Geïntegreerde fruitteelt binnen bereik iedere teler
Tuinbouw
Dit jaar weer evenwicht in vraag en aanbod spruiten
Proefstations onderbrengen
in koepelorganisatie
Afdeling tuinbouw KNLC:
Fruittelers willen
endosulfan terug
11
Uitgangspunten bij het opstellen van de richtlijnen voor de geïnte
greerde (milieuvriendelijke) fruitteelt is dat iedere vakkundige teler
van appels en peren eraan kan voldoen, is het bij wijze van spreken
niet vandaag dan toch zeker morgen. Het is de bedoeling dat uiter
lijk 1 februari 1992 de richtlijnen klaar zijn, dus tijdig voor het nieu
we seizoen. Dat zei NFO-direkteur Michiel Gerritsen vorige week op
een informatie-avond over geïntegreerde fruitteelt in een overvolle
vergaderzaal van veiling CHZ Kapelle. Het bezoekersaantal van ca.
160 (uit kantine en direktiekamer moesten stoelen worden aan
gesleept) gaf weer hoe zeer de materie leeft onder de telers. De
kring Zeeland/West-Brabant van de NFO had de avond georga
niseerd.
Het afgelopen jaar is al een voor
zichtige start gemaakt met het in
voeren van richtlijnen voor
geïntegreerde fruitteelt in Neder
land. Na dit proefjaar, dus vanaf het
komend teelt- en afzetseizoen heeft
de werkgroep die de richtlijnen
voorbereidt de term 'milieubewuste
teelt' voor ogen om mee naar buiten
te treden. Het staat iedere fruitteler
vrij om aan de geïntegreerde teelt
mee te doen. Volgens de heer Ger
ritsen is het van bijzonder groot be
lang dat de sektor zelf laat zien het
milieu serieus te nemen. "Als we
geïntegreerd gaan telen kunnen we
aan de overheid laten zien dat we
op een gestruktureerde manier be
zig zijn het milieu zo min mogelijk te
belasten, en ons daarnaast bekom
meren om de volksgezondheid. Als
we zelf alles doen wat mogelijk en
haalbaar is voorkomen we dat de
overheid ons dwingend beperkingen
gaat opleggen. Bovendien kunnen
we het als marketinginstrument ge
bruiken naar de konsument".
De NFO-direkteur gaf aan dat geïn
tegreerde fruitteelt (gf) niet iets van
de laatste jaren is. In Zwitserland
wordt het al 15 jaar toegepast. In 12
Europese landen is men nu bezig
richtlijnen op te stellen, en tussen
deze landen tracht men zoveel mo
gelijk tot harmonisatie te komen.
Volgens de inleider lukt het niet om
tot een volledige harmonisatie te ko
men, o.a. met betrekking tot de toe
gestane middelen. "Er zullen altijd
verschillen blijven, omdat ook de kli
matologische omstandigheden ver
schillen".
Zowel de heer Gerritsen als voorzit
ter Wim de Jager van de NFO-kring
benadrukte dat geïntegreerde fruit
teelt geen belemmering mag opwer
pen voor de rentabiliteit op de
bedrijven. Aan de kwaliteit van het
geteelde produkt mag dan ook niet
getornd worden. "We moeten de
richtlijnen zeker van jaar tot jaar be
kijken en zonodig aanpassen, wel
licht zelfs binnen een teeltjaar. We
moeten altijd kunnen inspelen op
nieuwe ontwikkelingen".
De richtlijnen hebben betrekking op
tal van aspekten die met de teelt,
bewaring en afzet te maken hebben.
Gerritsen lichtte deze kort toe Wat
betreft de middelenkeus heeft de
werkgroep gekozen voor één duide
lijke lijst, nl. een lijst met middelen
die (onder bepaalde kondities) ge
bruikt mogen worden. Verder heb
ben de richtlijnen (in sommige
gevallen aanbevelingen) betrekking
op rassenkeuze en uitgangsmateri
aal, plantsystemen, inrichting van
het perceel, bodem, water en be
mesting, kruidbeheersing, spuit-
techniek en het daadwerkelijk
terugdringen van het gebruik van
gewasbeschermingsmiddelen. Het
gaat erom dat er tijdens de teelt zo
weinig mogelijk ingrepen nodig zijn.
Spuittechniek
Waarschijnlijk wordt het gebruik van
de dwarsstroomtechniek verplicht
in de richtlijnen van 1996. Met deze
techniek kan vijf tot tien procent
bespaard worden op het gebruik
van chemische middelen. Vanuit de
vergadering kwam de wens naar
voren om de verplichting nog enkele
jaren uit te stellen, omdat het 'over
kapt spuiten' eraan komt. "Het is
kapitaalvernietiging als we nu gaan
investeren in een dwarsstroomspuit
en al na enkele jaren op weer een
ander systeem moeten overschake
len", aldus enkele fruittelers. Gerrit
sen adviseerde de telers om nu in
ieder geval al zoveel mogelijk reke
ning te houden met komende ont
wikkelingen. "In een twee- of
drie-rijensysteem kun je nog over
kapt spuiten, in een vijf-
rijensysteem niet meer".
Telers die willen overschakelen moe
ten dat weliswaar met hun hele be-
De veilingen gaan de kontro/e uitvoeren over het geïntegreerd geteel
de fruit (archief foto).
Michiel Gerritsen.
drijf doen, maar er geldt wel een
overgangsfase van drie jaar. Voor
bestaande beplantingen gaan ont
heffingen gelden, zodat er dus geen
plicht komt om boomgaarden waar
in niet geïntegreerd geteeld kan
worden te rooien. Dit houdt wel in
dat een aantal telers straks mecha-
nisaties nodig heeft voor twee
systemen en dus extra kosten moet
maken.
De werkgroep die de richtlijnen
voorbereidt beoogt in 1992 een ver
plichte spuitkeuring in te voeren.
Waarschijnlijk gaan de spuitfabri-
kanten met een mobiele keurings
installatie langs de bedrijven.
De bestrijding van schurft en meel
dauw lijkt in de geïntegreerde teelt
nog een probleem. Er zijn nog geen
rassen die én een goede kwaliteit
hebben én resistent zijn. Volgens
één van de aanwezigen kan geen
enkele schade door meeldauw of
schurft toegestaan worden en is
een zgn. geleide bestrijding derhalve
uit den boze. "Als ik één procent
schade door meeldauw tolereer, ziet
de hele boomgaard er het volgende
jaar wit van. Dat kun je niet hebben.
Het is ook uit milieu-oogpunt on
voordelig want je moet veel meer
spuiten om de schimmel er weer
onder te krijgen. Hetzelfde geldt
voor de schurft", aldus de teler.
Milieuboekhouding
Fruittelers die geïntegreerd gaan te
len moeten een milieuboekhouding
De pluk van spruiten is dit jaar lo
nend. Afgelopen 3 jaar lag de prijs
onder de gulden. Nu blijft de uitbe
taling met gemiddeld f 1,10 stabiel.
Belangrijke reden hiervoor is dat het
areaal niet boven de 5000 ha
uitkomt.
Bij de familie Nouws te Etten-Leur
zitten jaarlijks 2 ha spruiten in het
bouwplan. In hoofdzaak wordt ver
der naast spinazie en prei bospeen
verbouwd. 'De opbrengst van de
spruiten valt met 12 ton wat tegen',
vertelt de heer J. Nouws. 'Normaal
gesproken komt er 15 ton van een
ha. Vooral die stukken die zijn aan-
gedroogd vallen tegen. Op vochtop-
gevende grond is de opbrengst
goed. Hierdoor is de sortering ge
middeld genomen aan de fijne kant.
De prijs maakt overigens veel goed'.
De heer Nouws merkt nog op dat
het areaal spruiten in de streek fors
is afgenomen.
Landelijk gezien zijn door de zware
nachtvorst van begin april veel vroe
ge spruiten bevroren. Waar ze de
koude hebben overleefd is een ge
deelte door gaan schieten. Door de
koude weersomstandigheden van
juni en begin juli hebben luizen wei
nig problemen gegeven. Ook slak
ken hebben weinig schade
toegebracht. Plaatselijk zijn de
spruiten aangetast door witte
schimmel en zwarte stip. Het sorte
ren verloopt op de meeste plaatsen
vlot. Er is weinig uitval. Met een
eenvoudige sorteermachine kan per
uur, met 3 personen, 500 kg gesor
teerd worden. Op de veiling bestaat
de aanvoer voor 90% uit de kwali
teit A 1-2.
ASF-normen
De traditionele spruitentelers hopen
dat voor de volgende jaren het are
aal niet groeit. Eind jaren tachtig
bleek 6000 ha een oppervlakte
waarvoor geen afzet was. Een fak-
tor die uitbreiding min of meer te
gengaat zijn de verscherpte
ASF-normen. Het uurtarief voor los
se medewerkers is dermate hoog
geworden dat een aantal telers
heeft afgehaakt. Anderen hebben
het eigen areaal ingekrompen en
sorteren alleen nog in familiever
band. Schaalverkleining blijkt hier
het financiële resultaat te verhogen.
De afdeling tuinbouw van het KNLC
vindt het een goede zaak als het on
derzoek op de verschillende
proefstations zelfstandiger ten op
zichte van de overheid komt te
staan. Ook kan het voordelen ople
veren als er één of twee overkoepe
lende organisaties voor de
proefstations komen. Die kunnen
dan, behalve voor personeel en ma
terieel, ook voor een betere koördi-
natie tussen het onderzoek zorgen.
De afzonderlijke besturen van de
proefstations missen nu wel eens
de grote lijn in het totale onderzoek,
zo werd gesteld. "In een koepel kan
de totale problematiek beter op tafel
komen". De samenwerking tussen
de proefstations in Naaldwijk en
Aalsmeer, waar volgend jaar één
bestuur en op termijn één proefsta
tion zou moeten ontstaan, werpt
wat dat betreft duidelijk vruchten
af. Waar de beide proefstations el
kaar vroeger nog wel eens wilden
bekonkurreren spelen ze nu adequa
ter in op nieuwe problemen.
De heer en mevrouw Nouws uit Etten-Leur bezig met het sorteren
van spruiten
bij gaan houden ten aanzien van di
verse waarnemingen en het gebruik
van de gewasbeschermingsmidde
len. De werkgroep is bezig een re
gistratiesysteem op te stellen waar
de telers mee uit de voeten kunnen.
De veiling gaat de kontrole uitvoe
ren. Uiteraard staat het ook niet-
veilingleden vrij om geïntegreerd
fruit te gaan telen en af te zetten,
maar ze moeten dan zelf voor een
sluitend kontrolesysteem zorgen.
Het komend jaar komen er landelijk
speciaal ten behoeve van de fruit
teelt zes mensjaren beschikbaar
voor het begeleiden en ondersteu
nen van de veilingen bij het uitvoe
ren van deze kontrole, het doen van
steekproeven, analyses, e.d.
Keurmerk
In 1991 is er nog te weinig geïnte
greerd geteeld fruit aangevoerd om
er al een keurmerk voor te hanteren,
al is er wel op bescheiden schaal
een proefmerkje geweest. Het is
nog niet zeker of straks alleen klas
se I fruit onder het keurmerk mag
vallen, of ook klasse II. Gerritsen:
"Uit marketingoogpunt verdient het
voorkeur om alleen klasse I fruit aan
te bieden onder het keurmerk van
geïntegreerd geteeld fruit, maar
wellicht dat we op basis van de
wens van de meerderheid van de
Nederlandse fruittelers voorstellen
om ook klasse II fruit mee te laten
doen. Met een andere marktbena
dering, dat wel, maar de diskussie
over klasse II moeten we nog
voeren".
De NFO-direkteur legde een zwaar
accent op de uitstraling van de geïn
tegreerde teelt naar de konsument.
"Zo moeten we ook geen Alar meer
gebruiken, niet tijdens de opkweek
van de boom en niet tijdens de teelt.
Of het nu terecht is of niet, de kon
sument heeft zijn bedenkingen over
dit middel en dat moeten we onder
ogen zien. Als we het zouden
toestaan zou dat al tijdens de eerste
presentatie afbreuk doen aan het
geïntegreerde geteelde produkt".
Veel fruittelers willen graag dat het
insecten- en rupsenmiddel endosul
fan weer toegestaan wordt. Dat
bleek tijdens de NFO-
informatiebijeenkomst over geïnte
greerde fruitteelt in de veiling CHZ
Kapelle vorige week donderdag.
'Endosulfan is een voor het milieu
onschadelijk middel, het moet al
leen niet in het oppervlaktewater te
recht komen. Enkele jaren geleden
heeft een teler daar per ongeluk een
fout mee gemaakt, met als gevolg
vissterfte. Mede onder druk van de
publieke opinie is het middel toen
verboden', aldus een teler.
Michiel Gerritsen van de NFO en lid
van de werkgroep die de richtlijnen
voor geïntegreerde fruitteelt voorbe
reidt, zei dat de werkgroep gaat in
ventariseren welke middelen er in
het Meerjarenplan Gewasbescher
ming allemaal verboden worden en
welke er nog1 overblijven. 'Als het
met de overblijvende niet meer kan
gaan we wellicht proberen endosul
fan terug te krijgen', aldus de heer
Gerritsen.
De telers benadrukten dat het kun
nen beschikken over goede midde
len ook uit milieu-oogpunt de
voorkeur verdient. 'Als ik nu drie
keer met een 'zacht' middel moet
spuiten tegen een insect terwijl ik
met een iets minder milieuvriende
lijk middel toe zou kunnen met één
keer, met misschien nog wel een
beter resultaat, dan wil ik nog wel
eens weten wat voor het milieu het
beste is', aldus een van de aanwezi
gen. Er bestaat veel onvrede over
het toelatingsbeleid voor nieuwe
'middelen. Jaarlijks komen er slechts
een of twee nieuwe bij. 'Geen oude
middelen weg voor er nieuwe zijn',
zo stelde een fruitteler.