In Israël is water het kostbaarste dat er is
Tuinbouw kommissie KNLC bracht bezoek aan Israël
De tuinbouwkommissie van het Koninklijk Nederlands Landbouw
Comité (KNLC) bracht onlangs een bezoek aan Israël. De keuze voor
dit land als bestemming van een studiereis is zeer geslaagd, aldus on
dergetekende, 'een heerlijk klimaat met in november temperaturen
tussen de 25 en 30 graden Celsius maken een verblijf bijzonder aan
genaam. Een overvol programma heeft daar geen afbreuk aan ge
daan. Met volle teugen hebben wij kunnen genieten van hetgeen de
Israëlieten op vaktechnisch gebied presteren, waarbij vooral de wa
tervoorziening in de land- en tuinbouw grote indruk maakte. Een uit
gebreid leidingennet zorgt dat de gewassen geïrrigeerd kunnen wor
den. Daarnaast maakt de rijke kuituur-historie het land meer dan de
moeite waard om te bezoeken'.
Op 31 oktober jl. verliet ons gezel
schap (32 mensen) het sombere Ne
derland, met een El Al toestel op
weg naar het land van bestemming,
Israël. Een vertrek dat gekenmerkt
werd door een zeer strenge, doch
noodzakelijke veiligheidscontrole.
De vlucht duurde niet langer door
dat juist deze vlucht voor de eerste
maal de bestemming Eilat had, in
het uiterste zuiden van Israël, terwijl
onze bestemming Tel-Aviv was, in
afstand ruim 350 km. Laat in de
avond zijn we toch op onze bestem
ming gearriveerd en ondergebracht
in een hotel op de kibbutz Shejaym
in de nabijheid van Tel Aviv. Een
van de vele (280) kibbutzin die ver
spreid over het hele land te vinden
zijn.
Een Kibbutz is een vorm van bedrij
vigheid en samenwerking, die wij
niet kennen. Leden van een kibbutz
(op vrijwillige basis) werken niet op
basis van loon en ontvangen dan
ook geen loon. Alles wat gedaan
wordt is voor de gemeenschap, de
kibbutz. Daarentegen zorgt de kib
butz voor haar leden, zoals huis
vesting, voeding, kleding, gezond
heidszorg, scholing, ontspanning,
sport, allerlei akkomodatie, licht,
water, elektriciteit, energie. De grote
kibbutzin (ruim 1000 ha met onge
veer 800 mensen), zijn geheel self
supporting, te vergelijken met een
dorp met alle voorzieningen die een
mens op Westers nivo in de 20e eeuw
nodig acht. Een ieder is gelijk, b.v.
direkteur en landarbeider.
Alle kibbutzin zijn puur kommer-
cieel ingesteld en houden zich bezig
met land- en tuinbouw, hotels, in
dustrie, toerisme. Drie procent van
de bevolking is lid van een kibbutz.
De kibbutzin produceren op het ge
bied van land- en tuinbouw 20% van
de agrarische produktie, vandaar
dat ze ekonomisch belangrijk zijn.
Vooral de produktie voor de eksport
is van groot belang (deviezen), zoals
citrusfruit, druiven, tropische vruch
ten, groenten.
Daarnaast worden ook andere pro-
dukten geteeld, zoals kruiden, gra
nen, katoen, appels en ook melk,
kippen, kalkoenen, vis en schapen.
Het areaal grond dat geschikt is voor
mede is gelijk de, belangrijkste le
vensbron aangegeven, nl. water. Het
kostbaarste wat er in dit land is,
want zonder water is er niets. Water
is gelimiteerd per jaar, als gevolg
van weinig regenval en dat dan ook
nog alleen in de wintermaanden. Per
jaar ongeveer 1700 miljoen m3,
waarvan voor land- en tuinbouw be
schikbaar is ongeveer 1200 miljoen
m\ Meer water onttrekken, brengt
verzilting van het grondwater te
weeg. De staat is eigenaar van al het
water, dat door een watermaat
schappij gedistribueerd wordt.
De grootste waterbron voor Israël is
het meer van Gallilea, dat 200 m be
neden de zeespiegel ligt en gevoed
wordt door de Jordaan, vanuit de
Golan hoogte. Dit water wordt 400 m
omhoog gepompt en daarna
d.m.v. kanalen en pijplijn 2Vi m
doorsnede) getransporteerd tot in de
Negev woestijn (360 km). 8% van de
totale energie wordt gebruikt voor
De klaagmuur
hoog, met diverse motoren, worden
gebruikt om in één werkgang diverse
werkzaamheden uit te voeren, zoals
ploegen, zaai klaar maken en zaaien.
Dadelbomen
land- en tuinbouw is ongeveer
400.000 ha, waarvan ongeveer
200.000 ha geïrrigeerd wordt. Hier-
Appelbomen in containers in een proeftuin
12
dit waterprojekt. Heel het land is als
het ware aangesloten op deze hoofd
ader, die onderweg nog bijgevoed
wordt vanuit bronnen en putten, om
het zoutgehalte te verlagen en tevens
om al het water dat voorhanden is te
benutten.
Het meest voorkomende systeem
van water geven is druppelbevloei-
ing, ook in akkerbouwgewassen. Ie
der perceel, waar dan ook, krijgt
water aangeleverd onder druk,
waarvoor men dan ook betaalt, on
geveer 13 US dollarcent. Geen land
ter wereld beschikt over een zo'n uit
gebreid pijpleidingennet als in Is
raël, zeg maar gerust miljoenen km.
Een citrusplantage gebruikt onge
veer 7000 m3 per ha per jaar. Al het
openbaar groen in steden en dorpen
is voorzien van druppelsystemen,
welke geheel geautomatiseerd zijn.
Het areaal kassen in de tuinbouw is
ongeveer 1600 ha, waarvan 200 ha
verwarmd. De produktie is vooral
gericht op de eksport. Een groot ge
deelte van de bloemen wordt in de
wintermaanden geveild in
Aalsmeer!Zeer verwonderlijk is het
aanschouwen van enorme groene
vlakten midden in de woestijn die
droog en dor is. Dit is alleen moge-
iijk geworden door de aanvoer van
water vanuit het meer van Gallilea,
350 km verderop.
Naast de kibbutzin bestaan er ook
moshavin, een vorm van samenwer
king, waar eenieder verantwoorde
lijk is voor zijn eigen bedrijf, maar
alle in- en verkoop gezamenlijk ge
beurd, ongeveer te vergelijken met
een aan- en verkoopkoöperatie.
De produktiemethoden zijn uiterst
modern, men gebruikt de modernste
machines vaak aangepast aan hun
omstandigheden. Zeer grote portaal
traktoren van 6 tot 8 m breed en 3 m
Midden in de woestijn ontmoet je de
Middeleeuwen in de 20e eeuw, be-
doeïnen met hun kudden schapen en
geiten en 'n kameel, levend in ten
tenkampen, maar wel gebruik ma
kend van de pijpleidingen voor wa
ter, als drinkplaats voor hun vee en
zichzelf.
De Dode Zee is een ervaring apart,
om rustig liggend in het water de
krant te lezen, zonder moeite te hoe
ven doen om boven te blijven. Het is
onmogelijk daar onder water te blij
ven. Met een zoutgehalte van 28%
voelt de Dode Zee aan als een sterke
soda-oplossing.
Bijbelse plaatsen
Israël, een land met een zeer rijke
historie. De oorsprong van het
christendom. Vele bijbelse plaatsen
hebben we bezocht en aanschouwd,
zoals de geschiedschrijving het heeft
weergegeven. Een ervaring die je
niet snel vergeten zal. De geschiede
nis herleeft, bij het zien van al die
monumenten van duizenden jaren
geleden. Waar nodig gerestaureerd
of authentiek gelaten, alleen de di
verse kerken zijn naar mijn beschei
den mening wel iets te ijverig ge
weest om de historische plaatsen te
'verbouwen'. Zij doen afbreuk aan
de historie, met hun al te protserige
bouwwerken. Jammer maar het zij
zo.
Israël een oud maar tevens een jong
land in z'n huidige vorm en volk,
een volk, Joden, uit alle windstreken
die vastbesloten zijn er te blijven na
alle verschrikkingen van de Tweede
Wereldoorlog. Die verschrikkingen
staan nog diep in hun hart gegriefd.
Met een ongekende motivatie en
vastbeslotenheid, hebben zij kans
gezien een dorre woestijn om te bou
wen, in een land van melk en honing
en dat in goed 40 jaar.
Dit dwingt respekt af, ondanks ne
gatieve berichtgeving hier. In de
meest letterlijke zin hebben zij hun
land opgebouwd met bloed, zweet
en tranen. Diverse oorlogen moeten
voeren om hun toegewezen gebied te
vededigen. Hun hoog ontwikkeld
land wil iedereen nu wel hebben. De
schermutselingen die zo nu en dan
plaatsvinden, worden alleen maar
veroorzaakt door een paar heethoof
den, die de bevolking ophitsen. De
bevolking zelf vindt de huidige situa
tie best, zij profiteren nu ook van de
welvaart die de Joden gebracht
hebben.
Jammer dat er soms rellen zijn,
maar het is beslist geen Israëlisch
verschijnsel.
Door de situatie waarin de Joden
moeten leven, is het leger overal, zo
dat ze akuut kunnen optreden waar
nodig. Een kostbare zaak, 30% van
het nationaal inkomen gaat eraan
op. Iedereen dient in het leger, jon
gens 3 jaar, meisjes 2 jaar. Tot hun
55e ieder jaar een maand aktieve
dienst. Indien nodig is het land in
een halve dag gemobiliseerd. Van
daar hun kracht, overigens uit pure
noodzaak.
Ad Mouwen, Roosendaal
Katoen plukken
Vrijdag 8 december 1989
