"De champignonteelt op zich is milieuvriendelijk"
Vorstschade in boomkwekerij
treedt nu aan het licht
Veiling Breda: meer omzet ondanks slechte prijzen
Eerste pruimen van de
vollegrond
Snel aanvraag nodig
voor bijdrage gasprijs
Een milieufanaat is Jos Heeren uit Uden volgens eigen zeggen niet.
Wel doet hij op zijn champignonbedrijf alles wat mogelijk is om
schade voor de omgeving te voorkomen. Door het gebruik van voor
bewerkte compost is de uitstoot van ammoniak verleden tijd. Een in
genieus buizensysteem onder het bedrijf zorgt voor een flinke bespa
ring van energie én geld. Maar het mooiste is nog dat de champignon
teelt afval van andere sektoren opruimt.
"Als je een bedrijf hebt en je wilt op het voorkomen van ziekte en in-
blijven bestaan, dan kun je niet om
het milieu heen. Zijn investeringen
ekonomisch verantwoord, dan moet
je ze zeker doen". Die filosofie pro
beert Jos Heeren (43) sinds jaar en
dag in de praktijk te brengen. Zijn
champignonbedrijf in het Noord
brabantse Uden telt negentien cellen
van tweehonderd vierkante meter.
Op stapelbedden lijkende stellingen
vullen de cel. Ze bevatten de voe
dingsbodem voor de champignons.
Heeren was er al vroeg bij om meta
len stellingen aan te schaffen. Hou
ten exemplaren moesten ontsmet
worden met het schadelijke natrium-
pentachloorfenclaat, dat sinds begin
dit jaar is verboden. Hij was het ver
bod zeven jaar voor. "We wisten dat
het eraan kwam. Nu hoef je niet
meer te ontsmetten maar is het een
kwestie van doodstomen. Daarmee
kom ik op een milieuvriendelijke
manier van insekten en schimmels
af".
Dat is een hele verbetering, vindt
Heeren. "Het was niet plezierig om
zelf met dat ontsmettingsmiddel te
moeten werken. Als je het milieu
vervuilt, wat is dan de rekening die
je achteraf krijgt? Je bent wel legaal
bezig maar toch schaad je je eigen of
andermans gezondheid". Een finan
ciële aderlating was de aankoop van
metalen stellingen destijds niet. Te
gelijkertijd werd de teeltmethode
aangepast en de produktie ver
hoogd. Bovendien zijn de kosten
voor het ontsmetten weggevallen.
Bezinkput
Sinds 1970 wordt niet meer op de
sloot geloosd. Aanvankelijk hikte
Heeren wel aan tegen de investering
die nodig was voor de aansluiting op
het riool maar zijn bedrijf bleek het
te kunnen trekken. 'Er kwam een
forse bezinkput waarin vaste
bestanddelen in het afvalwater, zo
als grond, achterblijven. Die kunnen
dan geen verstoppingen van het riool
op hun geweten hebben. "Wat je
met zo'n ingreep wint, is de goede
naam bij omwonenden. Mensen zien
anders vieze troep in de sloot. Dat
stond me zelf ook tegen. Je leest van
alles in de krant over milieuvervui
ling. Dan moet je ook op het bedrijf
kijken: wat kunnen wij doen".
Veel bestrijdingsmiddelen gebruikt
Jos Heeren niet meer. Alleen insek
ten en mollen (een schimmel die over
de paddestoel heengroeit) worden
ermee uitgeschakeld. Om chemische
middelen zoveel mogelijk achter slot
en grendel te houden ligt de nadruk
sekten. Alles wat de kwekerij ingaat
moet gezond zijn. Door hygiënisch
te werken moet het ook zo blijven.
Dat gebeurt door het filteren van de
lucht en door goed schoon te maken.
Ook houdt Heeren de kwekerij pot
dicht. Insekten zouden via scheuren
en gaten naar binnen kunnen
komen.
"Biologische bestrijding van vliegen
is in opkomst", zegt de Udense
champignonteler. "Een goed nieuw
apparaat is de vliegenlamp. Het
blauwe licht trekt de insekten aan.
Die worden geëlektrokuteerd. Maar
in de zomer red ik het niet met de
lamp alleen. Als er een plaag uit
breekt, moet ik toch een bestrij
dingsmiddel gebruiken. Dat is altijd
vervelend werk. Daarom houd ik de
vorderingen van het proefstation
Horst in de gaten. Zij zijn bezig met
aaltjes die de vliegenlarven opeten".
Met hulp van de computer zorgt
Heeren voor een goed klimaat in de
cellen. Champignons die goed groei
en hebben meer weerstand tegen in-
fekties. Bovendien wordt door een
gunstig klimaat de teeltduur korter.
Juist op het einde van de teelt wordt
de druk van infekties groter. Die fa
se is Heeren vóór. Ook het gebruik
van doorgroeide en geënte compost
is goed voor het milieu. Gewone
compost moet op het bedrijf eerst
een week uitzweten. De temperatuur
wordt dan flink opgevoerd om scha
delijke beestjes uit de compost te
krijgen. Daarbij komt ammoniak
vrij. De compost die Heeren koopt is
al uitgezweet. Zo blijft het Udense
milieu een dosis verzuring bespaard.
Energiebesparing
Het nieuwste van het nieuwste is een
systeem voor energiebesparing. De
doorsnee-champignonteler gebruikt
nogal wat energie. Voortdurend
moet de temperatuur aangepast wor
den aan het teeltstadium. Heerens
systeem leidt binnenkort lucht via
een stelsel van kanalen onder de
grond door. Vervolgens wordt deze
gebruikt voor ventilatie van de cel
len. In de winter is de lucht onder de
grond warmer dan de buitenlucht, in
de zomer is ze koeler. "Door de ak-
tualiteit van het milieu is de gedachte
aan dit systeem ontstaan. Maar er
zitten ook ekonomische voordelen
aan. Ik bespaar zestig cent per vier
kante meter. Dat is 2300 gulden per
jaar. Ik heb anderhalf a twee ton in
het systeem geïnvesteerd".
Champignonteler Jos Heeren heeft een ingenieus buizensysteem onder de grond aangelegd, waarmee veel energie kan
worden bespaard. "Dat spaart geld, en het milieu".
Vooral het afkoelen in de zomer
vraagt veel energie.* Heeren heeft
daar het volgende op gevonden. De
warmte die de koelmachine afgeeft
gaat naar het verwarmingscircuit. In
de tijd dat het nodig is om te stoken,
kan die warmte benut worden. Hoe
veel dat bespaart, is in dit beginsta
dium nog niet bekend.
"De champignonteelt op zich is mi
lieuvriendelijk", zegt Heeren. "Het
gaat om een schimmel die afvalstof
fen opruimt. Wat zouden we anders
met al die paardemest aanmoeten?
Er blijft een hoogwaardige voe
dingsstof over: champost. Dat is af
gewerkte compost. Jammer dat we
in het verleden fouten hebben ge
maakt in de champignonteelt. We
hebben middelen gebruikt die later
schadelijk bleken te zijn voor het mi
lieu. Dat was volledig legaal, hoor,
want die middelen waren toege
staan. Maar als we vijftien jaar gele
den geweten hadden wat we nu we
ten, dan waren er veel problemen
voorkomen.
"Ik ben geen milieufanaat", ver
volgt Heeren. "Zo moet het zeker
niet overkomen. Maar we moeten
wel rekening houden met het milieu.
En niet alleen omdat erover geschre
ven wordt. Wij mensen hebben een
eigen verantwoordelijkheid voor wat
er om ons is: mensen, dieren, din
gen, planten. Er zijn bij ons vijftien
mensen aan het werk. Daar heb je ook
een stukje verantwoordelijkheid voor.
Voor het milieu, voor de veiligheid,
Voor het vierde achereenvolgende
jaar heeft de R.B.T. veiling ook in het
eerste halfjaar van 1990 een om
zetstijging van ruim 8,5% kunnen
realiseren. De omzet steeg in deze pe
riode met 12 miljoen gulden van 134
miljoen in 1989 tot 146 miljoen in
1990.
Deze toename kan grotendeels wor
den toegeschreven aan een stijging
van de hoeveelheid aangevoerde pro-
dukten van meer dan 15%. Natuur
lijk heeft de fusie van januari jl. met
Op de Coöperatieve Tuinbouwvei
ling Zeeland te Kapelle werden vrij
dag 29 juni de eerste pruimen van de
vollegrond aangevoerd door J.K.A.
Dagevos uit Wemeldinge. De eerste
Early Laxton wordt een week eerder
aangevoerd dan vorig jaar. Koper
van deze primeur was Kommissio
nair L. van Langevelde te Krabben-
dijke die 4,20 per kilo betaalde.
Vrijdag 6 juli 1990
de veiling in Bergen op Zoom daar
aan voor een groot deel bijgedragen.
De omzet van deze fusie-afdeling
van Breda steeg in deze periode met
1,7 miljoen van 9,3 miljoen in 1989
tot meer dan 11 miljoen in 1990.
Door deze fusie met de Bredase
groenteveiling krijgt ook het teeltge-
bied rond Bergen op Zoom weer
kansen voor de toekomst.
Maar ook teeltuitbreidingen en het
goede weer in het vroege voorjaar
waren debet aan de aanvoertoename
die hun weerslag hebben gekregen in
de prijsvorming. Veel produkten
waaronder glasaardbeien, paprika's,
tomaten en bladprodukten hebben in
het eerste halfjaar te kampen gehad
met een slechte prijsvorming.
Bij veel produkten is op dit moment,
door de grote aanvoertoename, de
grens bereikt waarbij produkten te
gen een goede prijs kunnen worden
afgezet. Wel worden er door deze la
gere prijzen voor vele produkten
nieuwe afzetmarkten gecreëerd, die
wellicht in de toekomst voor wat ex
tra ruimte op de afzetmarkt zorgen.
Ondanks de slechtere prijsvorming
Hoe kun je schoon en toch rendabel produceren? Voor veel
boeren en tuinders een vraag, voor anderen een weet. In deze
serie artikelen komen die "anderen" aan het woord. Kollega's
die op hun manier een steentje bijdragen aan het schoonhou
den van het milieu. Ze wachten niet op regels van de overheid
maar zijn zelf aan de slag gegaan.
Deel 12: Jos Heeren, champignonteler.
voor een goede werkplek. Op ons
bedrijf gaan ekonomie en milieu
hand in hand. Kijk maar naar die
stellingen en dat buizensysteem. We
hebben het daar echt mee ge
troffen".
voor vele produkten heeft de veiling
toch een omzetstijging kunnen reali
seren die ruim boven het landelijk
gemiddelde ligt.
Tuinders met een gasverbruik van
minder dan 30.000 kubieke meter
per jaar kunnen over het jaar 1989
bij het Landbouwschap een korting
aanvragen op de door hen betaalde
gasprijs. De korting bestaat uit het
verschil tussen het kleinverbruikers-
en het tuinbouwtarief. De tuinders
kunnen hiervoor een beroep doen op
de Bijdrageregeling kleine gasafna-
men 1989.
Gelet op het aantal aanvragen in de
voorafgaande jaren moeten nog veel
tuinders een aanvraag indienen. For
mulieren zijn beschikbaar bij de ge
westelijke raden van het Landbouw
schap. De aanvragen moeten vóór
31 augustus a.s. worden ingediend.
Daarna komt men niet meer voor de
regeling 1989 in aanmerking.
Met de vorstschade in het fruit zal
het in WEST-BRABANT over het
algemeen wel meevallen. Men ver
wacht een produktie van 70-75%.
Toch zullen sommige boomgaarden
weinig opbrengen. Vooral waar nog
oude bomen met Goudreinetten
staan en waar tijdens de vorst niet
beregend is, hangen er bijna geen
appels. De nabloei heeft onder in
vloed van de uitzonderlijke goede
weersomstandigheden veel
rechtgezet.
Erg veel schade heeft de vorst toen
in de boomkwekerij toegebracht.
Het blijkt nu dat onder de zaailingen
op veel plaatsen tot 90% is wegge
vallen. Doordat regelmatig vorst
schade bij de zaailingen voorkomt,
zij het in mindere mate, gaan de
boomkwekers over op een andere
opkweekmethode. Normaal wordt
vroeg in het voorjaar gezaaid. Hoe
warmer de winter des te vroeger
moet het zaad de grond in. Als de
temperatuur oploopt gaat het zaad
kiemen en om dan geen risiko te lo
pen moet zo snel mogelijk het zaad
op bedden de grond in.
Een ander systeem houdt in dat veel
later gezaaid wordt. Het zaad van de
bomen uit het bos- en haagplantsoen
gaat de koelcel in waar bewaring
plaatsvindt bij een temperatuur van
even onder de 0 graden. Vorstschade
op de bedden wordt zo voorkomen.
Een ander voordeel van dit systeem
is dat over een veel langere periode
het erg intensieve werk verdeeld kan
worden.
Na eerst in het voorjaar getroffen te
zijn door de vorst heeft de fruitteelt
nu te maken met bakterievuur. In
steeds meer bomen in West-Brabant
ziet men de verschijnselen van deze
in de fruitteelt zo gevreesde ziekte.
Vooral in de streek Dinteloord-
Willemstad-Fijnaart zijn veel pere
bomen aangetast. Ook de appels zijn
er niet vrij van. Deze aantasting op
grote schaal heeft vermoedelijk zijn
oorzaak in het feit dat door de vorst
het jonge hout laat is gaan bloeien.
Zijn er dan besmettingshaarden aan
wezig dan is het kwaad zo geschied.
Toch is het moeilijk om de juiste
oorzaak aan te geven. Er zit weinig
lijn in. In beschermde gebieden wor
den de fruitbomen ook aangetast.
Een enkele onderzoeker durft te stel
len dat de meidoorn in deze geen
grote rol van betekenis speelt. De
praktijk denkt er anders over. In
Limburg heeft de besmetting met
bakterievuur plaatselijk zo hard toe
geslagen dat al hele percelen gerooid
zijn. Ontwikkelingen die de kweker
geld kosten en voor de toekomst nog
in onzekerheid laten.
Voorlopig is het belangrijk dat de
besmettingshaarden in o.a. witbloei
ende meidoorn worden opgespoord
en vernietigd. Het rooien van zo'n
boom op een akker- of veeteeltbe
drijf geeft dan na uitleg aan de be
trokkene weinig problemen. Wel bij
gemeenten en natuurgebieden. Hoe
wel niet alles over een kam gescho
ren moet worden geven de over
heidslichamen nog de meeste pro
blemen.
15
