Open Dag
teken van
kleinfruit PFW in
verlaten en bewaren
Prijs sperziebonen ingezakt
Energiebesparing
Tuinbouw
Percelen bloemzaden op Tholen
omgeploegd wegens ziekte
Een vlotte oogst
Rentabiliteit glasgroenteteelt stabiel
m
9
Het Proefstation voor de Fruitteelt
(PFW) houdt op vrijdag 6 septem
ber a.s. haar derde Open Dag voor
kleinfruittelers in dit seizoen. Het
programma begint om 14.00 uur en
eindigt omstreeks 17.00 uur. Op die
middag laat het PFW zien hoe op
verschillende manieren de oogst
van rode bessen, frambozen, bra
men en aardbeien verlaat kan wor
den. Speciaal aandacht wordt
besteed aan het onderzoek naar de
mogelijkheden om rode bessen te
koelen en te bewaren.
De onderwerpen van elk 30 minu
ten per gewas worden toegelicht
door medewerkers van het PFW en
het I.K.C., afd. Fruitteelt. Het ver
dient aanbeveling om op tijd aanwe
zig te zijn. Anders mist men een
deel van de toelichtingen.
Rode bessen
Verlaten van de oogst, al dan niet in
kombinatie met spreiding van de
aanvoer, kan gebeuren door: over
kappen van het gewas, koelen van
het geoogste produkt, gebruik te
maken van gekoelde planten.
Het overkappen van rode bessen
met als doel de plukrijpe bessen te
beschermen tegen weersinvloeden
kan gebeuren met eenvoudige, zelf
gemaakte plastic regenschermen.
Deze zijn goedkoop maar minder
duurzaam. De laatste tijd maken de
in de handel zijnde professionele
overkappingen en schermhallen snel
opgang.
Op het PFW zijn bij wijze van proef
de nieuwe, laatrijpende rassen
Roodneus, Augustus, Mactor en
Rondom J overkapt met eenvoudige
regenschermen. Als vergelijking zijn
ook de standaardrassen Rondom,
Rovada en Heinemanns Rote Spat-
lese in de proef opgenomen. De be
doeling is dat de vruchten van deze
rassen op de Open Dag nog niet ge
oogst zijn.
Op het PFW is dit jaar een onder
zoek gestart naar de bewaarbaar-
heid van geoogste rode bessen. De
bessen worden bewaard bij verschil
lende percentages zuurstof, kool
zuur en luchtvochtigheid. De
proefrassen zijn Rotet, Rondom en
Rovada. Rotet is 29 juli geplukt,
Rondom 2 augustus en Rovada 8
augustus. Ze worden elke 2 weken
beoordeeld op vruchtrot, kleur, ste
vigheid en suiker- en zuurgehalte.
De proef is zo opgezet dat de bes
sen, afhankelijk van de kwaliteit, 3
4 maanden bewaard kunnen wor
den. Op de Open Dag worden de
eerste proefresultaten bekend ge
maakt en getoond. De bessen zijn
dan 4 5 weken bewaard.
Ook bij rode bessen kan gebruik ge
maakt worden van gekoelde planten
om in het naseizoen bessen te kun
nen oogsten. De planten worden
daarvoor opgekweekt in potten en
in de winter, als ze in rust zijn, be
waard bij een temperatuur van
-2°C. In de loop van de zomer kun
nen ze op elk gewenst moment naar
buiten gebracht worden. Ongeveer
3 maanden later volgt de oogst. Het
is geen eenvoudige teelt. Het PFW
heeft onderzoek gedaan naar de
mogelijkheden van deze manier van
verlaten. Op de Open Dag zal op de
resultaten daarvan nader worden in
gegaan.
Frambozen
De verlate teelt van frambozen in
een plastic tunnel of kas neemt toe
als gevolg van de gunstige prijzen.
Ook voor de buitenteelt zijn er mo
gelijkheden, maar dan verdient het
aanbrengen van een overkapping
aanbeveling. Er kan zowel in grond
als in pot geteeld worden. Als pot
ten gebruikt worden zijn 2 teelten in
dezelfde ruimte mogelijk. Een verla
te teelt van frambozen kan gebeu
ren met herfstframbozen, eskibozen
en gekoelde vermeerderingsveld-
planten.
Het telen van herfstframbozen heeft
de beste mogelijkheden om na het
hoofdseizoen frambozen aan te voe
ren. Op de Open Dag wordt een
eenjarige teelt met 4 herfstframbo-
zerassen getoond. De planten zijn in
februari van dit jaar opgepot, buiten
opgekweekt en op 15 juli in een tun
nel gezet.
Behalve met herfstframbozen kan
een verlate teelt gebeuren met eski
bozen. Dit zijn speciaal opgekweek
te frambozeplanten, nu nog van het
ras Glen Clova.
Bramerassen
Het rassenonderzoek bij bramen op
het PFW richt zich onder andere op
het vinden van doornloze rassen die
minder gevoelig zijn voor winter
vorst. De afgelopen winter heeft het
in Wilhelminadorp enkele nachten
harder gevroren dan -7°C. De helft
van het rassenperceel bramen is
daarom afgedekt met stro en
plastic. De andere helft is onbedekt
gebleven.
Voor het verlaten van bramen met
gekoelde planten in tunnels en kas
sen komt vooral het ras Bedford Gi
ant in aanmerking. Daarvan is
bekend dat het zonder problemen
enige maanden beneden het
vriespunt is te bewaren.
Doordragende aardbeirassen
Al jarenlang geldt Rapella als het
standaardras bij de teelt van door
dragende aardbeien. Dit jaar worden
op het PFW 5 buitenlandse rassen
beproefd.
De bedrijven met groenteteelt onder
glas in Nederland hadden in 1989
gemiddeld een verlies van 7 duizend
gulden per bedrijf, of 1% van de
kosten. Dat blijkt uit de definitieve
cijfers van het Landbouw-
Ekonomisch Instituut (LEI-DLO).
Aan het eind van 1989 heeft het LEI
een raming gepubliceerd over de
glasgroenteteelt. De definitieve cij
fers wijken hiervan nauwelijks af.
De arbeidsopbrengst van de onder
nemer bedroeg gemiddeld
f 65.100,- (in 1988 f 59.800,-).
Het totaal gezinsinkomen was
f 104.300,— per ondernemer (in
1988 f 103.200,-). Na aftrek van
De teelt van Lavatera, een perkpiant, heeft op Tholen ernstig te lijden
onder een moeilijk te bestrijden schimmelziekte.
de persoonlijke belastingen en pre
mieheffing bleef er f 72.900,—
over als besteedbaar inkomen voor
gezin en bedrijf. De besparing was
f 21.100,— per ondernemer. Per be
drijf kwam f 277.000,— aan mid
delen beschikbaar, waarvan
f 112.500,— aan eigen middelen en
f 164.500,— aan vreemde
middelen.
De bruto-investeringen bedroegen
f 170.300,- (in 1988
f 126.700,—). De telling van de ba
lans was f 1.425.000,— per bedrijf;
deze aktiva werden aan het einde
van het jaar met 58% eigen vermo
gen gefinancierd.
Met een goede opkomst van be
langstellenden hield de zaad-
teeltstudieclub "Eiland Tholen" de
laatste exkursie van 1991. Er was
een route uitgezet rond St. Anna-
land waarbij 29 verschillende zaad-
teeltgewassen werden bekeken.
Voorafgaand aan de exkursie wer
den er zieke/aangetaste planten be
keken welke vanuit praktijkpercelen
waren meegebracht.
Als zaadteler ben je sterk afhankelijk
van de weersomstandigheden. Vo
rig jaar was een matig violenjaar
i.v.m. de verbranding van de bloe
men, en dus weinig zaadzetting. Dit
jaar was er weer een periode van
weinig zetting door het donkere en
later ook natte weer, wat ook weer
flinke Botrytus-aantastingen te zien
gaf op verschillende percelen. Dit
jaar komt het voor dat er in augus
tus percelen met winterviolen (ge
zaaid in augustus 1990!) vaststaan,
en één perceel waar niets geen toe
komst meer inzat is met de loofklap-
per vernietigd.
Er lagen wat planten waarop meel
dauw voorkwam. Het verschil was
echte meeldauw (zit op het blad) en
de valse meeldauw (zit in het blad).
Ook was de Lavatera aanwezig met
de inmiddels bekende Colletotri-
chum aantasting. Zowat alle perce
len op Tholen zijn aangetast met
deze ziekte, een enkel perceel is al
omgeploegd. Tegen de ziekte die
met het zaad meekomt is weinig
kruid gewassen. Een teler had al 9
gewasbespuitingen uitgevoerd, en
alleen een verder uitbreiden van de
ziekte werd hiermee voorkomen. Op
wat lagere, vaak nattere en koude
perceelsgedeelten is de aantasting
dan erger, m.a.w. Lavatera is struk-
tuurgevoelig. Het idee is geopperd
om de rijafstand van 1 m. terug te
brengen naar 75 cm. en in de rij te
dunnen op 25 cm. of misschien pre-
cisiezaai.
In muurbloemen zagen we rupsen
vraat aan de bladeren, veroorzaakt
door het koolmotje Ditzelfde rupsje
vreet in de Allysum de bloemblaad
jes af, waardoor het gewas er dood
uitziet, maar nog lang niet rijp is. De
chemische bestrijding is schadelijk
voor de bijen. Ze gaan er niet van
dood, maar vliegen niet meer op de
bespoten bloemen, en dus volgt er
geen insektenbestuiving meer, wat
voor sommige soorten direkt te
merken is aan de kg opbrengsten.
Let dus altijd op de bijen. Ook was
er een gedeelte van een perceel
aangetast met de schimmel sclero-
tinia. Opmerkelijk was dat op het
zelfde perceel vorig jaar in
aardappelen met pootgoed van 2
verschillende herkomsten in hetzelf
de gedeelte zwartbenigheid
voorkwam.
Een probleem met chemische on-
kruidbestrijding was dat het middel
met veel neerslag enkele centime
ters was ingespoeld en daar de kie
ming van het zaadgewas
bemoeilijkta Er moet verband zijn
tussen de te gebruiken middelen en
de gewenste zaaidiepte bij enkele
gewassen. Op één perceel was de
kopakker vergeten, hier stond veel
herderstasje met een flinke aan
tasting witte roest. Wordt bijv. een
overblijvend gewas als Aubretia
aangetast, dan is de volgende oogst
minimaal.
Tijdens deze exkursie bleek weer
eens te meer hoe moeilijk het is om
het juiste oogsttijdstip te bepalen.
De eerstvolgende bijeenkomst staat
gepland op 28 november a.s.
L. Bijnagte, sekr.
Geen enkele sperziebonenteler in
WEST-BRABANT had verwacht dat
de prijs nog kapot zou kunnen gaan.
Begin augustus echter zette de
prijsval in. Veel partijen brachten
niet veel meer op dan 50 cent per
kg. Percelen die door de warmte
noodrijp dreigden te worden zijn
veelal aan de industrie afgezet om
extra aanbod op de veiling te
voorkomen.
Door de slechte groeiomstandighe-
den in het voorseizoen bleven de ki
logramopbrengsten laag waardoor
iedereen er bij voorkeur al vanuit
ging dat de prijs hoog kon blijven.
Zeer warm weer in juli deed alles
versneld groeien zodat bonen die
eind april gezaaid zijn gelijktijdig pluk-
rijp waren met de gezaaide van
eind mei. Of de verlaging van de vei-
lingprijs hierin zijn oorzaak heeft is
de vraag. De aanvoer op de veilin
gen ligt zeker niet hoger dan vorig
jaar toen over het algemeen een
goede middenprijs is gemaakt.
Aannemelijker voor een verlaagde
prijs is de areaalsuitbreiding. Niet in
West-Brabant waar de traditionele
bonenteler te vinden is maar in het
noorden en andere delen van het
land. Op verschillende plaatsen zijn
groepen van telers met sperziebo
nen begonnen. Dat de prijs lager is
vindt ook zijn oorzaak in het feit dat
lang niet alle bonen meer via de vei
ling de konsument bereiken. Groot
afnemers en supermarkten kopen
steeds meer rechtstreeks via tus
senpersonen bij de teler. Op deze
manier blijven de kosten van veilen
en transport lager en kan het pro
dukt verser in de winkelschappen
komen te liggen.
De verwachting is dat de prijs eind
augustus weer oploopt omdat door
de vele regen in de laatste weken
van juni het zaaischema achterop is
geraakt. Sperziebonen die vanaf
half juli nog gezaaid zijn staan er
goed op. Bij aanhoudend warm
weer en af en toe regen kunnen ze
eind september geschikt zijn. De
kans zit er dan wel in dat de aanvoer
te groot is. Het areaal late bonen is
behoorlijk uitgebreid.
Dat een lage aanvoer op de veiling
altijd gepaard gaat met een hoge
prijs komt niet altijd uit. Augurken
worden mondjesmaat aangevoerd
met als gevolg dat het voor de ko
per niet interessant meer is. Kleine
partijen kosten in verhouding veel te
veel voor wassen en verdere ver
werking. Veel telers stoppen met
augurken omdat het 3 maanden
hard werken is. Is er toevallig teveel
aanbod, dan is het daggeld erg laag.
De energie-efficiency in de glastuin
bouw kan nog steeds verbeterd
worden, ondanks de grote inspan
ningen die daarvoor tot nu toe al zijn
verricht. Om de glastuinbouw hier
bij te steunen heeft Novem een re
geling ontworpen waarmee
investeringen ten behoeve van on
derzoek en ontwikkeling financieel
gesteund kunnen worden. Er is in
1991 een bedrag van f 2,5 miljoen
voor financiële steun beschikbaar
Over deze regeling is een folder ver
schenen. Daarin staan ook enkele
voorbeelden van projekten. Meer in
formatie kan worden ingewonnen
bij de heer Constan Ousters, pro-
jektmanager Agrarische sektor van
Novem. Hij is bereikbaar via tele-
foonnr. 046-595330.
In versneld tempo rijden, ook op
THOLEN, veel zaadgewassen deze
zomer aan. Voor sommige gewas
sen zal het zeker wat te snel gaan.
Met name de violen zullen de ko
mende weken veel geoogst worden
om te voorkomen dat te veel zaad
wegspringt. Ondanks dat de zaad
zetting weer vrij goed is bij dit ge
was zal de opbrengst over het
algemeen niet hoog zijn. Er is be
hoorlijk wat wegval geweest door
o.a. rhizoctonia en met de flinke
droge periodes bleef de gewasont
wikkeling over het algemeen te ma
tig. Er is al meer over
gediskussieerd, maar dikwijls blijkt
de rijafstand van 50 cm voor dit ge
was op de zwaardere grond aan de
ruime kant te zijn voor een goede
opbrengst.
De wegval door rhizoctonia is altijd
al een lastige kwaal geweest in vio
len, maar lijkt de laatste jaren eerder
toe te nemen. De schimmel kan zich
op onze gronden gemakkelijk in
stand houden en ook uitbreiden. En
niet alleen in violen. Dezelfde schim
mel komt in vele gewassen voor,
o.a. in aardappelen, al openbaart hij
zich in een andere vorm. Door het
grillig karakter en het onverwachte
optreden, soms per soort of kleur
violen, zijn de bestrijdingsproeven
nooit een succes geweest. Uitge
breide praktijkproeven met diverse
methoden en middelen zouden mo
gelijk meer resultaat opleveren.
Een aantal ziekten en plagen kun
nen soms massaal en vernietigend
toeslaan in de zaadteelt. Zo is ook
de beruchte callectotrigam schim
mel in lavatera nog steeds geen op
geloste zaak. Deze schimmel is dit
jaar weer op diverse percelen in kor
te tijd zo uitgebreid, ondanks vele
bespuitingen, dat deze niet meer te
redden waren.
De komende jaren zal bij deze teelt
het accent moeten liggen op ge
zond zaad, want de schimmel komt
met het zaad mee. Het zit er name
lijk in, zodat ook een zaadontsmet
ting onvoldoende is. En een
warmwaterbehandeling is voor de
praktijk nog niet haalbaar.
Het telen van vrijwel 100% gezond
zaaizaad als uitgangsmateriaal blijkt
ook nu weer niet eenvoudig te zijn,
maar zal toch meer aandacht moe
ten krijgen de komende jaren door
de zaadfirma's en de zaadteeltstu-
dieclub. En ook de DLV voorlichter
zal hier zeker een bijdrage aan willen
leveren om deze teelt in stand te
houden.
