Met aangepaste kombine heeft Barenbrug
vermenging graszaad volledig uitgebannen
EX°SSBVT
I
Inzaai van Engels raaigras
DL>
'Graszaadhooi alleen verbranden
als het niet anders kan'
nn
Uitgaven PAGV
Coöperatieve zaaizaadproducenten
introduceren merkverpakking
Graszaadveredelaar Barenbrug heeft
het probleem van de vermenging van
verschillende soorten graszaad tij
dens de oogst van de pre-basiszaad-
perceeltjes nu volledig opgelost. In
samenwerking met loonbedrijf Van
de Klundert uit Oud-Vossemeer is
een kombine zo aangepast dat de na
het dorsen in de kombine achterblij
vende graszaden er eenvoudig uitge
blazen of gezogen kunnen worden.
Barenbrug teelt ongeveer 70 ha pre-
basiszaad, uitsluitend op Tholen en
dan nog voornamelijk in de buurt
van St. Annaland en Oud-
Vossemeer. Landbouwkundige van
Barenbrug, Rien Geluk, legt uit dat
het gebied zich hiervoor uitstekend
leent. 'De grond is vrij licht, zo'n 15
procent afslibbaar, en het land is
vroeg beschikbaar voor de inzaai
van graszaad doordat er veel vroege
Bij het Proefstation voor de Akker
bouw en de Groenteteelt in de Volle-
grond (PAGV) te Lelystad zijn on
langs vijf nieuwe publikaties ver
schenen. Het zijn:
- Aardpeer, een potentieel nieuw ge
was {verslag no. 99);
- Teeftvervroeging bij suikerbieten
(versiag no. 100);
- T-eeÉtsystemen parthenocarpe au-
(verslag no. 101);
■tofbemesting bij spruitkool
no. 102);
olie, insecticiden en blad-
lttisdrpk bij de teelt van pootaardap-
pwféto m relatie tot de verspreiding
vnfr het aardappelvirus Yn (verslag
r^. 103).
AÉfe uitgaven kosten een tientje.
EHéfcspiaren zijn te bestellen per
ehgnptaar door 10,over te ma
ken op postrekening no. 22 49 700
t.a.v. PAGV Lelystad, onder ver-
rrieèdèftg van het verslagnummer.
aardappelen worden geteeld die er
op 28 juni uit moeten zijn. Vooral
rassen als veldbeemd en roodzwenk
moeten begin juli gezaaid zijn, an
ders zijn ze tegen de winter niet ver
genoeg ontwikkeld. Bovendien is er
in het gebied vroeger nooit veel gras
zaad geteeld, waardoor er min of
meer sprake is van 'maagdelijke'
grond'.
Op Tholen teelt Barenburg bijna
40 verschillende rassen graszaad
(pre-basiszaad) op percelen van ge
middeld 1 ha groot, in totaal ca. 70
ha. Het geoogste zaad wordt eerst
opgeslagen bij de teler. Opslag op
het depot van Barenbrug in Oud-
Vossemeer wordt in verband met de
opslag van het andere graszaad (in
totaal 1.200 ton) te riskant geacht.
In Oosterhout wordt het pre-
basiszaad vervolgens geschoond en
opgeslagen. Het volgend jaar wordt
het weer uitgezaaid voor de winning
van basiszaad, en dit weer voor ge
certificeerd zaad. Het gecertificeerde
zaad wordt tenslotte uitgezaaid voor
het verkrijgen van handelszaad.
Omdat de teelt van pre-basiszaad
aan het begin van deze cyclus staat is
elke verontreiniging met andere
soorten uit den boze. 'Het materiaal
moet echt 100 procent zuiver zijn',
aldus Geluk. 'We hebben eerst ge
probeerd te werken met kombines
waarmee ook bloemetjeszaad wordt
gedorst. Een nog betere oplossing
leek het aanpassen van één kombine
voor dit speciale doel. In overleg met
loonbedrijf Van de Klundert - die
sinds kort direkt naast het depot
Zuidwest van Barenbrug -te Oud-
Vossemeer is gevestigd - is een kom
bine toen door een Duits bedrijf van
binnen 'gestroomlijnd'. Het Duitse
bedrijf is gespecialiseerd in het aan
passen van kombines, vooral ten be
hoeve van het oogsten van proefvel
den. De kombine van Van de Klun
dert is de grootste die het bedrijf
De Gewestelijke Raad voor Zeeland
van het Landbouwschap dringt er
bij de agrariërs op aan om het ver
branden van gedorst graszaadhooi
zoveel mogelijk te beperken en om
in onverhoopte gevallen tevens reke
ning te houden met andere belangen
zoals recreatie en verkeer, onder
meer door de weersomstandigheden
in ogenschouw te nemen.
De Raad heeft overigens begrip voor
de situaties waarin geen praktisch al
ternatief voorhanden is om het ge-
Een aantal Cebeco Handelsraad-
coöperaties waaronder Cebeco
ooit onder handen heeft gehad. 'De
ze machine is uniek voor Neder
land', aldus Geluk.
Op de weg die het graszad door de
kombine volgt zijn alle hoeken 'af
gerond', eenvoudigweg door ze af te
schermen met een metalen plaatje.
Verder zijn er overal kleppen ge
maakt die tijdens het reinigen van de
kombine opengezet worden. Dit rei
nigen gebeurt door de kombine van
binnen met 'blazer en stofzuiger'
schoon te maken. Voor dit doel is
een kompressor om de kombine ge
bouwd. Twee man zijn ongeveer drie
kwartier bezig met het reinigen van
de kombine. De aanpassingen aan
de kombine kostten in totaal ruim
30.000 gulden.
Ventilatoren
Voorafgaand aan dit reinigingspro
ces wordt de kombine - na het met
alle kleppen open schoondraaien -
eerst voorgereinigd door met twee
ventilatoren voor het invoerkanaal
de machine schoon te blazen. Cees
van de Klundert heeft deze ventilato
ren in een kistwerk op een heftruck
gebouwd. Dit sluit naadloos aan op
het invoerkanaal.
Volgens Rien Geluk is een dergelijk
Cees van de Klundert (met zonnebril) en Rien Geluk bij het door Van de
Klundert bedacht en uitgevoerde ventilatorsysteem, waarmee de kombine
voorgereinigd wordt
ventilatorsysteem ook voor een boer
interessant. 'Als een teler na elkaar
twee verschillende soorten graszaad
dorst kan hij door de kombine in de
tussentijd even schoon te blazen ver
menging voorkomen. Vooral Engels
raai in roodzwenk is een kwalijke
vermenging. De teler moet dan al
leen even de maaibak demonteren,
maar dat is zo gebeurd. Daar tegen
over staat dat hij in sommige geval
len met zijn graszaad in een hogere
kwaliteitsklasse komt'.
L.K.
Engels raaigras kan op twee manieren geteeld worden: zaaien in open
land of onder dekvrucht. Vooral op de lichtere gronden is uitzaai in
open land een veel toegepaste methode. Op de zware gronden waar
het in september moeilijk is een goed zaaibed te maken, kan beter on
der dekvrucht ingezaaid worden. Als men alle proefveld- en praktijk-
gegevens op een rijtje zet, komt half september als het meest veilige
zaaitijdstip naar voren. Hoewel zeker voor het Zuidwesten veelal 1
oktober als uiterlijke zaaidatum wordt genoemd, brengt dit meer risi-
ko met zich mee. Verlating van de herfstzaai leidt veelal tot een lagere
zaadopbrengst. Ook het risiko van het totaal mislukken van het ge
was lijkt toe te nemen.
dorste hooi te verwerken. Het is van
wege de slechte marktprijs veelal
niet lonend het hooi te persen voor
de verkoop. In veel gevallen wordt
daarom een oplossing gevonden in
het verhakselen van het hooi dat, al
dan niet in kombinatie met het toe
dienen van drijfmest, daarna wordt
ondergewerkt. Als onderwerken
echter niet mogelijk is omdat de teelt
van dit meerjarige gewas nog niet
ten einde is, vormt branden vaak het
laatste alternatief.
Negen Cebeco-coöperaties gaan hun
zaaigraan vanaf dit najaar onder de
merknaam 'Excellent' verkopen
12
Zuidwest en CAVO Latuco, brengt
dit najaar hun zaaigraan op de
markt onder de naam Excellent. Al
het zaaigraan dat onder dit merk
wordt verkocht, is in Nederland ge
produceerd, door de NAK gekeurd
en gecertificeerd en met de grootste
zorg ontsmet.
De Excellent verpakking is een pa
pieren zak met een inhoud van maxi
maal 25 kg zaaigraan, die de lo
gistiek bij zowel de producent als de
gebruiker aanzienlijk zal vergemak
kelijken. Bovendien is de papieren
verpakking milieuvriendelijker in
het gebruik.
Met het creëren van een betrouw
baar merk waaronder alle gangbare
rassen kunnen worden geleverd, wil
len de Excellent-leveranciers de ge
bruiker extra zekerheid bieden. Het
is de bedoeling in de toekomst de
voordelen van Excellent nog verder
uit te breiden, waarbij kan worden
gedacht aan nieuwe zaaizaadbehan
delingen.
De rassen van het hooitype geven ge
middeld een grotere opbrengstre-
duktie door late zaai dan die van het
grasveld- en weidetype.
Voorvrucht
Gezien het voorgaande moge het
duidelijk zijn dat late konsumptie-
aardappelen als voorvrucht voor En
gels raai dikwijls een race tegen de
klok betekent. Het optimale zaai
tijdstip is dan bijna altijd voorbij.
Poot- en vroege aardappelen passen
als voorvrucht veel beter. In de
praktijk zijn dit vaak de beste perce
len die, wat opbrengst betreft, dan
ook gunstig afsteken. Ook erwten en
granen ruimen het veld de meeste ja
ren vroeg genoeg om als voorvrucht
voor Engels raai te fungeren.
Behandeling graanstoppel
Graanopslag in Engéls raai is niet al
leen hinderlijk maar brengt op
brengstverlaging en/of extra kosten
met zich mee vanwege een extra
bespuiting. Met een beetje geluk kan
de volgende werkwijze dit probleem
voorkomen:
Direkt na de graanoogst het perceel
zeer oppervlakkig, slechts enkele
centimeters diep, intensief bewer
ken. De graankorrels kiemen dan
vlot. Dit gaat uitstekend met een ro-
torkopeg of een triltandcultivator
met verkruimelrollen.
Met een vaste tandcultivator vallen
de resultaten meestal tegen. Daar
mee wordt bijna altijd te diep en niet
intensief genoeg gewerkt. Met een
goed afgestelde ploeg kan de graan
opslag dan ondergewerkt worden.
Zaaibedbehandeling
Het zaaizaad kan ontsmet worden
tegen kiem- en bodemschimmels met
thiram; dosering 5 gam per kg
zaaizaad. Bij het zaaien van raai-
grassen wordt regelmatig schade
door de larve van de fritvlieg ge-
konstateerd.
Vooral bij graan als voorvrucht is er
meer risiko. Deze aantasting is te
voorkomen door een zaadbehande
ling met 3 gram lindaan 20% per kg
zaaizaad.
Zaaibed en zaaidiepte
Voor een vlotte kieming is behalve
een goede temperatuur ook voldoen
de vocht nodig. Wil men onafhanke
lijk zijn van regen na het zaaien dan
moet het zaad vocht aangevoerd
krijgen vanuit de ondergrond. Dit
kan alleen als er op een vaste onder
grond wordt gezaaid.
Hoewel raaigrassen tamelijk sterk
zijn, mogen de zaaipijpen niet meer
dan 2 cm diep gaan. Vooraf rollen
met de cambridgerol of de grond
klaar leggen met goed drukkende
verkruimelrollen kan bevorderen dat
het zaad op de vochtige ondergrond
wordt gezaaid. Maak het zaaibed
duidelijk fijner dan voor wintertar
we. Een goede vlakligging is vooral
bij de oogst heel belangrijk. Dit ter
beperking van slakkenschade, iets
wat vooral de laatste jaren duidelijk
toeneemt. Hoe fijner het zaaibed,
des te minder kunnen deze dieren
zich schuil houden voor de zonne
schijn en des te minder zich handha
ven. Voor slemp is Engels raai veel
minder gevoelig dan wintertarwe.
Zaaizaadhoeveelheid
Graszaad heeft een grote tolerantie
wat betreft het aantal planten na op
komst en de optimale zaadop
brengst. Belangrijker is een regelma
tige verdeling over het perceel. In
proeven gaf een zaaizaadhoeveel
heid van 5 tot 20 kg per ha nauwe
lijks verschil in opbrengst.
In de praktijk leidt een regelmatige,
niet te dikke stand dikwijls tot de
beste resultaten. Om het risiko van
een te holle stand te vermijden, wor
den de volgende zaaizaadhoeveelhe-
den aanbevolen:
diploïde rassen 8-10 kg zaaizaad per
ha
tetraploïde rassen 10-15 kg zaaizaad
per ha
Verder zal de toestand van het zaai
bed aanleiding zijn de laagste dan
wel de hoogste aanbevolen hoeveel
heid te gebruiken.
Wat de rijenafstand betreft is 20-25
cm veelal gebruikelijk. Bij een latere
selektie in het perceel werkt dit ge
makkelijker dan een nauwere rijen
afstand.
Stikstofbemesting
Bij het zaaien in open land is na een
rijke voorvrucht, zoals erwten of
pootaardappelen, geen stikstofbe
mesting nodig. Na een armere voor
vrucht, zoals granen of bij late zaai
na half september, is wel een kleine
gift van 30 kg N per ha gewenst.
Onkruidbestrijding
a. Breedbladigen
Na het zaaien kan ook een grote
hoeveelheid onkruiden kiemen, die
het jonge graszaad bekonkurreren.
In het 3 a 4 bladstadium van het gras
kan hiertegen gespoten worden met
voor het gras zachtwerkende midde
len zoals Herbogil, DM 88, Basa-
gran P duplo, ioxynil-bevattende
kombinaties enz.
Vanaf het 4 a 5 bladstadium kan ook
Verigal of Starane gebruikt worden.
Probeer altijd de bestrijding van
breedbladigen zoveel mogelijk in het
najaar af te ronden. In het voorjaar
zijn de onkruiden veelal groter en
daardoor moeilijker te bestrijden.
Ook de temperatuur is in het voor
jaar dikwijls een handicap. Boven
dien geven late bespuitingen meer
kans op schade.
b. Grasachtigen
Voor de bestrijding van duist en
windhalm kan ethofumesaat (7,5-10
liter per ha) worden gebruikt vanaf
het 2-bladstadium tot half novem
ber. Hiermee wordt tegelijkertijd
muur en straatgras bestreden. Het
middel mag alleen in Engels en Itali
aans raaigras worden toegepast.
Wordt na september gezaaid dan is
ook een behandeling met 5 liter per
ha mogelijk bij de zaai.
De bespuiting met ethofumesaat sor
teert het beste effekt als deze plaats
vindt op een vochtige grond in een
periode dat regen wordt verwacht.
L.N. Bax
DL V Goes
Vrijdag 10 augustus 1990
