Uit de praktijk
Boerenverstand
Dammenroute in het vizier
Stilstand is achteruitgang
Moeten de grenzen wel open?
Rare dingen
Vanuit WALCHEREN volgt alweer
de laatste bijdrage van dit jaar aan
deze rubriek. Als men het oor zo
eens te luisteren legt mag 'in de
praktijk' zich in een goede belang
stelling verheugen. Het valt op hoe
verschillend de schare praktijkschrij
vers vanuit hun achtergrond, ziens
wijze en ervaring reageren en
kommentaar geven. Hieruit blijkt
ook de pluriformiteit in de opbouw
van het ledenbestand van onze or
ganisatie, die desondanks toch de
wil, de moed en het aanpassings
vermogen opbrengt om deze vorm -
ook dat is een identiteit - in stand te
houden. Dit gebeurt onder steeds
wijzigende omstandigheden, zowel
intern als extern. Het is te hopen
dat de belangen in hun veelzijdig
heid ten opzichte van bedrijven en
bedrijfsvoering op een aanvaardbare
manier blijven behartigd worden.
De schaalvergroting binnen onze or-
ganisatie(s) stond de afgelopen tijd
weer centraal. De eerste aanzet, op
voorzet van het bestuur, is door de
ledenraad in bijna de grootst moge
lijke meerderheid ondersteund. Wil
het kans van slagen hebben, dan
zullen een grote inzet en offers van
bestuurders van hoog tot laag nodig
zijn om tot een organisatiestruktuur
te komen, die in het grotere verband
nog werkbaar is en die de te ver
wachten meerwaarde aan belan
genbehartiging voor de kleiner in
aantal wordende leden waarmaakt.
Maar juist de blijvers en aanstaande
bedrijfsopvolgers zullen de belan
genbehartiging intensiever nodig
hebben en ook gevoelsmatig de
"we horen erbij" moeten kunnen
onderschrijven.
Het zal de grote uitdaging worden
om dat doel in het komende jaar
gestalte te geven, want anders
geldt: beter een goede kleine orga
nisatie gedragen door de leden dan
een slechte grote, waar het lid zich
zelf zoekt. Zakelijkheid zal de boven
toon moeten voeren. Het
gemoedelijke, het onder-ons-zijn
(we hebben daar al een heleboel
van ingeleverd) zal nog meer verva
gen. Deze aspekten hebben in de
totaliteit van het leven best hun
waarde, maar men kan er geen reke
ningen van betalen. Daar zijn ook
andere mogelijkheden voor.
Terug naar de dagelijkse praktijk op
de bedrijven. We moeten konstate
ren dat we al vroeg in een wat win
terse periode zijn terechtgekomen.
Op wat kleine uitzonderingen na is
het land geploegd. Er is nog veel
tarwe gezaaid. Het zal wel even du
ren voor de eerste groene sprietjes
zichtbaar zijn. Statistisch, gezien de
zaaitijd, is van deze tarwe geen top-
opbrengst meer te verwachten,
maar de kans op een uitzondering is
altijd aanwezig. Laten we het daar
maar op houden.
Diegenen die hun aardappelland on-
geploegd de winter door laten gaan
hebben al succes wat bevriezing
van achtergebleven knollen betreft
en met een paar keer cultiveren over
de vorst een tweeledig effekt be
haald, namelijk struktuurbevorde-
rend en meer bevroren knollen.
De bietenhopen zijn toch nog afge
dekt moeten worden. Overigens
geeft dit weinig problemen als ge
volg van het windstille weer en in
ons gebied overwegend lichte vorst.
De laatste analyses van de late En
gelse Raaigrassentypen blijken in
hun algemeenheid mee te vallen.
Uitvalpercentages van 20% en min
der hoort men noemen, terwijl ook
de bruto-opbrengsten van deze ty
pen op een goed niveau lagen, met
name door betere bloeiomstandig-
heden na de slecht weer-periode af
gelopen zomer. Een meevaller dus
voor die telers die deze rassen heb
ben geteeld. Of dit toe te schrijven
is aan een weloverwogen beslissing
om deze typen te zaaien, laten we
maar in het midden. Volgend jaar is
het misschien juist andersom, hoe
wel door de jaren heel blijkt dat de
laatrijpe typen in vergelijking met de
vroege zeker niet de minste zijn!
Wat vele tongen heeft losgemaakt
in agrarische kringen, en niet enkel
in deze, is de voorlichting vanuit
Rijkswaterstaat inzake het mogelijk
te volgen tracé van de zgn. Dam
menroute onderdeel van de Rijks
weg 57 op Walcheren. De
voorlichting blonk niet uit in duide
lijkheid, ook niet in de presentatie.
Het was allemaal wat houterig, sla
gen om de arm houden, alles kan
nog wijzigen, is het geld beschik
baar en daardoor de onzekere
tijdsspanne van eventuele uitvoe
ring enzovoorts, enzovoorts. Wat
men bereikt heeft: veel onzekerheid
voor de betrokkenen die er mee te
maken krijgen in bedrijfsvoering,
woongenot, toekomstige investerin
gen, etc. Dat er wat moet gebeuren
aan de huidige verkeerssituatie
wordt door velen onderkend en dat
veranderingen een logisch gevolg
hiervan zijn is begrijpelijk. Het is al
vele keren gezegd: hopelijk wordt de
aanleg ingepast in het toekomstige
landinrichtingsplan en lopen deze
zaken parallel. Gezien de huidige po
litieke benadering voor de toekomst
ingeschat, kan men hier niet opti
mistisch over zijn, andere overwe
gingen hieromtrent daargelaten.
Terugkomend op de aanhef van dit
schrijven: we staan weer bijna aan
het eind van het jaar. Vele dingen
zijn weer gekomen zoals ze geko
men zijn. Ondanks alle moderne be-
drijfstechnieken en toepassingen
leven we met onze bedrijfsvoering
toch dicht bij de natuur, die zijn niet
te voorspellen invloed heeft op dit
alles. Zo breekt de tijd weer aan van
de viering van de aanstaande feest
dagen, die zich in onze levensstijl
hoofdzakelijk afspeelt in en rond
huis en hof, binnen familie en ken
nissenkring. Allen goede Kerstda
gen, prettige jaarwisseling en een
gelukkig nieuwjaar toegewenst.
Rijdend over NOORD-BEVELAND
valt mij op hoe mooi het ook nu in
december is. Veel kale akkers netjes
geploegd en soms al met de cultiva
tor bewerkt. Hier en daar staat de
wintertarwe boven en overwaast de
grauwe grond met fris groen. Er
gaat beslist rust uit van zo'n land
schap. Die rust is zich ook geleide
lijk aan het overdragen op de
bewoners van de boerderijen.
Het oogst werk is klaar. De bieten
zijn van het erf of gaan a.s. week
weg. Het is tijd om na te denken, in
lichtingen in te winnen en plannen
te maken voor het volgend jaar.
Diverse cursussen zijn al begonnen
of beginnen binnenkort. De Noord-
bevelandse cursuscommissie heeft
voor deze winter gekozen om bezig
te zijn met public relations voor de
agrarische ondernemer. Deze cur
sus wil de ondernemer inzicht ge
ven in de manieren waarop hij de
consument kan vertellen waarom hij
produceert zoals hij produceert en
waarom dat eventueel niet volledig
naar wens van de consument kan
gebeuren. Het is zondermeer goed
om ons te beraden over de mogelijk
heden om ons naar buiten te pre
senteren en eventueel te reageren.
In ons gebied wordt deze winter
veel aandacht besteed aan volle-
grondsgroenteelt. Grobeka en DLV
beijveren zich om het hardst om de
diverse mogelijkheden voor nieuwe
teelten onder de aandacht te bren
gen. Belangstelling is er zeer zeker.
De resultaten van deze inspanning
zullen in de toekomst zeker op de
akkers te zien zijn. Het blijft voor de
ondernemer echter een moeilijke af
weging. Past het bij de bedrijfsmo-
Door het uitrijverbod van mest blijft op veel Westbrabantse (op de
'uitrijkaarten' a/s zandgrond aangewezenbedrijven de groenbe-
mester (bladrammenas en gele mosterd staan tot 1 januari a.s. An
ders zouden ze, voorzien van een laagje drijf mest begin december zijn
indergep/oegd.
In MIDDEN- EN OOST-BRABANT
loopt het ook tegen het einde van
1991. Was 1992 niet het jaar waar
in de grenzen open gingen binnen
Europa? Een groot handelsblok zo
dat ze opgewassen zijn tegen de
rest van de wereldmarkt? Nu, we
weten allemaal wat er in Maastricht
bereikt is, of liever gezegd: wat er
niet bereikt is. Er bestaan nog zo
veel traditionele gebruiken en ook
achterstand dat er voorlopig nog
niet veel van zal komen.
Ook voor Nederland is het nu weer
opnieuw de vraag: moeten de gren
zen wel helemaal open? Er is ge
zegd dat dit ideaal was voor de
landbouw: geen belemmeringen
aan de grenzen. Met onze techni
sche voorsprong redden we het
best, enzovoorts, enzovoorts. Maar
gaan we nu de plannen bekijken van
de overheid op het gebied van land
bouw, dan lees je net het tegenover
gestelde. Ook de plannen van de EG
gaan in diezelfde richting. Maar dat
is realiteit, wordt er dan gezegd.
Niets daarvan. Het enige dat een
doorsnee agrariër merkt is dat de
mensen van alle organisaties grip op
de zaak verliezen als het gaat om
beleid. Hier in de regio is het helaas
precies eender.
De laatste weken is het ontwerp
Streekplan overal ter sprake ge
weest en gelukkig zijn er velen die
een bezwaar ingediend hebben.
Daarnaast stond er voor woensdag
jl. een demonstratie gepland door
agrariërs uit de ruilverkaveling St.
Oedenrode. Maar de geluiden uit
het provinciehuis zijn nog scherper
aan het worden. De provincie komt
zelfs naast het Streekplan in dezelf
de tijd met een aanvullende regeling
voor alle staltypes, ongeacht leeftijd
en wat er ingehouden wordt. De fi
nanciële gevolgen zijn voor de boer
zelf uiteraard. Hoezo grenzen open
en een concurrerende duurzame
land- en tuinbouw?
In de afgelopen week hebben we
ook kunnen zien dat onze kringvoor
zitter er mee stopt. Hij is reeds lange
tijd voor onze leden in touw ge
weest. Hij heeft alle soorten beleid
meegemaakt en toch de vinger aan
de pols gehouden, daar waar nodig.
Waarvoor vanaf deze plaats hartelijk
dank. Ik wil alle lezers goede Kerst
dagen en een realistisch 1992 toe
wensen.
gelijkheden? Is de grond geschikt?
Wil je meer handenarbeid gaan ver
richten? Bestaat de mogelijkheid om
eventueel part time-krachten aan te
trekken? En zeker niet in de laatste
plaats de vraag of er voldoende fi
nancieel resultaat te verwachten
valt. De grootste beperking om op
Noord-Beveland te starten met vol-
legrondsgroenteteelt is het totaal af
wezig zijn van zoet water. De keuze
is daarom uiterst beperkt. In aan
merking komen alleen prei, broccoli,
groene asperges, radicchio rosso en
spruiten. Door over te stappen op
vollegrondsgroenteteelt graaft de
akkerbouw zijn eigen graf, deelde
politicus Verbeek ons kortgeleden
mee in een algemene vergadering
van de ZLM-kring. De tijd zal het le
ren of hij gelijk heeft. Het is zeker
dat stilstand achteruitgang bete
kent. Voor velen is het dringend tijd
om tot een bedrijfsaanpassing te
komen waardoor het bedrijfsrende-
ment wordt verbeterd. Het kan van
levensbelang zijn.
Ik wens een ieder veel wijsheid bij
het nemen van beslissingen en bo
vendien gezellige feestdagen.
Een belangrijk voordeel van de
technische vooruitgang in de
landbouw-mechanisatie is het
comfort dat de moderne trekker
cabine biedt. Voorzien van een
goede geluidsinstallatie hoeven
wij gedurende een lange werk
dag niet verstoken te blijven van
wereld- en ander nieuws. Het
leuke van het Nederlandse om
roepbestel is dat wij, indien wij
daar althans prijs op stellen, een
bonte mengeling van meningen
en overtuigingen kunnen, be
luisteren. Horen wij op een be
paald ogenblik bij de VPRO het
oproer kraaien een luttel aantal
minuten later beluisteren wij de
aankondiging van het einde der
tijden bij de EO.
Donderdag om een uur of negen
in de morgen vertelt ene Peere
boom ons over het wel en wee
van de ekonomie, meer wee dan
wel overigens. Zo nu en dan be
handelt hij een aantal wat hij
noemt rare dingen. Soms zitten
daar leerzame zaken tussen. Wij
willen deze keer eenzelfde werk
wijze volgen.
Nummer één
Raar geval nummer één gaat
over ekonomen en ekonomische
instituten. Ekonomen presente
ren zich graag a/s wetenschap
per en omdat zij sommetjes
kunnen maken lijkt dat ook zo te
zijn. Toch is dat niet juist. De
ekonomie als wetenschap houdt
zich voornamelijk bezig met gis
werk en interpretatie van sta
tistiek. Zo heeft het LEI
uitgerekend dat de gemiddelde
akkerbouwer ongeveer vijftien
honderd uur per jaar werkt en
daarmee twee maal modaal ver
dient. Wij schieten hier niet veel
mee op. Volgens ons wordt de
aard en gedachtenwereld van de
ekonomie als wetenschap ner
gens beter getroffen als in dat
onsterfelijke lied van drs. P. (Pol-
zer) over de veerman. In dit lied
komt de volgende strofe voor:
...."als de pont dezelfde lengte
had a/s de breedte van de
stroom, dan kon zij blijven lig
gen, zo zei mij laatst een
ekonoom....".
Nummer twee
Raar geval nummer twee betreft
diskussie en beleefdheid. De
landbouw is zeer beleefd. Het
doet er niet toe wie er met een
idioot plan op de proppen komt,
altijd gaan landbouwvoor/ieden
de diskussie aan en worden ar
gumenten gewisseld. Dit strekt
hen zeker tot eer, maar het is
weinig doeltreffend. Het kan ook
anders. Wij herinneren ons in dit
verband een literair diskussiepro-
gramma later op de avond (dins
dag VPRO radio 2). Een van de
forumleden was prof. dr. Karei
van het Reve. Op een gegeven
moment kwam Harry Mulisch
ter sprake en in het bijzonder
diens sympathie voor Cuba. Van
het Reve nam gelijk het woord
en sprak: "Voorzitter, ik dacht
dat we het hier over schrijvers
zouden hebben; als we over gek
ken hebben, heb ik wel wat be
ters te doen". Zo zouden wij
(landbouw) moeten reageren op
lieden als Rabbinge, Heden die
veel geleerd hebben, maar daar
om nog niet geleerd zijn.
Nummer drie
Nog een raar ding. We leven, zo
als al meer gezegd, in een bizar
tijdsgewricht. Tot in het diepst
van hun ziel bewogen mensen
verwijten mij, akkerbouwer, dat
ik gifpiepers produceer. Tegelij
kertijd bespuiten dezelfde lieden
hun armzalig stukje tuingrond
met brandnetelgier, spiritus en
zeepsop. Weg met al die chemi
sche kankerverwekkende troep
zeggen ze, terwijl ze dus zelf be
zig zijn met miere- en oxaalzuur,
methylalkohol en een waterige
oplossing van natronloog, zaken
die ze ook in mandflessen bij de
drogist zouden kunnen betrek
ken. Zaken die per kilogram
werkzame stof vele malen gifti
ger zijn dan bijvoorbeeld pirimor
en round-up. Onder deze lieden
komt ook veel vegetarisme voor.
Ieders goed recht, net wat u
zegt, wellicht gezonder, arme
bio-industrie-dieren en zo. Zeer
juist, maar u moet bij dezelfden
eens gaan kijken wat er in het
etensbakje van hun troeteldiertje
zit: hapklare brokken voor poes
en hond in drieëntwintig soorten
met heerlijke vleesjus. Zalig de
eenvoudigen van geest...
Nummer vier
Nog eentje. U kent hem wel, zo'n
akkerbouwer. Hij is nog geen
vijftig, heeft een prachtig, mis
schien groot en eigen, bedrijf. Hij
redt het wel, tegen de verdruk
king in. Hij houdt van zijn werk,
hij is boer in hart en nieren. Zet
hem ergens midden op z'n
grond in een PTT-tentje en hij zal
u zeggen waar hij is. Hij houdt
ervan om tot midden in de
nacht, of nog later, aardappels te
rooien. Hij is gek op een mooi
stukje ploeg werk, stemt VVD,
d.w.z. vroeg, vlak en droog. Kort
om hij heeft het eigenlijk prima
naar zijn zin. Misschien heeft hij
ook wel een zoon(tje), die het al
lemaal prachtig vindt, een opvol
ger wellicht. Het hoeft niet, maar
het zou toch wel mooi wezen. En
toch, zo nu en dan denkt hij:
kwam er maar eens een projekt-
ontwikkelaar om er een golf
baan van te maken.
Kijk, dat is pas echt een raar
geval.
