EEN PUZZELKLUIF VOOR DE FEESTDAGEN
I
l
l
Kerstbrood of Weihnachtstol
I
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
fa
14
Na goede oplossing van het
kruiswoordraadsel, kunt u de
uiteindelijke oplossing invullen in
het onderste diagram.
HORIZONTAAL: 1 jaargetijde; 5
sterkte; 10 eikeschors; 13 dieren-
pels; 17 onheil; 20 transpireren; 25
deel v.e. etmaal; 30 bos; 32 pl. in de
Sowjet Unie; 33 pl. in N. Brabant;
35 Bijb. figuur; 36 planeet; 38 werk
lust; 40 bewerkte dierenhuid; 41
kwaad; 42 visgerei; 44 voegw.; 45
euveldaad; 46 pl. in N-Holland; 47
oude maat; 48 Eur. organisatie; 50
watering; 51 reeds; 52 hoog bouw
werk; 54 motorrace; 56 den lezer
heil; 57 vervoersmaatschappij; 58
schel; 60 water in Friesland; 61 titel;
62 broeder; 63 woonplaats 64 oude
Duitse munt; 65 ontkenning; 67
slang; 68 viervoeter; 70 heilige; 71
graan; 73 dwarshout; 75 vod; 77
drukkende lasten; 78 berg op Kreta;
79 Bijb. figuur; 81 opstootje; 82 ta
felgerei; 83 naschrift; 84 noot; 85
modegek; 87 heilige; 89 tafelgerei;
91 Bijb. figuur; 92 ontkenning; 94
oogziekte; 96 sprookjesfig.; 97
fam.lid; 98 honingdrank; 100 inlich
ting; 102 soort verlichting; 104
noot; 106 Bijb. plaats; 109 daar; 111
griezelig; 112 steensoort; 113 soort
onderwijs; 114 ton; 115 grondsoort;
117 vernis; 119 water in Friesland;
121 fout; 123 roem; 124 halt; 125
gebouw in Amsterdam; 127 Noorse
godheid; 128 delftstof; 130 muziek
instrument; 132 vaartuig; 134
zotskap; 136 boerenbezit; 137
burcht; 140 vaartuig; 142 eiland i.d.
Oostzee; 143 schoolvak; 145 wa
terplas; 146 uitgave; 147 getand
muurwerk; 150 verlichtingsmiddel;
151 pl. in Engeland; 153 voorz.; 154
Japanse munt; 155 gelofte; 157
laatstleden; 158 verpakkingsmiddel;
160 loopstok; 162 soort; 163 com
pagnon; 164 afgemat; 166 Eur.
hoofdstad; 168 tegoed; 169 zoute
loos; 170 noot; 172 gelofte; 174
lengtemaat; 176 vlaktemaat; 178
voordat; 180 ronde stang; 181 Chin,
maat; 183 dierengeluid; 184 kle
dingstuk; 186 lengtemaat; 187 dik
en zwaar; 189 omraming; 191
voorz.; 193 raamscherm; 194 pl. in
W-Duitsland; 196 meetk. lichaam;
198 roeipen; 201 deel vle. kle
dingstuk; 203 maanstand; 204
recht stuk vaarwater; 206 verhinde
ring; 208 Rijksoverheid; 209 palm;
211 lidw.; 213 dierengeluid; 215
schoeisel; 217 gevangenis; 218
scheepspapier; 220 steengruis; 222
voor; 224 pigmentloos wezen; 226
voorz.; 227 op de wijze van; 229
bijwoord; 231 vermoeden; 233 her
bergier; 234 drukkende lasten; 236
helder; 238 bouwmaateriaal; 240
duinvallei; 242 gat; 244 lumen; 245
einde; 247 mager; 249 Europeaan;
251 slaapziekte; 252 onzes inziens;
254 in de adelstand verheffen; 256
boom; 258 voorz.; 259 noot; 261
Oost-Duitsland; 263 voertuig; 264
heideplantje; 266 hetzelfde; 267
takje; 269 meedogenloos; 271
pers.vnw.; 272 smal; 273 ingeying;
275 aardappel; 277 vis; 278 pl. in
Drente; 279 voorz.; 280 titel; 281
binnenkort; 282 op die tijd; 283
Grieks eiland; 285 noot; 287 insekt;
288 roofdier; 290 begin; 292 wa
terkering; 294 namelijk; 296
scheepsbezitter; 298 tandeloos
zoogdier; 300 vloerbedekking; 302
duister; 305 zandheuvel; 306 Frans
lidw.; 307 nummer; 310 voorz.; 312
Eur.zeestraat; 313 dierenverblijf; 315
tafelgerei; 316 pl. in N-Brabant; 318
dierengeluid; 319 pl. in N-Holland;
321 bosgod; 323 beroep; 324 invi
teren; 326 al; 327 deel v.e. etmaal;
328 hoog bouwwerk; 331 voor al
les; 332 Bijb.fig.; 333 vermogen;
335 aanspreektitel; 337 soort
school; 339 knaagdier; 341 insekt;
342 metaal; 344 ontkenning; 345
kunstprodukt; 348 voedsel; 350
huid; 351 zeezwaluw; 353 de onbe
kende; 354 oud schriftteken; 356
voegw.; 357 metaal; 359 sterke
drank; 360 Gr.godin; 362 het open
baren; 364 onderricht; 365 kosten
koper; 367 pl. in Overijssel; 368 he
melwezen; 370 woonschip; 371
gravin v. Holland; 372 voormiddag;
374 het Romeinse rijk; 376 vogelei
genschap; 377 werkschuw; 379
spil; 381 voegw.; 382 trek; 384 he
den; 386 Europeaan; 387 smaad;
389 verzoeken; 394 knoeien; 399
loterijbriefje; 401 bouwmateriaal;
403 halfbloed; 405 pers.vnw.; 406
kort ogenblik; 408 bloeiwijze; 409
eerstkomend; 411 rekening; 412
windrichting; 414 hemellichaam;
416 onder andere; 417 pl. in Vlaan
deren; 419 valwind in Frankrijk; 422
Gr. godheid; 424 daar; 425 ronde
toren; 427 keukengerei; 428 volke
renorganisatie; 430 noodlottig; 432
carnavalsgroet; 433 hinderen; 434
eikeschors; 436 rivier in Schotland;
437 oude maat; 438 kledingstuk;
440 houding; 442 voorz.; 443 on
dergevel; 445 woonschip; 446 vier
voeter; 447 voegw.; 448 een
zekere; 449 paardje; 451 dyne; 452
jaargetijde; 454 lor; 456 nummer;
458 sportterm; 460 fraaie kleding;
461 voorz.; 462 bar; 463 verblijven;
465 telw.; 466 gebogen been; 468
vr. titel; 470 tandeloos zoogdier;
472 vogelverblijf; 474 tafelgerei;
475 maanstand; 476 pl. o.d. Velu-
we; 477 plaag; 478 nieuw; 480
open plek in bos; 481 meermalen;
482 op grote afstand; 484 versla
gen; 486 keukengerei; 488 reeds;
489 vlaktemaat; 490 graafwerk-
tuig; 492 Gr.godin; 494 voorz.; 495
Eur. land; 496 noot; 497 onderne
mingsraad; 499 regeringsregle
ment; 501 boom; 502 inh.maat;
503 naschrift; 504 let wel; 506 het
dringen; 507 eil. voor de Franse
kust; 508 opschudding; 510 deel
v.h. oor; 511 daar; 512 pl. in N-
Holland; 514 voldoen; 516 vervoer
middel; 518 deel v.e. etmaal; 519
Bijb. fig.; 520 vuur; 522 voorz.; 524
eindigen; 525 visgerei; 527 verdu
ren; 528 keer; 530 deel v. Spanje;
531 inviteren; 532 zalfspaan; 533
droog; 534 smaden; 535 deel v.e.
huis; 536 horizon; 537 soort stof.
VERTIKAAL: 1 watervogel; 2 deel
v.h. oor; 3 insekt; 4 uitgave; 6 rijkso
verheid; 7 vlaktemaat; 8 oude
munt; 9 inh. maat; 10 eenmaal; 11
gelofte; 12 dagblad; 14 reeds; 15
boom; 16 oppervl. maat; 17 dijk; 18
pl. in Drente; 19 pl. in N-Holland; 21
pers.vnw.; 22 wild zwijn; 23 ogen
blik; 24 daar; 26 telw.; 27 gevange
nis; 28 pl. o.d. Veluwe; 29
deelteken; 31 overeenkomst; 33
dans; 34 bergpl.; 36 biersoort; 37
vr. titel; 39 deel v.e. servies; 42
slang; 43 naar beneden; 48 man v.
stand; 49 godin der aarde; 53 speel
kaart; 55 deel v.e. trap; 58 meetk. li
chaam; 59 moed; 62 opening in
muur; 63 pl. in Overijssel; 66 pl. in
Drente; 69 rund; 70 vaartuig; 71 vr.
dier; 72 vochtig; 74 spil; 76 voorz.;
78 Europeaan; 80 godin; 82 deel
v.h. jaar; 83 fam. lid; 84 sportterm;
86 vogelverblijf; 88 motorrace; 90
rekenopgave; 92 Bijb. fig.; 93 gods
huis; 95 op een andere wijze; 96
viering; 97 regerend persoon; 98
model; 99 meetk. fig.; 101 bergo-
vergang; 103 eetgerei; 105 boom;
107 deel v. Nederland; 108 mikpunt;
110 getroffen; 112 den lezer heil; 113
pausenaam; 114 huid; 115 zeezoog
dier; 116 kippeloop; 118 ver
voersmaatschappij; 120 vroeger;
122 welaan!; 124 zeer warm; 126
rivier in W-Duitsland; 127 telw.; 129
kleur; 130 pl. o.d. Veluwe; 131 be
werkte dierehuid; 133 verharde
huid; 135 godsdienst; 136 akker;
138 schoolvak; 139 boom; 141 re
kenopgave; 143 toespraak; 144 ont
kenning; 146 telw.; 148 spil; 149
deel v.d. voet; 151 omroepver.; 152
Bijb. fig.; 154 knevel; 156 de dato;
158 noot; 159 de oudere; 161 pl. i.d.
Betuwe; 163 ongeveer; 165 eike
schors; 167 pl. in Rusland; 171 oude
maat; 173 hoeder; 175 teken; 176
lengtemaat; 177 projectiel; 179
wiel; 182 voorz.; 183 serviesgoed;
185 noot; 186 schaaldier; 187 koei-
emaag; 188 vertering; 190 ligplaats
v. schepen; 192 Bijb. fig.; 193 stop!;
195 daar; 197 Bijb. fig.; 199 enorm
gevaarte; 200 getekende grap; 202
niet even; 205 deel v.e. dier; 207
oogvocht; 208 snelle loop; 210
strafwerktuig; 212 drank; 214 bar;
216 groente; 217 appelwijn; 219
grondsoort; 220 heester; 221 deel
v.h. gebit; 223 vordering; 225 W-
Duitsland; 227 moeder van Maria;
228 rivier in Italië; 229 rivier in
Spanje; 230 rustteken; 232 mann.
dier; 233 bron; 234 pl. o.d. Veluwe;
235 opgeld; 237 ongaarne; 239
telw.;-241 werkschuw; 243 wijn
soort; 246 voorz.; 248 Bijb. fig.;
250 verwonding; 253 man van
adel; 255 vernis; 256 aanstoot ge
ven; 257 sportart.; 260 van
streek; 261 garen; 262 noot; 264
Bijb. plaats; 265 slang; 266 land in
Azië; 267 en andere; 268 gebak;
269 groei; 270 aangerichte tafel;
271 Europeaan; 272 takje; 274
roem; 275 bergovergang; 276
springstof; 284 voorz.; 286 deel v.e.
eendekooi; 288 schel; 289 bedwel
ming; 291 tot en met; 293 cirkel
vormig; 295 componist; 297
afsluitmiddel; 299 halfbloed; 301
hemellichaam; 302 fijne veertjes;
303 deel v.d. Bijbel; 304 bedorven;
306 vochtdoorlatend; 308
toespraak; 309 luchtig verblijf; 311
insekteneter; 312 reinigingsmiddel;
314 Europeaan; 315 aansporen; 316
weegtoestel; 317 inw. orgaan; 318
pl. in N-Brabant; 320 poeder; 321
sloom iemand; 322 verhaal; 323
heideplas; 325 gewas; 327 voorz.;
329 opstootje; 330 zuidvrucht; 333
soort stof; 334 inh. maat; 336
telw.; 338 nors; 340 deeg; 341 zui-
velprodukt; 342 metalen staaf; 343
vlaktemaat; 346 uiting v. verdriet;
347 opening; 349 hetzelfde; 350
fam. lid; 351 groente; 352 dik en
zwaar; 355 elek. tractie; 356 slot;
358 spil; 360 angstig; 361 rustte
ken; 363 dierengeluid; 366 vr.
munt; 368 roem; 369 begeerte;
370 voorz.; 373 pont; 375 voorz.;
376 pausenaam; 378 hetzelfde;
380 kleur; 382 voedsel; 383 pla
gen; 385 bolgewas; 386 berg op
Kreta; 387 rivier in Siberië; 388 Bijb.
fig.; 390 vogel; 391 vis; 392 ge
wicht; 393 wreed heerser; 395 niet
even; 396 strafwerktuig; 397 gena
deloos; 398 en andere; 399 Eur.
hoofdstad; 400 pas; 401 dierenver
blijf; 402 deel v.e. Franse ontken
ning; 404 nimmer; 405 kennen;
407 aanvang; 410 graan; 412 nu
mero; 413 w.w. vorm van doen; 414
ontspanningsbezigheid; 415 heden;
417 opening; 418 kraan; 420 groen
te; 421 recht stuk vaarwater; 422
kunstprodukt; 423 Japanse maat;
425 godsdienst; 426 deel v.h. oog;
429 achter; 431 oogvormig strikje;
433 alarmsein; 435 water in Fries
land; 438 vr. dier; 439 schijnen;
441 viervoeter; 444 een weinig;
446 paard; 448 roem; 449 onver
schrokken; 450 boom; 452 Bijb.
fig.; 453 boomvrucht; 455 gevierde
zangeres; 457 dwarshout; 459 lich
te klap; 460 duindal; 461 pers.
vnw.; 462 paradijs; 463 herbergier;
464 ontkenning; 465 pl. o.d. Velu
we; 467 vismand; 469 noot; 471
pers. vnw.; 473 steensoort; 474
klap; 475 oude maat; 476 daar;
477 W-Duitse partij; 479 gewapend
treffen; 480 hoog bouwwerk; 481
gevuld; 483 Eur. hoofdstad; 485
opdracht; 487 sein; 488 immer;
489 Noorse goden; 491 nauw; 493
rivier in Frankrijk; 496 roofdiertje;
498 zoogdier; 500 snelle loop; 502
duinvallei; 503 plaats; 505 betrek
king; 509 weg; 511 Bijb. fig.; 513
wereldtaal; 515 gravin van Holland;
517 snel; 519 voordat; 521 deel v.e.
Franse ontkenning; 522 voorz.; 523
noot; 525 numero; 526 voorz.; 528
noot; 529 Frans lidw.; 530 Frans
lidw..
Een pagina grote puzzel dit keer.
A/s u de puzzel goed heeft inge
vuld en de letters hebt overge
bracht naar het onderste
diagram, ontstaat een slagzin.
Schrijf deze op een briefkaart
met daarop duidelijk naam,
adres, en woonplaats, en stuur
deze op naar het ZLM-b/ad.
Onder de goede inzenders wor
den drie boekenbonnen verloot.
Stuur de inzending naar:
ZLM-land en tuinbouwblad
Postbus 2116
4460 MC Goes
Kerstbrood of Weihnachtstol
wordt ruimschoots aangeboden
in deze tijd. Dat was in de achter
ons liggende eeuwen wel even
anders. Toen was men aanmer
kelijk minder welvarend dan nu.
Het gewone volk leed honger.
Alleen op het platteland was dit
in mindere mate het geval. Alhoe
wel schraalhans keuken meester
was, was er altijd wel wat. Zo
slachtte men zelf dieren, waar
van men het vlees op alle moge
lijke manieren wist te bereiden.
Ook waren er hier en daar nog
wel wat knollen en kastanjes.
Ook aan meel ontbrak het
meestal niet en met wat fantasie
wist men er allerlei soorten
brood van te bakken. Geen hob
byisten dus maar pure
noodzaak!
Wat betreft het "doe het zelf-
bakken", dat kan nu in deze tijd
nog steeds, met behulp van gist
deeg. Gistcellen zijn voor ons
van zeer groot belang, vooral in
gistdegen, waar de gistcellen in
staat zijn suiker om te zetten in
alcohol en koolzuurgas. Dat
koolzuurgas nu is belangrijk voor
de verdere ontwikkeling van het
deeg. Zodra het gas zich heeft
gevormd, wil het uit het deeg
ontsnappen, wat weer wordt
voorkomen door het gluten in de
bloem. Daardoor gaat het deeg
rijzen, wordt het zeer luchtig en
krijgt die speciale smaak. De gist
zorgt er ook voor dat het deeg
licht verteerbaar wordt. De gist
geeft een specifiek weeïge zure
geur af en voelt enigszins voch
tig aan. Het mag niet te brokke
lig doch moet juist goed
kneedbaar zijn.
De verse gist kunt u slechts 2
3 dagen bewaren op een vochtig
plaatsje. Ook is er als alternatief
droge gist in de handel verkrijg
baar, dat is ook eenvoudig te
verwerken.
Besluit u het onderstaande
brood te gaan bakken, werk dan
zo rustig mogelijk, ook hier geldt:
Haastige spoed is zelden goed!
Weeg de ingrediënten zo secuur
mogelijk af. Zorg dat de oven
voorverwarmd wordt. Volg het
bakproces op de voet, vermijd
het te vaak openen van de oven
deur daar het deeg bij een koude
luchtstroom neer kan slaan. Te
vens gaat het brood dan te snel
kleuren, en is de bovenwarmte
niet te regelen. Leg er dan een
stuk aluminiumfolie over. Kontro-
leer door middel van een brei
naald of het brood goed gaar is.
Steek de naald tot midden in het
brood. Komt ze er helemaal
droog uit dan is ze gaar. Ook kan
men door op het brood te klop
pen horen of het gaar is. Klinkt
het hol dan is het brood gaar.
Tot slot van deze paar algemene
aanwijzingen. Werk bij de berei
ding van het deeg bij voorkeur
niet in een koude ruimte. Het
beste is kamertemperatuur (dit
geldt ook voor de ingrediënten)
of iets warmer.
Dit is er nodig voor het te bakken
brood: 500 gr. bloem, 25 gr. ver
se gist, 1 Vi dl melk, 2 eidooiers,
100 gr. roomboter, 8 gr. zout,
Z2 theel. kaneel, 80 gr. witte
basterdsuiker, 40 gr. citroenrasp,
40 gr. sukade of bigarreaux (fijn-
hakken), of probeer eens gehak
te gembernoötjes, 400 gr.
sultana rozijnen (wellen in warm
water), 300 gr. amandelspijs
(verkrijgbaar in supermarkt) en
poedersuiker.
Nu dan de bereiding. Los de gist
op in de melk (lauw) tot er een
homogene massa ontstaat. Stort
op een tafel of aanrecht de
bloem en maak in het midden
een kuiltje (kan niet op tafel of
aanrecht gebruik dan een ruime
schaal of beslagkom). Giet de
aangemaakte gist in het kuiltje
en begin het te kneden, kneed
het net zo lang tot het een taaie
massa wordt, en het deeg vlot
van de handen loslaat (tafel of
aanrecht regelmatig bestuiven
met bloem). U kunt ook gebruik
maken van een keukenmachine.
Laat het verkregen deeg nu on
der een vochtige doek minstens
één uur rijzen. Laat intussen de
boter goed zacht worden en
werk er het zout, de suiker, de
kaneel, de dooiers en de citroen
rasp door. Kneed nu de boter
plus de sukade en de droge rozij
nen er goed door. Rol het deeg
uit tot een dikke ovale plak, druk
er in 't midden een gleuf in,
maak een rol van de aman
delspijs, leg het in de gleuf, klap
het deeg dicht, zodanig, dat de
onderste flap groter is dan de
bovenste. Bol het brood wat op.
Leg het deeg op een goed inge
vette bakplaat en laat het brood
minstens nog een Zi uur rusten.
Besprenkel ze vervolgens met
wat water of beter nog, besproei
ze door middel van een plan
tenspuit. Zet het brood in een
voorverwarmde (250°C) oven
en bak ze in 40 a 45 minuten
mooi bruin en gaar. Haal ze uit
de oven en leg ze op een rooster,
laat ze iets afkoelen en strijk ze
rijkelijk in met wat roomboter en
bestuif ze goed met poedersui
ker. Herhaal dit als het afgekoeld
is.
Prettige (bak)feestdagen.
M.A. van der Vliet
