kopje
onder?
Landbouw in Biesbosch
10 Reportage
Boeren maken zich ongerust
Dit om de Brabantse en Sliedrecht-
se Biesbosch aan elkaar te kunnen
verbinden. Dat deze ingreep een ex
tra investering vraagt van 20 mil
joen gulden ten opzichte van het
oorspronkelijke plan en dat er nog
eens vele miljoenen nodig zijn voor
aankoop van gronden, lijkt geen rol
te spelen. Op de bedreigde gronden
zitten elf landbouwbedrijven, deels
op partikuliere grond, deels op
grond van Domeinen. En hoewel
niet elke boer een opvolger heeft,
blijft de teloorgang van honderden
hektares vruchtbare landbouw
grond toch een pijnlijke ingreep.
"Veel mensen hebben een verkeerd beeld van de Biesbosch. Ze
denken dat de Biesbosch alleen bestaat uit kreken en rietkragen
met zeldzame watervogels. Een prachtig rekreatiegebied waar je
met je plezierbootje doorheen kunt varen. Maar de Biesbosch is
meer. Het is ook een groot en vruchtbaar landbouwgebied. De land-
bouwpolders bepalen mede het beeld van de Biesbosch, waarin
landbouw en natuur zo mooi samengaan. Als boeren in de Bies
bosch willen we niets liever dan dat unieke landschap in stand
houden".
opstelling van dit plan heeft
gespeeld. "Hoewel de landbouw
niet officieel in het overlegorgaan
vertegenwoordigd was heeft De Ja
ger zich in de loop der jaren met de
van hem bekende vasthoudendheid
in het overlegcircuit weten te neste
len. Hij is een gerespekteerd
gesprekspartner vanuit de land-
bouw en' zijn werk is zeker niet voor
niets geweest. Toch blijven er een
aantal zaken, die voor ons moeilijk
liggen. Dat komt omdat juist in de
laatste maanden nieuwe aanslagen
vanuit de natuur- en milieuhoek op
de landbouwbelangen worden ge
pleegd".
Dijkverzwaring
Het sein voor de boeren in de
Noordwaard sprong eind vorig jaar
op rood toen plotseling bleek dat
sluiting van de dijkring rond de
Noordwaard ter diskussie werd
gesteld. Na een lange voorberei
dingsperiode dreigt de voltooiing
van dit plan op het laatste moment
toch nog te sneuvelen. In de provin
ciale koördinatiekommissie dijkver-
betering is het idee gerezen om een
gebied van 800 ha uitstekende
landbouwgronden buitendijks te
houden. Men wil dit gebied inrich
ten als natuurontwikkelingsgebied
en gedeeltelijk onder water zetten.
Wat betreft de dijkverzwaring in de
Noordwaard vindt het Waterschap
Alm en Biesbosch als verantwoor
delijke instantie voor de beveiliging
van het gebied verdere vertraging
overigens onaanvaardbaar. De door-
braakkans is nu 1 op 100 jaar, ter
wijl dit 1 op 2000 jaar moet zijn.
Het wil in elk geval een datum vast
stellen waarop er absolute duide
lijkheid moet zijn. De gemeente
Werkendam zit op dezelfde lijn. Van
Hoven - zelf waarnemend dijkgraaf -
voegt er aan toe dat de grondeige
naren in het verleden al hun finan
cieel aandeel in de kosten van
dijkverzwaring hebben geleverd.
"Het wordt tijd dat we eindelijk
eens iets terugzien voor het geld dat
we ingevolge de Deltawet moesten
Landbouw en natuur bepalen samen het karakteristieke landschap in de Brabantse Biesbosch
Jan Paul van Hoven, boer in de Jan-
nezandpolder op een bedrijf van
445 ha (akkerbouw en veehouderij),
maakt zich tot spreekbuis van veel
bedrijfsgenoten in de Biesbosch als
hij zijn ongerustheid en ongenoegen
uitspreekt over de oprukkende na
tuur en rekreatie. Hij heeft er alle re
den toe, want er staat niets minder
op het spel dan het voortbestaan
van een groot aantal agrarische be
drijven in de Biesbosch.
Jan Paul van Hoven: geen on
evenredig zware offers van de
boeren vragen.
De Brabantse Biesbosch is samen
met de Dordtse en Sliedrechtse
Biesbosch aangewezen als Natio
naal Park in oprichting. En hoewel
die aanwijzing niet zonder overleg
met de landbouw tot stand is geko
men, moesten veel boeren toch wel
even slikken toen vast kwam te
staan dat ze een groot nationaal er
kend en beschermd natuurgebied
naast de deur kregen. Wat zou dat
gaan betekenen voor de bedrijfs
voering?
Het is niet bij die ene, moeizaam
aanvaarde beslissing over het Natio
naal Park in oprichting gebleven.
Daar overheen kwamen voorne
mens en plannen in het kader van
het natuurbeleidsplan, de ekologi-
sche hoofdstruktuur, buffergebie-
den, de vierde Nota Ruimtelijke
Ordening, ontwikkelingen rond de
aanleg van een vierde spaarbekken,
veranderende inzichten ten aanzien
van dijkverzwaring. Kortom, een
scala van op elkaar ingrijpende en
elkaar deels overlappende zaken, die
in ieder geval één ding gemeen had
den: aan de oorspronkelijke afspra
ken over de begrenzing van het
Nationaal Park in oprichting werd en
wordt flink geknabbeld. '«-'Ik heb wel
eens de indruk", zegt Van Hoven,
"dat ze het liefst de hele Noord
waard van de Brabantse Biesbosch,
die nu nog grotendeels uit goede
landbouwpolders bestaat, onder
water zouden willen zetten en dus
als natuurgebied willen inrichten".
Goede tijden
Het is nog maar goed 20 jaar gele
den dat de boeren in de Brabantse
Biesbosch goede tijden tegemoet
leken te gaan. Volkerak en Haring
vliet waren net afgesloten in het ka
der van de Deltawerken. Het
getijdeverschil was teruggebracht
van 1.80 m tot 20 cm. De Bies
bosch was eindelijk verlost van het
immer dreigende water nadat het
In de Biesbosch zijn nog niet alle dijken op deltahoogte gebracht
gebied decennia lang een komber-
ging was geweest, een buffer voor
het bij storm en vloed oprukkende
water.
Na 1970 maakte de natuurlijke wa
terlozing in de polders plaats voor
bemaling. Kreken werden afgeslo
ten van het buitenwater en gemalen
geplaatst. Een grootscheepse ruil
verkaveling zorgde voor een goede
infrastruktuur. Er ontstonden in feite
twee grote landbouwgebieden, de
Oostwaard en de Noordwaard,
doorsneden door prachtige natuur
gebieden. In de Zuidwaard kocht
Staatsbosbeheer op grote schaal
grond aan, waaronder de land
bouwpolders, om de natuurbelan-
gen in dit gebied veilig te stellen. In
de zestiger en zeventiger jaren zou
den in de Zuidwaard 650 ha land
bouwgrond en 100 ha natuurterrein
worden opgeofferd aan de aanleg
van drie spaarbekkens voor
drinkwater.
De landbouwbedrijven in de Noord
en Oostwaard investeerden en mo
derniseerden intussen in hoog tem
po. In ijver en ondernemingsgeest
traden ze daarmee in het spoor van
vele generaties biezen-, riet- en
griendboeren die hen voorgingen.
Mede door de ruilverkaveling kwam
in deze gebieden een grote struk-
tuurverbetering in het gebied tot
stand. De moderne bedrijven hiel
pen de Biesbosch aan een uitste
kende reputatie. Het was er goed
boeren. In de tachtiger jaren ver
schenen er enkele donkere wolken
aan het firmament. Nederland
moest een aantal Nationale Parken
krijgen en de Biesbosch werd er één
van. De aanwijzing werd door de
boeren weliswaar niet met gejuich
ontvangen, maar men accepteerde
het als onvermijdelijk. Temeer, om
dat de landbouwbelangen redelijk
veilig bleken te zijn.
Intussen is het voorontwerp van het
beheer- en inrichtingsplan klaar. Van
Hoven praat met respekt over de rol
die de heer G.J. de Jager van de
Willem ll-hoeve in Werkendam bij de
