Ventilatie rundveestallen: wat, waarom en hoe?
Welzijn kippen optimaal in nieuwe Zeeuwse titel voor
etagestal fam. Siemons Roosendaal akkerbouwer Quist
Weer hoop op betere
toekomst varkensslachterijen
Zeeuwsvlaamse Limousinfokkers succesvol in Den Bosch
Vlees en
gezondheid
hniiH
Iprii
(T)
Stichting
gezondheidsdienst
voor dieren
in Noord-Brabant
,10
\/o p
i I
V O V/1
1 IUUU
ICI IJ
r7 i y-pasr
Vorige week donderdag werd bij de
Familie Siemons te Roosendaal
door PPE voorzitter Tazelaar een
nieuwe pluimveestal geopend met
het zg. volièresysteem. De belang
stelling uit binnen- en buitenland
was overweldigend.
Howel er in Nederland al enkele be
drijven met het etagesysteem func
tioneren is de stal te Roosendaal de
eerste die het optimale welzijn van
de kippen benadert. Een droogtun-
nël voor de mest brengt het ammo-
niakgehalte fors omlaag.
Het ventilatiesysteem is gebaseerd
op onderdruk.
In zijn openingswoord zei de voor
zitter van het Produktschap voor
Pluimvee en Eieren, de heer R. Taze-
Het Voorlichtingsbureau voor Vlees
introduceert op de beurs 'Slavakto'
van 21 t/m 24 oktober de uitgave
'vlees en gezondheid'. Naast barbe
cuen, voedingswaarde, bewaren en
het vetarm bereiden van vlees en
vleeswaren, gaat het boekje ook in
op zaken als antibiotica, hormonen.
Na de beurs komt het boekje bij de
vleesverkooppunten beschikbaar.
laar dat door het bouwen van dit
soort stallen de Nederlandse land
bouw laat zien zich te willen aan
passen aan de toekomstige
ontwikkelingen. "Het is een symp
toom van een offensieve houding.
Doorvoering van het volièresysteem
zal kunnen inhouden dat de batterij
en ineens moeten verdwijnen.
Zover is het nog niet. Ik verwacht
dat batterijen nog zeker 5 tot 10 jaar
toegestaan zijn."
Tazelaar merkte verder op dat pro
motie nodig is omdat eieren van de
etagemethode voor de pluimvee
houder een paar cent meer op moe
ten brengen.
Frappant detail was dat Tazelaar als
PvdA kamerlid meegewerkt heeft
aan een nieuwe wet die batterijkooi-
en in de toekomst verbiedt.
In de z.g. wet Tazelaar van Noord
werd in 1984 bepaald dat voor
1990 nieuwe regels voor het hou
den van kippen moesten zijn vast
gelegd. Voor de bestaande batterij-
hokken was het wensenlijk dat er
een overgangsregeling kwam.
Meer rendement
Pluimveehouder Siemons heeft ho
ge verwachtingen van de nieuwe
stal. "Onze bestaande kippenstal
hebben we inmiddels alweer 13 jaar
en is aan een grondige renovatie
toe. Met het oog op de huidige wet
geving is niet meer gekozen voor
het batterijsysteem. Ondanks aan
merkelijk hogere bouwkosten zie ik
met het nieuwe Zwitserse etage
systeem op termijn meer rende
ment. Groot voordeel is o.a. dat de
bereikbaarheid van de kippen een
stuk beter is."
Volgende week brengt de heer Sie
mons de eerste lichting van 22.000
kippen in de gloednieuwe huis
vesting. Over 5 weken verwacht hij
meer te kunnen zeggen over de eer
ste resultaten! Een van de belang
rijkste punten is nu de vraag of de
consument bereid is enkele centen
meer te betalen."
Akkerbouwer en wedstrijdruiter
veelzijdigheid Gilles Quist uit Arne-
muiden van de Zwinruiters haalde in
'De Schotsman' met Casper tijdens
het kampioenschap voor Zeeland de
felbegeerde titel. In de dressuur
haalde hij 77,2 punten, terwijl doch
ter Inge Quist met Wagner met 79,6
slechts enkele strafpunten hoger
uitkwam. In de cross-country haal
den beiden wat tijdfouten. Het af
sluitend springconcours volbrachten
zowel vader als dochter Quist fout
loos. Het was de veertiende keer
dat Gilles Quist Zeeuws kampioen
werd. Inge Quist werd reserve
kampioen.
Het op maandag 7 oktober bereikte
akkoord tussen een grote groep var
kensslachterijen over een kontin-
genteringsregeling en over de
uitgangspunten van een daarbij be
horende saneringsregeling is een fe
licitatie waard. Nu de verschillende
partijen elkaar gevonden hebben, is
er weer wat hoop op een betere
toekomst voor de gehele Neder
landse varkenssektor.
Dit zei voorzitter Rob Tazelaar van
het Produktschap Vee en Vlees
(PVV) in zijn openingswoord bij het
begin van de maandelijkse
bestuursvergadering van het schap
op 9 oktober jl.
Het tot stand komen van de
kontingenterings- en de sanerings
regeling is volgens de PVV-
voorzitter niet uitsluitend in het be
lang van de betrokken var
kensslachterijen, maar van de
gehele varkenssektor. Ook handela
ren en producenten in de kolom zijn
er bij gebaat, zeker op middellange
en lange termijn bezien. Jammer is
alleen dat het even heeft moeten
duren en er intussen vele miljoenen
verlies zijn geleden voordat de par
tijen elkaar hebben gevonden in een
gezondmaking van hun sektor.
Op de onlangs gehouden Nationale
Vleesvee-tentoonstelling in de Bra
banthallen te 's-Hertogenbosch zijn
met name door Zeeuwsvlaamse
fokkers goed resultaten behaald. Op
deze tentoonstelling waar zo'n dui
zend dieren waren ingezonden,
werden zes vleesveerassen gekeurd
en beoordeeld door Franse, Italiaan
se en Nederlandse keurmeesters.
Volgens hen gaat het de laatste ja
ren de goede kant uit met de kwali
teit van het Nederlandse vleesvee,
maar ook door betere fokkerijpro
gramma's. En dit weer als gevolg
van het steeds 'volwassener' wor
den van de diverse stamboeken, die
overigens sinds enige tijd zeer nauw
met elkaar samenwerking zoeken
naar wat mogelijk is.
De Zeeuwsvlaamse vleesveefokkers
waren succesvol met hun inzendin
gen van het Limousinras. Niet te
verwonderen als men weet dat de
éénkleurig-roodbruine dieren al ge
ruime tijd in Zeeuws-Vlaanderen ge
fokt worden. De opmars van dit ras
in Nederland is als het ware vanuit
Frankrijk via Zeeuws-Vlaanderen be
gonnen. Enkele resultaten:
- 3x 1a prijs vrouwelijk: J. de Kra
ker te Hoek, waaronder de
jeugdkampioene en de kampioe
ne koeien, tevens beste in Ne
derland gefokte koe.
Reserve kampioene koeien: E.
Claeys te Biervliet.
- 3x 1a prijs mannelijk: A.J. Mol te
Hoek, waaronder het beste niet
opgenomen stierkalf.
1x 1a prijs vrouwelijk tevens re
serve jeugdkampioene: A.J. Mol
te Hoek.
Inzender van de beste fokfamilie: J.
de Kraker te Hoek. Inzender van de
beste bedrijfsgroep: J. de Kraker te
Hoek. Inzender van de beste groep
kalveren van één stier: A.J. Mol te
Hoek. Inzender van de beste groep
pinken van één stier: A.J. Mol te
Hoek. Inzender beste groep oudere
dieren van één stier: J. de Kraker te
De opmars van de Limousin is a/s het ware vanuit Frankrijk via
Zeeuws-Vlaanderen begonnen
Hoek. Van het Belgisch Witblauwe
ras werd de stier van M. Rodts uit
IJzendijke kampioen in de rubriek
mannelijk ouder dan 12 maanden.
Er waren vijf deelnemers in de M-
klasse, onder wie één Zeeuw, Co
Quartel met Antigoon van de
Schouwseruiters. Hij pakte de titel,
en tevens de hoofdprijs in het dag
klassement. Van de 18 deelnemers
in de L-klasse paarden werd voorzit
ter Jan de Kroo van ruitersportvere-
niging De Scheldestad met Conti
Zeeuws kampioen, Eline Struyck
van de Schouwseruiters werd met
Zamora reservekampioen. De
20-jarige amazone uit Hoofdplaat
Marian Martens met Caitwick van
de Zwinruiters, reed met veel over
macht, in een veld van veertien
deelnemers in de B-klasse paarden
regelrecht naar de titel. Han Wattel
met Cyriel uit Vogelwaarde, maar
nog uitkomende voor Oranjezon
pakte de tweede stek.
Marcelle de Kam uit Domburg mete
Radja van Oranjezon maakte haar
favorietenrol volledig waar, en werd
Z-pony kampioene, met clubgenote
Annique Jacobsen werd met Ax-
ceen Ansfried reservekampioen. In
de L-klasse pony's greep Carolien
Abrahamse uit Serooskerke met
Annoeska van Oranjezon de titel,
met als reserve kampioen Annemie-
ke Klompe met Nandor van de
Schouwseruiters. Rebecca van den
Yssel met Udo van Oranjezon kwam
in de B-klasse pony's op het hoog
ste schavotje, tweede werd Patricia
van der Jagt met Nutty Game van
Zuid-Beveland. Jan M. Murre
Uitslagen
Z-paarden kampioenschap: 1. Gilles
Quist Casper Zwinruiters, 2. Inge Quist
Wagner Zwinruiters.
Dagklassement: 1. Jan Kluinhaar Emi
nent Kaptien van der Wal, 2. Bert Plyn-
haar Mitlands Gratie Midland, 3. Jan
Kluinhaar Ferrari Kaptein van der Wal.
M paarden: kampioenschap tevens dag
klassement: 1. Co Quartel Antigoon
Schouwseruiters, 2. Huub Jansen Evita
De Mierden, 3. Petra Bouwman Dschin-
gis Khan Biesboschruiters.
L-paarden kampioenschap: 1. Jan de
Kroo Conti Scheldestad, 2. Eline Struyck
Zamora Schouwseruiters, 3. Mare Merk
Norano Zwinruiters.
Dagklassement: 1. Ernestine Ullings Co-
co Flanel De Mierden, 2. Sandy den Ex-
ter Figaro Noord-Beveland, 3. Jan de
Kroo Conti Scheldestad.
B-paarden kampioenschap tevens dag
klassement: 1. Marian Martens Caitwick
Zwinruiters, 2 Han Wattel Cyriel Oranje
zon, 3. Monique Hellemun Morena Oran-
jeruiters.
Z-pony's kampioenschap: 1. Marcelle de
Kam Radja Oranjezon, 2 Annique Jakob-
sen Axceen Ansfried Oranjezon.
L-pony's kampioenschap: 1. Carolien
Abrahamse Annoeska Oranjezon, 2. An-
nemieke Klompe Nandor Schouwserui
ters, 3. Jose van de Velde Bonito
Scheldestad.
B-pony's kampioenschap: 1. Rebecca
van den Yssel Udo Oranjezon, 2. Patricia
van der Jagt Nutty Game Zuid-Beveland,
3. Sonja Dekker Silvia Gouwe Reyers.
Ventileren is in feite niets meer of
minder dan het verversen van stal
lucht met verse buitenlucht. De
vraag waarom we een stal ventile
ren vraagt al om een uitgebreider
antwoord. In een schuur of afdeling
worden zowel door het aanwezige
vee als door de opgeslagen mest di
verse schadelijke gassen geprodu
ceerd. Ook wordt het stof gehalte en
de relatieve luchtvochtigheid van de
stallucht nadelig beïnvloed.
Om ervoor te waken dat met name
het vee, maar natuurlijk ook de vee
houder, in een gezonde omgeving
verblijven, is het noodzakelijk om de
stallucht regelmatig te verversen
door schone buitenlucht. Aangezien
er verschillende mogelijkheden zijn
om een stal te ventileren komt iede
re veehouder die gaat bouwen of
verbouwen, voor de keus welke
soort stal en welk ventilatiesysteem
te nemen. Goed beschouwd zijn er
maar twee verschillende mogelijk-
heden om een stal te ventileren.
Mechanische of natuurlijke ven
tilatie
Mechanisch ventileren betekent
met behulp van een of meerdere
ventilatoren stallucht verversen.
Hierbij bestaat nog de keuze uit het
afzuigen van stallucht (onderdruk-
ventilatie) en het inblazen van verse
buitenlucht (overdrukventilatie). Af
hankelijk van het type stal en het
soort vee wat hierin wordt gehuis
vest, kan bijna altijd een oplossing
gevonden worden om een ruimte op
een verantwoorde wijze te ventile
ren. Met name plafondventilatie
(onderdruksysteem) maar ook slan-
genventilatie (overdruksysteem)
kunnen in bestaande stallen vaak
tot aanzienlijke verbeteringen t.a.v.
het stalklimaat leiden. In nieuw
bouw wordt mechanische ventilatie
hoofdzakelijk toegepast bij het jong
vee jonger dan 5-6 maanden, o.a.
nuka's - vleeskalveren - vleesstieren
in de opvangafdelingen en vrouwe
lijk jongvee.
Stieren en vrouwelijk jongvee ouder
dan 6 maanden kunnen zonder
extra risico gehuisvest worden in
natuurlijk geventileerde stallen. Zo
wel open (luifel-openfront) als
gesloten (space boarding-kleppen)
stallen kunnen hierbij goed voldoen.
De keuze die een veehouder maakt
wordt vaak beïnvloed door hetgeen
hij in zijn directe omgeving ge
bouwd ziet worden. Een goed voor
beeld hiervan is de zogenaamde
space boardingstal. Het risico van
dit 'lopend vuur^effect is, dat speci
fieke problemen die bij een staltype
horen pas boven water komen als
stieren of koeien de nieuwe stal
reeds bevolken.
Vooral bij lage buitentemperaturen
«5°) is het risico van koude lucht-
val direct achter de space boarding-
wand erg groot. Doordat de
binnenkomende lucht wordt ge
remd in zijn snelheid en daarbij niet
'geleid' wordt, is het fenomeen
'koude luchtval' vrij gemakkelijk te
verklaren. Verder is de beperkte
luchtinlaatcapaciteit van èen space
boardingwand een zwak punt.
Doordat 80-85% van de inlaatope-
ning wordt voorzien van vertikaal
geplaatste latten, blijft niet meer
dan 15-20% netto inlaat over. Bij
een zware stalbezetting geeft dit
dan ook dikwijls aanleiding tot ge
heel geopende staldeuren. Natuur
lijk heeft niet alleen de
'space-boarding' stal zijn zwakke
punten, leder systeem van ventile
ren en ieder staltype heeft zijn ster
ke en zwakke punten. Massaal
achter een nieuw systeem aanlopen
en na enkele jaren tot de conclusie
komen dat reeds lang bewezen ven
tilatiesystemen, mits goed uitge
voerd, zeker niet minder goed
functioneren, kan toch niet de be
doeling zijn.
Samenvattend kunnen we stellen
dat op elk rundveebedrijf een keuze
tot een bepaald staltype of een spe
ciaal ventilatiesysteem weloverwo
gen en goed onderbouwd gedaan
dient te worden. De individuele
eisen en mogelijkheden zijn zo di
vers dat alleen door een bedrijfsbe
zoek de situatie goed beoordeeld
kan worden en ventilatie-advisering
op een verantwoorde wijze kan
plaatsvinden. De afdeling Rundvee
gezondheidszorg van de Gezond
heidsdienst heeft hiervoor een
specialist beschikbaar.
T. van Erp