GATT
SER-advies over
Tijdelijke blokkade van Shell Moerdijk
Braks geeft nul op request
Landbouw
en zijn bestaan?
A. Jaarsma: "Afbraak steun compenseren"
praktijk
Het pas verschenen advies van de Sociaal Economische Raad (SER)
over het landbouwbeleid en de GATT-onderhandelingen houdt reke
ning met de belangen van land- en tuinbouw. Dat zegt drs. A.
Jaarsma, plaatsvervangend algemeen secretaris van het KNLG Hij is
lid van de commissie Internationale Sociaal-Economische Aangele
genheden van de SER die het advies maakte. In die commissie zitten
ook vertegenwoordigers van industriële ondernemingen en werkne
mersorganisaties. Jaarsma noemt het advies "duidelijk een compro
mis, dat in elk geval onze standpunten niet voor de voeten loopt."
Aktievoerder de heer Cor Noteboom uit Klundert reageerde vorige
week vrijdag uiterst fel in het provinciehuis te Den Bosch op uitspra
ken van Gedeputeerde Dr. Sonneveld. De heer Sonneveld vertelde de
500 akkerbouwers dat hij hen niets te bieden had en "dat de graan
prijzen niet langer kostendekkend zijn, wat trouwens een keus is van
Brussel. De landbouworganisaties hebben dit ondersteund." Akker
bouwer Cor Noteboom viel meteen in door te zeggen dat er eerst een
stabiele graanprijs moet komen om zo verder te werken aan andere
oplossingen.
In Den Bosch waren 264 trekkers bij de aktie aanwezig, uit West-Brabant, de
Biesbosch en de Langstraat.
TGV: Dekker Grand Vitesse langs Brabantse gemeentehuizen succesvol
De SER-commissie adviseerde onge
vraagd minister Braks en staatssecre
taris Bukman over hun opstelling in
de GATT-besprekingen. De landen
die meedoen aan de "General Agree
ment on Tariffs and Trade" onder
handelen sinds 1986 over vrijere
internationale handel in landbouw-
produkten. In april 1989 besloten de
betrokken landen de ondersteuning
van de landbouwproduktie 'substan
tieel en progressief' af te breken.
Op dit moment praten de onderhan
delaars, waaronder de Europese
Commissie, over de invulling daar
van. Eind 1990 moeten die onder
handelingen in Brussel worden
afgerond. "Er komen in elk geval
wijzigingen in het landbouwbeleid
of de onderhandelingen nu slagen of
niet," stelt Jaarsma. "Maar het is
moeilijk in te schatten voor welke be
drijfstakken dat voor- of nadelen op
zal leveren."
Afbouwen
Hoe de landbouwondersteuning
moet worden afgebouwd, daar lopen
de meningen over uiteen. De Vere
nigde Staten hebben voorgesteld alle
exportsubsidies in vijf jaar af te
schaffen. Alle invoerbelemmerende
maatregelen en alle binnenlandse
steunmaatregelen die prijzen en pro-
duktie direct beïnvloeden moeten
binnen tien jaar weg. Dat vindt de
SER-commissie te radicaal. Ook de
EG vindt dat.
De EG hanteert nu importheffingen
en exportrestituties die variëren met
de wereldmarkt. De EG heeft in de
cember voorgesteld om hiervoor in
de plaats met gedeeltelijk vaste en
gedeeltelijk variabele tarieven te
gaan werken. Het variabele deel zou
met wisselkoersvariaties en schom
melingen in de wereldmarktprijs mee
moeten blijven gaan. Het vaste deel
wil de EG in een aantal jaren af
bouwen.
De SER-commissie vindt dat een
goed plan maar wil graag weten hoe
snel de EG de tarieven af wil bou
wen. Jaarsma: "Dat kun je op twee
manieren uitleggen. Het KNLC vindt
dat dit zeer voorzichtig moet worden
toegepast. Het moet niet betekenen
dat het huidige interventie en restitu
tiesysteem wordt afgebroken zonder
dat dat op een andere manier wordt
gecompenseerd." Dat kan zijn via
een hectaretoeslag maar ook alterna
tieven als produktiebeheersing moe
ten er bij worden betrokken meent
Jaarsma.
"Quotering botst hier en daar met li
beralisering. Maar de GATT-
onderhandelingen geven juist een
opening om daar afspraken over te
maken zodat als we hier de produk-
tie beperken die ruimte niet door bij
voorbeeld de Verenigde Staten wordt
ingenomen."
De EG wil alleen een gewijzigd ta
riefsysteem ('tarificatie') als de hui
dige importbelemmeringen voor
bepaalde produkten veranderd kan.
worden. Dat wordt 'rebalancing' ge
noemd. Het betekent bijvoorbeeld
dat produkten die nu vrij kunnen
worden ingevoerd zoals graanvervan-
gers een heffing kunnen krijgen en
dat voor andere produkten heffingen
omlaag gaan.
De SER-commissie is daar niet en
thousiast over. Zij vreest prijsverho
gingen in ons land als oliën, vetten
en graansubstituten worden belast.
De commissie wijst rebalancing ech
ter niet duidelijk af, daarvoor liepen
de belangen te ver uiteen. De Tweede
Kamer heeft eind vorig jaar een hef
fing op graansubstituten wel duide
lijk afgewezen.
Inkomstensteun
De SER-commissie verwacht niet dat
de handel in landbouwprodukten
ooit helemaal vrij zal zijn, vanwege
het specifieke karakter van land
bouwproduktie. Ze erkent ook dat li
beralisatie van de handel in
landbouwprodukten in sommige sec
toren negatieve gevolgen heeft. Dat
mag echter geen reden zijn om de
landbouw in de EG blijvend en volle
dig van de wereldmarkt af te scher
men, zegt zij in haar advies. Er moet
serieus gestudeerd worden op de mo
gelijkheden om inkomenssteun te ge
ven, losgekoppeld van wat er geteeld
wordt. Daaronder kan, op aandrang
van de landbouwvertegenwoordi-
gers, ook een hectaretoeslag vallen
die onafhankelijk van het inkomen
is.
"Ook de Amerikanen houden die
mogelijkheid in hun voorstellen
open. Inkomstentoeslagen gekop
peld aan hectares maar onafhanke
lijk van de hoeveelheid produkt en
van wat er geteeld wordt. Dat komt
ook terug in de Amerikaanse land
bouw wet die 1 januari 1990 van
kracht werd," aldus Jaarsma.
Hij vindt de huidige mogelijkheden
voor inkomensaanvulling in de EG
'volledig onvoldoende'. "Daar moe
ten duidelijk andere afspraken over
komen. Ook de Nederlandse rege
ring is nog niet bereid voldoende te
doen om de gevolgen van de afbraak
van de prijsondersteuning op te van
gen. Dat blijkt uit haar houding te
genover de akkerbouwers.'
Klappen
De hoofdlijn, een liberalere wereld
handel in landbouwprodukten, ligt
al sinds 1986 vast, stelt Jaarsma.
"Maar de feitelijke invulling waar
nu over wordt gepraat is veel belang
rijker dan die hoofdlijn. Daar blijkt
welke sector de klappen krijgt. Dan
kan ook blijken welke bedrijfstakken
tussen de wal en het schip terecht ko
men."
Liberalisatie betekent volgens hem
zeker niet automatisch dat de akker
bouw uit Nederland verdwijnt. "De
GATT onderhandelingen moeten lei
den tot lagere kosten van het land
bouwbeleid. Dat zijn onder meer
kosten voor opslag en interventie.
Dat geld komt zeker niet allemaal bij
de boer terecht."
De boer hoeft naar zijn idee dan ook
niet minder te krijgen. "We moeten
tegenwicht geven om voor de Euro
pese landbouw een goede plaats te
krijgen. Het is duidelijk dat de Ame
rikanen proberen de wereld met hun
voedsel te veroveren. De Europese
landbouw mag niet worden opgeof
ferd aan de Amerikaanse export en
de belangen van de Europese in
dustrie."
Gerard Wester hof
"Nieuwe produkten bieden geen soe
laas daar de markt dan snel over
voerd is. We hebben de EEG als een
groot goed gezien maar wordt deze
nu de ondergang van de Nederlandse
akkerbouw? We hebben meer tijd
nodig om onze bedrijven aan de ei
sen van vandaag aan te passen en in
dit kader zijn produktiebeperkende
maatregelen niet uit te sluiten," aldus
de heer Noteboom.
Commissaris van de Koningin, mr. F.
Houben toonde begrip voor de situa
tie. "Als boeren de straat op gaan is
er echt iets aan de hand," zo zei hij.
Mevrouw Riet Crezee-Dam uit Lage
Zwaluwe bood namens de boerinnen
van Noord-Brabant een petitie aan.
Zij deelde het provinciebestuur mede
dat het gezinsinkomen in de akker
bouw daalt zodat hoognodige in
vesteringen achterwege blijven."
Bedrijfsovername wordt in veel ge
vallen uitgesteld daar perspectief
ontbreekt. Veel vrouwen worden op
deze manier gedwongen er een
baantje bij te nemen."
Commissaris Houben zal de petitie
overbrengen aan de regering. Verder
prees hij de akkerbouwers, die met
264 trekkers aanwezig waren, voor de
verantwoorde manier van aktievoe-
ren. De trekkers waren afkomstig uit
West-Brabant, de Biesbroek en de
Langstraat. Vanuit Oost-Brabant
was een groot aantal akkerbouwers
zonder trekker aanwezig.
Opvallend veel akkerbouwers die
met de auto naar Den Bosch geko
men waren om de zaak te ondersteu
nen. Allen zijn van mening dat de
regering over de brug moet komen
omdat het beleid van de overheid be
gin jaren tachtig nog gericht was op
produktie.
TGV
Woensdag 6 maart is West-Brabant
de aktie TGV, Trekker Grand Vitesse,
optimaal verlopen. Vanuit een 4-tal
plaatsen is met trekkers gestart om
zo op alle gemeentehuizen een petitie
aan te bieden en de gemeente
bestuurders attent te maken op de
problematiek van de landbouw.
Steeds zwaardere milieu- en andere
verzwarende maatregelen gaan ver
paupering van het platteland inhou
den. Op ieder vertrek buiten, te
Woensdrecht, Steenbergen, Wil
lemstad en Zevenbergen, waren 60
akkerbouwers met tractoren aanwe
zig. De gehele TGV is gedragen door
leden van de 3 landbouworgani
saties.
Gisteren, donderdag, was de grote
aktiedag in Noord-Brabant. Met 250
trekkers is Shell te Moerdijk enige
tijd geblokkeerd geweest. Symbo
lisch werd Shell gesloten waarna een
partij tarwe werd aangeboden. Van
dit graan kan Shell bio-ethanol ma
ken wat ten eerste veel schoner voor
het milieu is en behoud van toekomst
voor de akkerbouw betekent. Hierna
werd Shell weer heropend.
De heer Ko Brooymans uit Nieuw-
Vossemeer, de heer De Lint uit Din-
teloord en Cor Noteboom hadden de
leiding. De heer Brooymans trad als
woordvoerder op. Shell werd ge
vraagd om medewerking te verlenen
door druk op de regering uit te oefe
nen om te komen tot de produktie
van bio-ethanol als brandstof en ver
der kunnen van granen milieuvrien
delijke verpakkingsmaterialen
gemaakt worden.
Ondanks dat de weersomstandighe
den weer werk op het land toelaten
zijn de meeste akkerbouwers nog
steeds bereid om deel te nemen aan
akties. De solidariteit onder de boe
ren is beduidend groter geworden
wat te merken is aan de steun die de
organisatoren krijgen. Een grote
groep wil keihard doorgaan tot volle
dige overeenstemming bereikt maar
de meesten vragen zich af of het niet
verstandiger is om bij de opening die
er nu is alles even op te schorten en
de onderhandelingen af te wachten.
Erg veel stemmen gaan er op om op
26 maart tijdens de ministerraad in
Luxemburg massaal aanwezig te zijn.
Deze stap zou dan wel opgezet moe
ten worden door de 3 CLO's en in
Europees verband. Tijdig moeten
dan de betreffende beleidsmakers in
gelicht zijn zodat beïnvloeding op de
standpuntbepaling mogelijk is.
Dat Europees gezien de communica
tie nog verre van optimaal is blijkt
uit het feit dat de Franse boeren nog
niet op de hoogte zijn van de akties
in Nederland. Een Hoevense akker
bouwer kwam op het idee een aantal
kennissen in Frankrijk te bellen er
tot zijn stomme verbazing was daai
het enige nieuws uit Nederland dai
het zwaar gestormd heeft. Naar aan
leiding hiervan gaat een aantal West-
Brabantse akkerbouwers op de land
bouwtentoonstelling te Parijs (SI-
MA) pamfletten uitdelen. Het
pamflet is in het Frans opgesteld en
in vragende stijl.
Franse boeren die in kennis gesteld
zijn van de al bijna 3 weken durende
protesten in Nederland lieten weten
dat akties daar ook nodig zijn. Zelfs
Franse graantelers kunnen voor deze
prijzen niet rendabel telen al wordt
door politici wel beweerd dat graan
in dat land thuishoort.
Jan van Tilburg
Het is een rumoerige winter, wat de
akkerbouw betreft. Ja, de winter
van 1990 zal nog wel een staartje
krijgen. Het zat al lang te broeien
onder de meeste akkerbouwers en
hun gezinnen, dat het zo niet langer
kon en mocht. Bij 2 dames van het
eiland NOORD-BEVELAND was
Braks al te ver gegaan en ze besloten
een aktie op touw te zetten, dit was
zeer moedig en deed de vlam in de
pan slaan.
De akties volgden elkaar tot dusver
spontaan op en bleven publieks
vriendelijk. Ikzelf ben meegeweest
naar Den Haag. Dit was al een bele
venis op zich. De mensen stonden
ons ondersteunend toe te juichen tot
diep in de nacht. De heenreis verliep
voorspoedig, zij het dat de Rotter
damse politie ons een half uur voor
niks rond liet rijden door Rotter
dam. De motie Ter Veer werd niet
gesteund door een meerderheid in de
Tweede Kamer. Er werd besloten
om nu tot het bittere einde aktie te
voeren.
Dit einde zou nog wel eens lang op
zich kunnen laten wachten, maar het
spreekwoord zegt: "De aanhouder
wint". En naar mijn bescheiden me
ning heeft de akkerbouw in Neder
land wel degelijk kansen om te
overleven.
Het gesprek tussen het Landbouwschap en minister Braks woensdag
avond heeft niets opgeleverd. Het Landbouwschap heeft de minister voor
stellen gedaan om de maatregelen zoals door het kabinet voorgesteld (zie
pag. 8) te verbeteren. Het schap heeft o.m. voorgesteld om de voorwaar
den om voor inkomenssteun in aanmerking te komen te versoepelen.
Om voor inkomenssteun in aanmerking te komen geldt de voorwaarde dat
minimaal 30 procent van het areaal uit marktordeningsgewassen moet
bestaan. Het schap heeft voorgesteld dat hierbinnen ook de suikerbieten
vallen, zodat meer boeren voor de steun in aanmerking komen. De minis
ter wil daar niet aan, "omdat de inkomenssteun een kompensatie moet
zijn voor de verslechtering van het marktordeningsbeleid, en voor suiker
bieten is er niets veranderd."
Ook heeft het schap voorgesteld het aandeel marktordeningsgewassen dat
minimaal geteeld moet worden om voor inkomenssteun in aanmerking te
komen terug te brengen van 30 naar 25 procent, maar volgens Braks kost
het al genoeg moeite om die 30 procent in Brussel te verdedigen. Ook voelt
de minister er niets voor om inkomsten die van buiten het bedrijf verkre
gen worden niet bij het inkomen van het bedrijf op te tellen bij het bepa
len van het fiskaal onzuiver inkomen. Het Landbouwschap stelde voor,
omdat dan meer boeren aan de inkomensvoorwaarde (onder de 34.000
gulden) zouden voldoen.
Braks wilde wel onderzoeken of de inkomenssteun eventueel over drie of
vier jaar kan worden gegeven in plaats van over vijf jaar. De mensen zelf
te laten kiezen hoe zij de steun over de jaren verdeeld willen hebben, met
de mogelijkheid dat het in één keer gegeven wordt, wees de minister van
de hand. Hij vreesde dat de boeren die voor de regeling in aanmerking ko
men dan binnen enkele jaren weer bij hem op de stoep staan.
Vrijdag 9 maart 1990
7
