Hollandse radijs luidt voorjaar in
Inzet werklozen in de bollen is een succes
Tuinbouwklanken
Rassenkeuze witlof moeilijk Men moet nog even geduld hebben
Fruittelers visie
Op een houtje bijten
15
De vollegrondsprodukten zoals prei,
winterbloemkool en spruiten heb
ben in de BARONIE veel te lijden ge
had van de vorst. Dit uit zich op de
veilingen zowel in de kwaliteit als in
de hoeveelheden die worden aange
voerd. Witlof komt in grote hoeveel
heden vanuit de trekcellen. De
kwaliteitsproblemen zoals bruine pit
lijken minder te worden.
Voor de witloftelers wordt het er
niet gemakkelijker op om een juiste
keuze te maken betreffende het te
zaaien ras. Men oogst nu witlof met
uiterlijk een sublieme kwaliteit maar
kans op inwendige gebreken. Het
kan door het zaaien van andere ras
sen met de uiterlijke kwaliteit min
der worden. Betreffende de
prijsvorming zal de konsument hier
over moeten oordelen.
De glasprodukten zoals komkom
mers, tomaten, paprika en aubergi
nes worden weer in grote
hoeveelheden op de R.B.T. veiling
aangevoerd. Bij alle glasprodukten is
weer een duidelijke vervroeging
waarneembaar. De kwaliteit van de-
Het gaat goed met de Nederlandse
radijs. Zowel aanvoer, export als
areaal vertonen een opgaande lijn.
In 1990 steeg de totale export van
dit produkt met zo'n 2% ten opzich
te van de uitvoer in 1989. Opvallend
was de sterk groeiende vraag vanuit
Spanje en Italië naar de Hollandse
radijs. Ook voor het komend jaar
wordt een verdere stijging van de
export verwacht; die in 1990 uit
kwam op zo'n 38.000 ton. Uit de
areaalenquête die in november is
gehouden kwam naar voren dat het
areaal in het komende seizoen 18%
groter zal zijn dan in 1990. Naast de
vergroting van het aanbod, is er op
het gebied van verpakkingen ook
het een en ander gaande.
De aanvoer van radijs op de veilin
gen is sinds 1985 met zo'n 53%
toegenomen. Lag de aanvoer in
1985 nog op 28.700 ton; in 1990
was dat 44.000 ton. Ook voor sei
zoen 1991 wordt een groter aanbod
verwacht, daar het areaal van 593
tot 700 hektare toeneemt. Tevens
vindt met name in de maand no
vember een fors grotere aanplant
plaats dan in voorgaande jaren. Dit
betekent een groot aanbod van ra
dijs in het vroege voorjaar.
Jaarrond
Radijs staat bij de konsument be
kend als voorjaarsprodukt. Ten dele
is dit onterecht; immers de Holland
se radijs is jaarrond verkrijgbaar.
Echter, de aanvoerpiek ligt in het
Een project om langdurig werklozen
in de bloembollenteelt aan de slag
te helpen, is vorig jaar een succes
geweest. Van de 375 deelnemers
hebben er driehonderd een baan.
Dit blijkt uit een evaluatie door het
Bureau voor Economische Argu
mentatie. Bij het project is samen
gewerkt door onder meer
uitzendbureau Start, het gewestelijk
arbeidsbureau Amsterdam en het
Landbouwschap.
De 375 werkloze Amsterdammers
werkten minimaal twee maanden in
ze produkten is op dit moment uiter
mate goed. De prijsvorming lijkt ten
opzichte van verleden jaar redelijk
maar zeker niet beter. Champignons
komen in grote hoeveelheden bij de
telers uit de teeltcellen. Dit lijkt een
landelijk verschijnsel. Mede door de
grote buitenlandse konkurrentie
staan de prijzen regelmatig onder
druk. Bij de champignons lijkt de va
riëteit kastanjechampignons zich
een vaste plaats te gaan veroveren
bij de konsument.
De voorbereidingen voor het nieuwe
vollegrondsseizoen zijn in het Bra
bantse tuinbouwgebied in volle
gang. Nu het gehele gebied is
samengesmolten tot een grote afzet-
organisatie worden de
studiebijeenkomsten zeer goed be
zocht. Door de fusies van de drie
veilingen RBT, Bergen op Zoom en
Drunen lijkt er naast de toch al auto
nome groei in het RBT gebied een
grote uitstraling te ontstaan naar de
nu als afdelingen opererende veilin
gen Bergen op Zoom en Drunen.
De glastuinbouw blijkt ook aantrek
kingskracht te hebben voor telers
vanuit andere gebieden. De groei in
de Plukmadese Polder en rondom
Zevenbergen alsmede in het gebied
de Langstraat zet zich voort. Ook in
het Bergen op Zoomse gebied zijn
veel plannen voor vernieuwing. De
ontwikkelingen in de glastuinbouw
staan niet stil. Jonge ondernemers
doen er dan ook alles aan om op dit
gebied op de hoogte te blijven. Ook
in de vollegrondssektor zien we
door vervroeging in het Brabantse
gebied veel nieuwe ontwikkelingen.
Zeker in de aardbeienteelt. Zoals het
er nu voorstaat wordt 1991 weer
een dynamisch seizoen in het Bra
bantse.
vroege voorjaar. De maanden
maart, april, mei en juni vormen de
belangrijkste aanvoermaanden.
Duitsland is nog altijd de belangrijk
ste afzetmarkt voor de Hollandse ra
dijs. In 1990 werd 23.274 ton radijs
op deze markt afgezet. Ten opzichte
van 1989 was dit een lichte terug
gang (-2%). Sterk in ontwikkeling is
de bollen waarna ze een vaste baan
zouden krijgen, binnen of buiten de
agrarische sector. De deelnemers
ontvingen een premie van 350 gul
den per maand bovenop hun salaris.
Begeleiders zorgden ervoor dat ze
elke morgen op het werk versche
nen. Desnoods werden ze met de
'veegploeg' van huis opgehaald.
Van de deelnemers hebben er drie
honderd een vaste baan of volgen
een opleiding met uitzicht daarop.
Van hen die weer aan de slag zijn,
werkt nu 15 procent in de agrari
sche sector.
Bij een aantal vroege aardappel- en
plantuientelers op THOLEN gaat het
om deze tijd toch wat kriebelen om
het land op te gaan, op andere jaren
zat er soms al wat in. Men ziet.al
veel wagens met kistjes aardappel-
pootgoed buiten staan om ze in de
laatste fase nog wat extra af te har
den. Een korte stevige kiem moet
echter vrijwel de gehele bewaarperi
ode door veel licht verkregen wor
den. Vooral bij de grote maten
welke doorgesneden en overeind in
Met de prijzen van witlof is het het
afgelopen winterseizoen in WEST
BRABANT niet best geweest, of zo
als een witloftrekker het uitdrukte:
"we moeten op een houtje bijten".
Enig pessimisme is er omdat er voor
het komend afzetseizoen een uit
breiding in zit. Niet dat er nieuwe
bedrijven bijkomen maar omdat be
staande trekkers hun capaciteit
gaan opvoeren. Meer aanbod op de
veiling heeft al geresulteerd in meer
klassifikaties binnenland.
Vorig jaar werd een partij witlof met
hier en daar appelpit nog als eerste
kwaliteit aangemerkt, nu tweeda
Hetzelfde kan gezegd worden van
partijen met bruine pit en grijsver
kleuringen. Naar de praktijk toe ver
taald een mindere opbrengst van
ruim twee kwartjes. De eerste kwa
liteit bleef de achterliggende maan
den tussen de f 1,50 en f 2,00
hangen. Tweede kwaliteit deed tus
sen de f 1,00 en f 1,50. Op dit mo
ment brengen de beste sorteringen
rond een rijksdaalder op. Meer aan-
de Zuid-Europese markt. De afzet
naar Spanje en Italië nam ten op
zichte van seizoen 1989 met 90%
toe. In totaal was dit gebied goed
voor een afzet van 2.378 ton. Ook
Frankrijk 12%), Scandinavië
12%) en België (19%) importeer
den meer. De export naar Engeland
bedroeg 2.887 ton.
Het project heeft de overheid ruim
drie miljoen gulden gekost. Daarte
genover staat dat een hoger bedrag
aan uitkeringen is uitgespaard. Deze
intensieve begeleiding van werkge
vers en werknemers was van grote
invloed op het welslagen van het
project, aldus het onderzoeks
bureau.
Imago landbouw
Het imago van de landbouw bij
werklozen was aanvankelijk slecht,
zo bleek bij het evaluatie-onderzoek.
Dat was na de kennismaking met
de sector heel wat positiever.
de kistjes geplaatst worden kan
men ideale en gelijkmatige kiemen
verkrijgen met de blaadjes er soms
al op. Dit aldus voorgekiemd poot-
goed vormt immers de basis voor
een vroege oogst.
Een vroege oogst met een behoorlij
ke opbrengst heeft al vele jaren de
beste resultaten. Om hierin tot een
goed resultaat te komen is echter al
leen met goed voorgekiemd gezond
pootgoed van start te gaan niet vol-
bod houdt automatisch in dat de ko
pers de allerbeste partijen moeten
hebben. De strengere keuringen op
de veilingen is de trekkers toch wel
tegengevallen. Zij zijn plots met de
neus op de feiten gedrukt.
In tegenstelling tot witlof is het
aardbeienseizoen optimaal geweest.
De laatste aardbeien van de jaar-
rondteelt zijn begin januari geplukt.
Hierin gaan veel aardbeitelers dit
jaar hun heil zoeken. Zowel in tun
nels als kassen zit er uitbreiding.
Lang ligt de aanvoer van aardbeien
in Nederland niet stil. Zoals het er
nu bijstaat kunnen over drie weken
de eerste aardbeien uit de West-
Brabantse kassen weer geplukt
worden. De primeur zal zoals ge
woonlijk weer vanuit de streek rond
Geldermalsen komen. Zij zijn
meestal een week eerder.
In de vollegrond is er de afgelopen
weken weinig gedaan. Op een aan
tal plaatsen is er plastic gelegd op
perceeltjes die voor de vorst zijn in
gezaaid met waspeen en spinazia
Veel kans om het land te bewerken
heeft het nog niet gegeven. De
vorst zat ongeveer 40 cm in de
grond en dan duurt het, afhankelijk
van de grondopbouw, zo'n 10 da
gen voordat er van een goede door-
latendheid weer sprake is. Eind
vorige week stond op veel plaatsen
de ploeg klaar om een begin te ma
ken maar 15 mm neerslag gooide
roet in het eten.
De meeste fruittelers in de BEVE-
LANDEN zijn nog volop bezig met
de snoei. De maand maart leent
zich daar uitstekend voor. De tem
peraturen worden al iets hoger,
waardoor het prettiger werken is in
de natuur. En ook de dagen gaan
lengen, zodat het aantal werkbare
uren iedere dag toeneemt. Als fruit
teler wil je die natuurlijk graag be
nutten, zeker als de snoei nog niet
is beëindigd.
Overigens is de winterperiode voor
veel fruittelers een goeie tijd. De da
gen zijn korter, niet echt, maar je be
grijpt wel, we werken nu gewoon
acht uren per dag en dat voeren we
op naarmate het voorjaar, de zomer,
de herfst en de oogsttijd naderen.
Zo gaat het tenminste bij de door
snee fruitteler, uitzonderingen zijn er
natuurlijk in iedere branche te vin
den. We kunnen rustig stellen, dat
de fruitteelt een zeer intensieve be
drijfstak is binnen de landbouw. Er
is een aantal pieken in de teelt op te
noemen, maar het lijkt net of er
steeds meer pieken bijkomen. Is dit
zo of creëren we die pieken zelf?
Natuurlijk is de oogst de grootste
piek, maar ook het dunnen, het sor
teren in het najaar en de winter, de
gehele afzet en niet te vergeten de
snoei. Alle handelingen die wij als
fruittelers met de gezinsleden of los
se arbeidskrachten een heel jaar
door uitvoeren zijn beslist lichter en
gemakkelijker geworden dan in
vroeger tijd. Voor bijna alle werk
zaamheden zijn hulpmiddelen uitge
vonden, waar een ieder gretig
gebruik van maakt. De bedrijven zijn
groter geworden, het aantal ha per
man is sterk toegenomen wanneer
we dat vergelijken met b.v. twintig
jaar terug. Of deze ontwikkeling
zich in de toekomst nog verder
doende. De grond waarin gepoot
moet worden is zeker zo belangrijk.
Alleen licht goed ontwaterde grond
komt ervoor in aanmerking. Wan
neer men veel organisch materiaal
ondergeploegd heeft kan men zeker
ook vroeger planten. Aardappelen is
een gewas dat erg dankbaar is voor
organische bemesting. Het percen
tage van AM-rassen dat geteeld
wordt is in de vroege teelt welis
waar groter dan in de akkerbouw,
maar het ras Doré voert vooral op
veiling St. Annaland ao. nog steeds
de boventoon. Op andere groente
veilingen zoals Barendrecht en Bre
da, waar weinig Doré's aangevoerd
worden, is de prijsvorming van o.a.
het AM-ras Premiere in het begin
van het seizoen soms aanmerkelijk
beter.
Om in de toekomst zonder grond-
ontsmetting en de 1 op 5 maatre
gel toch voldoende vroege
aardappelen te kunnen telen zal
men er steeds meer op moeten wer
ken om in de eerste plaats zo veel
mogelijk voor de rooidatum te leve
ren, waarbij de 1 op 2 regeling nog
van kracht blijft ook meer AM-
rassen te gaan telen. De vorst heeft
de struktuur van de grond wellicht
goed gedaan. Het is dan ook zaak
dit zoveel mogelijk te behouden.
Een te natte intensieve bewerking
kan dit in één keer teniet doen. On
danks de wil en de noodzaak om
vroeg te zijn moet men toch weten
wat we doen.
Ook de methode van bewerken kan
er onder vroege omstandigheden
een rol spelen. Verschillende maat
regelen kunnen tot minder struk-
tuurbederf leiden. Zaken die soms
voor zichzelf spreken zoals een lich
te trekker met kooiwielen, lage ban
denspanning of zoals de laatste
jaren meer opgang maakt het in één
werkgang klaarmaken en poten,
wat minder sporen heeft. Maar ook
over het te gebruiken werktuig heeft
ieder zijn eigen mening en ervaring.
Van de rotoreg is bekend dat deze
bij een te diepe bewerking veel kan
versmeren; een juiste afstelling is al
tijd vereist.
voort zal zetten zal de tijd leren. Dat
is nog maar de vraag. We hebben
jaren kwantiteit geteeld, maar in de
komende jaren zal alleen kwaliteit
het redden. Volgende vraag: kan bij
het steeds toenemen van de kwan
titeit de kwaliteit op hetzelfde peil
blijven? Bij sommigen wel, bij ande
ren niet. Nu is er een einde aan ons
kunnen, of ook dat niet?
Komen we terug op de vele uren ar
beid die wij met z.'n allen aan de
teelt van appels en peren besteden?
Vroeger was de arbeid in de fruit
teelt zwaarder dan nu, maar de hui
dige generatie draait meer uren in
het bedrijf, veel meer uren.
Doen we dit zelf of is het noodzaak
om overeind te blijven in de be
drijfstak fruitteelt? Ik denk dat we er
voor een gedeelte zelf schuld aan
zijn. Het is niet een eerste vereiste
om steeds harder te werken. Vooral
wanneer fruitteler je hobby is, is het
niet noodzakelijk om iedere avond
tot 10 uur te sorteren. Het kan be
slist anders, vaak zijn we automa
tisch tot die manier van werken en
leven overgegaan. De meeste va
ders van de huidige fruittelers deden
aan die wedren minder mee dan wij
en zij (de ouderen) bereikten de fi
nish toch ook op tijd. Ruim binnen
de gestelde limiet. Je zou aan deze
materie best een gespreksavond
kunnen wijden.
Eén ding tot besluit: wil je fruitteler
worden moet je erin geboren zijn,
grond bezitten, geld bezitten! Larie
koek. Een goede fruitteler is: niet lui,
heeft liefde voor de natuur, wil daar
in graag hard werken, rust op regel
matige tijden ons door die natuur
geschonken, kijkt goed rond, is een
beetje kien, heeft een beetje geluk
en redt het wel. ledereen zou het
kunnen.
Bij wijze van experiment wordt bosradijs mèt loof tegenwoordig ook
in plastic zakjes aangeboden. De konsument ziet het loof a/s blijk van
versheid.
