Wieldoppenhandel
Niet de vorsten
niet de heersers
VERVOLG PAG. 4
door Willem Vermeulen
HET
FULL SPEED-ALBUM
Het verhaal 'Wieldoppenhandel'
is overgenomen uit het boek 'Het
Full Speed-album en andere
jeugdherinneringen', dat enkele
maanden geleden is verschenen.
Het boek bevat 23 jeugdherinne
ringen en is geschreven door Wil
lem Vermeulen, wiens korte ver
halen enkele jaren geleden regel-
matig in ZLM Land- en Tuin
bouwblad' werden gepubliceerd.
Vermeulen bracht zijn jeugd met
drie oudere broers door op een
boerderij aan een drukke ver
keersweg. In de meeste verhalen
van het boek speelt deze achter
grond een belangrijke rol.
De titel van de verhalenbundel is
ontleend aan het sigarettenmerk
Full Speed. Op de doosjes van
deze in de jaren '50 en '60 veelge-
rookte sigaretten stonden auto
plaatjes afgedrukt, die in een
boek konden worden geplakt:
het Full Speed-Album.
De verhalenbundel is in eigen be
heer uitgegeven en is niet in de
boekhandel verkrijgbaar. Het
fraai uitgevoerde boek telt 103
pagina's en is voorzien van een
vierkleurenomslag. Formaat: 17
x 24 cm.
Het 'Full Speed-album' is te
bestellen door 23,— (inklusief
verzendkosten) over te maken op
postgirorekening 6022859, ten
name van W, Vermeulen, Nooit-
gedacht 47, 3701 AM Zeist, on
der vermelding van 'Het Full
Speed-album'. Na ontvangst van
de betaling wordt het boek per
omgaande toegezonden.
Niet de vorsten niet de heersers,
niet wie uitverkoren lijkt,
maar de herders zijn de eersten
die het grote nieuws bereikt.
Zo verlaten en verloren,
ze gewantrouwd als ze zijn,
mogen zij van vrede horen,
licht dat in het duister schijnt.
Zij die zo het heil verbeidden,
hoopten op gerechtigheid,
mogen zich het eerst verblijden
over Jezus die bevrijdt.
Vrede is er voor de herders,
Jezus kiest partij voor hen,
hoor, Hij noemt zichzelf een
herder,
Hij die hen bij name kent.
Jezus zoekt de arme,
alwie nederig op Hem hoopt.
Hij zal zich erbarmen,
wie zich klein maakt wordt
verhoogd.
Hans Bouma
president Honoraire Etranger en ré-
compense des services rendus aux
Arts Agricoles.
De zinspreuk van dit Instituut is te
fraai om niet te vermelden: 'Tous
ceux qui veulent le progrès de I'intel-
ligence humaine, ont la même pa-
trie' 6).
Dat Geluk ook in ander opzicht de
boeren uit zijn tijd vooruit was, mo
ge verder blijken uit het feit dat hij
bereid was al zijn zoons, - hij had ze
ven kinderen, jongens en meisjes - te
laten studeren. Eén heeft daarvan
slechts gebruik gemaakt. Dit was de
later zo bekende arts A.J. Geluk te
St. Maartensdijk.
Men vindt Geluk soms vermeld als
landbouwer wonende op 'Vrouw Be
ha', soms wonende op 'Cereshof'.
Aanvankelijk woonde hij op de hof-"
stede 'Vrouw Belia' in de Mossel-
hoek. Deze is later gesplitst, toen hij
aan de overkant van de weg een
nieuwe boerderij liet bouwen, die
'Cereshof' genoemd werd en waar
hij zelf ging wonen. De oudste zoon
werd toen zetboer op 'Vrouw Belia'
en toen deze later de boerderij 'De
Blikke' onder Nieuw-Vossemeer
pachtte, kwamen twee jongere
broers op 'Vrouw Beiia'.
Uit een enkel ding blijkt, dat Geluk
Kerstbijlage 1989
Mijn broers en ik zijn echte carrière
makers. Huib, mijn oudste broer,
was op dertienjarige leeftijd al
president-direkteur, en wel van de
Nederlandse Wieldoppen Maat
schappij N.V., met in 1960 een om
zet van maar liefst 19,50. Harry,
ook zö'n fanatiekeling: nauwelijks
elf had hij het directeurschap op zijn
naam staan van het Hollands Ver
koopstation van Wielversieringsma-
terialen, kantoorhoudend in het
houthok achter de geitestal. Zelf was
ik er ook vroeg bij: tien jaar, een
ventje van verwaarloosbaar postuur,
maar toch al mooi directeur van het
Koninklijk Wieldoppen Instituut
Nederland. Mijn reclameleus luidde:
'Met KWIN-wieldoppen is uw auto
niet meer te stoppen'.
Aanvankelijk had Arie ook een be
drijf, Wielaccessoires Holland NV,
maar nadat hij in 1961 zijn gehele
jaarinkomen van 8,50 in een gi
gantische hoeveelheid spekjes, zoet
hout en dubbelzoute drop had geïn-
als vele Zeeuwen een zwaarmoedige
en moralistische inslag eigen was.
Toch zouden velen, wanneer zij zijn
oorspronkelijk slot van het hand
schrift over Reimerswaal lazen, niet
anders gekund hebben dan - gedach
tig 1 Februari 1953 - met het hoofd
te knikken, wanneer hij zegt dat men
niet voor plezier met grote gezel
schappen de overblijfselen van Rei
merswaal moet gaan bezoeken, doch
dat 't beeld daar veeleer ten spiegel
moet zijn; dat hoogmoed voor den
val komt en dat voor dezulken de les
geldt: 'Wie staat ziet toe, dat hij niet
valt'.
1) Zie J.M.G. van der Poel: Heren
en Boeren, Wageningen 1989.
2) J. Ermerins: Eenige Zeeuwsche
Oudheden (Tholen), Middelburg
1794, blz. 5 en 6.
3) M.J. Boerendonk: Historische
Studie over den Zeeuwschen Land
bouw, 's-Gravenhage 1935.
4) M.A. Geuze, Wat men 100 jaar
geleden met mais beleefde,
Zeeuwsch Landbouwblad 29/4, 6/5,
13/5, 1950.
5) M.A. Geuze: De veredeling der
Granen, Zeeuwsch Landbouwblad
3/6, 1950.
6) Allen die de menselijke intelligen
tie willen bevorderen hebben hetzelf
de vaderland.
(Uit 'Zeeuws tijdschrift'
sept. 1954)
vesteerd en een braakselrijke misse
lijkheid bij elkaar had gesnoept, ver
bood zijn vader hem nog langer in
het wieldoppenwezen aktief te zijn.
Huib, belust op een handelsmono
polie, kocht onmiddellijk de boedel
van Wielaccessoires Holland NV op,
trok een deel van het kippenhok bij
zijn bedrijfsruimte in het fietsen-
schuurtje en veranderde de naam
van zijn onderneming in Europese
Wieldoppen Maatschappij NV, om
dat hij nu de grootste van ons drieën
was en het vaderland voor zijn acti
viteiten te klein was geworden.
De grondlegger van onze wieldop
penconcerns was Andries Brom, een
vriend van mijn vader. In zijn func
tie van kantonnier was Brom belast
met het onderhoud van de verkeers
weg waaraan wij woonden.
Op een dag kwam hij het erf op met
een wieldop van een Mercedes, die
hij tijdens maaiwerkzaamheden in
een bermsloot had aangetroffen.
Een week later bracht hij weer een
wieldop aan en de dag daarop zelfs
twee doppen. Zo ging dat wekenlang
door, alles onder het motto: 'Op een
boerderij met kinderen is zulk spul
altijd welkom'. Het fietsenschuurtje
kon het blik al snel niet meer herber
gen. Toen kwam oom Lodewijk met
zijn Opel voorrijden. Hij miste een
wieldop en vroeg of we toevallig een
Opel-dop in onze verzameling had
den. Zo'n dop was inderdaad aan
wezig. Het ding werd op het wiel ge
drukt en oom Lodewijk liet bij mijn
moeder vier kwartjes achter 'voor de
spaarpotten van de jongens'. Huib,
Arie, Harry en ik roken dadelijk het
grote geld. Met toestemming van
mijn vader verdeelden we de collectie
wieldoppen, legden beslag op vier
bedrijfsruimtes in de erfopstallen en
stichtten elk een wieldoppenhandel.
Vanaf de eerste dag timmerden we
fors aan de weg. Dagelijks zochten
we de bermen en sloten langs de ver
keersweg af en overal waar we kwa
men vertelden we dat we wieldoppen
te koop hadden. Onze zaken liepen
weldra als een trein. Als de oogst
groot was en we de ene dop na de an
dere uit berm of sloot plukten, zei
Harry steevast: "t Lijkt wel of ze die
dingen er met snot aan plakken'. En
wanneer klanten de deur platliepen
kon hij wijs opmerken: 'Als je 't
goed bekijkt komen die mensen hun
eigen doppen kopen. Dan ben je wel
goed stom als je 't mij vraagt'.
In de regel bedongen we twee kwar
tjes voor een dop, maar het kwam
voor dat een van ons plotseling on
der die prijs dook. Vooral Huib kon
de handel flink verzieken. Dan stond
je een klant te helpen en had je net
je tarief bekendgemaakt, en dan
kwam hij je bedrijf binnenlopen en
zei tegen je cliënt dat hij géén oplich
ter was en dezelfde dop voor veertig
cent leverde. Die klant kon je me
teen afschrijven. Uiteraard liet je dat
niet over je kant gaan en haalde je
nadien verhaal. Harry placht daarin
het verst te gaan; die heeft een keer
de hele Europese Wieldoppen Maat
schappij met een moker kort en
klein geslagen, geen dop bleef
gespaard. Met zulke akties moest je
overigens voorzichtig zijn; als mijn
vader er lucht van kreeg was je ver
kocht, die gooide je concern zo voor
een tijd dicht, daar zat hij helemaal
niet mee. Arie heeft dat het vaakst
aan den lijve ondervonden, door ei
gen toedoen meestal, want voor het
drijven van een zaak was hij totaal
ongeschikt. Zoeken naar wieldop
pen bij voorbeeld vond hij veel te
vermoeiend, hij zon voortdurend op
middelen ze zonder inspanning te
krijgen. Een familiebezoek van ome
Harry bracht hem op een idee. Hij
sloopte stiekem de wieldoppen van
diens Simca en hing ze te koop in
zijn onderneming. Ome Harry zag
bij zijn vertrek de blote wielen, be
greep direkt hoe de vork in de steel
zat en liep onze concerns af. Bij Arie
had hij beet. Mijn vader werd erbij
gehaald en beiden lachten hartelijk
om het geval, die Arie toch, stak een
ondernemer in, zo jong als ie was, en
namen de wieldoppen mee. Bij die
pijnloze afloop had Arie zich neer
moeten leggen, maar nee hoor, de
stommeling brulde: 'Hé, jullie
tweeën, afrekenen bij de kassa, als
jeblieft!' Geld kreeg hij niet, wél
klappen, en zijn nering ging voor
veertien dagen op slot. Het snoep-
schandaal, korte tijd later, beteken
de het definitieve einde van zijn con
cern; wanbeleid werd door mijn va
der niet geduld.
Een conflict met buurman Brouwer
heeft Harry eens in schipbreukachti
ge aanvaring met mijn vader ge
bracht. In een sloot vlak bij ons huis
stuitte hij op een dop van een Wart-
burg, een automerk waarachter wal
gelijke vehicles schuilgingen, prut-
telbakken eersteklas, het was treurig
met je gesteld als je je daarin moest
verplaatsen. Dat deden er dan ook
maar zeer weinigen. Buurman Brou
wer was de enige in verre omstreken
die in een Wartburg reed; de dop
kon dus heel goed van hem zijn. Al
de volgende dag bleek de juistheid
van deze gedachtengang: de buur
man stapte het erf op en vroeg of we
een dop van een Wartburg hadden
gevonden. Dat hadden we. Hij wilde
de dop zonder betalen meenemen.
Daarvoor moest hij net bij Harry
wezen: twee kwartjes, en zo niet,
géén wieldop. Want handel was han
del, van de wind kon niemand leven
en een wieldoppenconcern rendeerde
niet vanzelf. De buurman weigerde
zijn portemonnee te trekken en riep
mijn vader erbij. Nu was mijn vader
een beste boer maar geen concern
manager: Harry mocht geen geld
voor de dop vragen. Harry kreeg een
soort waas voor zijn ogen en ontstak
in knallende woede: de handel 'op
z'n kont gooien', dat deed mijn va
der, aan mensen als hij ging het be
drijfsleven in Nederland nog eens
kapot. Mijn vader was, alleen al te
genover de buurman, gedwongen
hard op te treden. Het pak slaag dat
Harry kreeg bracht alle wieldoppen
in zijn concern aan het rinkelen en
het Hollands Verkoopstation van
Wielversieringsmaterialen moest ge
ruime tijd - eerst was er zelfs sprake
van voorgoed, maar dat viel achter
af mee - de poorten sluiten. Geluk
kig voor Harry vond hij een week la
ter opnieuw een Wartburg-wieldop,
dezelfde; Brouwer had handen die in
linksheid niet waren te overtreffen.
Harry toonde zich nu van zijn beste
zijde en bezorgde buurman Brouwer
de wieldop onmiddellijk gratis te
rug, dat wil zeggen: hij bewerkte het
ding met een moker en wierp de al
dus verkregen blikken prop over de
grensheg. Na deze handelingen
sprak hij de woorden die in onze fa
miliekring anecdotisch zijn gewor
den: 'Wraak nemen is net roken: 't
is niet goed voor je, maar 't smaakt
wel'.
Jaren later hieven Harry en ik onze
concerns op; de klad zat in de wiel
doppenhandel en bovendien hadden
we geen belangstelling meer voor de
doppen. Huib daarentegen bleef er
van bezeten, hij was trouwens hele
maal maf van auto's, zijn slaapka
mer leek wel een garage, alleen een
smeerput ontbrak. Hij nam onze
handelswaar gretig over, jzette alle
doppen dik in het vet en borg ze op
in grote dozen. 'Voor later', zei hij.
Arie, Harry, en ik verklaarden hem
voor gek en zeiden: 'Mik toch weg
die troep, man'. Huib keek ons mee
warig aan, maar zei niets.
Tegenwoordig drijft Huib een auto
handel in het zuiden van het land.
De doppen van vroeger verkoopt hij
nu aan bezitters van oude automo
bielen, voor prijzen waarvan je als
eenvoudige burger die al heel blij is
met een tientje, achteroverslaat. Een
slimme vogel, die oud-president-
direkteur van de Europese Wieldop
pen Maatschappij NV, de enige van
ons vieren, ik geef het eerlijk toe, die
uit zijn doppen heeft gekeken en
écht carrière heeft gemaakt.
5
S?e» ixwsdssnj, «et» verkeersweg entten dorp,
n^mmnsm )sm sfe *t alef btnfcssm; hét wa» een weteid niks,
li if? sverelti van «isjn Jeagd, Het kim! tki mr| nssni heeft veriakst dankt
daaf heetasnsietS <i\t lea ms d van svk*Hos hora ja daakn'
|e»«SM«-eit'Si|k tij* was Vrwtg matsui» .klmsers! H«lh was
powldgnbdifeftettt, Arie kidde een oseiyaSasWk, fcmmtl»
avSnasabkiais mi vei! was is tsek iemand met tvie rekensom nwevs
werden gehemdere Sn lüftj tweed» sterft itensfe ren ikankrsjh.t i )sts itsai
|e «ver een veesvSil van aiks .knei prnfen k rass eest raadsel
Dat aegt hat kind 1» mij, En -feet heeft eiijk, ftisss hss hisid das anjnist
va» leer Snik hen. ik aftaan diep its intjn kart grsfdeven. DaMshv-assene
die rk its de eetsSe pliMf s bets verliest de realised «kt 5i«» oogt het
was indetdavd een wereld ven niks,
Dé wereld van ntijti Jei%d bestmrtniri tvaar. Attes ts herinnering.
Jasen gslètknheo tic tsver t»i|n jsggrfcgaan seferijees». Want het kind in
Stijn hart is naast een kostfcwjf, vooral eats peaaiisstig beait. in rist
beekje beft Ik 3% JengdiftritsneringesisanrsngefetaektsAis;» re tvili leSséft.
graag. Ets |k vetrekes o;/vit «ank tege» fc-et £i|t kipen, keer,
mast vete keten.
r:
2
WILLEM VERMEULEN
tS AMif IU if i Oi'Oi! MbiVUUftrWN
Een boerderij, een verkeersweg en een dorp.
Als volwassene kan ik er niet omheen: het was een wereld van niks, die we
reld van mijn jeugd. Het kind dat mij nooit heeft verlaten denkt daar heel
anders over. Een wereld van niks? Hoe kom je daarbij? Een onmenselijk rijk
was het. Vraag maar aan je broers! Huib was president-direkteur, Arie leid
de een melkfabriek, Harry bouwde automobielen en zelf was je ook iemand
met wie rekening moest worden gehouden. In 1964 tweede in de Ronde van
Frankrijk! Dus hoe je over een wereld van niks kunt praten is me een raadsel.
Dat zegt het kind in mij. En het heeft gelijk. Maar het kind dat zojuist van
leer trok ben ik alleen diep in mijn hart gebleven. De volwassene die ik in
de eerste plaats ben verliest de realiteit niet uit het oog: het was inderdaad
een wereld van niks.
De wereld van mijn jeugd bestaat niet meer. Alles is herinnering. Jaren gele
den ben ik over mijn jeugd gaan schrijven. Want het kind in mijn hart is
naast een kostbaar, vooral een praatlustig bezit. In dit boekje heb ik 23
jeugdherinneringen samengebracht. Als u ze wilt lezen, graag. En ik verzeker
u: u zult uzelf tegen het lijf lopen, niet één keer, maar vele keren.
