"Veel mensen denken: ik word toch niet ziek"
Uitzicht op 2,5 procent
meer loon in tuinbouw
Bijna elk huishouden koopt
verse groenten en fruit
Gestegen omzet
champignonbeurs
Open dag
Denar Kas
Gezondheidswerker moet verstand
hebben van landbouw
Stigas West/and bestaat half jaar
My A
11
Ze weten alles van rugklachten, al
lergieën, stasteunen en rolwagens:
de mensen van het centrum Stigas
Westland. Dit Naaldwijkse centrum
is zes maanden geleden opgericht
om van de land- en tuinbouw in het
Westland en de B-driehoek weer
een gezonde sektor te maken. On
dertussen hebben steeds meer be
drijven het nut van Stigas Westland
ontdekt. Toch vragen nog te weinig
mensen hoe ze ziekte kunnen voor
kómen. Veel ondernemers en werk
nemers wachten tot het te laat is...
Als we de statistieken mogen gelo
ven, staat het er beroerd voor met
de gezondheid van werkenden in de
land- en tuinbouw. De sektor telt
31.000 arbeidsongeschikten en
jaarlijks gebeuren er 12.000 onge
lukken. Alleen de beruchte bouw-
sektor scoort hoger. Om daar wat
aan te doen zijn het Landbouw
schap en de agrarische bedrijfsver
eniging bezig gezondheidszorg op te
zetten speciaal voor de land- en
tuinbouw. In het hele land komen
centra met artsen en met deskundi
gen op het gebied van werkomstan
digheden.
Het eerste centrum is eind vorig jaar
in Naaldwijk met veel tamtam ge
opend. Het wordt betaald door de
bedrijfsvereniging en het Land
bouwschap. Hoe is de stand van za
ken op dit centrum? "We hebben
redelijk wat aanloop", zegt arts Jea
nette Bos-Zijlstra. "Dat neemt nog
steeds toe. Er kwam bijvoorbeeld
een vrouw met een huidafwijking
die een chrysantenallergie bleek te
hebben. Zij kreeg van ons het ad
vies om ander werk te zoeken. Te
gen zo'n allergie is geen kruid
gewassen".
Rugklachten
"De meeste mensen komen met
rugklachten", vult Hans Dekker aan,
die adviseert over arbeidsomstan
digheden. "Ze leggen een verband
met hun werk. We gaan dan op het
bedrijf kijken en geven suggesties
voor verbeteringen. Een tuinder had
last van zijn rug bij het sorteren van
rozen. We hebben hem een
stasteun aanbevolen, die het mid
den houdt tussen een stoel en een
barkruk. Afwisselend kun je staan
en zitten. Daarmee wordt de rug
ontlast. In andere gevallen is de
Het eerste kwartaal van 1991 is
door de Champingon Beurs Holland
met succes afgesloten. Zowel de
omzet gemeten in kilogrammen als
de omzet gemeten in geldwaarde
vertonen een groei ten opzichte van
het vierde kwartaal van 1990.
In het eerste kwartaal van 1991 is
een kwantum van 3,95 miljoen kilo
gram champignons via de Champig
non Beurs Holland geleverd. De
champignons hebben een waarde
van bijna 9,5 miljoen gulden (exklu-
sief btw). Hierdoor komt de midden-
prijs op f 2,39.
Op zaterdag 20 april is er een open
dag bij Denar Kas, het demonstra-
tiebedrijf voor milieuvriendelijke
gesloten teeltsystemen in de
glastuinbouw. Het bedrijf is onlangs
nog door minister Bukman van land
bouw geopend. Op de open dag zijn
de verschillende teeltsystemen te
bekijken die bij Denar getest wor
den, zoals de teelt op folie of wortel-
beregening. Belangstellenden zijn
welkom tussen 10.00 en 16.00 uur
op het bedrijf aan de Sionsweg 60a
in Rijswijk.
Hans Dekker en Jeanette Bos op bezoek bij een tuinder. De vloeibare bemesting bespaart hem gesjouw
met kunstmestzakken. (foto Landbouwschap).
werktafel verhoogd of verlaagd of
kreeg het bedrijf het advies om een
rolwagen aan te schaffen, waardoor
niet meer met kisten gesjouwd
hoeft te worden".
Is het niet voor de hand liggend om
sommige klussen zittend te doen?
Hans Dekker: "Blijkbaar niet. Vaak
doen mensen al jaren staand werk
en pas als ze rugklachten krijgen,
kijken ze hoe het anders kan. Zit
tend je werk doen is in de land- en
tuinbouw niet geaccepteerd. Ik ben
toch geen ambtenaar, krijgen we te
horen. Sommigen zijn bang dat het
tempo erdoor omlaag gaat. Dat kan
inderdaad in eerste instantie gebeu
ren. Maar als je eraan gewend bent,
kan je weer je oude snelheid be
reiken".
Naast het geven van adviezen over
betere werkomstandigheden pro
beert Stigas Westland ook arbeids
ongeschikten aan het werk te
helpen. Zij komen regelmatig voor
kontrole bij Jeanette Bos, die verze-
keringsgeneeskundige is. "Vaak
hebben de klachten van arbeidson
geschikten met het werk te maken.
Ze kunnen dan niet zonder meer te
rug. Voorheen belandden die men
sen vaak in de wao maar nu
proberen we op het oude of op een
nieuw bedrijf aangepast werk voor
ze te krijgen".
Pasklare oplossing
Verder kunnen ondernemers bij Sti
gas Westland terecht die het ziekte
verzuim op hun bedrijf te hoog
vinden. "De ondernemer verwacht
nogal eens dat we een pasklare
oplossing hebben", zegt Hans Dek
ker. "Maar het is lange-termijnwerk.
Het zware werk is een van de oorza
ken van het hoge ziekteverzuim. De
helft van de arbeidsongeschikten uit
de landbouw heeft dan ook klach
ten aan de rug, nek en schouders.
Ook is het werk soms eenzijdig en
saai, bijvoorbeeld als je dagenlang
stek moet steken. Wij raden de
werkgevers aan om wat afwisseling
aan te brengen door de mensen te
laten rouleren'.
"Werknemers op een groot bedrijf
voelen zich soms als een nummer
behandeld. Het kan dan verleidelijk
zijn om als je niet echt lekker bent,
thuis te blijven. De werkgever moet
dat voorkomen door aandacht te
hebben voor de werknemer. Als
iemand ziek is, dan bel je om te vra
gen hoe het ermee gaat. Hou regel
matig werkoverleg en betrek
mensen zo bij hun eigen werk. Ga
tussen je werknemers staan en kijk
hoe zij het werk beleven". Stigas
Westland gaat bedrijven met een
hoog ziekteverzuim benaderen om
ze te helpen bij het terugdringen
daarvan.
De medewerkers van Stigas West
land vullen een te groot deel van
hun tijd met het bestrijden van ziek
teverzuim en aanpassen voor men
sen met klachten. Liever houden ze
zich meer bezig met het voorkómen
van ziekte. Dat spaart veel ellende,
tijd en geld. Als een ondernemer of
een werknemer bang is dat een be
paalde klus slecht is voor het li
chaam dan kan hij of zij daar advies
over krijgen. Zo heeft een potplan
tenkweker gevraagd hoe hij zijn be
drijf beter kan inrichten. De
kamerplanten, die op de grond
staan, moeten elk in totaal twintig
keer verplaatst worden. Dat is voor
de werknemers een hoop gesjouw
en gebuk.
Potplanten
Stigas Westland probeert de route
van de planten zo te veranderen dat
ze minder verplaatst hoeven te wor
den. En het centrum kijkt of de pot
planten niet met een schaar zijn uit
te zetten in plaats van met de hand.
"Wij houden in onze adviezen reke
ning met de omstandigheden. Als
een bedrijf nog maar twee jaar te
gaan heeft, dan raden we geen
buis-railsysteem aan", aldus Hans
Dekker.
Dekker benadrukt dat zowel onder
nemers als werknemers bij het cen
trum terecht kunnen. "Wij kunnen
bijvoorbeeld komen kijken of ze vei
lig met bestrijdingsmiddelen om
gaan. Je verkleint hiermee de kans
op klachten. Veel mensen denken
dat ziekte iets is wat hen niet kan
overkomen. 'Van werk word je
sterk'. Maar als je iets gaat manke
ren, dan blijkt dat gezondheid een
groot goed is".
Magda de Vetten
Landbouwschap
De lonen in de tuinbouw kunnen in
de komende maanden omhoog, met
1,25 procent per 1 juli a.s. en nog
eens 1,25 procent per 1 januari
1992. Dit is het resultaat van de
cao-onderhandelingen tussen werk
gevers en werknemers. De afspra
ken zijn gemaakt tussen de
Voedingsbond FNV, de Industrie- en
Voedingsbond CNV en de drie cen
trale landbouworganisaties. In de
tuinbouw zijn 26.000 werknemers
werkzaam.
De partijen hebben besloten om het
onderhandelingsresultaat ieder aan
hun eigen organisaties voor te leg
gen. Binnen een week zullen zij la
ten weten of hun achterban kan
instemmen met de nieuwe cao. Aan
werkgeverskant leefde de wens om
werknemers in de laagste loonklas-
se 1 pas na minimaal een jaar naar
de volgende functieklasse te laten
overgaan. Daarentegen is afgespro
ken om het aanvangsloon in klasse
1 te verhogen met 10 gulden. Het
aanvangsloon dat een werknemer
na een jaar in klasse 2 ontvangt,
wordt verlaagd met 33 gulden. De
ze wijziging geldt alleen voor die
werknemers die vanaf 1 juli a.s. in
dienst treden.
De automatische prijscompensatie
blijft bestaan. De leeftijd waarop
een werknemer vervroegd kan uit
treden wordt verlaagd tot 57 jaar.
Hij moet dan wel veertig jaar in de
agrarische sector werkzaam zijn ge
weest. De heffing voor scholing
wordt met 0,2 procent verhoogd.
Hierdoor kunnen naast het loonver-
zuim tijdens de scholing ook reis- en
cursuskosten worden vergoed.
De partijen hebben tevens afgespro
ken onderzoek te laten verrichten
naar onder meer de groei van het
ziekteverzuim, de toenemende ar
beidsongeschiktheid, een mogelijke
verandering van het systeem voor
vakantiebonnen en een aanpassing
van de vaste en losse dienstver
banden.
De nieuwe cao voor de tuinbouw
zal gelden voor de periode van 1
maart 1991 tot 1 maart 1993.
De mensen die in de bedrijfsgezond
heidszorg voor de land- en tuin
bouw werken, moeten veel van de
sector afweten. Artsen en advi
seurs over arbeidsomstandigheden
moeten voor zowel mogelijk prakti
sche adviezen zorgen. Die worden
het meest opgevolgd.
Dit is gebleken uit twee praktijk
proeven met bedrijfsgezondheids
zorg die in opdracht van de
Stichting Gezondheidszorg Agrari
sche Sectoren (Stigas) van het
Landbouwschap zijn gehouden. De
praktijkproeven vonden plaats in de
melkveehouderij en het loonwerk.
Doel was te bekijken hoe bedrijfsge
zondheidszorg in de land- en tuin
bouw het best kan worden opgezet.
Uit de proeven bleek dat adviezen
die rechtstreeks met het werk te
maken hadden, beter werden opge
volgd dan algemene adviezen. Dat
pleit volgens Stigas voor een spe
ciale aanpak van ziekte en arbeids
ongeschiktheid in de land- en
tuinbouw. De drempel voor onder
nemers en werknemers om een be
roep te doen op
bedrijfsgezondheidszorg zal hierdoor
laag zijn. In de onderzoeksperiode
sloegen adviezen aan over het wer
ken met hogedrukspuiten en over
bescherming tegen het lawaai van
trekkers. In de melkveehouderij is
verder veel aandacht besteed aan
melkerskoorts en in het loonwerk
aan het veilig werken met bestrij
dingsmiddelen.
Onderdeel van de proeven vormden
een gezondheidskundig onderzoek
en een onderzoek van de werkom
standigheden op de bedrijven, op
basis waarvan adviezen zijn gege
ven over verbeteringen in de werksi
tuatie Vervolgens heeft een
evaluatie plaatsgevonden van het
effect van de adviezen die op basis
hiervan gegeven zijn. In totaal heb
ben zeventig bedrijven met in totaal
zo'n 150 ondernemers en werkne
mers aan de praktijkproeven deelge
nomen. Verder heeft de
Landbouwuniversiteit Wageningen
en een tweetal bedrijfsgezondheids
diensten meegewerkt.
De uitkomsten van het onderzoek
zullen door Stigas worden gebruikt
bij de verdere opzet van de bedrijfs
gezondheidszorg in de land- en tuin
bouw, waartoe het Landbouwschap
onlangs heeft besloten. Dit laatste
houdt in dat de komende twee jaar
in vier regio's vestigingen voor be
drijfsgezondheidszorg zullen worden
opgezet. Deze vestigingen zullen
zich onder andere met vermindering
en nog liever voorkomen van ziekte
en arbeidsongeschiktheid gaan be
zighouden.
Bijna elk Nederlands huishouden
(99,3%) koopt wel eens verse
groenten en fruit. In 1990 werd er
gemiddeld per huishouden 117 kilo
fruit en 84 kilo groenten gekocht.
Dit blijkt uit een marktonderzoek
van het Produktschap voor Groen
ten en Fruit.
In het eerste kwartaal van 1990
werd er met 51 kilo het meeste aan
groenten en fruit gekocht. Opval
lend is dat juist in deze periode dit
vooral fruit betreft, namelijk bijna 32
kilo en 'maar' zo'n 19 kilo groenten.
Bij fruit wordt de grootste hoeveel
heid in het eerste en vierde kwartaal
gekocht; bij groenten juist in het
tweede en derde kwartaal alhoewel
de verschillen per kwartaal niet zo
erg groot zijn.
Voor een kilo groenten werd gemid
deld f 2,83 neergeteld en voor een
kilo fruit zo'n f 2,40.
