Meewerken, meedenken, meebeslissen
Bedrijfsbelang gaat verder
dan de keukentafel
Integratie, theorie en praktijk
Milieubrochure voor
fruit- en boomtelers
G. Middelkoop
vrouwen daadwerkelijk lid zijn ge
worden.
Welke oorzaken liggen hieraan ten
grondslag, kun je je afvragen. Wat
weerhoudt vrouwen ervan om lid te
worden? Ligt de oorzaak bij de vrou
wen, die geen interesse tonen, niet
genoeg kennis denken te hebben of
bang zijn om in deze 'mannenwe
reld' binnen te dringen? Is er op ver
gaderingen onvoldoende
herkenbaarheid voor vrouwen, zijn
het onderwerpen die vrouwen niet
aanspreken? Of ligt de oorzaak bij
de landbouworganisatie, dat nog
steeds een 'mannenbolwerk' is?
Zou het dan toch die uitnodiging
zijn vanuit de organisatie: Aan de le
den en huisgenoten zijn ook wel
kom, of de dames zijn welkom, die
niet aanspreekt of is de vergader- en
organisatiestructuur de reden van
het wegblijven van vrouwen.
Meewerken, meedenken, mee
beslissen meestemmen, dus ook
lid worden van de ZLM.
G. Middelkoop-v.d. Ploeg
(Dit is het eerste artikel van een se
rie van drie over integratie van vrou
wen in het werk van de
landbouworganisatie. De volgende
twee verschijnen in een van de
eerstvolgende uitgaven).
Het beleidsplan van de ZLM geeft
aan: Vrouwen meer betrekken bij
het werk van de ZLM. Meewerken,
meedenken, meebeslissen
meestemmen dus ook lid worden
van de ZLM. Zo op het eind van het
jaar is er gelegenheid om te over
peinzen van ja, wat brengt het nieu
we jaar ons. De boeren zijn klaar
met de werkzaamheden, de werk
tuigen worden schoon gespoten, de
tarwe voor het komende seizoen is
gezaaid, en als ik dit zit te overden
ken is het prachtig winterweer. Dat
geeft dan wat inspiratie naar 1992
toe.
Meewerken, meedenken, mee
beslissen meestemmen, dus ook
lid worden van de ZLM. Dit zou een
doelstelling, of zoals u wilt, een re-
klamespotje kunnen zijn voor 1992.
Van oudsher hebben vrouwen in de
land- en tuinbouw een belangrijke
positie op het bedrijf ingenomen.
Voor de opkomst van de industriali
satie hadden zij binnen het bedrijf
vaak hun eigen tak, c.q. taak, waar
voor zij de volledige verantwoorde
lijkheid droegen.
Mechanisatie
Door de mechanisatie is er veel ver
anderd voor de vrouw. De komst
van machines bracht met zich mee,
dat vrouwenwerk ineens mannen
werk werd, b.v. bewerking van melk
tot zuivelprodukten werd niet meer
thuis door vrouwen maar in de fa
briek door mannen gedaan.
Vrouwen die eerst naast hun man
voor het bedrijf stonden werden in
veel gevallen vrouwen die op de
achtergrond meehielpen, meedach
ten en meebeslisten, echter alles op
het bedrijf. Als het bedrijf naar bui
ten trad, was het steeds de man die
het bedrijf vertegenwoordigde.
Ook de belangenbehartiging voor de
land- en tuinbouw, georganiseerd in
de landbouwmaatschappijen, was
een taak voor mannen. Het was
zelfs niet mogelijk voor meewerken
de vrouwen om lid te worden, alleen
bedrijfshoofden werden geaccep
teerd als lid.
Als gevolg van een veranderde sa
menleving, waarin het steeds meer
vanzelfsprekend werd dat vrouwen
voor hun eigen belangen opkwa
men, werd ook de agrarische vrouw
zich steeds bewuster van haar posi
tie. Het zijn met name de platte
landsvrouwenorganisaties die hier
een groot aandeel in hebben gehad;
zij hadden veel cursussen en thema
avonden georganiseerd, waarbij zo
wel bewustwording, sociale vaar
digheden als kennisoverdracht aan
de orde kwamen.
Lidmaatschap
Mede door toedoen van de Platte
landsvrouwen hebben de diverse
landbouworganisaties een aantal ja
ren geleden hun lidmaatschap voor
de vrouwen opengesteld. Formeel
zijn er dus geen belemmeringen
meer. De agrarische vrouw kan lid
worden van de landbouworganisa
tie, heeft dezelfde rechten als man
nelijke leden.
De ZLM was één van de eerste
landbouworganisaties waar de
vrouwen lid van konden worden. Je
zou dan ook mogen veronderstellen
dat de slogan: meewerken, mee
denken en meebeslissen en
meestemmen achterhaald is. Ech
ter, het blijkt dat nog relatief weinig
Zijn vrouwen bang om in de mannenwereld binnen te dringen?
Ik heb weieens een auto gehad,
waarop ik de sticker "Women are
born leaders, you're following one!"
had geplakt. Normaal ben ik niet zo
sticker-achtig en vooral niet op de
auto, maar deze vond ik gewoon
leuk en het bezorgde mij ook de
leukste reakties.
Zo stond ik een keer voor een open
brug te wachten en achter mij stond
een bus. Na een tijdje kwam de bus
chauffeur er uit, tikte op mijn raam
en zei me dat ik eens achterom
moest kijken: de hele inhoud van de
bus, zowel vrouwen als mannen
(toevallig Amerikanen, vandaar dat
ze het begrepen!), stond voorin te
lachen en te klappen, wijzend op de
sticker. Geruststelling, de auto in-
klusief sticker ligt inmiddels op de
sloop.
In een andere hoedanigheid, name
lijk als Sociaal Ekonomisch Voorlich
ter (en in een andere auto) ga ik
naar boeren en tuinders in het ge
bied. Een boer heeft me gebeld van
wege het aanvragen van een
Hinderwetvergunning en wat daar
al niet mee samenhangt. Gelukkig
zijn man én vrouw bij het gesprek
aanwezig; gelukkig voor mij omdat
de zaak vanuit verschillende invals
hoeken belicht wordt wat gemakke
lijk praat en gelukkig voor hen, want
twee weten meer dan één.
Gezinsbedrijf
Ach, ik neem nu maar eens een
voorbeeld, de Hinderwet. Maar ik
had ook een maatschap, een be
drijfsovername, pacht, verzekerin
gen en waar we al niet meer
voorlichting over geven, kunnen ne
men. Praktisch altijd zijn man,
vrouw en eventueel kinderen bij een
gesprek aanwezig en echt niet om
dat het nu net toevallig koffietijd is.
Het gaat om het belang van het be
drijf en het gezin. In de agrarische
wereld zijn bedrijf en gezin onlosma
kelijk met elkaar verbonden; veran
deringen, remmende faktoren,
visies etc. in het bedrijf werken door
in het gezin en zo ook andersom. Dit
is eigenlijk altijd al zo geweest, al
leen wordt er de laatste tijd een
naam aan gegeven: gezinsbedrijf.
Betrokkenheid
In de tijd vinden ontwikkelingen
plaats; de man, de vrouw of de po
tentiële bedrijfsopvolger werkt (part
time of full-time) buitenshuis. Finan
ciële noodzaak? Behoefte aan socia
le kontakten? Plezier in dat beroep?
De reden doet er niet toe, de situatie
is zoals die is. Kan nu gezegd wor
den dat personen die naast het be
drijf ook nog buitenshuis werken,
niet betrokken zijn bij het bedrijf?
Mijns inziens kan dit niet zonder
meer gesteld worden. Ik ga hierbij af
op verschillende praktijkervaringen.
Zo eindigt deze winter de kursus
Ekonomische Vorming Agrarische
Vrouwen (EVAV) van Noord- en
Zuid-Beveland, een kursus die ruim
schoots vóór de uiterste opgave-
datum vol zat. Op de eerste kursus-
avond was er onder andere een
kennismakingsronde. Het bleek dat
een zeer groot deel van de aanwezi
gen een eigen beroep had en daarin
werkzaam was. Ook deze vrouwen
zullen in deze winter de kursus af
sluiten en op de hoogte zijn van za
ken die voor het agrarische bedrijf
van belang zijn. Kennis die in de
praktijk toegepast kan worden.
Kennis is macht?
Op de studiedag van 3 CLO "Van
emancipatie naar integratie" werd
gesteld door minister Bukman dat
het kennisniveau van vrouwen op-
Liesbeth Pons
getrokken moet worden, want
"kennis is macht". Natuurlijk is het
een goede zaak om van verschillen
de zaken op de hoogte te zijn en
kennis toe te kunnen passen, van
daar ook een EVAV-kursus. Maar de
uitdrukking "kennis is macht"
bestaat ook nog uit het woordje
"macht". Wanneer er op het
machtsniveau gepraat en gehandeld
wordt, dan wordt het doel voorbij
gestreefd; macht vormt een bedrei
ging en bedreiging is nergens
gewenst, het geeft een onprettige
situatie. Ook bij vrouwen, mannen
en jongeren op het gezinsbedrijf is
macht niet gewenst, want er wordt
niets mee bereikt.
Er is méér te koop!
Waarom zullen er nu kursussen ge
volgd worden?
Het begint aan de beroemde keu
kentafel. Man, vrouw en eventueel
kinderen nemen aan gesprekken
deel. De post komt en er zit een uit
nodiging bij van de afdeling of kring
in uw gebied. Aan wie is die uitnodi
ging gericht, aan alle gezinsleden?
Of bepalen bestuurders wie het be
drijfsbelang in uw situatie vertegen
woordigt? Daar kunnen we,
mannen, vrouwen en jongeren, het
toch niet bij laten zitten? Als
bestuursleden halen we toch ook
voordeel bij een gemotiveerd deel
nemersaantal van de aktiviteit. Er
hoeft daarom toch niet geselekteerd
te worden (al zal dat in de praktijk
niet bewust gebeuren). En vrouwen
en jongeren, het bedrijfsbelang ligt
toch niet alleen op het presenteer
blaadje wat op de keukentafel neer
gezet is? Ja, het begint aan de
keukentafel, maar daar blijft het niet
bij. "Er is meer te koop". Besturen
moeten hun waar doelgroepgericht
aanbieden, en vrouwen en jongeren
kunnen best eens een poging wa
gen om te proeven als ze willen
proeven.
Humor
Weer even terug naar de inleiding;
hartstikke leuk voorval natuurlijk.
Een stukje herkenning zal er mis
schien ingezeten hebben met daar
naast een stukje humor, want op
dat moment was ik inderdaad de
"leader" zonder dat men het door
had en ik daarom inderdaad werd
gevolgd. Voor anderen was het mis
schien zoiets van: Poeh, poeh, nou,
nou! Zo ook met integratie: voor de
één die het hoort zal het een stimu
lans betekenen, voor de ander een
bedreiging.
Moraal van het verhaal: laatje niet
op tilt slaan door een woord, maar
kijk nou eens naar de praktische ei
gen situatie. In feite blijkt dan dat
we er allemaal al mee bezig zijn zon
der dat we het misschien door heb
ben, alleen de één geeft er een
naam aan en de ander niet. Welke
voor- of nadelen halen we op onze
nek als we gezamenlijk vergaderin
gen of andere aktiviteiten bezoeken
van een standsorganisatie, een koö-
peratie of wat dan ook. Wegen deze
nadelen zwaarder dan de voordelen
die er aan verbonden zijn?
Liesbeth Pons
De consument en de overheid wil
len een 'schoon' produkt. Telers
staan voor de uitdaging zo'n pro
dukt te leveren met een minimaal
gebruik van meststoffen en bestrij
dingsmiddelen. Toch zijn er voldoen
de mogelijkheden om een goed
produkt te leveren zonder het milieu
onnodig te belasten.
Dit blijkt uit de vijfde brochure die
het Landbouwschap brengt in de
serie Milieu en Bedrijf, bestemd voor
fruittelers en boomkwekers. De bro
chure geeft met name antwoord op
de vragen hoe men verantwoord
kan spuiten en hoe met minder be
mesting betere resultaten te berei
ken zijn.
Eerdere uitgaven in deze serie waren
gericht op de intensieve veehoude
rij, de glastuinbouw, de vollegronds-
groenteteelt, de bloembollen en
akkerbouw. Op de nominatie staan
champignonteelt en melkveehoude
rij. Al deze brochures bevatten prak
tische tips en mogelijkheden om de
milieubelasting voor de land- en
tuinbouw te verminderen en milieu
kosten waar mogelijk te voorkomen.
