"Giertanks bijna verheven tot na
tionaal symbool van slechtheid"
KNLC
kommentaar
Overheid en pers
bederven sfeer
Nieuwe milieuvriendelijke
'alles-in-een-trekker'
Boeren en tuinders krijgen milieu onder de knie
Ruim tweehonderd deelnemers kijken terug op een geslaagde afslui
ting van het KNLC-diskussiethema 'Milieu en bedrijf'. KNLC-ers
zijn bereid hun milieuproblemen op te lossen, zo bleek eens te meer
tijdens het congres op 10 mei jl. in Utrecht. Vier bedrijfsgenoten ga
ven een overzicht van wat er al bereikt is. Boeren en tuinders hebben
het milieubeleid 'verinnerlijkt'. Maar er was ook kritiek op zwal
kend, fragmentarisch en contra-produktief overheidsbeleid. Promi
nente gast was minister Alders van milieu, die zijn eerste optreden
voor boeren gebruikte om nog eens flink de duimschroeven aan te
draaien. "Ik ben niet gekomen om te dreigen, maar het behoort tot
mijn verantwoordelijkheid om over de ernst van de zaak geen mis
verstand te laten bestaan".
De minister had het over inkrimping
van de veestapel. Dat leidde ertoe
dat de journaals die avond opnieuw
beelden van giertanks lieten zien.
Giertanks waarvan varkenshouder
Lanting op het symposium opmerk
te dat zij "tot een bijna nationaal
symbool van slechtheid worden ver
heven". Op deze pagina enkele reak-
ties op het betoog van de minister.
Schade niet vergoed
Minister Alders kondigde op het
symposium van KNLC en Agrari
sche Hogeschool Delft aan dat de
bescherming van fosfaatverzadigde
grond geen schadevergoeding op zal
leveren. "De sektor moet dit pro
bleem zelf oplossen en zij moet ook
deze extra financiële last op zich ne
men". Het Landbouwschap eiste
een dag eerder een financiële vergoe
ding van minister Braks. In het
NMP-plus, de verdere uitwerking
van het Nationaal Milieubeleidsplan
was daar ook een bedrag voor gere
serveerd. Dat bedrag is geschrapt.
Naar verluidt heeft minister
president Lubbers zich in de mi
nisterraad gekeerd tegen dergelijke
schadevergoedingen. Er zijn immers
meer maatregelen van de overheid in
voorbereiding die in principe tot
schadevergoedingsclaims kunnen
leiden. De juristen mogen nu uitzoe
ken hoe 60.000 hektares fosfaatver
zadigde grond aangewezen kunnen
worden zonder dat een schadever
goedingsclaim mogelijk is.
Als het aan Alders ligt hoeven be
drijven pas in 1995 hun mest milieu
verantwoord af te kunnen zetten en
niet in 1993 zoals de ministers vorige
maand in de zogenaamde mestbrief
nog wilden. Het verplaatsingsbesluit
blijft in de visie van de minister on
derdeel van de tweede fase van het
mestbeleid.
Met zijn uitnodiging aan het be
drijfsleven zelf met alternatieven te
komen voor een hogere overschot
heffing en een ammoniakheffing
gaf Alders de Projektgroep Realisa
tie Mestverwerking een steun in de
rug. Als het bedrijfsleven het eens
kan worden over een bestemmings
heffing voor overschotproducenten
om de kosten van mestverwerking
draagbaar te maken ziet de overheid
af van de hogere overschotheffing.
De ammoniakheffing zou achterwe
ge kunnen blijven als het lukt om
mineralen-uitstoot op basis van de
mineralenboekhouding 'in de ving
ers te krijgen'. De ministeries van
landouw en van milieu gaan na of
boeren met heffingen en premies op
basis van mineralenbalansen in de
goede richting gestuurd kunnen
worden.
A. Eenink: Investeren
Niet zo schokkend, zegt dr. ir. Al-
bert Eenink over de vijf miljoen die
minister Alders per jaar extra wil
besteden aan milieuvriendelijke agri
ficatie. De direkteur van het Insti
tuut voor Agrotechnologisch onder
zoek rekent snel voor dat met dat
geld zeven mensen vijf jaar lang aan
het werk kunnen. "Dat zijn twee
grote research-projekten". Eenink
meent dat er nog veel meer geld in
onderzoek naar de verwerking van
landbouwprodukten kan worden
gestoken, zeker gezien het geringe
Met deze trekkerkombinatie is chemische onkruidbestrijding niet
meer nodig.
Op de Middelbare Land- en
Tuinbouwschool Warmonderhof
te Kerk-Avezaath is een nieuwe
trekkerkombinatie ontwikkeld
en in gebruik genomen.
Het unieke aan deze trekkerkom
binatie is dat in één werkgang
drie bewerkingen gelijktijdig uit
gevoerd kunnen worden, hetgeen
arbeids- en energiebesparend
werkt. Daarnaast is deze trekker
kombinatie zo gebouwd dat in
een gewas tot het oogststadium
mechanische onkruidbestrijding-
en uitgevoerd kunnen worden.
Daardoor is inzetten van deze
trekkerkombinatie milieuvrien
delijk omdat geen chemische on-
kruidbestrijdingen hoeven plaats
te vinden.
De kombinatie van milieuvrien
delijk, arbeids- en energiebespa
rend kan uniek genoemd wor
den. Wilt u deze nieuwe trekker
kombinatie eens bekijken dan is
dat mogelijk op de open-dag van
19 mei a.s. Ook bent u welkom
na een telefonische afspraak met
de heer P. de Wit (tel.
03440-14048).
bedrag dat er nu aan op gaat. Hij is
het eens met degenen die zeggen dat
de dertig miljoen gulden die nu voor
braaklegging is gereserveerd beter in
agrificatieonderzoek kan gaan. "Je
kunt beter investeren in het eind van
de rit, de opwaardering van je pro-
dukt, dan in pappen en nathouden
aan het begin. Als ik de landbouw
was zou ik investeren in de toe
komst, niet in de aftocht".
Varekamp: IJskast
Opvallend noemde KNLC-
voorzitter Varekamp het dat minis
ter Alders aandacht wil besteden aan
de relatie tussen de GATT-
onderhandelingen en het milieu. De
minister vindt onder meer dat graan-
verbouw in Nederland mogelijk
moet blijven vanwege de vruchtwis
seling. Varekamp zei verheugd te
zijn over het initiatief van Alders.
Maar hij wees de minister er op dat
hij er vlug bij zal moeten zijn want
de GATT-diskussies moeten dit jaar
afgerond worden en tot nu toe is
daar nog nooit over milieu gepraat.
"Maak er haast mee', adviseerde
Varekamp.
De KNLC-voorzitter stelde grote
zorgen te hebben over de
milieukriteria-notitie. Die notitie
geeft aan hoe de regering het grond
water tegen bestrijdingsmiddelen wil
beschermen. Varekamp is bang dat
de overheid alleen kijkt hoe ze van
bepaalde stoffen verlost kan wor
den, zonder het verband met het
meerjarenplan gewasbescherming te
leggen. Omdat ook de toelating van
nieuwe middelen stagneert zijn er
straks misschien wel minder stoffen
in omloop maar niet op de geleidelij
ke manier zoals het bedrijfsleven dat
wil.
De KNLC-voorzitter verweet de mi
nister toch weer de valbijl van volu
mebeperking in stelling te brengen.
"Wij zijn bezig met het beheersen
van het mestprobleem. Dan werken
dit soort geluiden alleen maar
contra-produktief. Het leidt tot een
ezelsstelling: waarom zou ik me in
spannen als er toch... "Stop dit ge
luid in een ijskast die deze eeuw niet
meer opengaat", vroeg Varekamp
de minister.
Renderende landbouw
Akkerbouwer en schapenhouder
Wim Huisman uit Finsterwolde is
blij dat ook minister Alders praat
over een renderende landbouw.
"Het is wel duidelijk dat hij samen
met de landbouw naar een oplossing
zoekt. Ik vrees alleen dat de huidige
landbouw de prijs daarvoor niet kan
betalen. Daarom verwacht ik dat hij
ook een behoorlijke bijdrage
levert".
Huisman heeft de indruk dat Alders
wel waarde toekent aan een geïnte
greerde landbouw met een grote rol
voor granen. "Om in Nederland
graan te behouden moet er een ande
re prijs aan worden toegekend",
stelt hij vast. De akkerbouw is op dit
moment niet bij machte de lasten
van de milieuproblematiek op haar
schouders te nemen. "Als de milieu
minister signaleert dat hij er belang
bij heeft dat wij op een gezonde ma
nier landbouw bedrijven hoop ik dat
hij zijn kollega-ministers daar ook
van kan overtuigen", zegt Huisman.
Onschadelijk
"Ik ben het met de minister eens dat
grondwater nu en in de toekomst
bruikbaar moet zijn voor drinkwa
ter", zegt Ruud Roth, vollegronds-
groenteteler in 's-Gravendeel. De
minister vond het jammer dat de ge
organiseerde landbouw niet met de
normen van de milieukriterianota
kan leven. Roth: "Wij zijn als ge
bruikers van de grond verantwoor
delijk voor een zodanig beheer dat
de kwaliteit ook in de toekomst ge
waarborgd blijft. We moeten ons nu
realiseren welk effekt middelen over
twintig of dertig jaar in het grond
water hebben. Middelen die een on-
Een goed ondernemer heeft nu al opslag voor zeven maanden voor mest die
hij zelf gebruikt. Dat stelde milieuminister Alders in reactie op de beroering
rond de nieuwe uit rij regels. Als het bedrijfsleven met concrete en verantwoor
de alternatieven komt voor de overschot heffing en de ammoniakheffing doet
de overheid een stap terug. De minister had overigens waarderende woorden
voor de milieuwinst die al is bereikt in de land- en tuinbouw.
aanvaardbaar risiko geven moeten
we eruit halen".
Land- en tuinbouw moeten zorgen
dat ze hun eigen produktiefaktoren
schoon houden. "Een kapperszaak
veegt ook elke dag z'n vloer".
De afgelopen maanden wordt de
land- en tuinbouw op een breed
terrein geconfronteerd met vele
milieu-issues. De overheid, maar
ook allerlei instituten strooien
ongecontroleerd aanmaningen en
aantijgingen over onze sector uit.
Dat zorgt voor verwarring en
achterdocht bij vele boeren en
tuinders. Zij hebben het gevoel
dat zij als een soort schietschijf
gebruikt worden door overheid
en milieulobby.
Al met al ontstaat daarbij een
sfeer die bepaald niet bevorder
lijk is om, daar waar milieupro
blemen vanuit bedrijfsniveau tot
een oplossing moeten worden ge
bracht, in positieve zin mee te
denken en mee te werken. Ook
sommige onderdelen van de pers
slagen er in een negatieve sfeer
rond land- en tuinbouw op te
bouwen. Dat wordt door de sec
tor aangevoeld als het aandoen
van groot onrecht. En als de
land- en tuinbouw hiertegen naar
mijn mening terecht ageert,
wordt dit onmiddellijk als defen
sief afgedaan.
Toch wil ik op een aantal zaken
kort ingaan. Allereerst, en dat is
misschien een open deur intrap
pen, land- en tuinbouw hebben
zelf behoefte aan schone lucht,
water en bodem. Het zijn eigen
produktievoorwaarden en zeker
op langere termijn bestaat hier
geen tegenstelling met iedereen
die dit ook nastreeft. Er kan
hooguit op de korte termijn een
spanningsveld bestaan bij het
corrigeren van situaties die dat
nu niet bevorderen. Maar beseft
moet worden dat bepaalde om
standigheden vaak door langjari
ge ontwikkelingen ontstaan zijn.
Dat kan niet met het omdraaien
van een knop rechtgezet worden
zonder tot sociaal-economisch
onverantwoorde toestanden te
leiden. Tot zover misschien wei
nig nieuws.
Grote moeite heb ik met het feit
dat, wanneer land- en tuinbouw
zelf initiatief tonen, derden daar
ogenschijnlijk nauwelijks kennis
van nemen en voortgaan met een
milieuhetze. Ik noem als voor
beeld het Integraal Milieu A kt ie
Plan (IMAP) van het Landbouw
schap en het KNLC win ter
discussiethema "Milieu en Be
drijf". Bij ons eigen seminar,
waar dat discussiethema in uit
mondde, heb ik dit nog weer eens
ervaren. Nadat afgesproken was
met Minister Braks, dat de term
volumebeleid voorlopig geen on
derdeel van de discussie meer zou
uitmaken tussen regering en be
drijfsleven, bestond de Minister
van VROM, de heer Alders, het
om deze term toch weer van stal
te halen.
Juist op een dag waar de resulta
ten van de winterdiscussie per
sector werden gepresenteerd en
waar duidelijk werd dat boeren
en tuinders zich bewust zijn van
milieuproblematieken en zich
ook in willen spannen voor ver
beteringen, werd dit als bijzonder
frustrerend gevoeld.
Suggestief
Daarbij heb ik geen enkele waar
dering voor de wijze waarop met
name de televisie (NOS, Veroni-
que) aandacht schonk aan deze
dag en de uitspraken van Minis
ter Alders. Suggestieve beelden
over met mest verzopen land en
overlopende gierkelders, stam
mend uit het natte najaar van
1987, hebben menig boerenhart
gekraakt. Simplificatie en sensa
tie schijnen soms meer de lei
draad van de pers te zijnt dan
inhoudelijke informatie.
Bij dat alles moet het ook duide
lijk zijn dat milieu, de eventuele
maatregelen en de discussie daar
omheen in de agrarische sector,
een veel sterkere emotionele la
ding hebben dan bijvoorbeeld in
de industrie. In de agrarische sec
tor raakt het het direct functione
ren en bestaan van de familiale
ondernemingen met alles wat
daar aan vast zit. In de industrie
is het vaak alleen een zaak van di
recties. Overheden, instituten en
zovoort moeten daar naar mijn
mening rekening mee houden bij
hun benadering en presentatie
van alles wat met milieu rond
land- en tuinbouw te maken
heeft.
Tenslotte moeten eventuele maat
regelen op bedrijfsniveau geno
men worden op basis van
aanvaarding. Dat kan niet afge
dwongen worden alleen met het
stellen van regels, dat moet mede
op basis van begrip. En voor be
grip is nodig: geen dreigingen, de
uiterste objectiviteit, bereidheid
van de overheid in geleidelijkheid
mee te werken en moreel en fi
nancieel mede verantwoordelijk
heid te nemen.
Marius Varekamp
Voorzitter KNLC
Vrijdag 18 mei 1990
11
