Kinderen van grote gezinnen
zelfstandiger en vindingrijker
Kinderen betrekken bij het
werk op de boerderij
k
Jan en Toos Ros te Sprundel:
Gerrit en Ria Harmsen:
'Kinderen van grote gezinnen van
het platteland hebben niet altijd die
aandacht van de ouders die ze mis
schien nodig hebben. Voor hun ver
dere ontwikkeling hoeft dat geen
belemmering te betekenen. Zij wor
den vindingrijk. In de praktijk zie je
zelden dat zulke kinderen in de WW
terechtkomen'. Dat zeggen Jan en
Toos Ros uit het Westbrabantse
Sprundel. De opvoeding van Bianca
van 10, Angela van 7 en de twee
ling Cindy en Tamara van 4 vormt
naast het runnen van het bedrijf een
hele organisatie. Zij hebben naast
een varkensvermeerderingsbedrijf
van 160 zeugen een intensieve tak
van 2 ha sierheesters.
Toos is wekelijks 25 uur op het be
drijf te vinden. 'Het zijn aangepaste
uren', merkt zij op. 'Wij hebben een
duidelijke taakverdeling. Ik doe het
huishouden en verzorg de kinderen,
breng ze naar school, naar bed en
help met het huiswerk. Hierdoor kan
Jan zich voor 100% met de varkens
en de kwekerij bezighouden. Door
onze bedrijfsvoering kunnen we niet
altijd voor de kinderen klaar staan.
Een belangrijk punt waar we ons
wel aan houden is het gezamenlijk
eten en koffie drinken'.
Zelfstandig
'Op school zegt het onderwijzend
personeel dat kinderen van de boer
derij zelfstandiger zijn', aldus Jan.
'Zij zijn gemakkelijker, minder ver
wend en ondernemen meer. Wij
overladen de kinderen niet met
speelgoed. Bij mij thuis waren wij
met z'n zessen. Je hebt geleerd met
anderen om te gaan en geen indivi
dualist te worden. Het sociale
aspect krijgt bij kinderrijke gezinnen
meer aandacht'.
De vier dochters hebben het op de
boerderij naar hun zin. Bianca is
weg van dieren en is geïnteresseerd
in alles wat met natuur te maken
heeft. Op school discussieert ze
graag over milieu. 'Papa geeft de
planten niet meer mest dan ze no-
Jan en Toos Ros uit Sprundel aan de keukentafel met hun vier dochters.
dig hebben om te groeien. Van uit
laatgassen gaan de bomen dood'.
Bianca zit in een majorettekorps en
rijdt pony. Op school is rekenen niet
haar sterkste zijde. Tekenen en to
neelspelen gaat haar beter af en
daarom wil ze later misschien wel
actrice worden. Angela houdt van
het platteland, omdat ze in de stad
niet goed kan slapen. Zij speelt
graag met de hond en konijn. Bin
nenkort hoopt zij haar zwemdiplo
ma te behalen. Haar
toekomstdroom? Zangeres of on
derwijzeres. Cindy en Tamara zijn
nog onder de indruk van een dagje
Efteling en een weekje naar een
bungalowpark. 'Jaarlijks een week
er tussenuit is gewoon nodig om
even de dagelijkse beslommeringen
kwijt te raken', vinden Jan en Toos
Ros.
Uitstapjes
'De zondagen reserveren we zoveel
mogelijk voor de kinderen. Wij ma
ken uitstapjes of gaan ergens op vi
site'. Als de gelegenheid zich
voordoet gaan Jan en Toos uit. Car
naval en kermis worden niet over
geslagen. Met vrienden gaan ze af
en toe op de zaterdagavond uit. Op
maandagavond gaat Jan sporten.
'Sporten is nodig voor je ontspan
ning. Je ontmoet andere mensen
waarmee je over allerlei onderwer
pen kunt praten. Boeren onder el
kaar hebben het altijd over hun
bedrijf'.
Toos gaat een keer per week zwem
men en is lid van een vrouwenvere
niging. Hoewel zowel bij Jan als
Toos studeren niet direct is gestimu
leerd willen zij toch dat hun kinde
ren er niet met de pet naar gooien.
In deze tijd is het belangrijk dat
meisjes een afgerond vak leren.
'Meisjes moeten evengoed op hun
eigen benen kunnen staan. Je weet
maar nooi waar ze in de maatschap
pij nog voor komen te staan'.
Overvol
De week zit overvol bij de familie
Ros. 's Morgens om half zeven gaat
de wekker. Tot half acht gaat Toos
mee de stal in. Ook na het avonde
ten helpt ze een uur met afvoeren.
Daarna volgt het huishoudelijke
werk. Jan is 's avonds niet voor ne
gen uur binnen. Televisie kijken is er
niet bij. Het bijhouden van de admi
nistratie is in hoofdzaak werk voor
de latere avonduren.
De tak sierheesters is een wat uit de
hand gelopen hobby van Jan. 'Ik
ben klein begonnen en heb het
steeds uitgebouwd. Hoewel het
werk erg veel uren kost stoot ik het
niet af. Hele dagen werken in een
varkensstal is ook niet alles. Elke
dag een paar uur in de buiten lucht
zorgt voor afwisseling'. Omdat Jan
bezig is met verdere aanpassingen
in de stal, die het werk verlichten,
komt er voor Toos meer tijd vrij voor
de kinderen. 'Nu de oudsten wat
zelfstandiger worden komen andere
zaken aan de orde. Regelmatig een
onderhoudend gesprek is er een
van'. Jan van Tilburg
t*S tX* !*S t» JSCS &St !W «S «S C«S iW E<=S «5 CftS ÜCi £<S «CS «CS £CS «CS «CS «CS {CS «CS «CS £CS «5 «CS ÏCS »CS «CS «CS £<S «CS «CS£CS «te.
Kinderen op de boerderij. De voor
delen wegen niet op tegen de nade
len. Dat vinden Gerrit en Ria
Harmsen uit Harfsen (Gelderland).
Hun twee koters, Arjan van zes en
Rick van twee, krijgen in alle opzich
ten de ruimte. De kereltjes doen ge
woon mee met het boerenwerk en
worden niet angstvallig beschermd
tegen mogelijke gevaren. 'Je moet
in het begin streng zijn en goed dui
delijk maken wat niet mag', is het
devies van Ria Harmsen. Haar jon
gens krijgen vrijheid en zelfstandig
heid, waar ze geen misbruik van
maken.
Wat doe je op een boerderij met een
kind van één jaar dat al kan lopen
als een kievit? Gerrit en Ria Harm
sen zagen dit zo'n vijf jaar geleden
niet als een probleem. Hun oudste
zoon Arjan ging in zijn eerste levens
jaren al volop mee naar buiten, 's
Ochtends vroeg vergezelde hij zijn
moeder tijdens het kalverenvoeren.
Tussen een paar balen hooi ver
maakte hij zich opperbest. Overdag
vond hij het 'lekker op de trekker' bij
opa of pappa. 'Op de trekker kun je
ze het best in de gaten houden',
vindt Gerrit.
Al gauw kreeg Arjan zijn eigen trap-
trekker, waarmee hij het erf onveilig
maakte.- Maar niet voor zichzelf. Zijn
ouders hebben hem al vroeg gewe
zen op mogelijke gevaren en het
blijkt dat dat werkt.
Vertrouwen
Ria maakt zich nu geen zorgen als
de kinderen alleen buiten zijn. Ze
weet dat er bepaalde maatregelen
zijn genomen, zoals afdekken van
de mestkelder en het veilig wegzet
ten van de reinigingsmiddelen. Te
vens zorgt ze dat haar jongens snel
vertrouwd raken met bijvoorbeeld
een trap. Arjan en Rick leerden al
snel dat traplopen niet gevaarlijk is,
als het maar op de juiste manier ge
beurt. De ladders hoeven dus op de
boerderij niet weggehaald te wor
den. 'Op een gegeven moment heb
Gerrit en Ria Harmsen geven hun jongens vee! vrijheid op de boerderij.
je er vertrouwen in dat het goed
gaat', aldus Ria.
Arjan en Rick worden niet angstval
lig weggehouden van allerlei moge
lijke gevaren op het
melkveehouderijbedrijf. Gerrit en Ria
passen eerder een tegenovergestel
de methode toe. De jongens worden
volop betrokken bij het boerenwerk.
Daardoor leren ze ook spelenderwijs
de gevaren onderkennen. Voor de
stieren hoeft Ria ze dan ook niet te
waarschuwen, ze weten dat de
beesten weieens onverwachte uit
vallen maken. En verder gaan ze ge
woon hun gang op het bedrijf.
Spelenderwijs
Het liefste helpt Arjan zijn ouders.
Hij kan al een beetje trekkerrijden,
want hij mocht sturen toen er hooi-
baaltjes geladen moesten worden.
En als zijn moeder een keer trekker-
rijdt kan Arjan haarfijn uitleggen
waar alle knopjes voor dienen. 'Ze
kunnen hier van alles doen en ze le
ren spelenderwijs tal van dingen'.
Ria en Gerrit vinden dat de grote
voordelen van het hebben van kin
deren op de boerderij. Arjan zelf
vindt ook dat hij bevoorrecht is ten
opzichte van vele van zijn vriendjes
die niet op een boerderij wonen.
Plannen
'Je moet op een boerderij wel meer
regelen', noemt Ria een nadeel van
kinderen opvoeden op een bedrijf.
Maar dat is een kwestie van plan
nen. De schoonouders wonen ge
lukkig vlakbij en als het dan een
keer niet uitkomt gaan de jongens
naar opa en oma. 'Dat vind ik niet
erg, want ik weet dat de kinderen
daar ook schik hebben'.
Ingrijpend is haar leven niet veran
derd door de komst van Arjan en
Rick, zo vindt ze zelf. Ria werkte
eerst nog drie ochtenden per week.
Toen de oudste kwam is ze thuisge
bleven. Haar aandacht werd toen
steeds meer getrokken naar het
werk op de boerderij en in de loop
der jaren heeft ze veel taken van
haar schoonouders overgenomen.
'Ik ben ook wel makkelijk. Als er
achter veel moet gebeuren dan doe
ik aan het voorhuis wat minder.
Daar heb ik ook totaal geen schuld
gevoelens over'. Ze erkent dat het
boerin en moeder zijn veel energie
vraagt. 'Het is een klus. Ik ben 's
avonds dan ook wel moe'.
Aandacht verdelen
Soms vindt Ria het jammer dat ze
haar aandacht moet verdelen tus
sen de kinderen en het bedrijf. 'Als
de kinderen eens gezellig met
'mam' binnen willen spelen en als
dan blijkt dat mijn hulp achter nodig
is, dat is weieens vervelend. En ook
als het mooi weer is en we moeten
inkuilen, dat vind ik dat we eigenlijk
met de jongens naar het zwembad
moeten'. Maar Ria denkt dat ze dat
het komende kuilseizoen beter gaat
plannen. In de buurt wonen geen
kinderen van de leeftijd van Arjan,
waardoor hij weinig met andere kin
deren heeft gespeeld. Dat hebben
Ria en Gerrit als een nadeel onder
vonden.
Ingrid van den Hengel
