PFW toont nieuwe besse- en
frambozerassen op Open Dag
Tuinbouwcommissïe
nam kijkje op bedrijven
in de Langstraat
Tuinbouw
Geslaagden
Groene School
AOC Zeeland start
nieuwe opleidingen
Het Proefstation voor de Fruitteelt in Wilhelminadorp (PFW) houdt
op vrijdag 5 juli aanstaande haar tweede Open Dag voor de klein-
fruittelers in dit seizoen. De aanvang is 14.00 uur. Deze keer wor
den de nieuwe besse- en frambozerassen getoond.
Kwaliteitsverbetering in de ruimste zin van het woord loopt als een
rode draad door het onderzoek, ook bij bessen en frambozen. Daar
aan wordt dan ook speciaal aandacht besteed op de Open Dag.
Evenals de vorige keer wordt er in
blokken gewerkt, waarbij bij elke
proef iemand tekst en uitleg geeft.
Het verdient dus aanbeveling om
om 14.00 uur aanwezig te zijn. An
ders mist men een deel van de toe
lichting op het onderzoek.
Rode-besserassen
Op het PFW staan ruim 20 nieuwe
rassen in de buitenteelt uitgeplant.
Daaronder het nieuwe, vroegrijpen-
de, Franse ras Junifer, waarvoor
veel belangstelling bestaat voor de
teelt in plastic tunnels. Zal Junifer
Jonkheer van Tets in de buitenteelt
verdringen? Dat is de vraag die on
derzoekers, voorlichters en telers op
dit moment bezighoudt. De rijptijd
van Junifer in plastic tunnels was
dit jaar later dan die van Jonkheer
van Tets. Hoe zal dat buiten zijn?
Duidelijk is dat de bessen van Juni
fer kleiner zijn maar de produktie
lijkt minstens zo goed. Het nieuwe
middentijdsrijpende ras Cassa heeft
een goede beskwaliteit. De bessen
zijn groot en goed van kleur en de
trossen zijn vol. Door een tekort aan
winterkou is een aantal knoppen in
voorgaande jaren niet uitgelopen.
Daardoor zijn kale takken ontstaan
en is de produktie dit jaar matig.
Veel belangstelling bestaat er voor
verlenging van het oogstseizoen.
Daarvoor zijn verschillende moge
lijkheden. Het meest voor de hand
liggend is het kiezen van laatrijpen-
de rassen, zoals Rovada, Rondom
en Heinemanns Rote Spatlese.
Het PFW heeft goede ervaringen
met twee nieuwe laatrijpende ras
sen: Roodneus en Augustus. Rood
neus rijpt 7 dagen later dan
Rondom en heeft schitterende tros
sen met meer dan 30 bessen per
tros. De bessen zijn glanzend en
donkerrood van kleur. Augustus rijpt
twee weken na Rondom en in de
zelfde tijd als Heinemanns Rote
De jaarlijkse excursie van de tuin-
bouwcommissie van de ZLM werd
dit jaar gehouden in de streek rond
Sprang-Capelle, Dongen en Raams-
donkveer. De agrarische sector is in
deze regio al lang niet meer de
grootste werkgever. De industrie en
ook de recreatie verzorgen een
groot deel van de werkgelegenheid.
Tijdens de rondgang door de streek
werden twee bedrijfsgenoten be
zocht. De heer P.J. Dekkers te
Sprang-Capelle heeft een potplan-
tenbedrijf met één variëteit: Scin-
dapsus (liaanplant). Het bedrijf
bestaat uit 16.000 m2 glas en er
werken 16 mensen. Er is een vaste
produktie per week. Per jaar levert
Dekkers V/2 miljoen potplanten in
zeven verschillende maten. Daar
naast produceert het bedrijf nog
eens 1 miljoen stekken voor andere
bedrijven. Zijn aandeel in de Neder
landse produktie ligt rond de 30%.
95% van de produktie is voor de ex
port, voornamelijk naar Spanje, Por
tugal en Italië. Gemiddeld wordt
60% via de klok (Aalsmeer) en
40% via een bemiddelingsbureau
afgezet.
Amercentrale
Het bedrijf betrekt ruim 80% van
Spatlese. De bessen zijn donker en
vrij klein maar steviger en minder
gevoelig voor regen dan die van Hei
nemanns Rote Spatlese.
Rondom J
"Wat is er aan de hand met Rond
om J", vragen velen zich af. Evenals
vorig jaar was de ontwikkeling van
deze Rondomselektie dit voorjaar
erg traag en onregelmatig. Als oor
zaak wordt aan onvoldoende win
terkou gedacht maar na de laatste
winter twijfelen sommigen daaraan.
Eind april zag men de toekomst van
Rondom J somber in. Maar eind mei
bloeiden de struiken volop! De zeer
late bloei had dit jaar als voordeel
dat schade door nachtvorst werd
beperkt en dat een natuurlijke late
rijping ontstaat met wellicht hogere
kg-prijzen.
Machinale oogst
Na de succesvolle invoering van de
machinale oogst voor zwarte bes
sen bestaat er ook belangstelling
om rode bessen op kontrakt te telen
voor de verwerkende industrie en
machinaal te oogsten. Het PFW on
derzoekt welke rassen hiervoor ge
schikt zijn.
Witte-besserassen
Het rassenonderzoek bij witte bes
sen heeft de laatste jaren geleid tot
een duidelijke verbetering van het
sortiment. Onduidelijk is nog welke
vroegrijpende witte bes voor aan
plant in de buitenteelt in aanmer
king komt: Werdavia of Zitava. De
laatste is zeer produktief, maar he
laas treedt buiten vaak midden in de
tros rui op en dus kwaliteitsverlies.
Werdavia daarentegen lijkt wat min
der produktief en heeft kortere tros
sen, maar minder last van rui. (Op
het Voorbeeldbedrijf voor kleinfruit
in Tongeren (B) voldoet Zitavia uit
stekend in een plastic tunnel.)
zijn warmte via het warmwater
circuit van de Amercentrale van de
PNEM. Het idee van het leveren van
restwarmte is ontstaan doordat de
ze centrale zijn koelwater niet meer
mocht lozen (thermische vervuiling)
in de Amer. In eerste instantie werd
er een koeltoren gebouwd, die nu
nog ongeveer 4 weken per jaar
werkt. Daarna zijn er projecten
gestart voor het verwarmen van
woonwijken met restwarmte in Bre
da en Tilburg. De warmwaterleiding
naar Tilburg heeft een aftakking
naar Sprang-Capelle. Aangezien er
nogal problemen waren met verwar
ming van woonwijken werd er ook
naar andere verbruikers van enige
omvang gezocht. De gemeente Ma
de was tevens op zoek naar werk
gelegenheid. Zowel grootverbruikers
van warmte als werkgelegenheid
werden gevonden bij tuinders, die
zich wilden vestigen in de Plukma-
dese Polder. Eén tuinder neemt
evenveel restwarmte af als 250 wo
ningen. Tegen een gereduceerd ta
rief levert de PNEM de energie.
Het glastuinbouwbedrijf van de
heer Heykant is ook een afnemer
van deze restwarmte. Het bedrijf ligt
in de 1e fase van de Plukmadese
Polder. Deze eerste fase omvat 100
Bij de middentijdsrijpende rassen
heeft Albatros het standaardras
Witte Parel verdrongen. En bij de
laatrijpende rassen hebben Primus
en Blanka een plaats in het rassen-
sortiment veroverd.
Roze bes
Wie iets bijzonders wil telen, moet
eens naar de roze bessen op het
PFW komen kijken. Een aantal jaren
geleden dacht men dat er geen
markt zou zijn voor roze bessen. In
middels is men daar wat op terug
gekomen. Rosa Sport is op dit
moment de meest belovende roze
bes met vruchten die er mooi
uitzien.
Framboos
Het grootste probleem bij de teelt
van frambozen is op dit moment de
gevoeligheid voor Phytophthora
wortelziekte. Een afdoende bestrij
ding lijkt niet mogelijk. "Zijn er ras
sen die niet of weinig gevoelig zijn
voor deze bodemschimmel?" Op
het PFW zijn op dit moment zo'n 30
rassen in beproeving waarvan som
mige veel en andere minder gevoelig
zijn. Duits onderzoek doet echter
vermoeden dat er nog geen re
sistente rassen zijn. Het PFW is dan
ook van plan om naast het rassen-
onderzoek een andere onder
zoekslijn te kiezen, namelijk
onderzoek naar het verkrijgen van
gezond plantmateriaal.
Een framboos is een kwetsbaar pro-
dukt. Belangrijk in het rassenonder
zoek bij framboos in de buitenteelt
is het zoeken naar rassen met stevi
ge vruchten die minder gevoelig zijn
voor regen en wind.
Zwarte-besserassen
De teelt van zwarte bessen heeft in
zuidwest Nederland een spectacu
laire uitbreiding ondergaan. De bes
sen worden daarbij op kontrakt
geteeld voor de verwerkende in
dustrie en machinaal geoogst. Om
een oogstmachine optimaal te kun
nen benutten is spreiding van de
oogst met vroeg- en laatrijpende
rassen vereist. Het PFW let daar dus
op.
Voor het tweede achtereenvolgende
ha die geheel is uitgegeven. Met de
bouw van kassen voor de tweede
fase (omvang 70 ha) wordt waar
schijnlijk binnenkort begonnen. Er
wordt ook al over een derde fase
gesproken (omvang 100 a 150 ha).
Er zijn nu ongeveer 20 glastuinbou
wers, waaronder een vestiging van
het Lierse chrysantenveredelingsbe-
drijf Fides, bezig in de eerste fase.
Dit zijn voornamelijk Westlanders.
Heykant is één van de twee Braban
ders die zich hier hebben gevestigd.
Het bedrijf omvat 16.000 m2 glas,
waar per jaar twee teelten plaats
vinden.
jaar hebben in de praktijk de zwarte
bessen schade geleden door nacht
vorst. Laatbloeiende rassen, zoals
Phoenix, Black Reward, Ben Aider
en Ben Tirran, zijn dan meestal in
het voordeel. Belangrijk is dan ook
het bloeitijdstip van de rassen vast
te leggen. Van de ziekten en plagen
zorgen meeldauw, rondknopmijt en
de bessebladgalmug voor de
meeste problemen. Het PFW gaat
na hoe gevoelig de verschillende
rassen hiervoor zijn.
Het PFW heeft op dit moment ruim
20 rassen in beproeving. De bessen
van deze rassen worden door twee
fabrikanten beoordeeld op sapkwali-
teit. Het is niet mogelijk de rassen
op het PFW te beoordelen op hun
mogelijkheden voor machinale pluk.
Daarvoor worden de beste rassen
op een praktijkbedrijf uitgeplant en
machinaal geoogst.
Kruisbesserassen
Bij de teelt van kruisbessen is meel
dauw een groot probleem. Het PFW
heeft enkele meeldauwresistente
rassen in beproeving. Ze zijn groot-
vruchtig maar de bessen zijn helaas
groen van kleur. Toch zijn we met
die Engelse, meeldauwresistente
rassen Invicta en Greenfinch een
stap in de goede richting naar een
schone teelt.
- Verder beproeft het PFW het spil-
lensysteem waarmee door sommige
telers in tunnels en ook wel buiten
goede resultaten zijn geboekt.
Kwaliteitsverbetering bij bessen
en frambozen
Tijdens de Open Dag zal worden in
gegaan op de vraag of het mogelijk
is de kwaliteit van het produkt ver
der te verbeteren. Hierbij kan men
denken aan teeltmaatregelen als
rassenkeuze, pluktijdstip, windbe-
schutting, zomersnoei enz. Ook re
genkappen boven het gewas is een
mogelijkheid om de kwaliteit van
het produkt te verbeteren. Ook in de
Biologische bestrijding
Vanaf januari tot eind juli worden er
komkommers geteeld, daarna
vleestomaten. Insekten zoals trips,
spint en witte vlieg worden biolo
gisch bestreden. Fertigeren gebeurt
met leidingwater (f 0,41/m3). Aan
leg van een systeem voor recircula
tie staat voor het komend najaar op
het programma. Op het bedrijf van
de heer Heykant kon geconstateerd
worden dat de Plukmadese Polder
goede uitgangspunten heeft voor
vestiging van glastuinbouw: ruimte,
goedkope energie en een. prima in
frastructuur.
periode na de pluk zijn er nog diver
se maatregelen te treffen om de
kwaliteit van het produkt optimaal
te houden en de presentatie te ver
beteren. Op deze en andere vragen
ten aanzien van kwaliteits- en pre
sentatieverbetering van kleinfruit
hopen we op de Open Dag verder in
te gaan.
Naast bovengenoemde onderwer
pen zal er nadrukkelijk tijd worden
uitgetrokken voor algemene vragen
en ander kleinfruitonderzoek op het
PFW. Op vrijdag 6 september zal er
op het PFW een Open Dag voor de
kleinfruitteelt worden gehouden
waarbij doordragende aardbeien en
bramen in de buitenteelt en herfst-
frambozen en eskibozen in
plastic tunnels te bezichtigen zijn.
Adri van Oosten
Proefstation voor de Fruitteelt
Wilhelminadorp
Het Agrarisch Opleidingscentrum
Zeeland en omstreken start in sep
tember a.s. twee nieuwe opleidin
gen voor personen van 16 jaar: het
tweejarig Middelbaar Agrarisch
Onderwijs (voorheen K.M.A.O.) en
een deeltijd-schakelprogramma
voor de vakopleidingen van het leer
lingwezen.
Beide oplossingen zijn bedoeld voor
leerlingen met belangstelling voor
de groene sector, maar met een
vooropleiding die hiaten vertoont.
De tweejarige dagopleiding in de
plantenteeltsector richt zich met
twee dagen stage per week sterk
op de praktijk van de akkerbouw-,
groenteteelt-, fruitteelt- of kasteelt
sector. In de theorielessen staan de
opdrachten en werkzaamheden op
het stage-bedrijf centraal. Het alge
meen voorbereidend programma is
een oriënterend schakelprogramma
naar de leerlingstelsels toa Het
zwaartepunt ligt hierbij op het leren
op het bedrijf, waar men minimaal
20 uur per week werkzaam moet
zijn. Eén dag per week gaat men
voor ondersteunende theorie en
praktijk.
Leerlingstelsels
Het AOC Zeeland lokatie Groene
School Kapelle, start volgend
schooljaar ook met de leerlingstel
sels akkerbouw (als enige in Neder
land) - fruitteelt - groenverzorging
en groenvoorziening. Voor het leer
lingstelsel fruitteelt is er op diverse
leerbedrijven plaats voor een cursist
van deze vakopleiding.
Geslaagden leerlingstelsel fruitteelt:
Wim Adriaenssens, Bredene (B.);
Wim Bogaert, Verrebroek (B.); Kees
Dominicus, Wemeldinge; Eddy den
Dunnen, Fijnaart; Adwin Eversdijk,
Kapelle; Wilco Flipse, Middelburg;
Ab Goeree, Driewegen; Corne
Goud, Waarde; Jan Hoekman, 's-
Gravenpolder; Kees Legemaate, Zie-
rikzee; Frans Lokerse, 's-Heer
Arendskerke; Peter Oostdijk, Wolp-
haartsdijk; Harry Provoost, Middel
burg; Albert Rijk, 's-Gravenpolder;
Godelieve Rijk-van Gassen, 's-
Gravenpolder; Marco Schipper, Ka
pelle; Peter Weststrate, Waarde; Ma
ria Zuidhof-Oomes,
Hoedekenskerke; Arjan Molendijk,
Klaaswaal.
Geslaagd voor het diploma leer
lingstelsel fruitteelt-assistent:
Marcel den Dunnen, Fijnaart.
Het tuinbouwbedrijf van RJ. Dekkers in Sprang-Capelle ontving in
maart van dit jaar staatssekretaris Gabor en een aantal CDA-politici
(zie foto). Vorige week nam de tuinbouwkommissie van de ZLM een
kijkje in de kassen van Dekkers.
Bij de nieuwe besse- en frambozerassen loopt kwaliteitsverbetering
als een rode draad door het onderzoek.
