Jaarverslag ZLM over 1989 goedgekeurd
Een jaar van akkerbouwakties
De ledenraad heeft in zijn vergadering van vrijdag 26 oktober jl. het jaar
verslag van de ZLM over 1989 vastgesteld. De ledenraad is hiertoe volgens
de statuten van de ZLM bevoegd. Hieronder een verkorte weergave van het
jaarverslag.
Markt- en prijsbeleid
Het jaar 1989 was een bewogen jaar
voor de Nederlandse land- en tuin
bouw. De prijsvoorstellen van de
Europese Commissie zagen er voor
de akkerbouw zeer somber uit. De
prijzen van de granen zouden per
saldo met 7,25% dalen en daarmee
als gevolg van de spilfunktie ook in
lagere prijzen voor andere akker-
bouwprodukten resulteren. Met de
beloofde socio-strukturele maatre
gelen, die de gevolgen van het meer
marktgericht beleid moeten verzach
ten, werd slechts zeer voorzichtig
een begin gemaakt en deze konden
aan de akkerbouw geen soelaas bie
den. Weliswaar waren de prijsbeslui-
ten minder vergaand dan de prijs
voorstellen voor de akkerbouw,
maar toch werd een daling van de
prijzen niet voorkomen. Hierdoor
en door het ontbreken van enig
perspektief voor hun bedrijven steeg
het ongenoegen van de akkerbou
wers tot een hoogtepunt. De aktiebe-
reidheid was zeer groot.
Het EG-beleid voor de zuivel onder
ging nauwelijks wijzigingen. De su
perheffing bleef gehandhaafd. Wel
kreeg iedere melkveehouder een ver
hoging van zijn quotum met 1%. De
melkprijs bleef op een hoog niveau.
De interventieprijs werd met 2%
verlaagd; daar stond tegenover dat
de medeverantwoordelijkheidshef
fing ook verlaagd werd. De roep om
versoepeling van de superheffing
werd steeds luider. Exportmarkten
dreigden voor de EG verloren te
gaan. De ZLM en ook het Land
bouwschap pleitten voor het kreëren
van enige ruimte in de starre melk
quoteringsregeling. Voor rund- en
varkensvlees, pluimvee en eieren tra
den in het markt- en prijsbeleid geen
noemenswaardige wijzigingen op.
Akties
1989 kan worden gekenschetst als
een jaar van akkerbouwakties.
Voor, tijdens en na de akties heeft
de ZLM voortdurend nauwe kon
takten onderhouden met de aktie-
voerders en daarbij vele hand- en
spandiensten verricht. Aan het ak-
tiecentrum werd enige tijd onderdak
geboden in het Landbouwhuis. Op
27 februari ging vanuit diverse delen
van het land de zgn. trekkerestafette
van start. Startplaatsen waren onder
andere Goes en Bergen op Zoom. De
estafette mondde op woensdag 1
maart uit in een grootscheepse de
monstratie in Den Haag. 5000 boe
ren waren daar aanwezig om te pro
testeren tegen het gevoerde akker-
bouwbeleid. Daarbij kwam het tot
een blokkade van het Ministerie van
Landbouw. In overleg met de ZLM
heeft de NS woensdag een speciale
"aktietrein" vanuit Zeeland naar
Den Haag laten rijden. Kort hierop
werden in vele regio's van het land
prikakties gevoerd om de eisen
kracht bij te zetten. De eerst werd in
Goes gehouden door de ZLM.
Minister Braks was niet genegen aan
de eisen tegemoet te komen. Alle
KNLC organisaties besloten daarop
het overleg met het ministerie van
Landbouw op te schorten. In de
Tweede Kamer werd een motie aan
genomen, dat er dit jaar geen reële
prijsdaling mocht plaatsvinden.
Eind april werden door de EG land
bouwministers de prijsbesluiten
vastgesteld. Deze gingen iets minder
ver dan de voorstellen. Niettemin
werd een prijsdaling niet voorkomen
en bleef het stabilisatorenmecha
nisme gehandhaafd. De landbouw
organisaties reageerden zeer veront
rust en verontwaardigd op de prijs
besluiten. Een niet te ontkennen feit
bleef namelijk dat de akkerbouw in
de afgelopen 4 jaren met een 30% la
gere graanprijs is geconfronteerd.
Daarop togen wederom akkerbou-
16
wers naar Den Haag, voor een prik-
aktie.
Nationaal beleid
In 1989 zijn een aantal belangrijke
nationale nota's van de overheid
verschenen: de Struktuurnota Land
bouw, het Natuurbeleidsplan en het
Nationaal Milieubeleidsplan. Van
het Landbouwschap verscheen het
Integraal Milieu Aktieplan. Over de
ze nota's heeft de ZLM op 19 juni
een speciale diskussiebijeenkomst
georganiseerd voor HB-leden, de
kommissieleden en andere belang
stellenden uit de kringen. Het
hoofdbestuur heeft zich in principe
positief opgesteld tegenover de in de
nota's opgenomen doelstellingen.
Ook de landbouw heeft groot belang
bij schone produktiefaktoren als bo
dem, water en lucht. Niettemin zul
len de in de plannen genoemde
maatregelen een zeer zware wissel
trekken op de land- en tuinbouw. Bij
de te nemen maatregelen zal daarom
steeds naar de haalbaarheid en be
taalbaarheid moeten worden geke
ken. Landbouw kan niet duurzaam
zijn, als hij ook niet konkurrerend
is. De ZLM pleit in dit verband voor
de "stap voor stap" methode. Dit
betekent elke maatregel op zijn me
rites beoordelen, waarbij vastgesteld
wordt of inpassing in de bedrijfsvoe
ring mogelijk is en wat de financiële
consequenties zullen zijn. Milieu
vriendelijker produceren moet gesti
muleerd worden door goede voor
lichting en financiële prikkels. Het
afdwingen via heffingen vindt de
ZLM de verkeerde weg. Een heffing
op kunstmest en gewasbescherming,
zoals is opgenomen in de Struktuur
nota Landbouw, is niet bespreek
baar. Overigens moet niet worden
vergeten, dat de land- en tuinbouw
in de afgelopen periode al heel wat
heeft bereikt om de milieubelasting
te verminderen. In het Milieu Aktie
•Plan van het Landbouwschap wordt
dit goed aangegeven.
Het KNLC besloot in het wintersei
zoen een vraagpunt "Milieu en Be
drijf" te organiseren. De regionale
landbouworganisaties hebben dit
vraagpunt aan hun afdelingen in
bespreking gegeven. Het ZLM blad
heeft in het najaar een speciale editie
"Milieu en Bedrijf" uitgebracht.
Privatisering
De privatisering van de landbouw-
voorlichtingsdienst kreeg in 1989 de
finitief gestalte. Per 1-1-1990 ging de
"nieuwe" DLV van start.
Het hoofdbestuur heeft met de nieu
we opbouw kunnen instemmen, zij
het dat duidelijk moet zijn, dat - nu
het bedrijfsleven gaat meebetalen -
er ook voldoende zeggenschap is.
Akkerbouw
De akkerbouwkommissie vergader
de 3 maal in 1989. De belangrijkste
ontwikkelingen op akkerbouwge
bied in het Zuidwesten waren in
1989 de volgende:
- De 3-ZLO, de provincie Zeeland
en het ministerie van Landbouw
richtten gezamenlijk de Stichting
Stimulering Plantaardige Produktie
(SPP) op. Als koördinator is de heer
ir. L.Th.J.M. de Wit aangesteld. In
het verlengde hiervan is op het
bestuurssekretariaat van de ZLM de
heer ir. G. v.d. Schelde aangesteld.
In Noord-Brabant is een soortgelijke
instantie opgericht, namelijk het
Platform Agrarische Marktinnöva-
tie (PAMI).
- In Zeeland werd het idee geboren
om uit plantaardige restprodukten
(graszaadhooi, stro e.d.) energie te
winnen. Er werd een projektgroep
"Energie uit Biomassa gevormd, die
dit idee uit gaat werken". Het LEI
en de PZEM zijn hierbij o.a. betrok
Op 27 februari 1989 stond de Grote Markt in Goes helemaal vol met trekkers van demonstrerende akkerbouwers.
Deze foto is genomen vanuit het Landbouwhuis, eveneens aan de Grote Markt.
ken. Het sekretariaat wordt door de
ZLM gevoerd.
- Het projekt geïntegreerde bedrijfs
systemen in de akkerbouw gaat van
start. Ook in het Zuidwesten doen
een aantal bedrijven aan dit projekt
mee. De ZLM onderschrijft dit plan
van aanpak, maar waarschuwt voor
te hoge verwachtingen van de geïnte
greerde bedrijfsvoering.
- De werkgroep Sektorvisie Akker
bouw brengt zijn eindrapport uit.
Deze werkgroep, ingesteld door het
Landbouwschap, doet een aantal
aanbevelingen om de akkerbouw-
sektor op korte termijn door de
moeilijke periode heen te helpen en
de sektor op de wat langere termijn
weer perspektief te bieden. Het
hoofdbestuur onderschrijft het rap
port volledig.
- Er wordt een voorzichtig begin ge
maakt met het socio strukturele be
leid. De struktuurverbeteringsrege-
ling en de nationaal complementaire
regeling worden van kracht. Op
grond van deze regeling zijn investe
ringen in kwaliteit, milieu en ar
beid subsidiabel. De braakpremie
wordt verhoogd naar 1.850,
Voorts wordt een bedrijfsbeëindi
gingsregeling aangekondigd.
Tuinbouw
De tuinbouwkommissie heeft in
1989 3 maal vergaderd. De proble
matiek rond de verzekeringsplicht
met betrekking tot de gelegenheids
arbeid heeft de tuinbouw bezig ge
houden. Een oplossing is nog niet
bereikt. De problematiek wordt
steeds nijpender, omdat de kontrole
op gelegenheidsarbeid steeds stren
ger wordt. Naar de mening van de
tuinbouwkommissie wordt de rege
ling zo langzamerhand puur naar de
letter uitgevoerd en niet meer naar
de geest. Aan het eind van dit jaar is
er na zeer moeizaam onderhandelen
een compromis bereikt tussen ASF
en landbouworganisaties. Bij een
netto verloond bedrag van 900,
is er gedurende de vakantieperiode
vrijstelling van de verzeke
ringsplicht. Voor de fruit- en asper
geteelt gelden afwijkende periodes.
Het hoofdbestuur vindt het verloon-
de bedrag veel te laag, maar een veel
groter knelpunt is, dat er alleen voor
de fruit- en de aspergeteelt afwijken
de periodes zijn vastgesteld. Voor
andere sektoren komt dit zeer onbil
lijk over. Geprobeerd zal worden
ook voor andere teelten afwijkende
periodes te bedingen.
De konsument wordt steeds kriti
scher bij de keuze van* produkten
wat betreft het gebruik van chemi
sche middelen. Met het oog hierop
acht het hoofdbestuur het verbod op
middelen als Ethel en Alar begrijpe
lijk. Berichten over de schadelijk
heid van chemische middelen of
(vermeend) verkeerd gebruik hebben
de tuinbouwsektor veel schade ge
daan. Voorts is vanuit de tuinbouw
kommissie gewezen op het ontbre
ken van gewasbeschermingsmidde
len voor kleine teelten en op de
noodzaak om de import van appels
uit het Zuidelijk halfrond te be
perken.
Veehouderij
De veehouderijkommissie vergader
de 3 maal.
Superheffing
Het beleid inzake de zuivelquotering
onderging nauwelijks verandering.
Wel werden de nationale quota met
1% verruimd. In Nederland werd
deze verruiming evenredig aan iede
re melkveehouder toegedeeld. De
ZLM had hiervoor ook gepleit. Er
kwam enige ruimte in het starre quo
teringsstelsel doordat het leasen van
melk onder bepaalde voorwaarden
mogelijk werd gemaakt. Daarnaast
werd er een regeling getroffen voor
de zgn. SLOM boeren. Hun werd
het mogelijk gemaakt, zij het onder
strikte voorwaarden, om weer te
gaan melken. Het hoofdbestuur on
derstreepte de mening van de vee
houderijkommissie om op termijn
de zuivelquotering af te schaffen.
Dit moet echter geleidelijk gebeuren.
Reeds nu moeten de eerste stappen,
die een versoepeling inhouden, wor
den gezet. Ook uit een oogpunt van
het behoud van exportmarkten, is
een versoepeling gewenst.
Milieu
Mestheffing, mestopslag, ammoniak-
uitstoot, inkrimping van de veesta
pel en dergelijke geluiden zetten de
sektor meer onder druk. De ZLM
waarschuwde voor een al te voortva
rend milieubeleid, omdat dit zeer
ontmoedigend zou werken voor de
sektor. Ook hier staan haalbaarheid
en betaalbaarheid voorop. De vee
houderij kommissie stond in beginsel
positief tegenover vermindering van
de milieubelasting. De kommissie
wees erop, dat met betrekkelijk een
voudige maatregelen al een aanzien
lijke beperking van de ammoniake-
missie valt te realiseren. Proefpro-
jekten, die mede door het bedrijfsle
ven worden betaald, wijzen dit ook
uit (o.a. Propro te Moergestel). Be
halve mestdistributie zal ook mest
verwerking noodzakelijk zijn. De
veehouderij kommissie stelde zich op
het standpunt, dat inkrimping van
de veestapel op dit moment niet aan
de orde is. De Struktuurnota Land
bouw noemt deze mogelijkheid wel.
Een andere maatregel in deze nota
betreft de graasveenorm van 3 een
heden per ha. De veehouderij kom
missie toonde zich hier sterk tegen
stander van. De mestwetgeving regu
leert de aanwending van mest al in
voldoende mate.
Gezondheidszorg
Door het hoofdbestuur werd gepleit
voor het opzetten van een sluitende
identifikatie- en registratieregeling
voor alle dieren. Zodoende valt na te
gaan waar en wanneer dieren ge
kocht zijn en kunnen in geval van
een ziekte-uitbraak zo snel mogelijk
maatregelen worden genomen. Er
wordt naar gestreefd de I en R-
regeling per 1-1-1991 in te laten
gaan.
Overige zaken
Het Ministerie van Landbouw wil,
dat de pluimveehouderij overscha
kelt op het zgn. volièresysteem. Het
hoofdbestuur is niet overtuigd, dat
dit systeem beter is.
In West- en Midden-Nederland werd
het schapenhouderijprojekt verder
vorm gegeven. De bedoeling is om
via een gestruktureerde weg te ko
men tot een kwalitatief goed lam en
een hoge lamproduktie per ooi per
jaar. De ZLM neemt deel in dit
projekt.
Grondgebruik
De kommissie grondgebruik verga
derde in 1989 4 maal. Op de eerste
vergadering is afscheid genomen van
de voorzitter van de kommissie, de
heer J. Nieuwenhuyse. Zijn opvol
ger werd de heer A.H. Munters. In
de plaats van de heer H. de Regt
kwam de heer W. Koster te
Overslag.
Pacht
Op 10 februari werd er een studiedag
Pacht georganiseerd met als sprekers
prof. mr. A.H.T. Heisterkamp
(R.U. te Groningen) en mr. W.J.
Wolff (Landbouwschap). De kon-
klusies van de studiedag bevestigden
de al eerder door het hoofdbestuur
ingenomen standpunten. Aan de es
sentiële bepalingen van de Pachtwet
dient niet te worden getornd. Als er
gekozen moet worden tussen versoe
peling van de Pachtwet of hogere
pachtprijzen dan heeft het laatste de
voorkeur. Bovendien is er met een
ruimer beleid van de Grondkamer de
Vrijdag 2 november 1990
