openbaar vervoer in
Groningen.
Europese schaal
Dr. Bresser schrijft verder dat bio-
ethanol alleen op verantwoorde wij
ze kan worden toegepast als de ge
wassen, waaruit de stof kan worden
gewonnen, op Europese schaal
worden geteeld. Over een toe
komstig Nederlands aandeel in de
produktie zijn nog geen goede
schattingen te maken. Het valt dan
Dr. G. Bresser
ook niet te voorspellen welke rol
Suiker Unie gaat spelen in de ver
werking van suikerbieten tot bio-
ethanol. Zeker is dat ook de olie
maatschappijen zullen investeren in
verwerkingscapaciteit, aldus dr.
Bresser. De Franse oliemaatschappij
ELF beproeft momenteel al benzine
met een plantaardige toevoeging en
Shell is eveneens geïnteresseerd in
alternatieve energie, hoewel deze
maatschappij zich niet zozeer op
plantaardige grondstoffen richt.
Het Landbouwschap gaat met mi
nister Bukman (landbouw, natuur
beheer en visserij) praten over de
financiering van het Landbouw Eco
nomisch Instituut (LEI) op lange ter
mijn. Door de bezuinigingen bij de
overheid zijn de algemene
onderzoeks- en documentatietaken
van het LEI steeds sterker onder
druk komen te staan. Op dit mo
ment is het instituut al voor 20 pro
cent van zijn budget afhankelijk van
betaalde opdrachten. Het LEI zelf
beschouwt dit als een uiterste
grens.
Het LEI heeft het Landbouwschap
gevraagd om met ingang van dit
jaar structureel bij te dragen aan de
financiering van de zogenaamde
boekhouddocumentatie. Door de
bezuinigingen die voortvloeien uit
de Tussenbalans dreigt hier tot en
met 1994 een gat van circa 3 mil
joen gulden te ontstaan.
Bij het Landbouwschap bestaat
geen enthousiasme om de bijdrage
aan het LEI van nu 2 ton per jaar
structureel te vergroten. Voor het
dagelijks bestuur is hooguit een pro
jectmatige (mede)financiering
bespreekbaar. De daarmee samen
hangende uitgaven kunnen op zijn
vroegst worden opgenomen in de
begroting 1993. Ook de overheid zal
het LEI financiële zekerheid moeten
blijven verlenen.
Toen we jongstleden maandag met een groep ZLM-ers in Straatsburg
vooraan in een kilometerslange stoet van zo'n twintigduizend
Europese boeren voor de zoveelste maal demonstreerden tegen de
GATT-voorstellen en het EG-landbouwbeleid, worstelden in mijn bin
nenste zeer navrante gevoelens van onbegrip, kwaadheid, wantrou
wen en moedeloosheid om voorrang. Ik realiseerde me dat, terwijl wij
betoogden tegen weer 6% prijsverlaging (dat is -10% inclusief infla
tie), onderwijl alle treinen in Nederland platgelegd werden, omdat
men 3% loonsverhoging te weinig vindt
Het is toch onbeschrijfelijk schrijnend om te moeten constateren dat
een graanprijsdaling van totaal 40% over de laatste zeven jaar door
samenleving en politiek ervaren wordt als normaal en terecht, terwijl
diezelfde samenleving en de politici het volste begrip tonen voor de
spoorwegstakers. Woede en onbegrip worden toch je deel a/s je
moet vaststellen dat 's anderdaags de media bol staan van - (en be
grip zullen tonen voor -) de we/vaartseisen van het NS-personeel, ter
wijl de zeer terechte noodkreet van de landbouw hooguit (en dan nog
bagatelliserend) op pagina 7 afgedaan wordt, dan wel volledig gene
geerd wordt. Men weet immers dat boeren niet kunnen staken, ze
kunnen alleen maar ophouden te bestaan.
Brief
Lopend door Straatsburg heb ik nog eens een aan mij gerichte brief
van een anonieme collega-boer uit m'n zak gehaald en herlezen. Nor
maal besteed ik geen aandacht aan anonieme brieven. In dit geval
echter wel. Het is namelijk een dramatische hartekreet van een be
drijf sgenoot met een modaal zuidwestelijk akkerbouwbedrijf, die na
herhaalde en uitdrukkelijke pogingen om dat bedrijf aan te passen en
erin te investeren, het niet meer ziet zitten. Hij wenst anoniem te blij
ven omdat hij zich schaamt voor z'n vrouw en kinderen om toe te
geven dat hij, ondanks z'n ondernemerschap en vakkennis en on
danks het bijverdienen buitenshuis van zijn vrouw en van hemzelf in
de arbeidspool, jaar na jaar financieel inteert. Hij schaamt zich om te
bekennen, dat hij in een donkere tunnel kijkt en er - geheel tegen z'n
boerengeaardheid en levensstijl in - tegen opziet om weer te gaan
zaaien en poten; een bezigheid waar hij anders met vreugde naar
uitkeek.
COPA
Lopend in Straatsburg, vooraan in de stoet, en als boer m'n emotie
verdringend, heb ik van de gelegenheid gebruik gemaakt om meerde
re kopstukken van de Europese boerenorganisatie COPA te confron
teren met de inhoud en achtergrond van deze brief. En a/s regionaal
boerenbestuurder heb ik andermaal getracht mijn gevoelens van
machteloosheid en woede om te zetten in een concreet en agressief
beroep op de COPA-topmannen om in hemelsnaam nu eens op te
houden met telkens achter de muziek aan te lopen. Op te houden
met demagogische en aandacht afleidende kretologie tegen Amerika;
en op te houden met het zonder meer en radicaal afwijzen van de
Mac-Sharryvoorstellen. Zogenaamd principieel blijven roepen dat het
inkomen uit de prijzen moet komen en dat inkomenssteun dus taboe
is, heeft immers enkel en alleen tot gevolg dat de prijzen blijven dalen
zonder enige vorm van compensatie.
Vanuit de ZLM hebben we daarom ook in Straatsburg weer indrin
gend bepleit dat COPA compensatie moet eisen in plaats van afwij
zen. Compensatie nu (en direct dit jaar) voor elk procent
prijsverlaging dat we aan onze broek krijgen, dat moet de eis zijn. Het
handvat wat MacSharry biedt: inkomstencompensatie per hectare
voor de kleinere bedrijven, moet opgepakt worden. En alles moet uit
de kast gehaald worden om te bewerkstelligen dat die compensatie
gaat gelden voor alle bedrijven, groot of klein. Dat moet de inzet van
COPA zijn! We zullen de komende weken en maanden hier niet afla
tend op blijven hameren.
Het argument van landbouw-kopstukken, dat de EG-
budgetmogelijkheden ontoereikend zullen zijn om die compensatie
Voor een lange meerjarige periode mogelijk te maken, schuif ik terzij
de onder het motto: 'dat is Roomser dan de Paus'. A/s de Europese
politiek momenteel iets williger lijkt te worded voor hectare-toeslagen
(en dat menen we waar te kunnen nemen), dan moeten we pakken
wat we krijgen kunnen. Een nog verdere inkomensdaling zal ons na
melijk het laatste restje adem ontnemen om ons aan te kunnen pas
sen; en het zal met name voor de Nederlandse akkerbouw het totale
faillissement betekenen.
Inkomstencompensatie is de laatste strohalm voor velen om te trach
ten hun bedrijven in de komende jaren zodanig aan te passen, dat ze
zich minder afhankelijk maken van de politieke besluitvorming en van
de 'Brusselse' annex 'GATT'-marktverordeningsprodukten; en om zich
meer te kunnen oriënteren en richten op teelten en produkties voor
de werkelijke markt!
Van der Maas
Voorzitter Rob Tazelaar van het Pro-
duktschap voor Pluimvee en Eieren
(PPE) vindt, dat de intensieve vee
houderij soms 'onheus wordt be
jegend'.
Tijdens een toespraak ter gelegen
heid van de ingebruikneming van
een nieuwe mestverwerkingsinstal-
latie op een pluimveebedrijf in Ernst
(Gld), hekelde hij met name sommi
ge politici van Groen Links, D66 en
de PvdA. Die wekken wel eens de
indruk, dat boeren alleen uit zijn op
uitstel en liever nog afstel van mi
lieumaatregelen. Ook directeur-
generaal milieu bij de EG, de heer
Brinkhorst, heeft zich onlangs in die
zin uitgelaten. Dit soort uitspraken
zijn tegen het zere been van een
sector die al jaren achtereen werkt
aan oplossingen.
Dat er boeren zijn die door dit alles
onzeker worden, kan Tazelaar zich
goed voorstellen. Hij bepleitte daar
om een duidelijk en vastomlijnd
overheidsbeleid. 'Daaraan ontbreekt
het nu helaas teveel', aldus de PPE-
voorzitter.
