Aanpassing en omschakeling staat
centraal in Zeeuwse landbouwnota
Stimulering projekten in
Zeeuwse landbouw succesvol
Van der Maas eens met rode draad
Projectcoördinator
akker- en tuinbouw
in West-Brabant
Provincie tevreden over resultaten
'Ik ben het volledig eens met de ro
de draad van deze nota, namelijk
aanpassing en omschakeling naar
een meer consumentgerichte pro-
duktie'. Dit zei de heer H.C. van der
Maas tijdens de presentatie van de
Zeeuwse landbouwontwikkelings
nota vorige week woensdag in
Goes. Van der Maas kreeg de nota
aangeboden als voorzitter van de
Provinciale Raad voor de Bedrijfs
ontwikkeling. Ook de Zeeuwse
landbouwgedeputeerde D.J.P. Bruin-
ooge zei zich goed te kunnen vin
den in de nota.
De r.ota heeft als titel 'Landbouw in
de branding' meegekregen. Hef is
een Zeeuwse uitwerking van de lan
delijke Structuurnota Landbouw,
waarin als centrale doelstelling is
omschreven: een duurzame, veilige
en concurrerende landbouw.
Van der Maas greep de titel van de
nota aan om 'in de kantlijn' toch een
enkel kritisch woord te laten horen.
'De branding kan zo onstuimig zijn
dat de verdrinkingsdood dreigt. He
laas moet ik zeggen dat het Haagse
beleid ten opzichte van land- en
tuinbouw dit gevaar reëel maakt. Ik
doe daarom een dringend beroep op
de direkteur Landbouw, Natuur en
Openluchtrecreatie en op het Con
sulentschap voor de Landbouw in
deze provincie om achter het be
drijfsleven te gaan staan en samen
met ons op te trekken. Weest u niet
alleen dienaar en uitvoerder van
Den Haag, maar laat ook eens door
klinken dat alles wat men daar be
kokstooft in de praktijk wel
uitvoerbaar moet zijn'. Direkteur
LNO Zeeland, ir. A.W.H. van Weelde
ren, pakte de handschoen meteen
op. 'Wij leggen ons oor wel degelijk
te luister in de praktijk. Maar een
maal genomen beslissingen voeren
wij loyaal uit. Laat daar geen mis
verstand over bestaan'.
Gedeputeerde Bruinooge verklaarde
dat de aanbevelingen van de provin
ciale landbouwontwikkelingsnota
goed aansluiten op het provinciaal
beleid. Hij voelde zich met name
aangesproken door de ruime aan
dacht voor het milieu. 'In Zeeland is
gelukkig de milieubelasting door de
landbouw relatief gering. Dat moet
tenminste zo blijven'.
Dalend aantal bedrijven
Voorafgaand lichtte de Consulent
Landbouw in Zeeland, ir. A. van der
Linden, de nota toe. Uit het rapport
blijkt onder andere dat het aantal
bedrijven in de land- en tuinbouw in
Zeeland de laatste tien jaar met
16% is afgenomen. De hierdoor vrij
gekomen grond heeft geleid tot ge
middeld grotere bedrijven, maar in
het algemeen is de landbouw in
Zeeland nog kleinschalig. Verder
wordt geconstateerd dat 20% van
de bedrijven door middel van een
nevenfunctie wordt uitgeoefend en
dat de opvolgingsdruk in Zeeland
laag is. Ook de rentabiliteit laat te
wensen over, aldus Van der Linden.
Voor elke sector wordt in de nota de
huidige situatie geanalyseerd aan de
hand van vier hoofdonderwerpen:
markt en kwaliteit (vooral afzetmo
gelijkheden), duurzame bedrijfs
systemen (gewasbescherming,
bemesting, uitstoot van ammoniak,
rest- en afvalstoffen), structuur (land
inrichting, zoet water, natuurbeleid
enz.) management en informatise
ring (arbeidsvoorziening, onderne
merschap, enz.). Zo wordt onder
andere gesteld dat de bemesting in
evenwicht moet zijn met de onttrek
king van voedingsstoffen door de
gewassen. Ook wordt geconsta
teerd dat er nog diverse gebieden
zijn waar de verkaveling niet aan de
eisen voldoet en waar de ontwate
ring niet optimaal is.
Ir. A. van der Linden
In de oplossingsrichtingen geeft de
nota voor elke sector een groot aan
tal aanbevelingen. De aanbevelin
gen zijn op zichzelf niet nieuw. Ze
sluiten voor het grootste deel aan
op wat reeds in andere beleidsvisies
- onder andere van de ZLM - is vast
gelegd.
Bij akkerbouw stelt de nota onder
andere dat het noodzakelijk is in de
uienteelt de verloren gegane mark
ten terug te winnen. Dat is mogelijk
door binnen de totale bedrijfskolom
meer aandacht te besteden aan
kwaliteit. De binnendijkse teelt van
mariene cultures is een goed voor
beeld van hoe de specifieke Zeeuw
se omstandigheden kunnen worden
benut. Agrificatie biedt op de lange
termijn perspectief, aldus de nota.
Herstructurering
Wat betreft de herstructurering sluit
de nota naadloos aan op het her
structureringsrapport voor de akker
bouw in Zuidwest-Nederland. Van
de akkerbouwbedrijven in Zeeland
behoort 10% tot de grote bedrijven
(meer dan 60 ha). Deze bedrijven
moeten het zoeken in oppervlakte
vergroting en kunnen dan de huidi
ge hoofdgewassen blijven telen.
Tijdens een bijeenkomst in West-
Brabant waarbij vertegenwoordigers
van de landbouworganisaties aan
wezig waren hebben vertegenwoor
digers van het ministerie van
Landbouw, de provincie Noord-
Brabant en het Landbouwschap de
eind-reactie op het rapport 'Nu zaai
en, straks oogsten' toegelicht.
'Nu zaaien, straks oogsten' is een
ontwikkelingsvisie op de akker
bouw en vollegrondstuinbouw in
West-Brabant. In de studie (1991)
staan aanbevelingen voor projecten
waarover de verschillende partijen
standpunten hebben ingenomen.
Het gaat hier om een sectorvisie
waarbij afweging ten opzichte van
de overige beleidsterreinen nog
moet plaatsvinden.
Om de projectvoorstellen uit 'Nu
zaaien, straks oogsten' te begelei
den en de kringvoorzitters van de
landbouworganisaties te ondersteu
nen is voor twee jaar ir. G. Wilms als
projectcoördinator part-time aan
gesteld. De heer Wilms is tevens
coördinator van het Platform Agrari
sche Markt- en product Innovatie
(PAMI).
De heer Wilms is gehuisvest in het
kantoor van het Landbouwschap,
Spoorlaan 350, Tilburg,
013-426429.
Ongeveer een derde deel van de
Zeeuwse akkerbouwbedrijven be
hoort tot de middelgrote bedrijven
(30 tot 60 ha). Deze hebben moge
lijkheden in de intensieve teelten,
zoals vollegrondsgroenten, pootaar-
dappelen, bloembollen, zomer- en
droogbloemen, houtig kleinfruit,
enz. Daarnaast kunnen ze traditio
nele gewassen blijven telen.
Het grootste deel van de bedrijven
heeft minder dan 30 ha grond. De
helft daarvan heeft een bedrijfs-
hoofd van 50 jaar of ouder en (nog)
geen opvolger. Omschakeling naar
intensieve teelten zit er voor deze
bedrijven niet. In veel gevallen is
vroegtijdige beëindiging de oplos
sing. Is het bedrijfshoofd jonger en
is er een opvolger, dan kan worden
gedacht aan omschakeling naar in
tensieve teelten, of zelfs aan fruit
teelt en glastuinbouw, aldus de
nota, die ook voor de vollegronds-
groenteteelt, tuinbouwzaadteelt,
glastuinbouw, rundveehouderij, var
kenshouderij, pluimveehouderij en
schapenhouderij een reeks aanbe
velingen geeft. De visserij is in een
aparte bijlage beschreven.
'Wij leggen geen diktaat op, maar
wijzen slechts de richting aan, die
de ondernemers in de land- en tuin
bouw kunnen volgen', aldus consu
lent Van der Linden. 'De eerste
verantwoordelijkheid voor de uit
voering van onze aanbevelingen ligt
bij het bedrijfsleven. Wij van het
Ir. A.W.H. van Weelderen
consulentschap rekenen het echter
tot onze taak om initiatieven te ne
men en te stimuleren. Voor de ver
schillende doelgroepen willen we in
gezamenlijk overleg een plan van
aanpak opstellen. Want we geloven
dat de land- en tuinbouw in Zeeland
nog volop kansen heeft'.
tarwe voor Zeeuws boerenbrood,
borage, buitenbloemen, volle
grondsgroenten, tulpenbroei, klein
fruit en biologische land- en tuin
bouw. Op lange termijn bieden wel
licht ook olievlas, korrelmais,
glastuinbouw, olifantsgras en olie
houdende zaadgewassen moge
lijkheden.
Zeeaster en suikermais
Ook het voorbereidend onderzoek
naar de teelt van zeeaster is volgens
de provincie een succes geworden.
De provinciale bijdrage van
f 50.000,— is aan dit projekt goed
besteed. Hetzelfde geldt voor de
steun aan het suikermaisprojekt van
Jos de Regt in Kapelle. Nu de twee
de oogst achter de rug is, heeft men
vertrouwen in het projekt. De afzet
is nu al verdubbeld en de prijs is ge
lijk of zelfs hoger geworden. Een
knelpunt is nog het ontbreken van
voldoende vriesbedrijven in Zeeland.
Grobeka ontwikkelt zich volgens de
provincie volgens de verwachtin
gen. De provincie stelt voor dit pro
jekt f 100.000,— beschikbaar.
Het zoetwaterprojekt op Zuid-
Beveland is met steun van de pro
vincie f 1 miljoen) in aanleg. Voor
de zoetwateraanvoer in de Reiger-
bergsche Polder houdt de provincie
de hand nog even op de knip. Rijks
waterstaat kan nog geen garanties
geven voor de kwaliteit van het wa
ter. De provincie heeft f 300.000,—
over voor dit projekt.
Borage
De teelt en verwerking van borage
blijkt in Zeeland goed mogelijk,
maar de oogstmethode levert nog
de nodige problemen op. Borage
wordt gebruikt in de pharmaceuti-
sche industrie. Bij de oogst van het
zaad treden aanzienlijke verliezen
op. De totale opbrengst bedroeg ge
middeld 500 kg per ha, terwijl het
gewas gemiddeld 1200 kg per ha
bevat. De provincie steunt dit pro
jekt met f 54.200,—.
Tenslotte noemt de provincie Zee
land nog de steun aan het haalbaar
heidsonderzoek naar glastuinbouw
in het Sloegebied en de provinciale
bemoeienis met de uitbreiding van
het laboratorium van VanderHave in
Rilland-Bath, alsmede enkele inci
dentele aktiviteften. "Onze eindkon-
klusie is dat in grote lijnen de
stimulering vanwege de provincie
succesvol is geweest, mede in
ogenschouw nemend dat sprake is
van innovaties, die per definitie risi-
kovol zijn", aldus gedeputeerde
staten.
De provincie Zeeland is tevreden
over de landbouwprojekten, die in
de afgelopen jaren met stimule-
ringssteun van de provincie van de
grond zijn gekomen. Het wordt ver
heugend genoemd, dat geen van
deze projekten is mislukt. Wel zijn
nog niet in alle gevallen de effekten
precies meetbaar.
De provincie heeft tot nu toe aan 12
projekten in de landbouw financiële
ondersteuning verleend. De STAP
(Stichting Agrarische Projekten)
kreeg ruim f 173.000,— om combi-
banen te kreëren voor agrarische
werknemers. Tot nu toe Zijn hiermee
150 personen geholpen, waarbij de
provincie per werknemer een be
drag van bijna f 3.000,— op tafel
legde.
Het Informatiecentrum Schoondijke
heeft in eerste instantie van de pro
vincie f 100.000,— ontvangen.
Voor de periode 1992-1993 is nog
eens ruim een ton toegezegd. Re
cent onderzoek heeft aangetoond
dat het Infocentrum een goede bij
drage levert aan toepassing van in
formatica op het boerenbedrijf. Wel
zal meer aan werving moeten wor
den gedaan.
De hazelnotenteelt is door de pro
vincie gesteund met f 50.000,—.
Inmiddels is 22,9 ha ingeplant. Daar
komt binnenkort 12,5 ha bij. Omdat
het om een meerjarige teelt gaat, is
over de afzet nog weinig bekend.
De Stichting Stimulering Plantaardi
ge Produktie krijgt van de provincie
f 50.000,— per jaar. De Stichting
bevordert de introduktie van nieuwe
teelten, zoals pootaardappelen, bak-
Aanleg van de zoetwaterpijp op Zuid-Beveland.
