voor m
vrouw
De kerstboom
Kind en kerstkind
Kerstmis in Zuid-Afrika
Kerstboom versieringen
FfmrmiMh
Mijn oom en tante wonen in Durban, Zuid-Afrika. Mijn oom is 58
jaar, en woont al 36 jaar in Zuid-Afrika.
Zijn vrouw is een Zuidafrikaanse. Eind december, rondom de Kerst
dus, heerst er een heel ander soort stemming als bij ons in Nederland.
Eind december begint in Zuid-Afrika de zomer, en ook de zomerva
kantie. De scholen sluiten het schooljaar af met examens en tenta
mens, en iedereen verheugt zich op de lange zomervakantie. De stem
ming die daar dan heerst, is te vergelijken met de stemming die bij
ons te proeven is eind juni, vlak voor de zomervakantie.
onder redak tie van de Redakliekominis-
sie llond van riollelandsvromren voor
/geland en llrobanl.
Pedaklieadref
Mevr l'J. de Rooy-Jan%e M.A.
1'vslOns 42. 4424 ZC H'emeldinge.
Het is eind december heel erg warm,
en mijn oom en z'n gezin waren
vaak aan het strand van Durban te
vinden met Kerstmis. Mijn oom
heeft daar heel erg aan moeten wen
nen, en mijmerde op zulke momen
ten wel eens over een witte Kerst in
Nederland. Zijn vrouw en kinderen
begrepen die "heimwee" niet, want
zij waren niet anders gewend.
Ze tuigen wel een kerstboom op,
ook vaak buiten in de tuin. Met
Kerstmis zijn ze meer buiten dan
binnen vanwege de hitte. Er wordt
binnen in huis lang niet zoveel ver
sierd als bij ons. Kaarsen worden
niet of nauwelijks gebrand, want het
is lang licht. De manier van Kerstmis
vieren wordt vooral beïnvloed door
gewoonten uit Engeland en Ameri
ka. De kerstman is zeer bekend bij
de Zuidafrikaanse kinderen. Ze krij
gen met Kerstfeest veel cadeautjes
van de kerstman. Rondom de Kerst
zie je overal in de stad kerstmannen
lopen, de kinderen kunnen in grote
warenhuizen gefotografeerd worden
zittend op schoot bij de kerstman.
Ook de volwassenen geven elkaar
cadeaus met Kerstfeest, en dat zijn
vaak dure cadeaus....
De etalages van de winkels zijn wel
feestelijk versierd. Het is de gewoon
te om met de hele familie Kerst te
vieren, men zoekt elkaar dus ook
op, en maakt er, net als bij ons een
familiefeest van. Er wordt ook uit
gebreid gegeten en gedronken met de
feestdagen. Maar in Zuid-Afrika is
het heel gewoon om met de Kerst te
barbecuen in de tuin... En dan is er
ineens plumpudding (weer Enge
land) als toetje.
Het is wel gezellig zo met z'n allen
bij elkaar, barbecuend in de tuin, en
verkerend in een uitbundige stem
ming omdat de zomervakantie be
gint, maar het is absoluut niet te ver
gelijken met wat wij onder kerstsfeer
verstaan.
Mijn oom mist dan vooral de koude,
de donkere dagen voor de Kerst,
vroeg de lampen aan, en zittend bij
de kachel "Stille Nacht" zingen, ter
wijl de kerstboom en de kaarsen
branden. Maar deze stemming die
wij zo goed kennen, is niet uit te leg
gen aan mensen die dat nooit meege
maakt hebben
ZWEDEN
In Zweden wordt op 13 december het "klein Julfeest" gevierd, want dan
gaat de kerstvrede in. Het is dan 12 nachten vóór de geboorte van het
Christuskind, de nachten waarin het stil en geheimzinnig is en heel donker.
Als het St. Lucia is staat een dochtertje vroeg op, ze trekt een lange witte jurk
of nachtjapon aan en maakt voor de hele familie ontbijt klaar. Ze draagt een
blad met koffie en zelfgemaakte saffraanbroodjes en verrast alle huisgenoten
in bed. Zij is dan Lucia de lichtbrengster en draagt een kroon op haar hoofd
waarin echte vetkaarsen branden. Alles is echt, de boter en de koffie (geen
cichorei) en in elke kamer zingt ze een liedje. Zij is immers Lucia die met het
licht de goede gaven brengt.
In oude tijden had men de voorraad voedsel voor de winter en gebruikte hier
van zoveel dat er voldoende bleef tot de volgende oogst. Maar in de kersttijd
durfde men er iets meer van te nemen omdat de belofte van het terugkerende
licht ook de belofte voor nieuw voedsel bracht.
Oorspronkelijk werd de kerst
boom versierd met appels - noten
- koekjes in diverse vormen - sui
kergoed en kaarsen. Het waren
vruchtbaarheidssymbolen en be
doeld als offers voor de goden.
Waarbij elk versiersel weer een
eigen betekenis heeft/had.
Kerstkransjes
Gemaakt van koek of chocolade
stelden oorspronkelijk het zon-
nerad voor. Het was immers
midwintertijd en men leefde toe
naar de terugkeer van het licht.
Zilveren slingers
Deze geven een lichtglans, de
oorspronkelijk licht uitstralende
levensboom. Bij de Grieken en
Germanen kende men het haar-
offer, dit is nu gekerstend tot
"engelenhaar".
Kerstballen
Oorspronkelijk waren dit de ap
pels en de noten. Zo rond 1880
hebben glasblazers in Thüringen
een nieuw procédé toegepast
waardoor ze glas konden verzil
veren. Deze "verzilverde" glazen
ballen kwamen in de plaats van
de appels en de noten.
Klokken en bellen
Deze deden dienst bij het oproe
pen van de doden, als een verbin
ding met het hogere waaraan ook
de doden deel moesten hebben.
Men gaat naar de Kerk, men heeft
een boom met lichtjes, men stuurt
elkaar kaarten en men eet veel en
lekker.
Voor zover hij wist, waren er geen
speciale gerechten die juist met
Kerstmis gegeten werden.
Zo blijkt maar weer, dat mensen on
derling niet eens zo heel veel ver
schillen, ook al woont men kilome
ters bij elkaar vandaan.
Waar het met Kerstmis om gaat is de
geboorte van het kindje Jezus, en
dat wordt in iedere christelijke ge
meenschap op bijna dezelfde wijze
gevierd.
Een voorloper van de kerstboom
is de Wereldboom. In de Edda
van Snorri (IJsland 1200)
wordt de wereldboom de Ygg-
drasil genoemd. Deze wereld
boom omspande de hemel zowel
als de aarde.
In Duitsland zag men de eik als
levens-/wereldboom en in de
Scandinavische landen de es.
Volgens de Edda hebben de go
den Odin - Lodur en Hoenir de
eerste mensen uit de boom ge
schapen. Uit de es de man, Askr
en uit de olm de vrouw, Embla.
Vaak wordt aan de eik een man
nelijk karakter toegeschreven
(Donar en Zeus) en aan de linde
een vrouwelijk (Frija).
In de pas gekerstende streken van
Europa gaf men de boomver
ering niet zomaar prijs. Hoewel de
kerk het verbood bleef het ge
bruik in ere en zien we het de
laatste 150 jaren weer in nieuwe
vorm terug.
De kerstboom kan ook in ver
band worden gebracht met de
mythologische wereldboom, de
Yggdrasil. De hoogste tak daar
van overschaduwde Odin's hoge
woning en op die tak zat een ade
laar die alles wat er op aarde ge
beurde zag. Komt daarvan ons
vogeltje in de kerstboom?
Trompet of hoorn
Gaat terug naar de god Heimdal,
de wachter van de regenboog, die
de brug vormde tussen hemel en
aarde. Als er vijanden kwamen
blies Heimdal op de hoorn. Ook
kunnen we er een voorloper van
de midwinterhoorn in zien.
Groene krans
Velen hebben die in de ad
ventstijd al aan de voordeur han
gen. Deze heeft dezelfde symbo
lische betekenis als de kerst
kransjes van koek en chocolade
nl. het zonnerad.
Kaarsen
Men brandde deze ter verjaging
van boze geesten en om onheil af
te weren, terwijl hulst vanouds
werd beschouwd als brenger van
geluk. De kaarsen in onze tijd
houden een belofte in van licht
en vrede voor de hele wereld.
Misschien zijn we er nu al iets
dichterbij gekomen.
Aan dit kerstnummer werkten
mee:
Gré van Bommel-den Hartog
Nel den Engelsen-Graveland
Els Geilvoet-Bevaart
Helga den Hoed-Pilz
An de Jonge-van Geest
Anneke van de Linde-de Regt
Nelly de Rooy-Janse
Marjolein Vleugel-Mandemaker
Klein kindje Jezus, ik ken j'al zo lang.
Maar lieve Jezus, soms ben ik zo bang.
Jij zou ons brengen de vrede op aarde;
heeft jouw boodschap dan nu nog wel waarde?
't Verhaal van de kribbe klinkt wonderschoon,
en 't engelenlied op zo blijde toon.
Koningen kwamen van ver naar je toe.
Maar nu zijn de meeste mensen te moe.
Wie droomt er nog van vrede op aarde?
Jij weet hoe men die aarde bewaarde.
Het wordt steeds moeilijker daarop te leven.
Door oorlog worden zelfs kind'ren verdreven.
Zij lijden honger, hun ouders sterven.
Willen zij deze aarde nog erven?
Tóch geloof ik, en blijf ik geloven:
jouw macht, kind Jezus, gaat alles te boven.
Laat de mensen het overal horen,
dat je toen niet voor niets bent geboren.
Dat je voor iedereen zelfs bent gestorven
en voor hen eeuwige vreugd' hebt verworven.
Dan duren honger en pijn niet meer lang.
Dan kindje Jezus, ben ik niet meer bang.
Want mensen en kinderen, wéar zij ook leven
mogen jouw heerlijke vrede beleven.
Miep van Rooijen
14
Kerstbijlage 1989
