Natuurbescherming
Een paar kleine voerakkers erbij...
De jachtopzichter zakte weg in
een gemakkelijk zittende stoel.
Nee, niet thuis, maar in de direk-
tiekamer van z'n jachtheer. Het
seizoen was bijna, nou ja wat
heet bijna, voorbij, en nu was
het weer zover om de plannen
op tafel te leggen. Tijdens de
zware stormen, zo'n jaar gele
den, waren grote bomen als luci
ferhoutjes geknakt en hadden de
kleine fijngeprakt. Maar toch
was er nog wat ondergroei over
gebleven en daar ging het over.
"Als we hier nu eens wat kon
den maken voor de fazanten, bij
voorbeeld uitbroeden in het veld,
puur natuur, het kan niet beter.
Ver weg van de bewoonde we
reld. Verder had ik gedacht om
een paar kleine voerakkers er bij
te maken, kleiner dan de eerder
aangelegde, maar toch nog altijd
zo'n paar honderd vierkante
meter".
De kadasterkaarten bewezen
goede diensten. Z'n baas had
aandachtig geluisterd. "Kun je
dat alleen wel af? 't Is een hoop
werk. Vanuit m'n bedrijf kan ik je
niemand sturen, 'k Heb al perso
neelstekort, ik adverteer me arm,
maar er komt niemand bij. Wat
het materiaal betreft is het geen
probleem, neem maar van de fa
briek". De sekretaresse kwam
binnen met koffie en kreeg het
vriendelijke verzoek om over een
half uurtje wat sterkers te bren
gen. Er was veel te bespreken.
"U zei iets over het perso
neelstekort? Voor dat werk heb
ik een jonge kerel op het oog, u
kent hem vast wel". En de jach
topzichter noemde1'de naam van
z'n toekomstige jachthulp. Het
enige antwoord was: "Die ken
ik, moet je doen".
In stilte dacht de jachtheer aan
die jonge vent, pas getrouwd
met een schat van een vrouw.
Nog niet zo lang geleden had hij
z'n jachtdiploma gehaald. Als
natuurmens had hij weinig moei
te gehad met de theorie, 'laat
staan met de praktijk. Niet te lui,
een prima werker. Helaas was
ook voor hem de boerderij te
klein geworden om twee gezin
nen van eten en drinken te voor
zien, dus bracht de
tweeploegendienst in een fa
briek uitkomst. Na z'n werk rest
te nog wat tijd voor de boerderij.
Pratend en overleggend was het
stilletjes laat en donker ge
worden.
Toen ze de auto's opzochten was
de oostenwind hard en koud en
waren er af en toe ganzen te ho
ren. Alsof het niet opkon was
het over een paar dagen kerst
feest. Gelukkig zat er een "ge
wone" maandag tussen de
zondagen ingeklemd. Deze
De zware stormen hadden grote bomen ontworteld of a/s luci
fershoutjes geknakt. Er was nog wel wat ondergroei overge
bleven.
stond al maanden gereserveerd;
jacht met alleen goede vrienden.
De golden retriever veegde met
z'n staart een aangeslagen raam
van de Landrover schoon, bijzon
der verheugd om hier, ver buiten
het jachtveld, weer een goede
bekende te ontmoeten.
"Rij voorzichtig! Het is al wat
glad en natuurlijk de groeten aan
je vrouw en kinderen. Tot over
een paar dagen". Een handdruk
en ze vertrokken.
"'k Heb het toch maar getroffen
met zo'n baas" dacht de een, en
de ander kon zich geen betere
jachtopzichter wensen.
T. Huis in 't Veld
Natuurbescherming is het in ons
dicht bevolkte land onmisbare stre
ven om natuurlijke landschappen,
die door hun flora, fauna, bodem
gesteldheid enz. voor de weten
schap belangrijk zijn, te behoeden
tegen bebouwing, nivellering, tegen
in cultuur nemen enz. Ook kan re
servering gewenst zijn om bijvoor
beeld heidevelden,
zandverstuivingen e.d. te bewaren
als staal van een weinig meer voor
komend landschapsbeeld of in het
belang van de vakantieontspanning.
Het betreft naast elkaar dus weten
schappelijke, landschappelijke en re
creatieve motieven.
Het reserveren geschiedt door het
terrein in eigendom te brengen van
een openbaar lichaam als de Vereni
ging tot Behoud van Natuurmonu
menten, Staatsbosbeheer 'de
Provinciale Landschappen' en
voorts meerdere stichtingen.
Het vorenstaande ontleenden we
aan de Agrarische Winkler Prins.
De onder de natuurbescherming ge
brachte terreinen worden meestal
als Natuurmonumenten aangeduid.
Het beschermen van een terrein be
tekent niet dat het volkomen onaan
geroerd blijft. Als geen maatregelen
zouden worden genomen groeiden
veenplassen dicht en worden heide
velden spontaan bos. Zonder be-
heermaatregelen zouden sommige
beschermde dieren enplanten uit
het beschermde landschapsbeeld
verdwijnen. Geregelde bestudering
en vakkundig onderhoud zijn dus
noodzakelijk. Door natuurbescher
ming wordt het voortbestaan van
een grote variatie van de flora en
fauna bewaard. Van de omvang
rijkste verenigingen en instellingen
op het gebied van de natuurbe
scherming in ons land volgen hierna
enige gegevens.
Vereniging tot Behoud van
Natuurmonumenten
Deze vereniging tot natuurbescher
ming kwam reeds in 1905 tot stand.
De oprichting ervan kwam naar
aanleiding van een plan van de ge
meente Amsterdam om het Naar-
dermeer met stadsvuil te dempen.
Notabele personen uit Amsterdam
stelden zich hiertegen te weer. Ze
verzamelden gelden uit eigen mid
delen om met dit geld te voorkomen
dat dit unieke gebied aangaande de
flora en fauna verloren zou gaan.
Het Naardermeer was het eerste ge
bied dat als natuurmonument is
aangekocht.
In 1955 had deze Vereniging 21.435
leden. Het bezit omvatte toen een
oppervlakte van 14.291 ha
(Agr.W.P.). In de laatste decennia is
naamde 'woeste gronden'. In de
loop van de tijd werden de bemoeie
nissen uitgebreid o.a. met de uitvoe
ring van verschillende wettelijke
bepalingen als de Noodboswet
1917, Boswet 1922, Natuurschoon-
wet 1928 e.a. Ook de bosbouwkun
dige voorlichting behoort tot de taak
van het Staatsbosbeheer. Er wordt
ook een bosstatistiek bijgehouden.
Vooral gedurende de jaren
1930-1940 werden grote uitgestrek
te gebieden, die toen als woeste
gronden werden aangemerkt, be
bost als werkverruimingsobjecten
(naar Agr.W.P.). De taken van het
Staatsbosbeheer zijn velerlei waar
onder ook de natuurbescherming.
Het gebied van Staatsbosbeheer
omvat ongeveer 170.000 ha. Dit be
treft bos, bouw- en graslanden, dui
nen, recreatiegebieden, heide en
andere terreinen. Ongeveer 40%
van de oppervlakte is aangemerkt
als natuurgebied. In 1989 is Staats
bosbeheer geprivatiseerd en is een
zelfstandig bedrijf geworden. Het is
een grote onderneming.
Uitbreiding
De landoppervlakte van Nederland
bedraagt omstreeks 3.3 miljoen ha.
Dit grondgebied is voor ongeveer
70% in handen van de agrariërs
(boeren). Op dit moment is er in Ne
derland afgerond 200.000 ha be
schermd natuurgebied. Volgens een
werkgroep van 13 wijze mannen,
waaronder de oud-ministers dr. Sic-
co Mansholt, drs. Ed Nijpels, dr. Pie-
ter Winsemius e.a., is het gewenst
om de oppervlakte natuurgebied in
de komende 10 jaar te verdubbelen
tot 400.000 ha.
Uitbreiding van natuurgebieden
wordt in agrarische kringen soms
met argusogen gevolgd. Natuurbe
scherming is een klop van de tijd.
Het is nodig om het voortbestaan
van een grote variatie aan flora
(plantesoorten) en fauna (diersoor
ten) veilig te stellen. Door de druk
van de overheid alsmede vanuit de
samenleving zal dit zeer zeker voort
gang vinden.
Om op dit gebied niet aan een zijlijn
te blijven zouden de landbouworga
nisaties zelf een Stichting voor Na
tuurbescherming kunnen instellen.
Op nogal wat terreinen komt na
tuurbescherming veel overeen met
extensieve landbouw en veehoude
rij. Dit past wel in de lijn van de ont
wikkeling in de tijd. In feite zou er
niets nieuws gebeuren, daar de na
tuurbeschermingsinstanties door
beheermaatregelen ook gewassen
verbouwen.
J.H. Lantinga
Ontwikkeling van nieuwe natuurgebieden hoort ook tot het natuurbeschermingsbeleid. In de uiterwaar
den langs de IJssel tussen Olst en Wijhe is in het gebied 'De Duursche Waarden' de zomerdijk 'doorge
prikt' en zijn voorts hoogteverschillen aangebracht en kreken gegraven. De bedoeling is dat hier weer een
authentiek rivierenlandschap ontstaat.
de belangstelling voor natuurbe
scherming enorm toegenomen. De
bewustwording van de noodzaak
voor natuurbehoud heeft een brede
inslag gekregen. Dit is mede van
overheidswege beïnvloed. Volgens
het kwartaalblad 'Natuurbehoud'
van deze Vereniging waren er eind
1989 reeds 291.832 leden en be
droeg de te beheren oppervlakte
toen 61.396 ha waarvan 50.982 ha
in eigendom. Het ledental is inmid
dels de 300.000 gepasseerd.
De beheerde oppervlakte is naar
aard van de begroeiing als volgt
verdeeld:
bossen
heide en hoogveen
gras- en bouwland
plassen, moerassen
duinen, slikken en
schorren
overige terreintypen
totaal
21.427 ha
6.950 ha
9.640 ha
6.970 ha
15.070 ha
1.339 ha
61.396 ha
Uit deze gegevens blijkt dat vooral
in de laatste 40 jaar zowel wat het
aantal leden betreft als de te behe
ren oppervlakte in omvang sterk is
toegenomen. Het personeels
bestand omvat thans ruim 400 per
sonen in vaste dienst.
De Provinciale Landschappen zijn in
de dertiger jaren tot stand gekomen.
Elf van deze Stichtingen bestaan
dus ruim een halve eeuw. Inmiddels
heeft ook een Flevolandschap
gestalte gekregen. De Stichting
'Het Zeeuws Landschap' die in
1936 is opgericht, heeft thans
4762 ha natuurgebied in eigendom.
Eind 1989 had deze Stichting 5213
donateurs. It Fryske Gea (Het Friese
Landschap) telt ruim 10.000 do
nateurs.
Nationale parken
Nationale parken zijn grote aaneen
gesloten gebieden met belangrijke
natuurwaarden. Met zekere beper
kingen zijn deze parken toegankelijk
voor publiek en dienen dus ook voor
de recreatie. Er zijn in ons land mo
menteel zeven Nationale Parken. Er
zijn nog enkele nieuwe parken in
oprichting.
De Stichting 'Het Nationale Park De
Hoge Veluwe' bestaat sinds 1935.
Het aaneengesloten terrein heeft
een oppervlakte van ruim 5400 ha.
Dat van de 'Kennemerduinen' (N.H.)
is ruim 2100 ha en de 'Groote Peel'
1340 ha.
Stichting Behoud Natuur en
Leefmilieu
Deze stichting is nog van een jonge
datum. De totstandkoming dateert
van 1981. De Koninklijke Nederland
se Jagers Vereniging is de bakermat
van deze Stichting. Eind 1990 be
droeg de oppervlakte natuurgebied
in eigendom 303 ha. In totaal heeft
deze stichting 6500 ha in beheer en
beïnvloed beheer. Momenteel is het
aantal donateurs ruim 5300.
Staatsbosbeheer
Deze instelling vervult een belangrij
ke taak voor de aankleding van het
landschap. Bij de wet van 21 juli
1899 is Staatsbosbeheer als Staats
instelling opgericht. Het ressorteer
de sinds decennia onder het
Ministerie van Landbouw, etc. In de
eerste tijd bestond de taak uitslui
tend uit het beheer van de Staats
bossen en de bebossing van aan
het Rijk toebehorende toen zoge-
