Europese problemen, zoals overschotten en milieuvervuiling, spelen ook in de Amerikaanse landbouw.
zoveel publiciteit aan gegeven, dat
bij wijze van spreken niemand meer
een appel durft te eten. De Amerika
nen reageren impulsiever dan wij.
Zoiets baart de landbouwsektor na
tuurlijk zorgefi. Voor de afzet is het
belangrijk dat de konsument ver
trouwen heeft in de overheid en in de
kontrolerende instanties. Ik heb
daarover gesproken met iemand van
het Amerikaanse ministerie van
landbouw. Hij weet het ook aan het
feit dat de Amerikaanse overheid
niet zo snel kan ingrijpen als er bij
voorbeeld ergens een besmetting is
gekonstateerd. Daarvoor loopt de
besluitvorming over te veel schijven.
Vaak is de verantwoordelijkheid
over verschillende ministeries en sta
ten verdeeld. Als je dan kijkt naar
onze dioxine-affaire, kun je toch
zeggen dat die behoorlijk is begeleid
door de overheid. In de VS zijn
overheid en betrokken instanties eer
der geneigd te ontkennen dat er iets
mis is. Of ze zijn het openlijk oneens
over de ernst van de zaak. Dat
schept bij de konsumenten natuur
lijk veel onrust".
Hormonen
"Bij het onderzoek naar hormonen
is in de VS vastgesteld dat natuurlij
ke hormonen niet in het vlees zijn te
rug te vinden en dus niet schadelijk
zijn. De Amerikanen staan het ge
bruik van natuurlijke hormonen bij
de agrarische produktie dan ook toe.
Dat bemoeilijkt de handel met de
EG natuurlijk, want die verbieden
het gebruik van natuurlijke
hormonen".
Volgens Smits draait het eigenlijk
om de vraag of je het aan de weten
schappers moet overlaten welke nor
men gehanteerd worden om te bepa
len of een produkt schadelijk is of
niet, of aan de konsument, die de
wetenschappelijke resultaten ten
spijt, zijn twijfels blijft houden. "Ik
denk dat je als overheid rekening
moet houden met de wensen van de
konsument. Ik ben voor kontrole-
systemen die de konsument een be
paalde produktiewijze kunnen ga
randeren. In een marktgerichte be
nadering is de konsument tenslotte
koning.
Er is in de VS een markt voor hor-
moonvrij geproduceerd vlees. De
kontrole-instanties en de overheid
geven echter niet een optimale on
dersteuning om deze ontwikkeling te
ondersteunen.
We hebben een bedrijf bezocht, dat
gespecialiseerd was in het produce
ren van hormoonvrij vlees. Dat werd
aan de deur verkocht en het vond
veel aftrek.
Een ander gevolg van het streven
naar gezondheid van de Amerikaan
se konsument is de opkomst van de
biologische landbouw. Een pro
bleem is hier nog de 'labeling' of eti
kettering, die aangeeft hoe een pro
dukt geproduceerd is. Niet in elke
staat is dat goed geregeld. De kon-
trole hierop gebeurt door de staten.
In veel Amerikaanse supermarkten
heb je naast de gangbare groenten
een afdelinkje met produkten, die
zonder bestrijdingsmiddelen zijn
verbouwd. De Amerikaanse konsu
menten zijn ook bereid daar meer
voor te betalen. Voor een wat kleine
re boer kan biologische landbouw
een goed alternatief zijn voor verde
re uitbreiding van het bedrijf".
Veelzijdige landbouwstaat
"Californië is wat agrarische pro-
duktiewaarde betreft de belangrijk
ste landbouwstaat van de VS. De
landbouw is er heel veelzijdig. Som
mige gedeelten zijn vlak, vergelijk
baar met Nederland. Het land is
vlak. Het klimaat is droog, waar
door er weinig planteziekten zijn.
Door irrigatie is het mogelijk inten
sieve landbouw te bedrijven. Een
groot deel van de groente- en fruit-
produktie komt uit Californië. In
Californië werken veel Mexicanen
als goedkope arbeidskrachten, ook
al is de produktie grotendeels geme
chaniseerd.
Voor zijn landbouwprodukten is
Californië minder afhankelijk van
het federale landbouwbeleid, dan bij
voorbeeld het Midden-Westen.
De staat loopt op milieugebied voor
op ten aanzien van andere Ameri
kaanse staten. Californië kent een
vrij intensieve landbouw, waardoor
de problemen rond bestrijdingsmid
delen er ook eerder speelden^an in
de rest van de VS. Doordat niet iede
re staat dezelfde milieu-eisen stelt
aan zijn landbouwproduktie, kan de
ene staat in principe goedkoper pro
duceren dan de andere. De Califor-
nische boeren beklagen zich daar
weliswaar over, maar het marktaan
deel voor veel produkten is er zo
groot, dat de Californische overheid
zich daar in ieder geval geen zorgen
om maakt. Ook in Nederland lopen
wij tegen de vraag aan hoe streng -
onze regels voor produktveiligheid
en produktie-milieu moeten zijn met
het oog op onze konkurrentieposi-
tie. Maar het kan ook juist voordelig
zijn om een voorsprong op te bou
wen. Te zijner tijd zullen andere EG-
landen toch ook aan strengere
milieu- en kwaliteitsmaatregelen
moeten geloven. Een nadeel is echter
dat je veel zelf zult moeten uitvin
den, want je hebt natuurlijk weinig
voorbeelden om na te kunnen
volgen.
Milieu- en konsumentenorganisaties
staan in Californië vrij sterk. Er is
dan ook al een behoorlijk strenge
wetgeving voor bestrijdingsmidde
len. De Californische konsument is
iets kritischer dan de doorsnee Ame
rikaan werd ons verteld", zegt
Smits. "Hij staat nogal argwanend
tegenover residuen en wil steeds
meer produkten die zonder bestrij
dingsmiddelen zijn geproduceerd.
De Californische boeren die wij be
zocht hebben staan veel minder ne
gatief tegenover die kritische hou
ding, dan de boerenorganisaties.
Boeren proberen in te spelen op de
vraag. Veel boeren, ook de wat gro
tere, hebben al ervaring met geïnte
greerde bestrijding. Daar kunnen
wij nog veel van leren. Het produce
ren van produkten zonder chemische
middelen is duidelijk een positief
verkoopelement. Wij hebben een
wijnbouwbedrijf bezocht, waar men
het gebruik van chemische bestrij
ding ging afschaffen. Uit experimen
ten was gebleken dat het wel mee viel
met de inkomstenderving, omdat die
gecompenseerd wordt door een wat
hogere produktprijs en lagere
kosten. De ontwikkeling van duur
zame bedrijfssystemen zal in de toe
komst gestimuleerd worden".
Midden-Westen
De staten Minnesota en Illinois van
het Midden-Westen liggen in de
'corn belt' van de VS. Dit gebied is
ernstig getroffen door de landbouw-
krisis. De landbouw is heel eenzij
dig. Smits: "Door overheidsteun-
programma's draait de landbouw
tenminste nog een béétje. Die land-
bouwkrisis is zo'n tien jaar geleden
ontstaan. Toen waren er op de we
reldmarkt tekorten. Om op de vraag
in te spelen is met overheidssubsidies
schaalvergroting in de landbouw
gestimuleerd. In die tijd dacht men
dat de bomen tot in de hemel kon
den groeien. Er is enorm veel geïn
vesteerd. In machines en grondaan
koop. Als de banken de boeren dat
geld niet wilden lenen, dan deed de
overheid dat wel, eventueel met ren
tesubsidie. Veel banken in de VS
werken regionaal of zelfs lokaal.
Veel van deze banken zijn in proble
men gekomen, omdat boeren hun
verplichtingen niet konden nako
men. Dat geldt ook voor de over
heid. De Amerikaanse mentaliteit
om op afbetaling te kopen heeft veel
akkerbouwers financieel de das om
gedaan. Wat dat betreft is de finan
ciële positie van de Nederlandse ak
kerbouw gezonder. De solvabiliteit,
ook die in de akkerbouw, is veel
gunstiger dan in de VS. Dat komt
vooral omdat de Nederlandse boe
ren en de banken financieel minder
risiko's nemen, maar ook omdat het
EG-landbouwbeleid veel meer stabi
liteit in de prijzen heeft gegeven. In
de VS wil men nu de direkte geldleen
aan boeren stoppen en overgaan
naar een systeem, zoals wij dat ken
nen met een borgstellingsfonds voor
de landbouw.
Toen de wereldmarkt instortte kwa
men veel boeren in de problemen.
Daar kwam nog een sterke rentestij
ging bij en een periode van droogte.
Het eind van het liedje was dat veel
boeren zwaar in de schulden zaten of
failliet werden verklaard. Boeren die
indertijd niet zwaar geïnvesteerd
hebben en die met weinig leningen
zitten gaat het heel aardig af.
In Minnesota is ook melkveehoude
rij. In het algemeen zijn de bedrijven
er groter dan de onze. De veehoude
rij is in het Midden-Westen groten
deels grondgebonden, ook de var
kenshouderij. Melkveehouders in
deze streken zijn wat benauwd dat ze
worden weggedrukt door melkvee
houders in Californië met 1000 koei
en of meer".
Het Zuiden
"Het Zuiden, Louisiana en Alaba
ma, is een aantrekkelijk gebied wat
betreft klimaat en natuur. De sfeer is
er wat meer 'easy going'. De land
bouw stelt er niet zo veel voor. Er
zijn katoenbedrijven, ontstaan uit
de oude plantages. Kleine bedrijven
zijn in handen van niet-blanken en
worden part-time gevoerd. De teelt
bestaat naast katoen, uit soja of tar
we en er is wat veehouderij. Boeren
die uit de landbouw wilden stappen,
konden hun grond duur verkopen en
een baan buiten de landbouw vin
den. Faillissementen zijn er dus
praktisch niet geweest.
De introduktie van katoenplukma-
chines is van grote invloed geweest
op de katoenteelt, ook sociaal.
Vroeger was dat een hele arbeidsin
tensieve teelt. Voor een hektare wa
ren vroeger 100 mensen een uur aan
het plukken. Nu bewerkt één machi
ne een halve hektare per uur. De ka
toenteelt is overigens een volstrekte
monocultuur. Chemische bestrij
dingsmiddelen worden hier volop
toegepast. Je zag overal spuitvlieg-
tuigjes. Milieuvraagstukken zijn hier
nog ver weg. De aandacht van on
derzoek en voorlichting richt zich
meer op sociaal-ekonomische
vraagstukken.
In Louisiana hebben we een suiker
rietplantage bekeken. De landbouw
in dit gebied heeft moeite om te kun
nen konkurreren met andere gebie
den in de VS en om aan voldoende
arbeidskrachten te komen".
Image
Tot slot zegt Smits: "Wat mij in het
kontakt met mijn Europese mederei
zigers opviel, was dat het beeld dat
men heeft van de Nederlandse land
bouw enigszins bepaald wordt door
een zekere afgunst.
Onze landbouw is tenslotte op een
aantal gebieden efficiënter dan die in
veel andere EG-landen. Men vindt
de Nederlandse landbouw in
dustrieel opgezet, massaprodukten
leverend tegen een lage prijs. Toch
exporteren wij ook al heel wat biolo
gisch geteelde produkten. Als je een
groot deel van de produktie expor
teert, zoals Nederland dat doet, ben
je kwetsbaar voor een negatieve
beeldvorming. Wat produktkwali-
teit en wijze van produceren betreft
zullen we steeds kritisch bekeken
worden. Dat moeten we in ons be
leid sterk laten meewegen. We moe
ten vooruitlopen op de wijzigende
opvattingen over landbouw, milieu
en welzijn van dieren. We zullen toe
moeten naar een landbouw die zowel
intensief en efficiënt, als sociaal en
milieuvriendelijk is. Dat komt ook
ons 'image' in het buitenland ten
goede".
(Uit 'Platform')
(foto: USDA, Tim McCabe)
9
Een van de milieuproblemen waarmee de Verenigde Staten te kampen hebben is erosie.
Kerstbijlage 1989
