boerderijenstichting zeeland
CZAV al 60 jaar een solide
aan- en verkoopvereniging
Bijdrage aan
Boerderijenstichting
Noord-Brabant
Agrimarkt 'supermarkt van het jaar 1989'
De CZAV, Coöperatieve Zeeuwse Aan- en Verkoopvereniging, heeft
in de 60 jaar van haar bestaan, in het belang van haar leden, altijd
een eigen koers gevaren. Zij liet zich niet dwingen. Een aantal malen
is door handel en industrie d.m.v. boycot en pressie geprobeerd deze
koers te veranderen. Voor de oorlog de blokkering van zaaizaden, in
de zestiger jaren het stopzetten van de levering van bestrijdingsmid
delen en vorig jaar de 'benzine-oorlog'. Voorzitter, de heer C. Klom-
pe en direkteur, de h?er S. Rijlaarsdam, onderstrepen dat door deze
opstelling bij de leden een sterk vertrouwen is ontstaan in hun eigen
Coöperatie.
De CZAV is 60 jaar geleden ont
staan uit afdelingen van de ZLM.
Toen eind 1800 het Centraal Buro
werd opgericht gingen veel afdelin
gen van de ZLM zich voor hun leden
inzetten door gezamelijk kunstmest
en grondstoffen in te kopen bij de
voorloper van Cebeco. De afdelin
gen hadden vrijwel allemaal een be
taalde sekretaris in dienst die bestel
ling en betaling afhandelde. Door de
collectieve manier van zaken doen
kreeg de afdeling 1 °7o korting en
werd jaarlijks een reisje of maaltijd
aangeboden. Begin twintiger jarèn
vond men de konstruktie van zaken
doen niet helemaal optimaal.
Ook de ZLM vond dat zij nu niet di-
rekt een organisatie was die het di-
rekte zaken doen voor de leden
moest behartigen. Voorzitter C.
Klompe: 'Er moest een statutenwij
ziging komen en de kombinatie
standsorganisatie - handelsvereni
ging vond men geen goede kombina
tie. De ZLM heeft toch wel koördi-
nerend opgetreden bij het opstarten
van een zelfstandige aan- en ver
koopvereniging. Het was de bedoe
ling van de oprichters dat de vereni
ging voor heel Zeeland zou gaan
funktioneren. Later bleek dit streven
niet haalbaar daar de andere eilan
den meer voelden voor eigen koöpe-
raties. In het begin werden de plaat
selijke afdelingen van de ZLM en
een enkele van de CBTB lid. Al vrij
snel gaf men de voorkeur aan het
persoonlijk lidmaatschap. Er wer
den voornamelijk kunstmeststoffen
en enkelvoudige grondstoffen voor
veevoer omgezet. Na een aantal ja
ren werd met de handel van zaaiza
den begonnen al deed dat toen veel
stop opwaaien. De handel deed er al
les aan om de levering van zaaizaden
te boycotten. Het vasthoudend
bestuur van de CZAV liet zich niet
imponeren, zocht andere wegen,
vond die, en zaaizaad stond vast op
het verkoopprogramma. Zuid-
Beveland was het werkgebied van de
jonge vereniging. Door de jaren
heen is dit gebied niet veel groter ge
worden. Door de fusie met de
WCLV, Wouwse Coöperatieve
Landbouwvereniging, is ons werkge
bied met 10.000 ha uitgebreid'.
Direkteur S. Rijlaarsdam vond het
opmerkelijk dat in het begin een
aantal groot-landbouwbedrijven als
de Bathpolder, de Fredericapolder
en de Wilhelminapolder lid werden.
Zij konden zelf scherp inkopen en
hadden niet direkt voordeel. Vanuit
hun eigen visie zagen zij, toekomst
gericht, dat de CZAV bestaansze
kerheid had. Voor de oprichters was
het een hele steun dat zij erachter
gingen staan. Een enkel bedrijf is te
vens 60 jaar lid.
Stroomversnelling
Na 1950 kwam de verdere ontwikke
ling van de CZAV in een stroom
versnelling terecht. Direkteur Rij
laarsdam: 'Begin vijftiger jaren
kwam in de landbouw de mechanisa
tie opgang. De zelfbinder werd ver
vangen door de kombine met het ge
volg dat er behoefte ontstond aan
graanopslag en drogerijen. Veel boe
ren hadden geen bewaarruimte. In
1953 hadden we een graanopslag
voor 2000 ton. Door ons sterk te ma
ken in opslag en droogkapaciteit is
de graanhandel goed op gang geko
men. Nu is er opslag voor 50.000
ton. De produktiestijging en mede
daardoor een sterke groei in het
marktaandeel hebben we goed opge
vangen. Door een goede infrastruc
tuur, aan het water met laadruimte
voor schepen van 4000 ton, en een
gekonsentreerd silobedrijf kunnen
we een hogere prijs uitbetalen. In de
jaren 60 kwam het gebruik van
bestrijdingsmiddelen sterk opzetten.
Ook de CZAV ging zich voor de le
den inzetten om zo scherp mogelijk
met een goede service bestrij
dingsmiddelen te leveren. Als enige
in Nederland weigerde de CZAV
principieel in te gaan op de eis van
de fabrikanten zich te binden aan de
prijsvoorstellen. Een jaar lang kre
gen we geen bestrijdingsmiddelen
aangevoerd maar met steun van an
dere koöperaties hebben we toch on
ze leden kunnen bedienen'.
Agrimarkt
Een sterke poot van de CZAV is mo
menteel de Agrimarkt. Van de 170
personeelsleden zijn er maar 35 die
zich bij de CZAV bezig houden met
de primaire taak, land- en tuinbouw.
Begin 1950 begon de CZAV met de
handel van kolen, later aardgas en
aardolieprodukten. Nu beschikt
men over eigen benzinepompen, een
oliedepöt en tankauto's.
Door zich toen meer te bewegen op
de handel werd het rendement ver
groot terwijl hierdoor een aantal
kostendragende faktoren beter wer
den benut', vertelt direkteur Rij
laarsdam. 'Deze gedachtengang heb
ben we doorgezet wat eind 1960 re
sulteerde in een winkel met land- en
tuinbouwbenodigdheden. In 1970
zijn we gestart met Agrimarkt.
Besloten werd om dit te doen als
dochteronderneming. We kwamen
tot de konklusie dat de opzet anders
moest zijn dan in Nederland gebrui
kelijk was. We volgden de Ameri
kaanse kreet no parking - no busi
ness. Winkelen met de auto.
Ver buiten het centrum van Goes
werd bouwgrond gekocht. Het eer
ste jaar bedroeg de omzet 2 mil
joen, nu is de omzet 34 miljoen.
De winkel is voorzien van 16 kassa's
en ontvangt wekelijks 10.000 men
sen die er boodschappen komen
doen. In 1984 is op een aangrenzend
stuk terrein begonnen met Agriland.
Een winkel waar in hoofdzaak tuin-
benodigdheden, diervoeders en
planten verkocht worden'. Voorzit
ter Klompe kan nog met enige trots
vermelden dat de Agrimarkt een eer
volle vermelding heeft weten te ver
werven in het kader van eretitel 'su
permarkt van het jaar 1989' voor de
in veel opzichten voorbeeldige posi
tie die deze winkel in zijn direkte
marktgebied heeft weten te kreëren.
Omzetgroei
De geldomzet van de CZAV steeg
van 5,5 miljoen in 1959 naar 14
miljoen in 1969, naar 50 miljoen
in 1979 en naar 100 miljoen in
1989. Qua tonnage is de omzet van
1959 met 20.000 ton gestegen naar
100.000 ton in 1989. Door de fusie
met de WCLV te Wouw staat wel
vast dat er voorlopig geen eind komt
aan deze stijging. Voorzitter Klompe
en direkteur Rijlaarsdam gaan ervan
uit dat groei op zichzelf noodzake
lijk is maar dat aan de andere kant
het effekt ervan afgewogen moet
worden. Het moet waarde toevoe
gen. Als CZAV willen we niet groot
worden om groot te zijn'.
Op 19 januari vindt 's middags in de
Prins van Oranje te Goes de algeme
ne vergadering plaats die in het te
ken zal staan van 60 jaar CZAV.
Jan van Tilburg
11
01
Vrijdag 19 januari 1990
Foto 1 (prijsvraag)
Binnenwerk van schuur boerderij Bruijnzeel Boerderij van Frits Goethals
De oplossing van de prijsvraag
uit het ZLM-blad van 8 decem
ber jl. luidt: foto a en b zijn van
de boerderij van de heer Frits
Goethals, Graafjansdijk A 83 te
Westdorpe, Zeeuws-Vlaanderen.
Gedeputeerde Staten van Noord-
Brabant geven een eenmalige bij
drage van 1500,— aan de Bra
bantse Boerderijenstichting. De
Stichting gaat dit jaar een tweetal
brochures uitgeven over het ver
bouwen van historische boer
derijen.
De heer Goethals heeft een fok-
bedrijf van Texelse schapen. Op
deze hoeve staan meerdere ge
bouwen, die ook voor dit
schapen-fokbedrijf worden ge
bruikt. In één van de volgende
artikelen zal meer aandacht aan
deze boerderij worden besteed.
Foto c en d zijn van de boerderij
in de Noord-Westhoek van de
Borssele-polder in Zuid-
Beveland. Deze boerderij wordt
bewoond door Corry Bruijnzeel,
Weelhoekweg 10 te Borssele. De
gebouwen op deze boerderij zijn
nog geheel in oude stijl bewaard
gebleven. De landbouwschuur is
ongeveer 50 meter lang en heeft
nog de oude, oorspronkelijke in
deling. De koeien- en paar
denstallen zijn nog geheel intakt.
Het binnenwerk van deze schuur
is nog kompleet aanwezig, zoals
de 'puien, dilten, voergangen,
tassen, enz.'. De woning heeft
aan beide zijden van de gang een
voorkamer, met achter de eetka
mer een kelder met opkamer. De
keuken en bakkeet zijn in de
lengterichting van de boerderij
gebouwd. In deze woning zijn de
wanden van de twee voorkames
en een deel van de keuken geheel
met oude muurtegels bezet. Ver
moedelijk zijn deze tegels van
oudere datum, mogelijk dat deze
uit een oudere woning zijn over
gebracht. De muurankers ver
melden het bouwjaar van 1840.
Prijsvraag
Waar staat de boerderij van de
groot afgedrukte foto (foto 1) en
wie zijn de bewoners? Oplossin
gen inzenden voor zaterdag 3 fe
bruari a.s. naar de redaktie van
het ZLM-blad, postbus 2116,
4460 MC Goes.
De schrijver van de artikelen van
de Boerderijenstichting Zeeland
wenst alle lezers een voorspoedig
en gelukkkig 1990 toe.
Muurtegel in boerderij Bruijnzeel Boerderij van Corry Bruijnzeel
