Voor de vrouw
Zuster, wat zie je?
ZORGEN en ZIEN
Tegenover het verkeerde publiek?
p.j.zuid geluid
t
Bezoek één van Duitslands
mooiste streken; het Moezeldal!
Nationale kampioenschappen
ploegen in Limburg
21
onder reda kt ie van de Perskommissie
Bond van Plattelandsvrouwen
voor Zeeland en Noord-Brabant.
Adres:
PJ. de Rooy-Janse M.A.
Postbus 42, 4424 ZG Wemeldinge
Op 9 april van dit jaar ging ik
naar een studie-ochtend in de
RAI. Het thema was: "De ande
re ik". Gewapend met pen en
papier luisterde ik naar de verha
len van de dames op het podi
um. Langzamerhand kreeg ik
steeds sterker het idee: wat doe
ik hier eigenlijk? Ik voel mij zeer
geëmancipeerd. Heb twintig
jaar lang een baan en een huis
houding met drie kinderen ge-
kombineerd. Ik koos voor een
baan, maar ik kan me ook voor
stellen dat veel vrouwen genoeg
hebben aan hun huishouding en
eventueel vrijwilligerswerk en
verder de tijd aan zichzelf willen
hebben. Echter tijdens de stu
dieochtend leek het erop: dat de
vrouwen alleen maar eisen en
rechten hebben. Dat "geven"
de andere kant van "eisen" is
en dat "rechten" leiden tot
"plichten" is die ochtend niet
aan de orde geweest.
En dan nog wat: ik ben een vrouw,
maar ik voel me een dame. Waarom
worden wij dan ineens aangespro
ken als VROUWEN! Zo van: "Goede
morgen vrouwen" en vrouwen mag
ik even uw aandacht? Hebben wij
plotseling het recht verloren om da
mes te zijn? Bij een vergadering van
mannen zegt men toch ook "Goe
demorgen heren". Ik stoor mij
daaraan.
Verder ergerde mij ook dat de
spreekster in de RAI zo weinig voor
beelden van geëmancipeerde vrou
wen wist te bedenken. Ze kwam
maar tot twee nl. Aagje Deken en
Florence Nightingale. Maar ik weet
er nog wel een paar van deze tijd:
onze Koningin, Neelie Smit of len
Dales, Mary Dresselhuys, Annie
M.G. Schmidt.
En dan mijn moeder, mijn voorbeeld.
Een prima huisvrouw, moeder van
zes kinderen, penningmeester van
de Vrouwenbond en partner van
mijn vader. Toen ik weer wilde gaan
werken, had zij daar alle begrip voor.
Wanneer mogelijk had zij dat in haar
tijd ook gedaan. Wat mij die och
tend het meeste teleurstelde was,
dat de zorg voor de partner zo werd
weggeduwd. "Zorg" wordt niet uit
gedrukt in evenveel moeten hebben
als je man. Je gewoon gelukkig voe
len met alles wat je hebt mag blijk
baar niet meer! O ja, ook ik vind dat
mijn dochter van zeventien het an
ders moet doen dan ik. Maar is mijn
generatie daarom minder?
Ze zal trouwens wel moeten, want
voor vrouwen is in de toekomst veel
Redaktie Henk Tegels
Vrijdag 11 en zaterdag 12 oktober
zullen de nationale kampioenschap
pen ploegen en trekkerbehendig
heid plaatsvinden in het Limburgse
Belfeld. Het is voor het eerst dat dit
evenement gehouden wordt in onze
meest zuidelijke provincie.
De organisatie is in handen van de
KPJ Pey en het AJW Roermond. De
kampioenschappen staan onder
auspiciën van het Nationaal Ploeg-
comité.
De ploegers en de trekkerbehendig-
heidsspecialisten mogen hun kun
nen tonen op de gronden van de
kloosterboerderij Leonardushoeve'.
In eerste instantie zou er geploegd
gaan worden in Pey-Echt, maar de
beschikbare oppervlakte bleek aan
de krappe kant. Daarom is besloten
de wedstrijden te verplaatsen naar
Belfeld. Het ploegterrein is nu eens
niet de IJsselmeerpolderklei, waar
aan de ploegers gewend zijn. Deze
keer mogen zij hun kunsten beproe
ven op het Limburgse zand.
Bloemen-programma naar Portugal
Van 7 oktober tot en met 1 novem
ber 1991 is er een vierweeks studie
programma, gericht op het
bloemengebied van Madeira in Por
tugal. Het programma zal bestaan
uit bezoeken aan bloemenbedrijven
en bloemenveilingen en enige bota
nische tuinen. Het programma is be
doeld om kennis te maken met en te
leren van de Portugese bloemen
teelt. Natuurlijk wordt ook het kultu-
rele aspekt niet vergeten en worden
een aantal steden bezocht. Op aan
vraag stuurt de Stichting Uitwisse
ling een uitgebreid programma toe.
De studiereis is goedkoop: 240 gul
den én een 25% eigen bijdrage in
de reiskosten. Er zijn twee voor
waarden: je bent tussen de 18 en
28 jaar en je hebt een tuinbouwbe-
roepsopleiding of werkervaring op
een tuinbouwbedrijf.
Tot uiterlijk 15 september kunnen
belangstellenden zich opgeven bij
de Stichting Uitwisseling, Postbus
97, 1860 AB Bergen, mevr. Els van
der Veer, tel. 02208-95132 (tot
14.00 uur).
Afd. Tholen/St. Philipsland
6 september: Instruktie-avond voor
de ploegwedstrijd. Plaats: bij Van
Tilbeurgh aan de Hogeweg te Oud-
Vossemeer door C.P. de Rijke Aan
vang: 19.30 uur.
14 september: Ploegwedstrijd.
Plaats: bij Van Tilbeurgh aan de Ho
geweg te Oud-Vossemeer. Aanvang:
12.30 uur. Opgave: bij Piet vxi. Slik-
ke, tel.: 01662-2532.
Op pagina 15 van dit nummer kunt
u het tweede deel lezen van het ver
slag van de NAJK studiereis naar
Maleisië waaraan Sandra Kok (PJZ
Fijnaart exx) heeft deelgenomen.
veranderd. Ik vraag mij af of ik nu de
enige ben die zo reageert. Ik ben nu
54 en voel me nog lang niet oud.
Waarom moeten wij maar alles slik
ken wat ons wordt voorgekauwd.
We hebben toch ieder onze eigen
mening over emancipatiezaken? Ik
keek de zaal eens rond en zag die
voor meer dan 75% gevuld met grij
ze hoofden en ik vroeg me af of we
nu allemaal zo ongelukkig zijn ge
weest? Ik had het idee dat de
spreeksters van die ochtend tegen
over het verkeerde publiek stonden.
Ga ik de volgende keer weer? Ik
weet het niet. Ik ben altijd graag op
de hoogte van alle veranderingen
om mij heen, maar ik pas er voor om
aan te horen hoe vrouwen over één
kam worden geschoven, alsof we
als een soort eenheidsworst alle
maal dezelfde idealen moeten heb
ben. Ook al zijn we niet gewend
onze mening in het openbaar te ge
ven, moest dit toch even van mijn
hart.
Mevr. C.C.A. van Noppen-Borst,
Zoetermeer
In een Engels ziekenhuis stierf on
langs een oude vrouw op de geria
trische afdeling. Toen de zuster, die
haar in de laatste levensfase had
verzorgd, het kastje naast het bed
opruimde, vond ze daarin geen voor
werpen van enige waarde, maar
tochEr lag een vel papier in, dat
de oude vrouw met moeizaam ge
vormde lettertjes had volgeschre
ven.
Er stond dit op te lezen:
"Wat zie je, zuster, wat zie je?" Een
kribbige oude vrouw, niet meer bij
de tijd. Een beetje onzeker, met sta
rende ogen. Een oude vrouw, die
met haar eten knoeit en die geen
antwoord geeft, a/s je met een hard
stemmetje tegen haar zegt: "Ik
wou, dat je 't nou maar eens pro-
béérde". Een oude vrouw, die schijn
baar niet merkt, de dingen die jij
doet. Die steeds weer iets kwijt is,
een kous of een schoen. Die zonder
tegenstribbelen laat doen wat jij
wilt. Die met wassen en met eten
de lange dagen laat vullen. Denk je
dat? Zie je dat? Doe dan je ogen
eens open, zuster. Je kijkt niet eens
naar me. Ik zal je zeggen, wie ik
ben, a/s ik hier zo zit. A/s ik plas op
jouw bevel en eet wanneer jij het
wilt.
Ik ben een jong meisje van tien, met
een vader en een moeder, met
broers en zusters, die van elkaar
houden.
Een bruid van twintig ben ik, en mijn
hart springt op als ik denk aan de
beloften die ik deed.
Vijfentwintig ben ik, en ik heb zelf
kinderen die me nodig hebben om
een veilig, gelukkig huis te bouwen.
Een vrouw van dertig ben ik en de
kleintjes worden snel groot, verbon
den door banden die zullen blijven.
Veertig ben ik. Mijn zoontjes zijn
volwassen geworden en uitgevlo
gen. Maar mijn man is bij me om te
zorgen dat ik niet treur.
Vijftig ben ik - en weer spelen er
kleine kinderen op mijn schoot.
Dan komen de donkere dagen: mijn
man is dood. Ik kijk naar de toe
komst en huiver van angst. Want
mijn kinderen hebben nu zelf een
gezin. Ik denk aan de jaren van lief
de die ik kende. Nu ben ik een oude
vrouw. De tijd is wreed. Het is een
grap van de tijd, ouders er als dwa
zen te laten uitzien. Mijn lichaam is
vervallen, gratie en kracht zijn ver
dwenen. Er zit nu een steen op de
plaats waar ik ooit een hart had.
Maar - binnen in dat oud karkas
woont toch nog dat jonge meisje.
Soms klopt mijn arme hart wat snel
ler. Ik herinner me de vreugde en de
pijn.
Ik heb weer Hef. Ik leef mijn leven
opnieuw. Ik denk aan de jaren die
voorbij zijn, te snel vervlogen, en ik
accepteer de harde waarheid, dat
niets kan duren. Doe je ogen open,
zuster, en kijk. Niet naar die kribbige
oude vrouw. Kijk eens goed, zuster,
kijk eens naar mij.
Aldus de brief, gevonden in het
kastje naast het ziekenhuisbed van
een dode. Toch nog een nala
tenschap.
Soms is het opmerkelijk zoals stuk
jes onverwacht en op het goede
moment op je tafel rollen. Na de
vreugde over het succes van de èk-
tie "Vak Verzorging Moet", is het nu
zien wat de scholen ermee aanvan
gen en hoe ze de bestemde lesuren
zullen invullen. Daarover denkende
kwam bovenstaand stukje (de ge
vonden brief) in onze handen en dan
zie je pas echt hoe erg nodig zorg is.
Je ziet zo'n mensenkind voor je, met
al haar of zijn herinneringen die de
hele dag door het hoofd gaan maar
die ze niet meer kunnen verwoor
den. "Doe je ogen eens open"
vraagt de oude vrouw en kijk, zie!
Zo'n eenvoudige hartekreet doet
pijn. Hadden we meer moeten, kun
nen doen en was die verzorgster te
overbelast of zat ze boordevol met
haar eigen zorgen. Met haar eigen
toekomstverwachtingen. Zij kon dat
niet kwijt aan die patiënte en ze
wist ook niet wat er in die ander
omging. We kunnen er dikwijls wel
naar raden, maar als we echt luiste
ren en zien naar wat die ander ons
probeert te vertellen begrijpen we
lang niet alles maar we zien iets van
dat heel bijzondere wat elk mens
heeft.
Een van de dingen die in de lesstof
van het vak verzorging moet als eer
ste thuis horen is wel respekt voor
die mens die een heel werkzaam en
zorgzaam leven achter zich heeft.
Respekt zit dan al in de aanspreek
vorm tot de oudere. Het zijn zoals bij
alles de heel eenvoudige dingen die
het leven blijvend waardevol kunnen
doen zijn.
En dan het vel papier: "Wat zie je,
zuster, wat zie je?"
Drs. P.J. de Rooy-Janse
Moezeldal, 7-12 oktober, 6-daagse
busreis, 5 overnachtingen in hotel
aan de Moezel. Voor hen die het lie
ver wat dichter bij huis zoeken, is
het prachtige Moezeldal zeker de
moeite waard. Vooral in oktober, als
de wijnfeesten in volle gang zijn, is
het één en al gezelligheid wat u te
wachten staat. De rijpe druiven zijn
net geoogst en tot wijn verwerkt.
Geboden wordt een kompleet ver
zorgde reis, met afwisselend pro
gramma: bezichtiging Burg Eltz;
boottocht op Moezel; bezoek aan
Cochem, Koblenz en Trier, de
oudste stad van Duitsland met be
zichtigingen; bezoek aan wijnbouw
bedrijf. Geniet mee van een goed
glas Moezelwijn!
Kreta, 22-29 oktober, 8-daagse
vliegreis, het grootste eiland van de
Middellandse Zee, met een mooie
natuur en prachtige overblijfselen
uit de Griekse oudheid, agrarische
produkten als olijven, citrusvruch
ten, amandelen en geiten. Program
mapunten: wandeling door
Heraklion; bezoek aan plantenkas
en bananenkwekerij; rondleiding
door paleis van Koning Minos in
Knossos; bezoek vissersplaats Agi
os. Geniet van de heerlijke na
jaarszon.
Parijs, 5-9 november, 5-daagse bus
reis/4 overnachtingen in goed hotel
in Parijs. Bezichtiging van o.a.: de
Eiffeltoren, Are de Triomphe, Nötre
Dame, Champs Elysees, Montmar-
tre, Versailles, Museum Louvre, bij-
Uitzicht op wijngaarden in het da! van de Moezel
woning avondvoorstelling van de
beroemde revue "Follies Bergère
en boottocht op de Seina
Wenen, 27 november-1 december,
5-daagse vliegreis/verblijf in Hotel
Stefanie in Wenen, een traditionele
stad, rijk aan historia Programma
punten: bezichtiging Schloss
Schönbrunn, Stift van Melk, Step-
hansdom en Kapuzinergruft. Verder:
folkloristische avond met diner en
bijwoning operette voorstelling in de
Volksoper.
Voor 1992 staan op het program
ma: Brazilië, 21 januari-8 februari,
19-daagse vliegreis/rondreis per
bus; Graubünden-Zwitserland,
23-31 januari, 9-daagse busreis; In
donesië, eind januari-begin februari,
22-daagse vliegreis/rondreis per
bus/boot.
Voor uw aanmelding, nadere infor
matie of voor het aanvragen van de
brochure "Agrarische Studiereizen
1991", kunt u bellen naar het Sekre-
tariaat van Agrarische Studiereizen,
Kleine Oord 179, 6811 HZ Arnhem,
tel. 085-512087.
