Graszaadkeuze, het puntje op de i
Voederbiet, het voer in de toekomst?
K
De keuze voor goed graszaad
kun je bewust maken. Er zit tus
sen de verschillende mengsels
best wel verschil. Deze verschil
len uiten zich bijvoorbeeld in een
snellere groei, smakelijker gras,
een vroegere start in het voorjaar
en minder veronkruiding.
Het gebruik van het grasland is
echter veel meer van invloed op
de opbrengst, smakelijkheid en
veronkruiding dan de rassenkeu-
ze. Een grasmengsel dat snel
groeit, maar waarbij het gras te
lang is bij inscharen, verliest zijn
smakelijkheid. Een vroege start
in het voorjaar wordt tenietge
daan door te vroeg of te laat
stikstof strooien. In deze geval
len komt een goed grasmengsel
niet tot zijn recht.
Gaan we echter uit van een vee
houder die verstand heeft van
graslandgebruik, dan betekent
een goede graszaadkeuze net een
extra snede gras of enkele hon
derden liters melk. Dan is de
graszaadkeuze, ook voor het in
komen, het puntje op de i.
I 1-JARM
ALLEEN MAAMM
OVERWEGEND MAAIEN
WESTERWOLDE RAAI
ITALIAANS RAAIGRAS
MEERJARIG
INKELVOUDM
KLAVER MS
JA
101,4 OP It
BG1
VÉÉLZWblG
EL
iNAttfe GRÓNDT
DROGE GROND
ZONOER KLAVER Mil
MET KLAVER
MS
Er is een aantal faktoren waarmee
rekening gehouden moet worden bij
de graszaadkeuze:
is de grond droogtegevoelig of
juist erg nat?
wordt er alleen gemaaid, geweid
of beide?
is roest een probleem, vooral in
de herfst?
is veronkruiding een probleetn,
met name straatgras?
kans op uitwinteren?
kans op rijschade of ver
trapping?
is een mengsel met klaver interes
sant? (kan vaak alleen bij weinig
stikstof)
ben ik bereid een hogere prijs
voor een goed grasmengsel te
betalen?
Deze vragen worden hieronder ver
der toegelicht.
Een goede graszaadkeuze betekent net een extra snede gras, of enkele honder
den liters melk. Althans als de veehouder zijn grasland goed gebruikt.
De tabel laat een keuzeschema zien
voor de grasmengsels.
Grondsoort
Bij normaal vochthoudende grond
kan elk grasmengsel gebruikt wor
den. Op deze grond heeft een puur
Engels raai mengsel, bijv. BG3 of
BG12 (Tetra), de hoogste opbrengst.
Op drogere of juist erg natte grond
zijn er andere grassoorten die beter
gedijen dan Engels raaigras. Op dro
ge grond is dat met name veldbeemd
Bij gemengd verbruik (weiden en maaien) is naast smakelijkheid en veronkruiding ook de mate van gevoeligheid voor
berijden van belang.
en Timothee. Op nattere grond is
dat met name beemdlangbloem.
Dit zijn de betere grassoorten die
moeten konkurreren met slechtere
zoals geknikte vossestaart, ruw-
beemd en kweek. De betere gras
soorten zijn daarom verwerkt in
BG11. BG12 wordt op natte grond
sterk afgeraden vanwege de kans op
vertrapping en rijschade onder natte
omstandigheden.
Maaien, weiden of beide
Wordt een perceel alleen gemaaid
om in te kuilen, dan is een
grasmengsel met flink veel op
brengst de beste keuze. Smakelijk
heid en roestaantasting is dan min
der van belang. Kies hier voor Itali
aans raaigras als het gras maar enke
le jaren mee hoeft te gaan. Voor een
meerjarig maaiperceel is BG3 of
BG12 de beste keuze. Wordt er ge
maaid voor zomerstalvoedering, dan
is roestaantasting en smakelijkheid
wel belangrijk. BG3 of BG12 past
hier het beste.
Een perceel dat alleen geweid wordt,
moet erg smakelijk zijn en veron
kruiding tegengaan. Dit laatste bete
kent dat uitwinteren en een holle zo
de zeker niet mogen optreden. BG3
en BG12 zijn ook hier weer de meest
geschikte mengsels. Het nadeel van
de tetra's, de holle zode, is in de
nieuwere rassen bijna niet meer te
rug te vinden.
Bij gemengd gebruik, dus weiden en
maaien, is naast smakelijkheid en
veronkruiding ook de mate van ge
voeligheid voor berijden van belang.
BG3, BG4 of BG12 passen hierbij
het beste. BG4 bevat ook Timothee,
welke de eigenschap heeft dat het
smakelijk is, goed bestand tegen be
rijden en niet snel uitwintert.
Roest
Roestaantasting is nadelig voor de
smakelijkheid van het gras. Om
roest te voorkomen is een juiste be
mesting met stikstof, fosfaat en kali
Wordt de voecïêrbiet het koeie-
voer van de toekomst? Het lijkt
er wel op. Want na een dramati
sche terugval van dit gewas van
66.800 ha in 1947 tot slechts
1.700 ha in 1980, is dit gewas aan
een opmerkelijke come-back be
zig. Aan het areaal is dit nog niet
te zien. Met 2.532 ha in 1989
hoort het nog steeds tot de "klei
ne gewassen". Maar de groei zit
er in en die zal volgens deskundi
gen voorlopig zeker doorgaan.
Dat heeft te maken met twee fak
toren. Enerzijds het feit dat de
voederbiet goed past in het rant
soen en anderzijds het feit dat de
biet een belangrijke plaats wordt
toegedacht in een minder milieu
belastend melkveehouderij
systeem.
ke voedingsbron voor de pensbakte-
riën. Ze groeien massaal en ze bin
den daarbij veel ammoniak tot
bakterie-eiwitDit gaat naar de
darm en wordt daar opgenomen in
het bloed als bouwstof voor melkei-
wit. Natuurlijk werkt deze "eiwitfa-
briek" alleen wanneer er voldoende
onbestendig eiwit in het rantsoen zit.
Graskuil is hiervoor erg geschikt.
Ook de genetische aanleg van de koe
speelt een rol. Met voeding kan men
het eiwitgehalte in de melk alleen
verhogen wanneer de koe nog niet
aan zijn genetisch bepaalde maxi
mum zit. De goede energievoorzie
ning van de pens werkt ook gunstig
uit op de energiebalans van de hoog-
produktieve koe. Vooral in het begin
van de laktatie is dit te merken. De
Goed voor de pens
Een opmerkelijke ontdekking was
het feit dat de energierijke voeder
biet leidt tot een hoger eiwitgehalte
in de melk. Dit leek tegenstrijdig
maar de wetenschap heeft inmiddels
een goede verklaring. In de pens blij
ken de bietestukjes namelijk een rij-
10
Voederbieten kunnen enorme afmetingen bereiken.
koeien houden hun eetlust en de
kans op slepende melkziekte is veel
kleiner. Ook de vruchtbaarheid van
het dier wordt er beter van.
Betere stikstofbenutting
Doordat de ammoniak in de pens bij
het voeren van voederbieten snel
wordt omgezet in eiwit, hoeft er
minder ammoniak te worden omge
zet in ureum dat met de urine wordt
uitgescheiden. De lever wordt min
der belast wat goed is voor de levens
duur van de koe. En er komt minder
stikstof in het milieu terecht.
Maar ook op het land weet de biet
goed met stikstof om te gaan. Door
de diepe beworteling kan zelfs de on
dergrond weer worden "leeg
gehaald".
Moderne teelt
De moderne voederbietenteelt is
vrijwel gelijk aan de suikerbieten
teelt. Er wordt genetisch monogerm
zaad gezaaid dat meteen op ein-
dafstand wordt weggelegd. De ge
wasbescherming is identiek. Alleen
bij de bemesting zijn er verschillen.
VERVOLG PAG. 11
belangrijk. Daarnaast kan de rassen-
keuze van belang zijn. Het tetra-
mengsel BG12 is goed bestand tegen
roest, waardoor het gras heel smake
lijk blijft.
Veronkruiding
Mengsels met snel groeiend gras
houden de grond bedekt, zodat on
kruid geen kans krijgt. Hierbij kan
men denken aan Italiaans raai (mak.
2 jaar) of BG3. Zoals eerder al ver
meld, heeft 3G12 een hQlle zode efi
zou daardoor eerder last hebben van
veronkruiding. De nieuwe tetra ras
sen zijn echter verbeterd op dit punt.
Uitwinteren
Een grassoort dat goed tegen uitwin
teren bestand is, is Timothee. In eer
ste instantie is het echter belangrijk
om de zode niet te lang de winter in
te laten gaan.
Daarnaast kan een mengsel met Ti
mothee de mate van uitwinteren nog
verminderen. BG4 is zo'n mengsel,
maar ook BG3 en BG12, indien goed
bijgehouden, doen daar niet voor
onder.
Rijschade of vertrapping
Vooral onder natte omstandigheden
is de schade van berijden en vertrap
ping erg groot. Door de schade staat
niet alleen de grasgroei stil, maar
krijgt ook onkruid de kans om zich
te vestigen. Grasmengsels die goed
tegen berijden kunnen, zijn BG3,
BG4, Italiaans raai en in mindere
mate BG12.
Grasmengsels die goed tegen ver
trapping kunnen, zijn BG3 en in
mindere mate BG12. Timothee (in
BG4) kan minder goed tegen be
treden.
Klaver
Bij minder intensief gebruik van
grasland, dus als er weinig stikstof
nodig is voor een optimale op
brengst, kan het wel eens interessant
zijn om klaver in het grasland op te
nemen. Klaver komt vaak pas echt
tot zijn recht bij een stikstofgift van
200 kg/ha of minder. Als er hele
maal geen stikstof gestrooid wordt,
levert klaver van nature wel tot 200
kg N/ha. Klaver is bovendien sma
kelijk. BG1 en BG5 bevatten klaver.
Prijs
De duurste grasmengsels bevatten de
beste grasrassen. Het prijsverschil
wordt echter wel ruimschoots goed
gemaakt door het voordeel in op
brengst. Het verschil tussen de beste
en de slechtste rassen bedraagt wel
meer dan 500 kg ds. Uitgedrukt in
voederwaarde-prijs (vgl. met snij-
maisaankoop) is dit verschil ruim
125/ha. Meervoudige mengsels
(BG11 en BG5) zijn duurder dan en
kelvoudige.
De beste rassen zijn op te zoeken in
de rassenlijst. Elke voorlichter op
uw bedrijf heeft er een. Goede ras
sen hebben een goede beoordeling
voor, met name, de volgende eigen
schappen:
- standvastigheid, het vermogen
om een dichte zode te vormen;
- winter vastheid, tegen uit
winteren;
- drogestofopbrengst, de op
brengst over meerdere jaren
gemeten.
ing. A. Thijssen
specialist voedervoorziening
Consulentschap Rundveehouderij
rassen bij lage 1990
