Landbouwschap heeft
zichzelf overleefd
Reportage
Pieter ter Veer (D'66): "KNLC moet poot stijf houden"
11
"Niet het Landbouwschap beslist over zijn eigen toekomst, dat doet
het parlement", stelt Pieter ter Veer, lid van de Tweede Kamer voor
D'66. Vlak na de jaarwisseling zal de partij het eerder aangekondig
de initiatief-wetsontwerp indienen. Dat wetsontwerp behelst het in
trekken van het instellingsbesluit waarmee Jiet Landbouwschap in
1954 werd opgericht.
Pieter ter Veer: "De praktijk heeft de voorbeelden van moderne belangenbehartiging al neergelegd" (Foto:
Ferdinand van der Duin).
In zijn kamer, met aan de wand een
fotoreportage waarop het kamerlid
een kalf ter wereld helpt, zet Pieter
ter Veer de bezwaren van zijn partij
tegen het Landbouwschap nog
eens uiteen. "Als liberaal stuit het
mij tegen de borst dat je tot belan
genbehartiging verplicht kunt wor
den. Dat mij een publiekrechtelijk
bedrijfsorgaan wordt opgedrongen
dat voor mij belangen gaat beharti
gen. Dat is het principiële bezwaar
waarom ik mij kategorisch, tot de
laatste snik tegen het Landbouw
schap zal verzetten. Het bezwaar
tegen de heffing en de wijze van
heffen vloeit daaruit voort. Dat het
Schap, naast dat het altijd al weg
had gemoeten, nu extra weg moet,
is omdat het hoe langer hoe meer
door de tijd wordt achterhaald. Het
wordt steeds meer een instrument
dat slecht het doel dient".
Het ondersneeuwen van akker-
bouwbelangen is daarvan een
symptoom. "Het verschil tussen
sektorbelangen wordt steeds mar
kanter", konstateert ook Ter Veer.
"Juist als kamerlid ervaar ik dat be
langenbehartiging effektiever is
naarmate degene die de belangen
verdedigt beter in staat is het pro
bleem uit te leggen en te benadruk
ken waarom het een probleem is. Ik
merk duidelijk dat bijvoorbeeld de
groep Emmeloord veel duidelijker en
indringender in staat is uit te leggen
dat er in de akkerbouw hele grote
problemen zijn. Aan dat belangen-
behartigingsoffensief kon het Land
bouwschap op geen stukken na
tippen".
"Een ander voorbeeld, dé illustratie
van waar het fout gaat: de Vereni
ging van Varkenshouders in Dren
the. Een aardige klub van zeg maar
grote varkenshouders uit diverse ge
ledingen. Zij ontdekken dat ze bin
nen hun eigen standsorganisaties
toch niet het goeie verhaal over het
voetlicht krijgen. Zij kunnen hun
stront niet kwijt als varkensboeren
in Drenthe. Typisch het probleem
van een groep binnen een sektor. Zij
zeggen: Ter Veer, kómen. Voortref
felijk. Zij hebben het Landbouw
schap helemaal niet nodig als
belangenbehartiger. De praktijk
heeft zo al de voorbeelden van mo
derne belangenbehartiging neer
gelegd".
Niet verdoezelen
"We moeten toe naar een ander
soort belangenbehartiging", konklu-
deert Ter Veer. "We moeten erken
nen dat er misschien wel
tegengestelde belangen zijn. Bij de
akkerbouw en de intensieve vee
houderij is dat wel heel duidelijk.
Daar kun je geen compromis uit
bakken, anders dan een quotering.
Zolang je dat compromis aan het
bakken bent moet je die tegenstel
lingen niet verdoezelen maar duide
lijk presenteren. Dan kan ieder
bepalen waar hij staat. En dan is het
een kwestie van neuzen tellen, niet
in het Landbouwschap maar in de
Tweede Kamer, waar de laatste af
weging plaats vindt.
Behalve verdoezelend is het Land
bouwschap ook contraproduktief,
meent Ter Veer. "Ze overvoeren de
politiek met standpunten die je tot
vervelens toe worden nagedragen.
Voor de landbouwwoordvoerders is
het prachtig en comfortabel om uit
gebreid van papier te worden voor
zien. Maar bij de Tweede Kamer als
geheel leidt het tot tegenzin". Het
beeld dat die andere 140 kamerle
den van de landbouw hebben wordt
negatief beïnvloed doordat zij tel
kens brieven krijgen van het Schap
die onveranderlijk beginnen met
"Het Landbouwschap kan zich niet
vinden in" of "Het Landbouwschap
heeft grote bezwaren tegen", aldus
Ter Veer.
De waardering voor de landbouw
als ekonomische aktiviteit dreigt zo
tot een absoluut minimum terug te
vallen, meent hij. "Dan kan de
Stichting PR Land- en Tuinbouw
honderd enquêtes houden waaruit
blijkt dat boeren nuttige dingen
doen maar het draagvlak wordt
steeds verder uitgehold. Als ekono
mische sektor begeven we ons
daarmee op verschrikkelijk glad ijs".
Want voor alle aktiviteiten is bredere
politieke steun nodig dan die van de
landbouwwoordvoerders.
De oorzaak van het isolement waar
in de landbouw maatschappelijk
raakt, zoekt Ter Veer in de domine
rende rol van het CDA in de land
bouwpolitiek. "Het CDA heeft een
soort territoriumdrift als het gaat
om de sektor landbouw. Het wil de
sektor monopoliseren en slaat wild
om zich heen als anderen daar iets
willen doen". CDA'ers in het Land
bouwschap, op het Ministerie van
Landbouw en in de vaste kamer
kommissie voor landbouw spelen
elkaar de bal toe in 'fantastische
een-tweetjes of eigenlijk een
drietjes'. "Wij zitten voor nop te pra
ten want alles is al voorbesproken,
afgegrendeld en dichtgetimmerd".
Ter Veer spreekt van 'de machina
ties van een perfekte drieëenheid'.
Wanbetalers
Ook Pieter ter Veer keek uiteraard
met spanning uit naar het rapport
van het onafhankelijk onderzoeks
bureau Rijnconsult. "Het rapport
gaat voorbij aan de wezensvraag: is
er een legitimatie, een rechtvaardi
ging voor het bestaan van het Land
bouwschap". Die vraag, die in elk
geval door Ter Veer aan de onder
zoekers is meegegeven, is nog
steeds niet beantwoord. Hij vindt
het verder een gemis dat de dertig
procent heffingsplichtigen die geen
lid is van een landbouworganisatie,
niet vermeld wordt. "Het rapport
meldt niet dat deze mensen daar
door gedwongen zijn een hogere
heffing te betalen. Wie zich niet ver
tegenwoordigd acht, betaalt de
hoogste heffing". Dat die groep
boeren en tuinders slechts 15 pro
cent van de sbe's beheert is geen
reden om het probleem te bagatelli
seren, meent het kamerlid. "In een
demokratie is het niet zo dat wie
het meeste geld heeft het mag zeg
gen". Ter Veer had verder graag in
formatie in het rapport gezien over
hoe er met wanbetalers wordt om
gesprongen. "Ik heb informatie die
er op wijst dat men per geval een
verschillende gedragslijn volgt". Ter
Veer verwijt het Schap lafheid op dit
terrein.
Loze kreet
'Een loze kreet' noemt Pieter ter
Veer de gedachte van de onderzoe
kers om het Landbouwschap tot
platform voor de agrarische belan
genbehartiging te maken. "Als je
niet eerst hebt aangegeven hoe je
die dertig procent er zonder dwang
bij kunt betrekken, hoe je omgaat
met het fenomeen sektorale belan
genbehartiging en met name hoe je
de relatie ziet tot het totaal van de
produktieketen waarin de sektor
zich beweegt ga je in het wilde weg
rijden zonder te weten waar naar
toe", luidt zijn vernietigende oor
deel. "Het Landbouwschap spartelt
dus heel hard, doet zijn uiterste
best, maar hoe je het ook wendt of
keert: het is een struktuur die zich
zelf heeft overleefd. Je kunt er niet
mee door. D'66 zal dus het voorstel
van het KNLC ondersteunen". Ter
Veer doelt op de gedachte de belan-
genbehartigende taak uit het Schap
te lichten.
Poot stijf
Het initiatief-wetsvoorstel van D'66
zal na de jaarwisseling worden ge
presenteerd. Het voorstel komt in
essentie neer op intrekken van het
instellingsbesluit van het Land
bouwschap uit 1954. "Maar sinds
die tijd zijn een hoop taken bij het
Landbouwschap terechtgekomen.
Dus we zullen ook aangeven wie die
taken moet overnemen". Voor be
langenbehartiging is in wat er van
het Landbouwschap overblijft geen
plaats meer. "Dat wordt iets voor
privaatrechtelijke verenigingen, die
zich naar goeddunken organiseren.
Dat kunnen de 3 CLO's zijn, maar
net zo goed het NAJK dat ook
zelfstandig de weg naar de politiek
weet te vinden".
Het nadeel van een wetsontwerp is
de lange tijd die het nodig heeft om
wet te worden. "Daarom zou het
meer waard zijn als het Landbouw
schap zelf een signaal af zou geven.
Het zou er verstandig aan doen na
te denken over de principiële vraag
naar legitimiteit. Daarmee zou het
Schap de landbouw een dienst be
wijzen en een herhaling van de
groep Veeman voorkomen". De
'groep Veeman' boycotte dit voor
jaar de Landbouwschapsheffing tot
de aankondiging van het Rijnconsult-
onderzoek.
Ter Veer is optimistisch over de
reaktie van de andere politieke par
tijen op het wetsvoorstel. "Gelet op
de hele diskussie rond de publiek
rechtelijke bedrijfsorganen bij de be
grotingsbehandeling en daarvoor al
bij de algemene beschouwingen
wordt het een hele boeiende behan
deling. De PvdA en de VVD hebben
méér dan vraagtekens gezet".
"Het KNLC moet zijn poot stijf hou
den en op dezelfde lijn blijven zit
ten", meent Ter Veer dan ook. "In
het parlement is een diskussie
gaande. Daar kijkt men in de land
bouw wat meewarig naar. Maar het
is de volksvertegenwoordiging die
regeert. Het Landbouwschap beslist
niet over haar eigen voortbestaan.
Dat is een denkfout in de landbouw.
Het is aan de politiek wat zij doet
met de wet uit 1954. De eindkon-
klusie wordt hier getrokken!" Over
wat er na het Landbouwschap komt
is Ter Veer niet ongerust. "Er is zo
veel traditie van vereniging en over
leg in de landbouw, dat heeft zich
binnen de kortste keren weer ge-
settled".
Er uitstappen
Maar wat moet het KNLC nu doen
als zij de enige organisatie blijft die
de positie van het Schap fundamen
teel ter diskussie wil stellen? Ter
Veer: "Als KNLC-lid zeg ik: het
KNLC moet stokstijf vasthouden
aan haar voorstel. Je bent tenslotte
in onderhandeling". Dat kan het
KNLC volgens hem doen juist om
dat in het parlement ook over de po
sitie van het schap gediskussieerd
wordt. "Ik ben er van overtuigd dat
het Landbouwschap dit niet kan ba
gatelliseren. Het zal niet overdrijven
met een beetje mascara en wat
zielkneden".
En als de meerderheid van het Land
bouwschap toch anders wil is het
waarschijnlijk het beste voor het
KNLC om in mei uit het Landbouw
schap te stappen, voegt hij er aan
toe. "Dan moet je zeggen: als er
voor ons geen ruimte is willen we
niet meer meedoen. Dan willen we
voor een ieder die de landbouw
volgt zichtbaar maken hoe groot de
ellende is in de landbouw, hoe we
naar de zelfkant van de ekonomi
sche samenleving drijven". Zo'n
stap zou voor het Landbouwschap
gunstig zijn voegt hij er ironisch aan
toe. KNLC-leden zouden dan immers
de vollëdige heffing moeten betalen.
Gerard Westerhof
