Landbouw legt goede basis
voor nodige aanpassingen
Landbouwschap mist visie
KNLC
kommentaar
Voort op de oude weg
Cijfers uit de begroting
Minister Braks in begroting 1991:
Minister G.J. Braks heeft deze week de begroting van Landbouw,
Natuurbeheer en Visserij aan de Eerste en Tweede Kamer aangebo
den. Het is een begroting met weinig nieuwe gezichtspunten. De mi
nister wil een beleid voeren, dat enerzijds een sociaal-ekonomisch
perspektief biedt en anderzijds de mogelijkheden aanreikt om de
knelpunten inzake natuur, milieu en gezondheid aan te pakken.
De land- en tuinbouw heeft zich in
de afgelopen jaren goed ontwikkeld,
zo schrijft de minister. Het totale in
komen van de sektor was in 1989 ho
ger dan ooit tevoren. De groei ten
opzichte van 1988 van de netto toe
gevoegde waarde per eenheid was
13,4% tegenover 12% gemiddeld in
de EG. Per arbeidskracht steeg de
netto toegevoegde waarde met 11%.
Een en ander is volgens de minister
een goede uitgangspositie om in de
komende jaren tot de nodige aan
passingen te komen, zowel op
bedrijfs- als op sektorniveau. De
aanpassingen dienen zich in hoog
tempo te voltrekken. Want de goede
uitgangspositie is niet onaantast
baar. Dit blijkt wel uit de resultaten
in de eerste helft van 1990 in de
glastuinbouw, een van de steunpila
ren van Nederland als agrarische
mogendheid. Ook de diskussie over
Nederlandse produkten in Duitsland
wordt in dit verband genoemd. In
het kader van een op de markt ge
richt beleid wordt het steeds belang
rijker kwalitatief hoogwaardige pro
dukten voort te brengen en rekening
te houden met veranderende konsu-
mentenwensen.
Akkerbouw
In de akkerbouw zijn de bedrijfsuit-
komsten in het jaar 1989-1990 verbe
terd. Deze uitkomsten lijken echter
eerder conjunctureel dan structureel
te zijn. Op termijn noemt de minis
ter de situatie in de akkerbouw zor
gelijk. Marktontwikkelingen en mi
lieu-eisen maken herstructurering
mm.
noodzakelijk. In dit verband wordt
onder meer gewezen op de regionale
herstructureringskommissies, die be
zig zijn plannen te ontwikkelen. In
totaal heeft de minister voor de pe
riode 1990-1994 450 miljoen gulden
beschikbaar. In de eerste jaren zal de
nadruk liggen op structuurverbete
ring via bedrijfsbeëindiging, tegelijk
met inkomenssteun en braaklegging.
Geleidelijk zal het accent verschui
ven naar de ondersteuning van de
herstructurering. Effektieve produk-
tiebeheersing is in dit verband van
groot belang.
Minister Braks heeft in Brussel aan
gedrongen op een effektievere toe
passing van de Europese braakleg
gingsregeling in de andere lidstaten.
Daarnaast zal de bewindsman op
nieuw aandringen om deelnemers
aan de braaklegregeling vrij te stel
len van de medeverantwoordelijk
heidsheffing voor granen.
Ten aanzien van de plantaardige
produktie kondigt de minister sek-
tornota's aan over de glastuinbouw,
de paddestoelenteelt, de fruitteelt,
de boomteelt, de bollenteelt, de vol-
legrondsgroenteteelt en de ak
kerbouw.
Agrifikatie
De inspanningen met betrekking tot
de agrifikatie zijn versterkt. De mi
nister heeft recent extra middelen ter
beschikking gesteld voor de uitvoe
ring van het aktieprogramma agrifi
katie zoals opgesteld door de Natio
nale Raad voor Landbouwkundig
Onderzoek. Er zijn onderzoeksgroe
pen benaderd om voorstellen in te
dienen. Dit betreft koolhydraten en
composietmaterialen. De op het be
drijfsleven gerichte Stimuleringsre
geling milieuvriendelijke agrifikatie
zal worden voortgezet. De minister
wijst verder op de ondersteuning van
enkele innovatieve vlasprojekten en
op het EG-programma voor de-
monstratieprojekten ten behoeve
van het gebruik van landbouwpro-
dukten voor non-foodtoepassingen.
Mestbeleid
De over het algemeen gunstige be
drijfsresultaten in de Nederlandse
veehouderij bieden een goede uit
gangspositie voor de toepassing van
nieuwe ontwikkelingen op het ge
bied van milieu en welzijn. Om de
mest- en ammoniakproblematiek te
verminderen dienen veehouderijbe
drijven aanzienlijke kosten te ma
ken; bedrijven met een op kontinuï-
teit gerichte omvang en redelijke
technische resultaten zullen deze
kosten in het algemeen kunnen dra
gen, aldus de minister. In verband
met het gefaseerd voorschrijven van
ammoniakemissie-arme aanwen
dingstechnieken zal in het voorjaar
van 1991 een wijziging van het
Besluit gebruik dierlijke meststoffen
van kracht worden. Eind 1990 wordt
een AMvB-mestbassins van kracht
in het kader van de Hinderwet; hier
in wordt afdekking van mestopsla-
gen per 1 januari 1992 verplicht.
Landinrichting
In de in voorbereiding zijnde nota
Landinrichting wordt de koers voor
de inzet van het landinrichtings
instrumentarium voor de komende
10 jaar uitgezet. Daarbij zal een
zwaarder accent komen te liggen op
natuur en milieu en op versterking
van het urultifunktionele karakter
van de landinrichting.
Minister Braks wil zich inspannen voor een effectievere braaklegging in andere lidstaten van de EG.
De tijd dat de troonrede en de
daaraan ten grondslag liggende
Rijksbegroting voor het volgend
jaar nog verrassingen bevatte, ligt
al ver achter ons. In de dynami
sche periode waarin we nu leven
zou dit trouwens ook een achter
haalde zaak zijn. Goed manage
ment van de overheid vereist
tijdige beslissingen die snel en
duidelijk in de samenleving be
kend zijn, zodat het bedrijfsleven
er op in kan spelen.
Wat deze dynamische tijd we!
vraagt is een duidelijke visie en
concrete maatregelen om tot ver
andering en verbetering te ko
men. Dit is het grote bezwaar
tegen de Begroting 1991. Dit geldt
trouwens ook voor de begrotin
gen van de voorafgaande jaren.
Dit kabinet gaat wat dat betreft
stug op de oude weg voort.
Staatsschuld funest
Al vele jaren is er gewezen op de
steeds maar groter wordende
staatsschuld. Ondanks een da
lend financieringstekort, waarbij
ook nog vraagtekens kunnen
worden gesteld, loopt de schuld
die we met elkaar hebben vol
gend jaar weer op. De jaarlijkse
kosten voor rente, aflossingen en
aan- en verkoop van Staats
schuld, gaan nu al bijna 50 mil
jard bedragen. Dit is ongeveer 23
procent van alle uitgaven van het
Rijk. De directe uitgaven voor
landbouw en visserij steken daar
schril bij af: nog geen 2 miljard
gulden, één procent van de Rijks
uitgaven.
Nederland loopt, wat de Staats
schuld betreft, duidelijk uit de
pas vergeleken bij andere EG-
landen. Wil Nederland werkelijk
iets doen aan de snelle Europese
economische eenwording en een
Europese monetaire unie met één
munt, dan zal hier verandering in
moeten komen.
Slecht
In feite komt het er op neer dat er
principiële veranderingen moeten
komen in het uitgaven- en in
komstenpatroon van onze sa
menleving. Ook van de
toekomstplannen moeten duide
lijke kosten-baten-analyses voor
handen zijn vóór ze uitgevoerd
worden.
Dat de Staatsschuld zo hoog op
gelopen is en we nog steeds te
maken hebben met een financie
ringstekort is een gevolg van het
feit dat er in de afgelopen jaren
teveel geïnvesteerd is in zaken en
voorzieningen die te weinig eco
nomisch en maatschappelijk ren
dement opleveren. Als er wel
goed geïnvesteerd zou zijn, zou
den de inkomsten van de over
heid nu veel hoger zijn en de
uitgaven voor sociale voorzienin
gen veel lager. Deze laatste bedra
gen ruim 43 miljard gulden en
zijn met 22 procent de op één na
grootste uitgavenpost.
Rommelen
Het zou werkelijk veranderend
beleid zijn als vanuit een zakelij
ke visie op de toekomst 'economi
sche en maatschappelijke
investeringen worden gedaan,
waardoor het totale rendement
verbetert. Alleen een welvarend
land kan een schone industrie,
een duurzame landbouw, volop
werkgelegenheid en goede sociale
voorzieningen in stand houden
en brengen. Iedere ondernemer
weet dat het verkeerd afloopt met
zijn bedrijf en zijn persoonlijke
welvaart en welzijn als de finan
cieringslasten te hoog oplopen.
Het is een slechte zaak dat het
verkeerde overheidsbeleid van ve
le jaren nog steeds niet princi
pieel wordt veranderd. Het blijft
rommelen in de marge. Voor de
zelfstandigen is het helemaal ver
velend om te moeten constateren
dat zij hier juist door worden ge
troffen.
De koppeling van lonen en socia
le uitkeringen wordt doorgezet,
maar er wordt bezuinigd op de
AAW en IOAZ. Aan de daadwer
kelijke aanpak van sociale en fis
cale fraude wordt vrijwel niets
gedaan. De TZT, de Ziekte
kostenregeling Zelfstandigen,
wordt heroverwogen. Er is nu al
geen geld meer voor op de begro
ting opgenomen.
De moeilijkheden in de akker
bouw worden slechts met de
mond beleden. Dat is alvast een
voorproefje van de veranderin
gen in EG- en wereldwijd land
bouwbeleid die positief worden
beoordeeld voor de totale samen
leving, maar waarbij de mogelijk
negatieve gevolgen voor de ver
schillende sectoren worden verge
ten. Dit zijn slechts enkele
agrarische voorbeelden, waaruit
het enkel signalerende karakter
van de Rijksbegroting 1991
blijkt. Ook in deze tijd is visie no
dig. De onzekere wereldsituatie
wordt teveel als excuus gebruikt
om beslissingen uit te stellen en
daadwerkelijk in te grijpen. Er
zal geen periode met zekerheden
komen. Ook de overheid behoort
vóóraf in het beleid
"ondernemers-risico in te bou
wen. Zoals prof. E.J. Bomhoff in
de NRC van afgelopen dinsdag
schreef: "Deze Miljoenennota is
een stuk van en voor struisvo
gels." Dam Jaarsma
Plv. algemeen
secretaris KNLC
De begrotingscijfers van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Vis
serij zien er -uitgesplitst naar hoofdpunten- als volgt uit:
1991
1990
Minister Braks speelt met zijn beleid
Miljoen
gulden
en zijn begroting onvoldoende in op
Algemeen
804
846
allerlei nationale en internationale
Agrarisch onderwijs
812
829
ontwikkelingen. Welk perspektief de
Landbouwvoorlichting en -ontwikkeling
386
295
land- en tuinbouw onder de nieuwe
Inrichting en beheer
614
609
omstandigheden nog heeft wordt
Kwaliteitszorg
107
115
grotendeels in het midden gelaten.
Onderzoek
368
366
Dit zegt het Landbouwschap in een
Visserijen
16
15
eerste reaktie op de Rijksbegroting
Totaal
3.107
3.075
1991.
Het totale begrotingsbedrag van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij is ten
opzichte van de (bijgestelde) begroting 1990 toegenomen met 32 miljoen
gulden.
De belangrijkste veranderingen zijn:
- De beschikbare budgetten voor de Structuurnota Landbouw en het na
tuurbeleidsplan: 66 miljoen;
- Formatie-uitbreiding bij de Rijksdienst voor de Keuring van Vee en Vlees
(RVV): 12 miljoen;
Diverse overboekingen: 7 miljoen;
- De ombuigingstaakstelling: - 40 miljoen;
- Een daling van de leerlingenaantallen bij het voortgezet agrarisch onder
wijs: - 13 miljoen.
Vrijdag 21 september 1990
In de toelichting op de landbouwbe
groting mist het Landbouwschap
een samenhangende visie op de in
ternationale ontwikkelingen. Te
denken valt aan de verdere eenwor
ding van de Europese markt, de
GATT-onderhandelingen, de veran
deringen in Oost-Europa en de crisis
in het Midden Oosten. Het is van be
lang dat de agrarische sektor op deze
en andere zaken flexibel kan inspe
len, mede met het oog op de inko
mensvorming en de sociale omstan
digheden in de land- en tuinbouw.
Het Landbouwschap verwacht van
minister Braks een meer aktieve in
stelling als het gaat om herstrukture-
ring en toekomstgerichte investerin
gen. Dit geldt zowel voor de akker
bouw als voor de veehouderij en de
tuinbouw. De bewindsman gaat er,
aldus het Landbouwschap, veel te
gemakkelijk van uit dat boeren en
tuinders bedrijfsaanpassingen op het
gebied van milieu, arbeidsomstan
digheden en kwaliteit van de pro
dukten wel kunnen betalen. De gun
stige inkomensontwikkeling van
1989 is voor dit en de komende jaren
allerminst een vast gegeven. Voor
een aantal belangrijke produkten -
zuivel, vlees, graan en aardappelen -
liggen de prijzen nu al aanzienlijk la
ger dan vorig jaar.
Het Landbouwschap betreurt dat de
uitwerking van het zelfstandigensta
tuut nog steeds op zich laat wachten.
Zeker nu de marktontwikkelingen
voor de agrarische inkomens grote
onzekerheden met zich brengen
moet met de verschillende funkties
van het inkomen van de agrarische
zelfstandige meer rekening worden
gehouden. Ten onrechte is in de
landbouwbegroting geen aandacht
besteed aan de noodzaak om in de
land- en tuinbouw de arbeidsom
standigheden en de arbeidsvoorzie
ning te verbeteren. Het Landbouw
schap verwacht dat de overheid zich
wat dit betreft aktiever zal opstellen.
Dit laatste geldt ook op het gebied
van onderwijs, onderzoek en voor
lichting. Tenslotte blijkt uit de be
groting 1991 dat de harmonisatie
van de regelgeving in EG-verband
juist voor de landbouw sterk ach
terloopt.
c
