Reisindrukken van bezoek fruittelers
uit Zuidwest-Nederland aan Polen
De Polen zijn de
Nederlanders van
het Oostblok
Wal op iedereen uit onze groep een diepe indruk heeft gemaakt is de
enorme gastvrijheid die de Polen eigen is. Daar kunnen wij nog wat
van leren! Echt stil werden we toen we de voormalige concentratie
kampen Auschwitz en Birkenau bezochten. De stille getuigen van de
verschrikkingen die daar hebben plaatsgevonden tarten iedere ver
beelding of beschrijving. Iedereen zou deze plaatsen moeten bezoe
ken, opdat wij niet vergeten
Polen is sterk agrarisch ingesteld. De huidige vrije-markt-politiek
heeft reeds (mede) geleid tot een overproduktie. Zonder hulp van het
Westen lijkt het land rechtstreeks op een bankroet af te stevenen.
Foto's
Car la Colpaart-Cijsou w, Emiel
Meulblok, Ad Mouwen, Rien
Hekken en Roelof Hoiting
Als redelijk welvarende westerlingen
waan je je meteen in een andere we
reld zodra je de voormalige grens
met de DDR passeert. Oost-Duits-
land, 45 jaar lang hermetisch af
gesloten van het Westen, en beheerst
door een ideologie die het land en de
mensen aan de rand van de afgrond
hebben gebracht. Armoede, trooste
loosheid en kleurloosheid overheer
sen het landschap. Het enige wat nog
kleur heeft zijn de enorme akkers
van de staatsbedrijven met graan,
bieten, aardappelen, boomgaarden
en aardbeien. Alles is groot, gigan
tisch groot, maar toch blijkt dat nu
ook een enorme miskleum te zijn
van het voormalige systeem waarbij
opgemerkt dient te worden dat va
dertje Rusland de grootste schrokop
geweest is. Alles moest en ging oost
waarts zonder dat daarvoor lonende
prijzen betaald werden.
De gevolgen zijn dan ook makkelijk
te raden; de mensen zijn arm, bezit
ten niets en hebben voorlopig ook
geen kans op een beter bestaan.
Door de invoering van de DM als be
taalmiddel is dit in wezen nog verer
gerd, hoge prijzen en geen aanpas
sing van het inkomen. Tevens blijkt
dat vele Oostduitsers alleen maar
Westerse produkten kopen die in
verhouding goedkoop zijn maar veel
beter van kwaliteit, vooral produk
ten van de Nederlandse tuinbouw.
Hun eigen produktie kan daar niet
tegenop met alle gevolgen voor de
mensen die hierin werkzaam zijn.
Polen: land- en tuinbouw
Bij het overschrijden van de Oder-
Neisse-rivier, een historische grens,
belanden we dan in Polen. Een land
9 maal zo groot als Nederland en
nog sterk agrarisch ingesteld. Onge
veer 90% van het land, in gebruik
voor land- en tuinbouw is privé-
bezit, overwegend in de vorm van
kleine bedrijven, hoewel uitzonde
ringen de regel bevestigen. Slechts
een klein gedeelte wordt als staatsbe
drijf geëxploiteerd.
Enige cijfers over de huidige pro
duktie in de tuinbouw: 5 miljoen ton
groenten, 2Vi miljoen ton hard- en
zachtfruit. Men beschikt over onge
veer 3000 ha glas en 3% van de
grond is in gebruik voor tuinbouw.
Men zegt daar vol trots dat Polen
binnen het Oostblok Nederland is
als het gaat over de kwaliteit van de
produkten. Hun grootste exportpro-
dukten zijn uien, worteltjes en veel
zachtfruit, diepgevroren voor de
Westerse verwerkende industrie.
Verwerking en afzet, vooral export,
vindt plaats d.m.v. coöperaties, die
inmiddels geprivatiseerd zijn.
De zogenaamde staatscentrale voor
tuinbouw is opgeheven. Deze staats
centrale had vóór de politieke om
wenteling de grootste vinger in de
pap. De huidige belangen van de
land- en tuinbouw worden nu behar
tigd door de PSL (de Poolse boeren
partij) met als voorzitter de heer Ja-
gielinski, waar wij ook op bezoek
geweest zijn. Hij is tevens fruitkwe
ker met, naar Poolse begrippen, een
zeer modern bedrijf met alles erop
en eraan; een moderne boomkweke
rij van o.a. moorbedden, een boom
gaard met een vrij intensieve beplan
ting (4x2 m). De rijafstand is zo
ruim omdat men niet de beschikking
van
Barbecuen in Polen. Vanwege de hitte moesten lange spiesen worden gebruikt. Een boomstam geeft dan wat beschut
ting, en is ook een dankbaar steunpunt
heeft over smalle tractoren, alleen de
'Ursus' landbouwtractor.
De eerder genoemde PSL hoopt met
de komende verkiezingen ruim 30%
van de stemmen te halen wat dan in
houdt dat zij politiek gezien een be
hoorlijke macht binnen de regering
zal krijgen. Toch zijn de spanningen
op politiek terrein al zeer duidelijk
aanwezig. De huidige regering wil la
ge voedselprijzen, de PSL juist ho
gere. Of men tot een compromis kan
komen is afwachten.
De huidige vrije-markt-politiek
heeft reeds nu tot een overproduktie
geleid, wat in de praktijk betekent
De conservenfabriek in Prusice, een coöperatie voor groenten en fruit.
Zachtfruit wordt hier geschikt gemaakt voor export naar o.m. West-
Duit sland, door het in te vriezen of op sap te zetten
dat er voor ongeveer 30% van de
produktie geen afzet te vinden is. Dit
is mede ook veroorzaakt door de
enorme inflatie van ongeveer 10%
per maand. Al met al geen prettig
vooruitzicht voor de landbouw met
de grote L in Polen. Mijn indruk is
dat Polen, zeker op agrarisch ter
rein, zonder hulp vanuit het Westen
rechtstreeks op een bankroet afste
vent. De grootste Poolse afzet
markt, Rusland, is oneindig groot
doch daar is de toestand waarschijn
lijk nog slechter en heeft men geen
koopkracht genoeg om normale
prijzen te betalen. Wij mogen alleen
maar hopen dat men in staat is de gi
gantische problemen het hoofd te
bieden, anders zullen er in het gehele
Oosten nog nare dingen plaats gaan
vinden.
Gastvrijheid
Nu wat aangenamer zaken die wij
ook hebben mogen ervaren. De gast
vrijheid van de Polen kent geen
grenzen. Als iemand ooit te gastvrij
kan zijn, zijn het de Polen wel. In de
gastgezinnen werden wij zeer loyaal
ontvangen met overvolle tafels en
nog overvollere flessen wodka. De
taal gaf weinig problemen, óf men
sprak Engels of Duits óf er waren
voldoende tolken aanwezig. Er
bestonden grote verschillen in behui
zing, de een super-de-lux, de ander
sober, maar dat is 's lands eigen.
Zo ook de beplantingen, de een oud
tot zeer oud (40 jaar), de ander jong
en modern van opzet (ook 2- en
3-rijensysteem met en zonder drup-
pelbevloeiing). Blijkbaar zijn er in
heel Polen geen PVC-pijpen of ty-
leenslangen te koop.
meer economische mogelijkheden
hebben onze Poolse kollega's die
kans goed benut. Zij zien de nood
zaak tot verbetering van de kwaliteit
en hebben de wil ook om dat te
doen. De fruitteelt in Polen is mo
menteel de beste bedrijfstak van de
landbouw, economisch gezien. Jam
mer dat er dit jaar op veel bedrijven
veel schurft voorkomt, als gevolg
van weinig of geen spuiten wegens
weinig of geen oogst. De bedrijven
die het kunnen betalen zijn druk
doende nieuwe koelingen te bouwen
of de koelkapaciteit uit te breiden,
ook met CA-konditie en scrub.
De verdiensten bedragen voor de
werkenden in de tuinbouw ongeveer
200,per maand incl. warm
eten. Niet veel maar wat wil je, geen
werk brengt niets op. Zo bezien is
het zogenaamde communistische
systeem voor de zelfstandige fruit
kweker niet zo slecht geweest. Zoals
ik er tegenaan kijk is het meer een
kapitalistisch systeem geweest, over
igens zonder vrijheid, waarbij alleen
een bovenlaag ontstaan is die alles
heeft en een onderlaag die helemaal
niets heeft, met daartussen niets, he
lemaal niets. In ons land worden wij
letterlijk en figuurlijk leeggemolken
door de staat, wie of wat is er dan
communistisch? Iedereen mag hier
op zijn eigen visie hebben.
De gastvrijheid kent in Polei
Een orkestje zorgt ervoor dat de afscheidsbijeenkomst onvergetelijk is geworden
12
Geen oogst
Eén ding hadden onze Poolse kolle-
ga's gemeen, nl. geen oogst. Afgelo
pen voorjaar hebben zij tot laat in
mei zeer zware nachtvorst gehad,
waarbij oogstredukties opgetreden
zijn van 60 tot 80%. Ongelofelijk
dat te zien. Het is een ware ramp
voor hen, en dan te weten dat wij al
moord en brand roepen als we 15 tot
20% verliezen.
Als onderstammen worden gebruikt
de Poolse variëteiten P22, Pil en
PI6. Ook de M-9 vindt steeds meer
toepassing. Onder de Poolse om
standigheden, zeer strenge winters
(soms tot -40°C zoals in 1987)
schijnt de P22 goed te voldoen; win-
tervast en zwakke groei. Ook Russi
sche onderstammen worden toege
past. In de zeer strenge winter van
1987 is een gigantisch aantal bomen
kapot gevroren. Dat bracht meteen
een geweldige verjonging van de be
plantingen met zich mee, zoals in
Nederland ook gebeurd is.
Door de toegenomen kennis - vooral
door kontakten met Nederland - en
De onderzoekstations en proeftui
nen dragen veel bij aan de ontwikke
ling van de land- en tuinbouw. Op
allerlei gebied, zelfs op het gebied
van de mechanisatie, met eigen ma
chinefabrieken, voor ontwikkeling
en bouw. Op fruitteeltgebied wor
den diverse systemen uitgeprobeerd
en aangepast voor de praktijk, waar
bij vooral groei, kwaliteit en winter-
vastheid zeer belangrijk zijn. Onze
systemen zijn niet zonder meer toe te
passen i.v.m. groeikracht, on
derstammen, wintervastheid, assor
timent, en eisen van de konsument
e.d. Toch zal men er in slagen, de
fruitteelt op een hoog plan te bren
gen, althans dat is mijn stellige over
tuiging.
Warschau
Een bezoek aan de stad Warschau
was een onderdeel van het program
ma. Een zeer uitgestrekte stad met
weinig kleur en fleur in de buitenwij
ken, waar de woongebieden liggen.
Het oude centrum is volledig ver
woest geweest, maar herbouwd met
Vrijdag 17 augustus 1990
