Kerstbijlage
Zweedse akkerbouwer heeft aan
bedrijf van 105 ha niet genoeg
■33
Landbouw in Zweden niet langer beschermd
Jan Dorst
Anders Manssonakkerbouwer in het Zweedse Lund: wij durven de konkurrentie Hier wonen Anders en Karin Mansson met hun twee kinderen,
met onze Europese bedrijfsgenoten aan.
Anders Mansson, akkerbouwer in
de buurt van het Zweedse Lund,
lacht minzaam. 'Is het echt waar
dat de Hollandse boeren zoveel geld
verdienen met hun aardappels?',
vraagt hij quasi nieuwsgierig aan
zijn Nederlandse gasten. 'Dan moet
ik volgend jaar ook maar eens aard
appels gaan telen'. Ofschoon de
tijden ook voor de Zweedse boer
verre van gemakkelijk zijn, kan er bij
Anders Mansson nog best een
grapje af. Slim als hij is, heeft hij er
voor gezorgd niet uitsluitend afhan
kelijk te zijn van wat de boeren pro-
dukten opbrengen.
Zijn 105 ha grote akkerbouwbedrijf
mag er overigens best zijn. Het ligt
in een van de vruchtbaarste streken
van Zuid-Zweden. Het groeiseizoen
duurt er 240 dagen en dat is voor
Scandinavische begrippen erg lang.
Ook het klimaat is gunstig: milde
winters en redelijk koele zomers.
Opgeruimd
De boerderij van Anders en Karin
Mansson ligt op enkele minuten rij
den van de Universiteitsstad Lund
(75.000 inwoners). Het is een ty
pisch Zweedse boerderij, bestaande
uit drie los staande schuren en een
prachtig groot woonhuis, gegroe
peerd rondom een ruime vierkante
binnenplaats. Het erf ziet er opge
ruimd uit, de in lichte kleuren ge
schilderde gebouwen staan er prima
bij.
Anders en Karin Mansson wonen er
samen met hun twee jongens van
drie en vijf jaar. Hij is de derde gene
ratie Mansson op het bedrijf. Enkele
jaren geleden nam Anders het be-
VERVOLG VAN PAGINA 6
Watersnood
Een aparte periode, ook in het leven
van Jan Dorst, was de watersnood-
tijd. In Goes zat hij weliswaar droog,
maar omdat hij in 1951 opnieuw
Voedselkommissaris was geworden
- na deze post, na zijn benoeming
tot direkteur van de Keuringsdienst
in 1947, te hebben neergelegd - viel
de verantwoordelijkheid voor de si
tuaties in het rampgebied, naast die
van burgerlijke en waterstaatsauto
riteiten, met name voor het zo
zwaar getroffen platteland, in het
bijzonder op hem. En hij was er dan
ook. Ik meen dat hij het eerste kon-
takt was dat we op Tholen te zien
kregen en hij kwam per bootje wat
hard nodig was toen. Hij nam de lei
ding en verordineerde wat we
moesten en mochten doen met
paarden en vee, met bevoorrading,
met registratie van de varkens, ga
maar door.
Later heeft hij de noodzakelijke vol
gende herverkaveling begeleid en in
het eerst verschenen bericht in deze
krant werd terecht zijn lidmaat
schap van de Centraal Cultuur Tech
nische Commissie vermeld en
geprezen. Jaren ook is hij later voor-
drijf van zijn vader over. Mansson is
een pachtboer. De meeste grond
(73 ha) is eigendom van de Univer
siteit van Lund, die maar liefst
23.000 studenten telt. De rest is
van de gemeente. De pachtprijs ligt
op ongeveer 650 gulden per ha.
Bouwplan
Op aardappels na ziet het bouwplan
van de Manssons er bijna Neder
lands uit:
16 ha wintertarwe, 9 ha suikerbie
ten, 2,5 ha rode kool, 7 ha spinazie,
60,5 ha gerst en zomergraan, 5,5
ha graszaad en 4,5 ha vlas.
De bieten zijn nog maar net afge
voerd naar een van de vijf suikerfa
brieken in Zweden. De opbrengst
valt bepaald niet tegen: 58,5 per ha
en een suikergehalte van 17,5. Daar
zou menig Nederlands boer voor te
kenen, maar Anders Mansson is er
niet van onderste boven. Voor hem
is het een gemiddelde opbrengst.
Aardappels heeft Mansson tot nu toe
dus niet geteeld. De grond is vol
gens hem te zwaar en hij heeft er de
machines niet voor. Maar de goede
aardappelprijzen in Nederland heb
ben hem aan het twijfelen gebracht.
'Ik heb een paar percelen waar ik
zitter geweest bij de NV De Bathpol-
ders. Als men goed op de hoogte
wilde blijven van datgene wat zich
in de praktische landbouw en fruit
teelt op technisch en handelsgebied
afspeelde, beter klankbord was er
niet en daaruit putte hij, ook al weer
zonder zich ooit op de voorgrond te
stellen, zijn kennis en kracht. Ik
denk trouwens dat het organisatori
sche vermogen hem was aan
geboren.
Voldoening heeft Dorst ook beleefd
aan zijn voorzitterschap van het
bestuur der Visserijen op de Zeeuw
se stromen. Met zijn kennis, erva
ring en inzicht was hij een echte
Domein-inspekteur, die na Zeeland
te land ook Zeeland te water leerde
kennen. Anders en grondiger dan al
leen via de veerboten en - ponten
die wij andere Zeeuwen trouwens
allemaal nog in het merg aanwezig
voelen, wanneer we nu achter het
stuur over een der vele Deltadam-
men snellen.
Een andere grote liefde kende hij
voor het paard. Vele parades heb ik
met hem die voorzitter was van de
Federatie van Zeeuwse Rijverenigin-
gen bij concoursen en tentoonstel
lingen mogen afnemen. In
Haamstede, waar zijn tweede thuis
viel, na Goes, heeft hij zo lang mo
gelijk zijn ruiterschap aangehouden.
waarschijnlijk toch wel aardappelen
kan telen. Volgend jaar ga ik het
proberen'.
Machinepark
Over machines gesproken: een van
de schuren op Manssons bedrijf
staat er vol van. Het materiaal ziet
er goed uit. We zien twee trekkers
(John Deere 125 pk en IH 90 pk),
een aanhanger (Volvo 641), een eg
(6 m), een zaaimachine (4 m), een
IH-combine (4,3 m), een berege-
ningsinstallatie, een rijenspuiter voor
de suikerbieten en een kantelploeg
met vier scharen. Via een werktui
gencombinatie met drie bedrijfsge
noten in de buurt heeft hij verder de
beschikking over een spuitinstallatie
(24 m), een bietenrooier (3-rijen),
een cultivator, een roller en nog een
ploeg. Met eigen handen heeft
Mansson op zijn bedrijf een droog-
en opslagruimte gebouwd. Negen
maanden van het jaar heeft hij een
vaste medewerker in dienst. Zijn
omzet bedroeg vorig jaar 450.000
gulden. Kortom, Anders Mansson
runt een modern akkerbouwbedrijf,
dat in een land, waar de gemiddelde
bedrijfsgrootte nog geen 30 ha is,
tot een van de grootste mag wor
den gerekend.
Boervriendelijk
Maar toch heeft Anders Mansson
ingezien, dat hij op den duur de kost
niet meer uitsluitend in de land
bouw zal kunnen verdienen. Zwe
den heeft jarenlang een uiterst
boervriendelijk beleid gevoerd, in
clusief inkomenstoeslagen per hec
tare. Maar ook in Zweden is
vanwege overproduktie en milieube
leid het roer omgegaan. De land
bouw zit in de overgangstijd naar
een vrije markt en zal uiteindelijk on
der dezelfde condities als de andere
sectoren moeten zien te overleven.
Daar komt bij dat Zweden wil toe
treden tot de EG.
Anders Mansson is van mening dat
de landbouw in zijn land de concur
rentie met de andere EG-lidstaten
aan kan. De produktieomstandighe-
den en de kwaliteit van de Zweedse
produkten zijn zeker niet minder dan
in de andere EG-lidstaten, zo luidt
zijn visie. Toch zijn de boeren in
Zweden niet gerust op een toe
komst onder de EG-paraplu. Mans
son: 'Als Zweden straks lid is van de
EG, zullen wij de enige boeren in de
gemeenschap zijn, die milieube
lasting moeten betalen. Dat bete
kent dat we in een scheve
concurrentiepositie komen te zitten.
Een kilo stikstof kost 7,68 Zweedse
kronen (ca. f 2,50) en een kilo
kalksalpeter 6,62 kronen f 2,20).
Daar zit een deel milieubelasting
voor de staat in. Wij zullen in de EG
alleen mee kunnen komen als de
milieubelasting ook in de andere
landen wordt ingevoerd'. Als Mans
son verneemt dat zijn wens wat be
treft Nederland wel eens spoedig in
vervulling zou kunnen gaan, ver
schijnt er opnieuw een glimlach
rond de mondhoeken. 'Dat gaat de
goede kant op
Ondernemende boeren
Anders Mansson heeft zijn conclu
sies op tijd getrokken. Hij heeft en
kele jaren samen met elf andere
boeren een nieuw bedrijf opgericht.
Het bedrijf houdt zich bezig met
bouwen en verbouwen van onroe
rend# goed, aanleg en onderhoud
van tuinen en parken en aanverwan
te aktiviteiten. Het werk gebeurt
grotendeels met 'gereedschap' van
de boeren zelf. Zo hebben de boeren-
ondernemers een contract met de
gemeente Lund voor het maaien
van gras in de gemeenteplant
soenen.
De nevenwerkzaamheden breiden
zich van jaar tot jaar uit. De 12 boe
ren behaalden vorig jaar met elkaar
een omzet van 3 ton. Anders Mans
son is een van de initiatiefnemers
van het collectief. Hij hoeft er niet
op uit te trekken te schilderen of te
snoeien. Zijn taak is het bijhouden
van de administratie. 'Slim bekeken,
vindt u niet?' zegt hij ten afscheid.
Opnieuw verschijnt er een brede
grijns op zijn gezicht.
KJ.
r<2> »-<* ccs :<a> r<
En in de club van paardenfokkers op
de Haringvreter nam hij ijverig deel.
Tholenaren onder elkaar
Met z'n tweeën hebben we ter gele
genheid van het tweede eeuwfeest
van de Verenigde Staten een maand
door Canada en Noord-Amerika ge
toerd. Dan leer je elkaar wel kennen.
We waren toen beiden weduwnaar,
hadden onze echtgenotes op dezelf
de wijze en naar de mens gesproken
te vroeg verloren. Dat schept een
band. Donderdag 's middags voor
dat Jan Dorst de volgende morgen
dood in zijn bed werd aangetroffen,
was ik bij hem op bezoek. Hij moest
iets voorvoeld hebben, hij was geë
motioneerd, heeft nog het hele fa
miliealbum vanaf zijn vroegste jeugd
met mij doorgenomen. Twee Thole
naren onder elkaar. Het verraste mij
daarom niet geheel en al toen zo
kort daarna zijn zoon Wim mij belde
dat vader overleden was. Na de ter
aardebestelling op het kerkhof te
Middelburg naast zijn vrouw die
hem 16 jaren voorafging, dacht ik
de daaropvolgende nacht in een sla
peloos uur aan een oud schoolliedje:
'Ik had een wapenbroeder,
ik heb hem nu niet meer'
Marien Geuze
Wouw, december 1991
5 r<5 2<a. t*s «s t*St r<& !*S CCS E« t» £<S JVS «S «5 «S f» «s scs tw
mmmmé
"Kapitein" Dorst op de Inspektieboot van het Zeeuwse Visserij-
bestuur.
