Organisatiegraad boeren in
Zeeland en Brabant erg hoog
Anderhalve eeuw ZLM
ZLM-kantoren
aan rand Goes
:12 Organisatienieuws
in ZLM
Voorzitter
van der
Maas
draait al
lang mee
Het dagelijks bestuur van de ZLM met adviseurs in vergadering bijeen.
Sinds 1987 is de heer H.C. (Huib) van der Maas voorzitter van de
ZLM. Hij is afkomstig uit een boerengeslacht, dat zijn wortels op
Tholen heeft, maar zich in het begin van deze eeuw op Noord-
Beveland vestigde. Van der Maas werd 53 jaar geleden in Kats gebo
ren en woont daar nog altijd.
Hij volgde de HBS-A en de Middelbare Landbouwschool, bracht een
paar jaar in het buitenland door, leerde onder andere het boerenleven
in de Verenigde Staten kennen en rolde in de zestiger jaren als het
ware vanzelf in het agrarische jongerenwerk. Hij was onder andere
bestuurslid van de Plattelands Jongeren Gemeenschap Nederland. In
die funktie bezocht hij de vergaderingen van het hoofdbestuur van de
ZLM. Zijn vader had hem op zijn 21ste al lid gemaakt van deze land
bouworganisatie.
In 1964 trouwde Huib van der Maas met een boerendochter uit
Zeeuws-Vlaanderen. Ze kregen twee kinderen. De eerste zes jaar van
zijn huwelijk boerde hij samen met zijn vader op het akkerbouwbe
drijf te Kats (140 ha). In 1970 trok vader zich terug en nam Huib sa
men met zijn broer Cees het bedrijf over. In 1975 werd hij voorzitter
van de kring Noord-Beveland van de ZLM en deed hij zijn intrede in
het hoofdbestuur van de ZLM. Een jaar later werd hij voorzitter van
de akkerbouwkommissie. Hij gaf elf jaar leiding aan deze kommissie.
In 1987 loste hij A.J.G. Doeleman af als algemeen voorzitter van de
ZLM.
Van der Maas heeft ook in de koöperatieve wereld zijn sporen ver
diend. Hij was enkele jaren voorzitter van de koöperatie Noord-
Beveland, die later op ging in de grote regionale koöperatie Cebeco-
Zuidwest. Van die koöperatie was Van der Maas vice-voorzitter tot
1987, het jaar waarin hij tot voorzitter van de ZLM werd benoemd.
Van der Maas heeft onlangs laten weten beschikbaar te zijn voor een
nieuwe termijn als voorzitter van de ZLM. De huidige termijn loopt
medio dit jaar af.
Het werkgebied van de Zuidelijke
Landbouw Maatschappij bestaat uit
de provincies Zeeland en Noord-
Brabant. Van oudsher is de ZLM de
grootste boerenorganisatie in
zuidwest-Nederland. De ZLM heeft
nu een kleine 8.000 leden, waarvan
ruim 4.532 met grond. In Zeeland
zijn circa 6.000 boeren bij de ZLM
aangesloten, in Brabant 2.000.
Globaal gesproken zijn zeven van de
tien boeren in Zeeland lid van de
ZLM. De andere drie zitten bij een
van de zusterorganisaties (CBTB,
NCB) of zijn niet georganiseerd.
Hieruit blijkt dat de organisatiegraad
in Zeeland erg hoog is. Ook in Bra
bant ligt de organisatiegraad vrij
hoog. Een op de tien georganiseer
de Brabantse boeren is aangesloten
bij de ZLM.
In het ledenbestand van de ZLM
wordt geen onderscheid gemaakt
naar het soort bedrijf, dat men
heeft. De kontributieheffing ge
schiedt op basis van hektares (to
taal 110.000 ha). Alleen voor
varkenshouders, pluimveehouders
en champignontelers bestaat een
aparte regeling.
Vooral in Zeeland zijn de akkerbou
wers veruit in de meerderheid. Van
de totale oppervlakte kultuurgrond
in Zeeland is ruim 80% akkerbouw.
Tuinbouw (vooral fruit- en volle-
grondsgroente) is in opkomst. Ook
in West-Brabant voert akkerbouw
de boventoon. In de Biesbosch en
het Land van Heusden en Altena
zien we naast akkerbouw ook nogal
wat veebedrijven. In de Langstraat,
Midden- en Oost-Brabant is de vee
houderij dominant.
Kringen en afdelingen
De ZLM is opgebouwd uit 85 afde
lingen en 13 kringen. In omvang,
traditie en stijl bestaan er tussen af
delingen en kringen onderling grote
verschillen. De kring Hulst (324 le
den) bijvoorbeeld is de enige zonder
afdelingen. Ook dat hoort bij de
"kuituur" van de ZLM. De grootste
ZLM-kring is West-Brabant (ruim
1.000 leden), de kleinste Langstraat
(228 leden). Er is een diskussie op
gang gekomen over een eventuele
verkleining van het aantal kringen.
In het spoor daarvan zullen waar
schijnlijk ook meer fusies van afde
lingen tot stand komen. Een aantal
afdelingen is inmiddels al gefuseerd.
De voorzitters van de dertien krin
gen hebben zitting in het hoofd
bestuur van de ZLM, dat als regel
elke maand vergadert. De voorzitter
van de kring West-Brabant, J. Ge
luk, en de voorzitter van de kring
Oost Zuid-Beveland, C. Hamelink,
vertegenwoordigen in het hoofd
bestuur behalve hun eigen kring
resp. de sektor akkerbouw en de
sektor tuinbouw. Namens laatstge
noemde sektor zit ook de heer C.
Sterrenburg, tuinder in de
Langstraat, in het hoofdbestuur. De
sektor veehouderij wordt vertegen
woordigd door de heer W. van Veld
huizen uit Aarle-Rixtel en de heer D.
Hannewijk uit Heinkenszand. k
De vergaderingen van het hoofd
bestuur worden bijgewoond door
een aantal adviseurs, waaronder als
regel de direkteur LNO in Zeeland,
de voorzitter van Verzekeringen
ZLM en vertegenwoordigers van de
agrarische jongeren en de platte
landsvrouwen in Zeeland en Bra
bant. Behalve de twee
laatstgenoemden is het hoofd
bestuur volledig een mannenge-
zelschap.
Dagelijks bestuur en sekretaris
Het dagelijks bestuur van de ZLM
bestaat uit vijf leden, te weten de
voorzitter H.C. van der Maas (Kats),
de vice-voorzitter A.H. Munters (Fij
naart) en de sektorvertegenwoordi-
gers Geluk, Hamelink en Van
Veldhuizen. Algemeen sekretaris
van de ZLM is mr. J. Oggel. Hij geeft
sinds 1977 leiding aan de dagelijkse
werkzaamheden in het Landbouw-
huis en vertegenwoordigt evenals
de voorzitter en andere bestuursle
den de ZLM bij tal van gelegenhe
den binnen en buiten de landbouw.
Niet alleen in Zeeland, ook in Bra
bant heeft de ZLM een volwaardige
plaats in diverse organen, zoals de
Gewestelijke Raad van het Land
bouwschap en de Provinciale Raad
voor de Bedrijfsontwikkeling in de
Landbouw. Ook participeert de ZLM
zowel financieel als bestuurlijk in in
noverende projekten van de provin
cie Brabant. In Zeeland is de ZLM de
drijvende kracht' achter o.a. de
Stichting Stimulering Plantaardige
Produkties, bedoeld om nieuwe
teelten te stimuleren en mogelijk te
maken.
Voor de Zuidelijke Landbouw Maat
schappij (ZLM) zou een eventuele
fusie met een of meer andere land
bouworganisaties niet de eerste zijn
in haar geschiedenis. De ZLM is na
melijk een samenvoeging van de
Zeeuwsche Landbouw Maatschap
pij en de Noord-Brabantse Maat
schappij van Landbouw. Deze beide
organisaties sloten in 1969 de han
den ineen en vormen sindsdien de
Zuidelijke Landbouw Maatschappij
met kantoren in Goes en Zeven
bergen.
De ZLM is een van de oudste land
bouworganisaties in Nederland. De
maatschappij werd in 1843 opge
richt. Zij bestaat dus in 1993 pre
cies 150 jaar. Een jubileum, dat
zeker niet ongemerkt voorbij zal
gaan. Bij de oprichting van de ZLM
aanvaardde Koning Willem II het be
schermheerschap. Sindsdien staat
de ZLM onafgebroken "onder hoge
bescherming" van de opeenvolgen
de Oranjevorsten. Ook koningin
Beatrix aanvaardde kort na haar in
huldiging in 1980 het bescherm
vrouwschap.
Naast het geven van voorlichting
aan boeren beijverde de ZLM zich
voor de opbouw van goed landbou
wonderwijs. Ook maakte de ZLM
zich sterk voor onderlinge samen
werking tussen de boeren. De eer
ste landbouwkoöperatie in
Nederland met de welluidende
naam "Welbegrepen Eigenbelang"
werd in 1878 opgericht door de
ZLM.
Nadat omstreeks 1870 de meekrap
kuituur uit Zeeland was verdwenen
- tot dan een belangrijke bestaans-
bron voor de boeren - kwam de teelt
van suikerbieten als welkome
plaatsvervanging in het bouwplan.
Op initiatief van de ZLM kwam in
1880 de eerste Nederlandse Coöpe
ratieve Suikerfabriek te Sas van
Gent tot stand.
De toenemende aktiviteiten maak
ten het op den duur onmogelijk de
werkzaamheden nog aan huis bij de
sekretaris uit te voeren. In 1917
opende de ZLM het Landbouwhuis
aan de Grote Markt in Goes.
Reputatie
De ZLM beleefde in het Landbouw
huis een bloeiperiode en ontwikkel
de zich tot een gereputeerde
organisatie in de Zeeuwse samenle
ving. De dienstverlening aan de Ie-
sim
den breidde zich intussen verder uit.
In 1923 werd het Landbouwboek-
houdbureau van de ZLM opgericht,
nu Accountantsunie ZLM. In 1951
volgde de Onderlinge Verzekerings
Maatschappij van de ZLM, nu Ver
zekeringen ZLM. Beide instellingen
ontwikkelden zich voorspoedig. De
banden met de landbouworganisa
tie zijn sterk gebleven. In 1963
kwam het Grond- Pacht en Taxatie
bureau (Gropatax) tot stand, waarin
al snel de Noordbrabantse Mij. van
Landbouw en later ook de CBTB
gingen deelnemen. De eigen
Sociaal-Ekonomische Voorlichtings
dienst kreeg vanaf de jaren zestig
eveneens gestalte.
Als landbouworganisatie is de ZLM
door de jaren heen nauw betrokken
geweest en gebleven bij de ontwik
keling van het platteland. De oor
logshandelingen in 1940-1945, de
watersnoodramp in 1953 en het
daaruit voortgekomen Deltaplan
hadden ingrijpende gevolgen voor
Zeeland, niet in het minst voor de
Zeeuwse boeren. De ZLM heeft een
belangrijke rol gespeeld bij de voor
bereiding en uitvoering van de vele
ruilverkavelingen, die de inrichting
van het landschap in Zeeland in de
laatste decennia sterk veranderd
hebben.
De toenmalige voorzitter, ir. M.A.
Geuze, gaf in de na oorlogse jaren
van wederopbouw op bezielende
wijze leiding aan de ZLM. Hij han
teerde de voorzittershamer van
1945 tot 1965 en is thans ere
voorzitter van de ZLM.
In augustus 1991 vertrok de ZLM uit de binnenstad van Goes en be
trok een nieuw kantoor aan de rand van deze Zuidbeve/andse stad.
De "dochters" van de ZLMAccountantsunie ZLM en Verzekeringen
ZLM, waren hier al gevestigd, zodat een clustering van ZLM-kantoren
is ontstaan. Behalve de verschillende ZLM-diensten zijn in het nieuwe
Landbouwhuis nog gehuisvest de Gewestelijke Raad Zeeland, de
Plattelandsjongeren, de Plattelandsvrouwen, de bedrijfsverzorging
(VBAZen het taxatiebureau Gropatax.
