Tuinbouwklanken
Met de sla de winter door
Chrysanten kleuren je dag, zomer en winter
De snoei en de afzet
Bewaarproblemen in luchtkoeling
Beslissing niet gemakkelijker
19
De oogst van de kropsla in de kas
sen op THOLEN is nog steeds in
volle gang. Om heel de winter zon
der gebreken door te komen met
een gewas als sla valt niet mee. Het
ligt zo gevoelig dat op onze gronden
een keer te weinig of te veel berege
nen al funest kan zijn.
Na het planten in het najaar pro
beert men in korte tijd de sla vol
doende water te geven zodat men
zeker tijdens de moeilijke periode
rond de kerstdagen grote sla niet
meer hoeft te beregenen, vanwege
het voorkómen van o.a. smet, gla
zigheid en het wit. Men moet dus in
het begin van de teelt al in kunnen
schatten wat de waterbehoefte is
tot het einde van de teelt. De hoe
veelheid water hangt dan van ver
schillende factoren af en of de
grond waarop men plant droog of
nat is.
Wanneer het tijdens de teelt te nat
is dan is de kans op o.a. glazigheid
en wit groot, en te droog geeft een
groot risico op rand. Te droog duurt
dikwijls in die periode zonder vorst
maar een moment tijdens een zon
nige dag, wat echter wel funest kan
zijn. Te nat blijft op onze gronden er
dikwijls heel de teelt in zitten. Met
stoken en luchten wordt geprobeerd
kwalen te voorkomen maar wan
neer het weer zoals zo vaak in de
herfst en winter niet meewerkt redt
men het ook hier niet altijd mee.
Geen enkele tuinder zou hier zo
door verrast worden wanneer de
gevoeligheid voor diverse kwalen
niet zo rasgebonden zou zijn. Door
dat de laatste jaren steeds vele
nieuwe rassen worden uitgeplant -
vanwege de valse meeldauw pro
blemen - komen tijdens de teelt bij
diverse rassen, ondanks dat ze be
proefd zijn, goede maar ook minder
goede eigenschappen voor de dag.
Bij een exportprodukt als sla kunnen
deze fataal zijn, want sla met gebre
ken brengt meestal weinig op.
Hopelijk dat de wisseling van rassen
wat stabiliseert. De prijzen rond de
kerstdagen en nieuwjaar waren
goed tot zeer goed, waarna een for
se daling weer liet zien dat men ook
hier weinig van op aan kan. De
zwaardere sla vanaf 23 kg per 100
krop worden de laatste jaren dik
wijls toch het best betaald zodat er
over het algemeen niet zo dik meer
wordt geplant. De zeer zware sla
van 30 kg en op breekt hier in Ne
derland nog niet erg door, terwijl de
Belgen al jaren hier schijnbaar een
goede markt voor hebben ge
vonden.
Hopelijk kunnen ook wij in de ko
mende jaren met het sterk geslon
ken aantal van slatelers onze
concurrentiepositie behouden. On
danks de vele haken en ogen en
wisselvalligheden kan het immers
toch nog een rendabele teelt zijn
voor de heteluchtbedrijven.
De fruittelers op de BEVELANDEN
zijn volop bezig met de snoeiwerk-
zaamheden. De snoei, een belangrij
ke teeltmaatregel om in het
komende seizoen kwaliteitsfruit te
kunnen oogsten. De snoeiperiode
vergt op de meeste bedrijven aan
zienlijk meer arbeidsuren dan een
tiental jaren geleden. De oorzaak
hiervan ligt niet in het aantal snoeiu-
ren per ha, maar doodeenvoudig
omdat de bedrijven aanzienlijk gro
ter geworden zijn.
Ook de afzet vraagt meer tijd, velen
in ons gebied verzorgen deze afzet
zelf en bij een toename van het aan
tal geteelde kg zal wekelijks een
aantal uren besteed moeten worden
in de sorteerloods. Hierdoor wordt
het aantal uren wat iedere week kan
worden besteed aan de snoei
steeds minder. Het snoeiseizoen is
ook een piekperiode geworden in de
teelt van appels en peren.
Er zijn bepaalde theorieën over de af
zet van de oogst voor een fruitteelt-
bedrijf. Eén daarvan is meer
kilogrammen fruit telen en de afzet
overlaten aan derden, zodat je als
fruitteler meer tijd overhoudt voor
de teelt op zich. Daar is geen speld
tussen te krijgen. Voor een gemid
deld fruitteeltbedrijf zal de sortering
1 a 2 dagen per week aan tijd
kosten. Deze tijd kan men dan niet
besteden om meer kilo's te telen.
Hier staat tegenover het sorteren
van je eigen fruit, het veiling klaar
maken, proberen een zo hoog mo
gelijke kwaliteit aan de handel aan
te bieden, waardoor ook een hogere
kg-prijs wordt beloofd. Een financië
le vergelijking voor een teler die al
tijd op het hout verkoopt met een
zelfsorteerder is heel moeilijk. Van
één ding ben ik overtuigd, wanneer
we met z'n allen op het hout ver
kochten zag het er slecht uit.
Wanneer je een produkt zo lang mo
gelijk in eigen hand houdt, bewaar
je de zeggenschap over dat produkt.
Ook de verkoop via de veiling heeft
een grotere controle van je produkt
voor ogen, want de veiling heeft als
doel een zo hoog mogelijke prijs
voor je appels en peren te ver
krijgen.
Ook bij het veilingsysteem zijn min
der positieve punten op te noemen,
maar die kunnen wij helpen verbete
ren omdat wij zelf lid zijn van de
coöperatie. Op de vergaderingen
kan ieder lid zijn stem laten horen
om interne zaken te helpen verbete
ren, een hulpmiddel waarvan wei
eens te weinig gebruik wordt
gemaakt.
De veiling is ook een hulpmiddel om
de grootwinkelbedrijven niet altijd
hun zin te geven. Aan de consu
ment willen deze concerns graag
vertellen dat zij de schoonste en
goedkoopste produkten leveren,
maar dat kan alleen verwezenlijkt
worden als zij de telers van die pro
dukten hun wil op kunnen leggen.
Laten wij proberen het fruitteeltbe
drijf binnen de vrije beroepen te
houden.
Naast veel groenteteelt, onder glas
of in de vollegrond, is er ook nogal
wat bloemen- en potplantenteelt in
de BARONIE. Een van die bloemen
teelten is de teelt van chrysanten.
Het tot nu toe meest gangbare ras
was Cassa. Langzaam maar zeker
worden ook nieuwe rassen geteeld,
waarvan Mondial er een is. De
kleurvariatie is vrij groot in de chry
santenteelt. Chrysantenteelt is
doorgaans een jaarrondteelt, d.w.z.
dat er praktisch elke week geplant
en geoogst wordt. De planten wor
den meest bij een vermeerderings-
bedrijf aangekocht.
Voordat men kan gaan planten
wordt de grond machinaal gespit.
Hierna worden verwarmingsslangen
uitgelegd en hierover komt het gaas
te liggen. Dit gaas wordt gebruikt
als steunmateriaal. De maasbreedte
van het gaas is 12,5 cm. Er liggen
11 mazen naast elkaar. Deze breed
te en de lengte van de kas daarbij
noemt men een bed. Per week
wordt dus een aantal bedden
geplant.
De nieuwe plantjes worden in de
mazen uitgeplant. In de zomer
wordt dicht op elkaar geplant, maar
voor de winteroogst plant men ver
der uit elkaar. Er wordt dan over het
bed verdeeld een aantal mazen
overgeslagen. Dit gebeurt om uni
formiteit in het gewas te krijgen.
De temperatuur in de kas is vrijwel
het hele jaar constant, dagtempera
tuur 17°C en nachttemperatuur
18°C. De eerste week na het plan
ten wordt de onderwarmte soms
weggelaten. Dit om te voorkomen
dat het plantje te hard van start
gaat, en daardoor te zwak wordt.
Na het planten vraagt het gewas de
eerste weken weinig gewasverzor
ging. Het gaas moet wel regelmatig
worden opgehaald. Wanneer de eer
ste knop (hoofdknop) duidelijk
zichtbaar is (in de winterperiode bij
een hoogte van 50-60 cm, in de
zomer 70 a 80 cm) wordt deze met
de hand verwijderd.
Direkt na het planten begint men al
te belichten. Zou men dit niet doen,
Chrysanten zijn het hele jaar door te koop
dan worden de knoppen te vroeg
aangelegd en kan het gewas niet
uitgroeien. De chrysant bloeit nl. bij
lange nachten en korte dagen. Men
verkort dus de nacht door belich
ting. Omgekeerd in de zomer moet
men, om tot bloei te komen, ver
duisteren. Dit verduisteren gebeurt
d.m.v. schermen. Men kan zich
voorstellen dat in een kas waar elke
week geplant en geoogst wordt,
waar dus alle stadia van de groei
Een groot aantal bedrijven in WEST
BRABANT met winterpeen en knol
selderij op de luchtkoeling zit in de
problemen. Door het warme weer
van afgelopen najaar kon niet de ge
wenste temperatuur bereikt wor
den. Ook tijdens het rooien was het
in de meeste gevallen te warm. Het
produkt gaat nu snel in kwaliteit
achteruit, als gevolg van rottings
verschijnselen. Vooral die partijen
die besmet zijn met rattekeutelziek-
te. De sclerotiën van deze schimmel
die met de aanklevende grond naar
binnen gaat, ontwikkelen zich bij
hogere temperaturen.
Normaal gesproken is knolselderij
op de luchtkoeling tot maart goed
houdbaar. Nu zijn er weinig partijen
meer die zonder aanmerkingen eind
januari halen. Het gevolg hiervan is
veel aanbod met daarbij een lage
prijs, 15 cent per kg. Voor dit bedrag
moet het produkt industrieklaar zijn
dus schoongemaakt en vrij van
stukken, grond en wortels op auto
geleverd. Van die 15 cent gaat dan
al gauw 2 cent af voor de sorte-
ringskosten. Naar de praktijk toe
vertaald een flinke verliespost onder
de kolom knolselderij.
Knolselderij in de mechanische koe
ling geeft tot nu toe nog weinig pro
blemen. Door deze onverwachte
ontwikkeling kan straks de prijs mis
schien wat gaan oplopen.
Bewaarproblemen zijn er ook bij de
winterpeen. Waar de peen aange
tast is door rattekeutel is snel verko
pen de enige oplossing. Ondanks
een hoog aanbod blijft de prijs rond
12 cent schommelen. Een paar te
lers zagen hun partij dagelijks slin
ken. Door snel zaken doen en met
een groot aantal mensen aan de
sorteerband staan kon de schade
beperkt blijven. Over de kilogramop
brengst deed men tijdens het rooi-
seizoen nogal lyrisch. Opbrengsten
van tegen de 100 ton zouden toen
normaal zijn. Nu op een aantal
plaatsen de peen geruimd is moet
de al te voorbarige schatting toch
worden bijgesteld. Telers die met
het ras karotan op de eindafreke
ning 50 ton halen hebben het goed
gedaan.
Winterpeen zal een van de volle-
1 1 l'V
grondstuinbouwgewassen zijn
waarvan het areaal dit jaar zal stij
gen. Verschillende akkerbouwers
hebben al een kontrakt afgesloten.
De prijzen variëren van 7 tot 9 cent
al naar gelang de voorwaarden.
Geen geld om over naar huis te
schrijven dus. Enkelen kiezen voor
winterpeen omdat bij eventuele pro
blemen bij de afzet het produkt al
tijd nog in de veehouderijsector kan
worden afgezet.
PHLO-kursus gesloten
bedrijfssystemen in de
tuinbouw
Op 14, 20 en 26 maart 1991 zal in
Delft de PHLO-kursus 'Gesloten be
drijfssystemen in de tuinbouw' wor
den gehouden. Voor inl. tel.
08370-84093.
aanwezig zijn, het een enorm karwei
voor de ondernemer is om precies
aan te geven wanneer verlicht en
wanneer verduisterd moet worden.
Hoe ieder bed behandeld moet wor
den, rekening houdend met het bed
wat ernaast ligt. Deze waarnemin
gen kan men ook niet in een com
puter vastleggen, het blijft
menselijke waarneming. Hier gaat
dan ook verschrikkelijk veel tijd in
zitten.
De gewasbescherming wordt uitge
voerd met behulp van een spuitro-
bot. Men probeert zo effektief
mogelijk te spuiten. In enkele jaren
tijd is men al 50% in kg middelen
gaan besparen.
Ongeveer 8,5 week na de eerst kno-
paanleg kan men gaan oogsten. Dit
oogsten gebeurt met een transport
band. Deze brengt de bloemen naar
de middenpad, waar ze worden in-
gehoesd. Daarna verpakt men ze in
kartonnen dozen. De teler geeft aan
in welke gewichtsklasse de chry
santen vallen. De grootste chrysan
tenveilingen zijn wel veiling Berkel
en de Aalsmeerse bloemenveiling.
De veiling kontroleert eigenlijk alleen
maar of de aangegeven gewichts
klasse klopt. Heel veel chrysanten
gaan weg voor export.
Dit was dus maar een klein onder
deel van de totale bloemen- en pot
plantenteelt in de Baronie. Het
areaal breidt steeds meer uit en de
toekomstverwachtingen zijn aller
minst somber. Zeker in deze, toch
wat sombere tijden, doet de bloe-
menslogan goed: bloemen kleuren
je dag.
Bij het schrijven van dit stukje is het
moeilijk mijn gedachten daarbij te be
palen. We zitten toch midden in de
zgn. golfcrisis en de verschrikkingen
voor de bewoners van de betrokken
landen zijn, daarbij vergeleken, zoda
nig dat onze dagelijkse zorgen van
geen betekenis lijken te zijn. De
minister-president van Israël raadde
zijn landgenoten, aan toch gewoon
aan het werk te gaan voor zover als
dit mogelijk is en dat zal voor ons ook
het beste zijn.
De afgelopen weken hebben we in
ALTENA-BIESBOSCH te maken ge
had met lichte vorst.
Het was plezierig weer om te snoei
en en daar is best gebruik van ge
maakt. Jonagold en Rode
Goudreinette zijn als gevolg van de
geringe vruchtdracht sterk ge
groeid. Het is niet gemakkelijk van
deze bomen een mooie boomvorm
terug te krijgen.
Veel fruitkwekers in deze streek wa
ren gewend het fruit "op het hout"
in de kist geleverd te verkopen. Het
transport naar de veiling, te huren
koelruimte, sorteren en verdere af
zetkosten drukken heel sterk op de
meerprijs die de fruitpachter moet
ontvangen. Bij een hoge prijsvor
ming zoals dit jaar bij de peren is dit
geen bezwaar. Bij een aantal appel
rassen ligt dit toch wel anders.
Veiling Geldermalsen bood haar le
den de mogelijkheid koelkontrakten
af te sluiten i.v.m. nieuwe bouw
plannen. Er werd besloten voor 7
miljoen kg ULO bewaarruimte bij te
bouwen. Met de aanschaf van het
nodige fust hiervoor vergt dit een in
vestering van 15 miljoen gulden.
Mede door de vrij hoge rentestand
resulteert dit in jaarlijkse kosten van
30 cent per kg. Om bewaar- en
afzetkosten te beperken zou men
kunnen overwegen een en ander in
eigen beheer uit te voeren. Dit is
een projekt waarin naast de nodige
investeringen, ook een stuk organi
satie en arbeid gaat zitten.
Wanneer je in het ZLM-blad van de
afgelopen week leest dat volgens
de direkteur van de DLV de heer
Tacken bewaren op het eigen bedrijf
een luxe is die je je eigenlijk niet
meer kunt permitteren maakt het de
te maken beslissing niet gemakke
lijker.
