Wat vroeger vroeg was...
Onkruidzaden en bloemzaden gaan niet samen
Leerzame middag op de proeftuin
Vervroegen van bessen en frambozen
centraal op Open dag PFW
Tuinbouwklanken
MM
15
Wat vroeger in WEST-BRABANT in
de planten- en bloemenwereld vroeg
was is nu laat. Uitplanten van perk-
goed e.d. mag volgens de overleve
ring alleen na de ijsheiligen. Nu
moet een kweker zorgen dat er van
af eind maart een ruim assortiment
van bloeiende planten in voorraad
ts, omdat de consument dat wil.
Het weer van de dag is doorslagge
vend geworden, niet de tijd van het
jaar. Is het weer om in korte broek
te lopen en in de tuin te werken dan
is de vraag hoog.
De trent van meer bloemen en plan
ten in en rond het huis heeft zich dit
jaar voortgezet. Met moederdag is
dit weer duidelijk gebleken. Vooral
geraniums en fuchsia's. Kwekers die
rechtstreeks aan de consument ver
kopen hebben qua omzet goede za
ken gedaan. De prijs liet het bij
sommige varianten wat afweten.
Binnen de boomkwekerij heeft de
vorst van enkele weken geleden
voor veel schade gezorgd. Veel jon
ge planten en duizenden zaailingen
zijn bevroren. Ook eenjarige stekken
hebben het moeilijk gehad. Zelfs ei
kels zijn in de grond gesneuveld.
Waar vliesdoek is gebruikt valt de
schade mee omdat de zaailingen
toch wel een paar graden vorst kun
nen hebben. De afzet van bomen en
sierteeltprodukten is tot heden toe
goed verlopen. De prijzen lagen op
een aanmerkelijk hoger niveau dan
2 jaar geleden. Dit jaar zullen geen
eikenbomen op de brandstapel be
landen. Telers van sperziebonen krij
gen nu de tweede tegenvaller te
verwerken.
Was eerst de vorst spelbreker, nu
rotten veel bonen in de grond. Als
na 2 a 3 weken na het zaaien sper
ziebonen nog niet bovenstaan dan
kan men aannemen dat het zaai
gaat rotten. Zeker als er in die perio
de veel neerslag valt. Bonen die er
op dit moment goed bijstaan zijn
dan ook niet te vinden. Hoge kilo
gramopbrengsten tijdens de oogst
zullen niet voorkomen.
Vroege aardappelen zijn aardig her
steld van de schade van de vorst. Bij
een achterstand van 14 dagen zal
het wel blijven. Duidelijk is te zien
dat het herstellingsvermogen van
ras tot ras verschilt. Bij een perceel
Doré's en Eerstelingen die even ver
in ontwikkeling waren en tot op de
grond zijn afgevroren zijn de Eerste
lingen aardig hersteld. De Doré's
zijn van kleur nog aan de te lichte
kant en hebben minder loof. Een te
ler heeft toen de weersvoorspelling
zware nachtvorst opgaf zijn vroege
aardappelen, een vuist groot, op
nieuw aangeaard. Deze aardappelen
hebben nu weer dezelfde grootte als
3 weken geleden. Echt voor op
aardappelen waarvan het loof tot op
de grond is afgevroren zijn ze niet.
Of de plant hierdoor sterker is ge
bleven en straks tot een hogere pro-
duktie in staat is zal de tijd leren.
De nachten zijn nog dusdanig koud
dat het nog niet echt groeizaam is
hoewel de vroege aardappelen de
polders van THOLEN zo langzamer
hand wat groener gaan kleuren.
Voor een vlotte start is er voldoende
vocht aanwezig. Vooral het gezaai
de heeft hiervan geprofiteerd. De
meeste gewassen, waaronder zeker
veel bloemzaden, zitten echter toch
te wachten op wat hogere tempera
turen wil er wat groei komen.
De chemische onkruidbestrijding zal
waarschijnlijk over het algemeen
onder deze omstandigheden vol
doende gewerkt hebben. Voldoende
houdt in de meeste gevallen bij de
bloemzaadteelt niet in dat men de
teelt zonder handmatig en machi
naal verwijderen van onkruid tot
een succesvol einde kan brengen.
Dit is als zodanig toch nog een rem
om het als een goedkoop land-
bouwprodukt te gaan produceren
hier of in het buitenland. Het wordt
zeker wel geprobeerd want bij lang
zaam, laag en open groeiende
bloemzaadgewassen kan overgeble
ven onkruid ongestoord opgroeien
en na de oogst nog de meeste pro
blemen veroorzaken door vermen
ging. Vrijwel elke vermenging kost
goed zaad tijdens het schonen en
sommige zaden zijn niet of nauwe
lijks te verwijderen ondanks de ver
nuftige apparatuur die hiervoor
ontwikkeld is. Het komt toch nog
regelmatig voor dat partijen bloem
zaad onbruikbaar zijn vanwege ver
menging door onkruidzaden of
andere zaden.
De meeste ervaren telers in ons ge
bied houden hun gewassen tot het
laatste toe zoveel mogelijk schoon
hoewel dit niet altijd meevalt. Be
rucht zijn o.a. zwarte nachtschade
in de flox die er tijdens het maaien
nog verrassend veel in blijken te zit
ten en zelfs dan nog verwijderd
moeten worden. Zonder behulp van
chemische onkruidbestrijding zou
bloemzaadteelt op dergelijke schaal
als hier economisch zeker niet mo
gelijk zijn. Het is dan ook nog steeds
een goede zaak dat de Zaadteeltstu-
dieclub eiland Tholen nog kans ziet
om elk jaar weer een proefveld aan
te leggen met diverse soorten bloe
men, gewasbeschermingsmidde
len en doseringen hiervan. Dit moet
dan ook verschillende malen her
haald worden wil dit betrouwbaar
zijn voor de praktijk en voor het ver
krijgen van een toelating.
O.a. vanwege de negatieve milieu
aspecten die dit tegenwoordig
oproept is het een goede zaak dat er
dit jaar ook aandacht besteed gaat
worden aan de mechanische on
kruidbestrijding. Chemisch en me
chanisch kan dan ook zeker goed
samengaan zoals al reeds vele jaren
gebeurt, ook in de bloemzaadteelt
om daarmee het gebruik aan chemi
sche middelen te beperken en het
resultaat te verbeteren. Dat er ook
in deze soms nog veel te verbeteren
valt kan men alleen zien en aanne
men door zich hier met zijn allen
wat meer in te verdiepen.
Het vervroegenvan bessen en frambozen in tunnels staat centraal op
de open dag.
Zeer onlangs heeft een aantal vrou
wen uit de BARONIE een bezoek
gebracht aan de proeftuin in Breda.
Niet zomaar een beleefdheidsbe
zoek, maar een werkbezoek. Men
wilde zelf weieens zien wat de
werkzaamheden op een proeftuin
zijn, wat voor onderzoek wordt ge
daan en hoe de stand van gewas
sen is. Meestal komen alleen de
heren tuinders op de proeftuin tij
dens rondgangen en studiebijeen
komsten. Thuis wordt hier natuurlijk
wel over gepraat, maar met eigen
ogen zien is toch wel wat anders.
Na een gedegen inleiding door de
onderzoeker en proeftuinchef werd
een rondgang langs de gewassen
gehouden. De vragen die de dames
stelden waren niet van de lucht. En
tot grote tevredenheid van de proef
tuinchef, waren het heel gerichte
vragen. Men kan merken dat deze
dames allen met hun vak bezig zijn,
aldus de proeftuinchef.
Te zien waren o.a. proeven met een
nieuw soort bedekking, het zgn. in-
sektendoek. Dit doek is zo fijnmazig
dat geen enkel insekt door kan drin
gen. Het doek blijft liggen tot vlak
voor de oogst. Ook een aantal proe
ven met gecoat zaad was te zien.
Bospeen die reeds voor de winter
waren gezaaid, maar liefst 17 ver
schillende rassen rabarber. Op een
perceel is men begonnen om te
trachten asperge te verlaten. Ver
schillende rassen van aardbeien
naast elkaar.
Daarnaast is men op de proeftuin
Breda bezig met een gedeelte geïn
tegreerde tuinbouw. Naast elkaar
liggen een aantal percelen die op
verschillende wijze bebouwd wor
den. Op een perceel wordt traditio
neel getuind. D.w.z.: elk jaar
opnieuw, jaar na jaar, dezelfde teel
ten op hetzelfde stuk. Daarnaast
teelt men 1 op 3 en dan nog een
perceel waar men heel sterk aan
vruchtwisseling doet n.l. 1 op 6. In
deze laatste systemen wordt ook
veel gewerkt met groenbemesting
of andere bodembedekkers. Deze
manier van onderzoek heet BSO of
wel Bedrijfs Systemen Onderzoek.
In de kassen de gebruikelijke teelt
methoden natuurlijk en daarnaast
de onderzoeksmethoden. Onder
zoek met nieuwe rassen en nieuwe
teeltsystemen. O.a. het recirculeren
van water en meststoffen. Hier is al
veel onderzoek in gedaan, maar er
zal nog veel onderzoek nodig zijn
om tot een gedegen resultaat te
komen.
Heel erg jammer is dat de geldmid
delen niet altijd toereikend zijn om
alle projekten te kunnen uitvoeren.
Het gebeurt nu dat een gedeelte
van de kas leeg moet blijven liggen
bij gebrek aan geld. Maar volgens
de proeftuinchef kun je beter wat
leeg laten liggen dan proeven maar
half uitvoeren.
Zo'n bezoek aan een proeftuin is
best de moeite waard. Nu krijgt
men zelf een indruk wat de proef
tuin betekent voor de tuinbouw. Al
met a' was dit een zeer leerzame
middag.
Op vrijdag 24 mei a.s. houdt het
Proefstation voor de Fruitteelt in
Wilhelminadorp (PFW) een Open
dag voor de kleinfruitteelt. Centraal
op deze dag staat het onderzoek
naar vervroeging van bessen en
frambozen in plastic tunnels. Daar
naast zal er dieper worden ingegaan
op kosten en opbrengsten van deze
gewassen onder plastic. Ook de
proeven met aardbeien in de volle
grond zijn die middag te be
zichtigen.
Elke proef wordt door een onderzoe
ker toegelicht. De Open dag begint
om 14.00 uur en eindigt omstreeks
16.30 uur. De volgende onderwer
pen komen aan bod.
Zetting en rui bij rode bessen onder
plastic
Tot voor kort kwam voor vervroe
ging van rode bessen in tunnels al
leen het ras Jonkheer van Tets in
aanmerking. Helaas treedt er bij dit
ras vaak een aanzienlijke bloem- of
vruchtrui op, waardoor produktie en
kwaliteit terug lopen. Getracht
wordt de oorzaken van het optreden
van rui op te sporen. Daarbij is de
afgelopen jaren o.a. aandacht be
steed aan (insekten) bestuiving, bij
belichting, assimilerend
bladoppervlak en bemesting. Hoe
wel met name een goede bestuiving
erg belangrijk bleek, is het probleem
van de rui nog niet opgelost.
Dit jaar wordt bij Jonkheer van Tets,
Red Lake en Rolan (allemaal in het
6e groeijaar) onderzocht of 0, 10 of
30 g 18.18.18 mengmest met sporen
elementen per meterrij invloed
heeft op de rui. De nachtvorsten die
omstreeks 20 april optraden hebben
geen schade veroorzaakt op het
PFW aan de bessen!
Opname van vocht en voe
dingsstoffen bij framboos
Bij houtig kleinfruit is er nog maar
weinig bekend over de effekten van
fertigatie. De behoefte aan informa
tie wordt steeds groter, mede om
dat de belangstelling voor de
containerteelt sterk toeneemt.
Om meer inzicht te krijgen in de
vocht- en voedingsstoffenbehoefte
bij framboos is een oriënterende
proef gestart met Malling Exploit in
containers (inhoud 3 I.) In de proef
zal aandacht worden besteed aan
de vochthuishouding door regelma
tig waarnemingen te verrichten met
betrekking tot de verdamping gedu
rende het groeiseizoen. De voorzie
ning van de meststoffen wordt op 2
niveaus (EG-verhoging van 0,5 en
1,0 m.s.) door middel van fertigatie
gerealiseerd.
In de containers zal bij de helft van
de planten gewerkt worden met 4
nieuwe scheuten per pot en de an
dere helft zonder nieuwe scheuten.
Om de opname van de voe
dingsstoffen na te gaan worden ge
durende het groeiseizoen van elke
behandeling regelmatig planten en
plantedelen in het laboratorium ge
analyseerd op de belangrijkste voe
dingsstoffen N-P-K-Ca- en Mg.
Frambozerassen
Welk ras komt in aanmerking voor
vervroeging in plastic tunnels? Op
die vraag is niet zo makkelijk een
antwoord te geven. Veel rassen blij
ken gevoelig te zijn voor Phytoph-
thora wortelziekte. Met name het
vroegst rijpende en voor aanplant
eerst in aanmerking komende ras
Glen Moy is daar zeer vatbaar voor.
Het eveneens vroegrijpende ras
Glen Clova kent wat dit betreft ook
problemen. Rassen als Malling Ex
ploit en Spica lijken minder gevoelig,
maar ze rijpen ongeveer een week
later.
De vraag is of een gewas Glen Moy
of Glen Clova, geteeld in containers,
gezond te houden is door zieke
planten, inklusief de containers, te
vervangen door gezonde planten.
Op deze vraag en meer algemene
vragen betreffende de teelt van
frambozen in containers, zal worden
ingegaan op de Open dag.
Blauwe bes
Evenals bij andere kleinfruitgewas-
sen staat ook bij de blauwe bes het
vervroegen van de oogst in de be
langstelling. In 1990 werden met
succes zware planten in containers
in een tunnel geplant en, voorzien
van fertigatie, doorgekweekt. Doel
was na te gaan of met deze planten
snel en vroeg een behoorlijke pro
duktie te verkrijgen is en na te gaan
welke problemen zich bij de teelt
van blauwe bessen in containers
kunnen voordoen. De eerste resulta
ten waren veelbelovend: er werd in
het 1e jaar een produktie van meer
dan 1 kg per m2 behaald met een
middenoogstdatum in begin juni. In
deze proef zijn de rassen Patriot,
Northland, Bluecrop, Spartan en
Bluetta opgenomen. De planten zijn
deels in het 3e, deels in het 5e
groeijaar.
Kosten en opbrengsten
Tijdens de Open dag zal dieper wor
den ingegaan op de kosten en op
brengsten van vervroeging van rode
bessen en frambozen in plastic tun
nels. Aandacht wordt geschonken
aan de prijsontwikkeling van deze
gewassen en aan de kosten van
duurzame produktiemiddelen en ar
beid van enkele methoden van ver
vroeging. Door de opbrengst (kg x
prijs) en de kosten met elkaar in ver
band te brengen wordt inzicht gege
ven in de rentabiliteit van de
verschillende teeltmethoden en ge
wassen.
Aardbeirassen
Op het PFW ligt een rassenproef in
de volle grond met 16 rassen en se-
lekties die in augustus 1990 zijn ge
plant. Al jaren wordt gezocht naar
een vroeg ras dat produktief is en
gezond en dat goed smaakt. Tot nu
toe zonder resultaat. Hopelijk zit nu
onder de uitgeplante rassen en se-
lekties de gouden vondst.
Een andere doelstelling is het vin
den van een ras dat Elsanta kan ver
vangen, maar ook dat is niet
eenvoudig. Ondanks de ziektege
voeligheid en de slechts redelijke
smaak, is Elsanta door de geschikt
heid voor vele teeltwijzen, de hoge
produktiviteit, de goede stevigheid
en goede vruchtvorm en kleur moei
lijk te evenaren.
De CPO selektie 1004 heeft een
mooie open plant en de ziektege
voeligheid lijkt niet groot. De vruch
ten zijn mooi en behoorlijk stevig en
zeer goed van smaak! Een nadeel is
echter de matige produktie bij een
normale plantdatum en plantdicht-
heid. Op het proefstation wordt nu
nagegaan of door vroeg en dicht te
planten de produktie van deze se
lektie te verhogen is. En dan het En
gelse ras Pegasus. Dit nieuwe ras
wordt in Engeland genoemd als ver
vanger van Elsanta. Pegasus groeit
gezond. De vruchten zijn groot, ta
melijk donkerrood en stevig. De pro
duktie is goed. Maar de
vruchtkwaliteit lijkt minder dan van
Elsanta en de smaak is matig! Ver
der wordt het zeer laat rijpende En
gelse ras Pandora beproefd. Dit ras
rijpt ongeveer gelijk met Tarda-
Vicoda. De' vruchtkwaliteit van Pan
dora lijkt beter. Tenslotte worden de
Californische rassen Kent en Hone-
oye beproefd en het geruchtmaken
de ras Luminosa.
Later in het jaar volgen er nog 2
Open dagen. Op vrijdag 5 juli kun
nen nieuwe rassen van rode bessen,
zwarte bessen, witte bessen, kruis
bessen en frambozen in de buiten
teelt bekeken worden. Op vrijdag 6
september zijn de doordragende
aardbeien en bramen in de buiten
teelt en herfstframbozen en eskibo-
zen in plastic tunnels aan de beurt.
