Drainage-omhulling:
keuze en kwaliteit
Jaarvergadering BVAB en BPL in teken van
herziening uitvoeringsorganisatie sociale verzekeringen
Ook volledig arbeidsongeschikten in agrarische VUT-regeling
Binnenlandse kaaskonsumptie
blijft achter bij vorig jaar
De laatste jaren is het assortiment aan drainageomhuliingsmaterialen
sterk uitgebreid. Vroeger werden vooral cocos, turf/cocos, turf en
plaatselijk glasvlies ais omhulling gebruikt. De laatste jaren zijn er
echter veel synthetische materialen op de markt gekomen. Daar komt
nog bij dat de keuze van de omhulling in het verleden veelal door het
drainagebedrijf werd gemaakt, terwijl dit nu steeds meer door de boer
zelf gedaan wordt. In dit artikel wordt nader ingegaan op de keuze van
het juiste omhullingsmateriaal en de kwaliteit daarvan.
Tabel. Toepassingsmogelijkheden van de meest gebruikte omhullingsmaterialen, indien
KOMO-gecertificeerd.
GRONDSOORT
OMHULLINGS- klei en zavel overige veen zand en leem
MATERIAAL tot draindiepte klei en en overal tot 17% leem
overal meer zavel klei op meer dan zeer overig
dan 25% lutum veen 17% leem fijn zand fijn zand
profiel volledig gerijpt?
ja nee ja nee
kokos
6) ja
ja
ja
ja
turfkökos/turf
6) ja
ja 2)
ja 2)
ja 2)
polypropyleen-450
6) ja 2)
ja 2) ja 2)
ja 2)
ja 2)
ja 2)
ja 2)
polypropyleen-700
6) ja
ja 4) ja 4)
ja
ja
ja 4)
ja
polystyreenkorrels
6) ja
ja 4) ja 4)
ja
ja
ja
glasvlies/Ce-
rex/Typar
6) ja
ja 2,3)
ja 2,3)
ja 2,3)
In gelaagde profielen uitgaan van het lichtste materiaal
1) Indien er geen 'ja' staat vermeld, betekent dit niet altijd dat toepassing wordt afgera
den, maar wel dat betere alternatieven voorhanden zijn
2) Niet toepassen bij gevaar voor ijzèrafzettingen of indien de drains tevens voor infiltra
tie worden gebruikt
3) Niet toepassen indien er een veenlaag in het profiel voorkomt
4) In uiterst fijnzandige ondergronden (M 50 kleiner dan 120 urn) alleen toepassen, in
dien tevens gevaar bestaat voor ijzerafzettingen
5) M 50-grens 120 urn
6) Geen omhulling nodig
De ribbelbuizen worden om een
tweetal redenen omhuld. Allereerst
moet de omhulling voorkomen dat er
kleine zanddeeltjes de buis in spoe
len. De tweede reden is dat een (volu
mineuze) omhulling ervoor zorgt dat
de omtrek van de buis groter wordt.
Door die grotere omtrek wordt ook
het oppervlak, waardoor water naar
binnen treedt, vergroot.
Keuze van omhulling
De keuze van de omhulling hangt af
van het soort ondergrond waarin de
buizen komen te liggen. Als we over
kleigrond spreken dan maakt het bij
voorbeeld verschil of de grond op
draindiepte gerijpt of niet gerijpt is.
Ook is de keuze van de omhulling af
hankelijk van de grofheid van de
gronddeeltjes rondom de drains en de
pH van de grond. Tenslotte is het
nog belangrijk of het profiel wel of
niet ijzerhoudend is.
Kleigrond: wel of niet gerijpt?
Wanneer de drains gelegd worden in
de grondlaag waar tot dan toe het
grondwater kontinu heeft gestaan,
dan draineert men in ongerijpte klei.
Deze grond is goed kneedbaar en
blauw of grijs van kleur. Als de onge
rijpte klei zwaarder is dan 25 lu
tum (35% slib) dan voldoen alle vo
lumineuze omhullingsmaterialen (co-
cos, turf, polypropyleen en polysty
reen). Bij ongerijpte klei die op.
draindiepte minder dan 25% afslib-
baar is, moet de voorkeur gegeven
worden aan volumineuze syntheti
sche omhullingsmaterialen (propy
leen of polystyreen). Bij de lichtere
ondergronden is het namelijk van be
lang dat het fijne zand de buis niet
verstopt. De synthetische materialen
zijn goed tegen inzanding bestand en
er treedt geen vertering van het mate
riaal op.
Als de buizen in gerijpte klei gelegd
worden die boven de 25% afslibbaar
is, dan is geen omhulling nodig. De
fijne zanddeeltjes worden dan zo
goed door de klei gebonden dat er
geen gevaar voor inzanding is. Op
deze regel is echter wel een uitzonde
ring. Als er veel ijzerhoudend kwel
water afgevoerd moet worden, dan is
omhulling met een volumineus mate
riaal aan te bevelen.
Bij gerijpte klei die op draindiepte
lichter is dan 25% lutum (35% slib)
kunnen volumineuze en niet-
volumineuze (glasvlies en nylon) syn
thetische materialen gebruikt wor
den. Bij gebruik van glas vlies en ny
lon moet er wel op gelet worden dat
er niet teveel kans op ijzerafzetting
mag zijn.
Zandinspoeling
In tabel 1 is een onderscheid gemaakt
bij meer of minder dan 17% leem.
Als er meer dan 17% leem voorkomt
dan wordt geadviseerd om een volu
mineus materiaal te nemen (zowel
niet-synthetisch als synthetisch). De
reden hiervan is dat deze gronden
veelal wat minder goed doorlatend
zijn. Het waterafvoerend oppervlak
rondom de buis moet daarom zo
groot mogelijk zijn. Het gevaar voor
inzanding is niet groot, omdat het
leem de zandkorrels goed vasthoudt.
Als de grond op draindiepte minder
dan 17% leem bevat, gewone zan-
dondergrond, dan wordt gekeken
naar de grofheid van het zand. Hoe
fijner het zand is, hoe groter het ge
baar van zandinspoeling zal zijn.
Vandaar dat in tabel 1 bij grof zand
geen voorkeur voor de omhulling
aangegeven wordt. Bij fijn zand
wordt echter glasvlies (of bij dat Fa)
PP450 geadviseerd.
Ijzerafzettingen
Naast inspoeling is er in veel grond
soorten kans op ijzerafzettingen in en
Vrijdag 27 oktober 1989
rondom de omhulling en de buis.
Hierbij moet rekening gehouden
worden met twee soorten ijzerafzet
tingen, nl.: - ijzer dat uit de
(klei)grond zelf vrijkomt. Deze ijzer
afzettingen vinden met name de eer
ste jaren na aanleg plaats. Als de
grond zich weer aangepast heeft is de
kans op ijzerafzetting klein. Dit pro
ces duurt gemiddeld niet langer dan
zo'n 5 jaar na aanleg; - ijzer dat aan
gevoerd wordt met kwelwater. Als de
drainage goed werkt wordt de grond
waterstand in natte perioden op
drainnivo gehandhaafd. Dat bete
kent dat het water op nivo van de
drainbuis in kontakt staat met (bo-
dem)lucht. De hierin aanwezige
zuurstof zorgt voor oxydatie, waarna
het ijzer zich in- en om de omhulling
afzet.
De hierboven genoemde ijzerafzettin
gen hebben tot gevolg dat de omhul
ling of de gaatjes in de buis verstopt
raken, hetgeen bij hoge ijzergehaltes
al na een paar jaar de werking van de
drainage teniet doet.
In beide gevallen dient een volumi
neus omhullingsmateriaal gebruikt te
worden.
Veengronden
Ook in veengronden kunnen de om
hulling en de buis snel verstopt raken
De algemene vergadering van de
raad van afgevaardigden van de Be
drijfsvereniging voor het Agrarisch
Bedrijf (BVAB) en het Bedrijfspen
sioenfonds voor de Landbouw
(BPL) werd op 24 oktober jl. in het
Congresgebouw te Den Haag gehou
den. De vergadering die werd geleid
door de bestuursvoorzitter de heer
Ligtenberg, stond in het teken van
belangrijke BVAB- en BPL- en
SUWAS-onderwerpen die het afge
lopen jaar gevolgen hebben gehad of
in de nabije toekomst gevolgen zul
len hebben voor de agrarische
sector.
In de eerste plaats leverde de voor
zitter commentaar op de recente
voorstellen van de regering betref
fende de herziening van de uitvoe
ringsorganisatie sociale verzekering.
Als opvolger van de Federatie van
Bedrijfsverenigingen (FBV) zal er
een Gemeenschappelijk Bestuursor
gaan (GBO) worden opgericht met
vergaande bevoegdheden naar de be
drijfsverenigingen toe. De uitvoe
rende taken van de Gemeenschappe
lijke Medische Dienst (GMD) zullen
overgaan naar de bedrijfsverenigin
gen. De heer Ligtenberg liet weten
dat deze voorstellen slechts aan
vaardbaar zijn, als er duidelijkheid
komt over het tijdstip waarop de
GMD-taken naar onder andere de
BVAB zullen overgaan. In het ver
lengde hiervan ging de heer Ligten-
dag vervolgens in op de plannen de
buitendiensten van BVAB, BVTI,
BV "De Samenwerking" en BV
Bakkers samen te voegen in een Ge
meenschappelijke Uitvoeringsor
gaan (GUO). De voorzitter legde er
de nadruk op dat dit initiatief uitste
kend past in het plan het aantal be
drijfsverenigingen te verminderen.
Hij benadrukte dat het fijnmazig
gestructureerde GUO vanuit 7 regio
nale kantoren, 31 rayonkantoren en
enkele medische steunpunten voor
door afzetting van organisch mate
riaal. Het advies in deze gronden
hangt af van de pH in het veenpak-
ket. Als de pH boven de 5 komt, dan
zullen niet synthetische omhullingen
snel verteren, het advies is in dit geval
dan ook: gebruik volumineus synthe
tisch materiaal. Als de pH in het veen
beneden de 5 zit, dan kunnen alle vo
lumineuze omhullingsmaterialen ge
bruikt worden (dus ook cocos en
turf), omdat de vertering van de om
hulling bij deze pH gering is.
Uit bovenstaande punten blijkt dui
delijk dat er voor een juiste keuze
van de omhulling nogal wat komt
kijken. Hieronder volgt nog een kort
overzicht van de punten waarop gelet
moet worden:
Is de grond op draindiepte:
- zavel of klei: hoe zwaar is deze?
- zand: hoe hoog is het percentage
leem? Hoe grof is het zand?
- veeh: wat is de pH?
- is er kans op ijzerafzettingen?
Met behulp van bijgaande tabel kan
dan de juiste omhulling gekozen
worden.
Kwaliteit van de omhulling
Met de introduktie van de syntheti
sche materialen, die in eerste instan
tie zonder KOMO-keur geleverd wer
den, is gebleken dat er veel verschil in
de geleverde kwaliteit zat. Om dit te
ondervangen zijn verschillende syn
thetische omhullingen met KOMO-
keur aangeboden. De polystyreen-
korrels in folie kunnen met KÓMO-
keur geleverd worden. Voor de poly
propyleen vezels lag dat wat ingewik
kelder.
Om een standaard kwaliteit te kun
nen leveren moest eerst een norm
gesteld worden. Deze heeft men ge
vonden in de mate van zanddichtheid
(het zogenaamde 090-getal).- De
'oude' polypropyleen soorten A, B
en C zijn komen te vervallen en wor
den nu met behulp van zanddicht-
heidsgetallen aangeduid. Op de ach-
een nog grotere cliëntvriendelijkheid
zal zorgen. Bovendien werkt een sa
mengaan de beheersing van de
kosten in de hand. Per 1-1-1990 zal
in het werkgebied van kantoor Gro
ningen met een GUO-proef worden
gestart. De heer Ligtenberg stelde de
vergadering tevens op de hoogte van
enkele pensioenverhogingen, waar
toe het bestuur onlangs heeft beslo
ten. De pensioenrechten van actieve
deelnemers en gepensioneerden gaan
met 5,6% extra omhoog, terwijl de
rechten van de zogenaamde slapers
met 1,2% omhoog gaan. Bovendien
ontvangen de gepensioneerden een
bedrag in geld dat overeenkomt met
het bedrag van vorig jaar. Deze ex
tra verhogingen worden voor een be
langrijk deel gefinancierd uit de re
serves.
Gelegenheidsarbeid
Een belangrijke doorbraak inzake
de kwestie gelegenheidsarbeid heeft
geleid tot een voorstel aan de minis
ter van Sociale Zaken en Werkgele
genheid, zo bracht de voorzitter
naar voren. Er is een compromis be
reikt over de periodes waarbinnen
met gelegenheidsarbeiders mag wor
den gewerkt en over de bedragen die
hiermee zijn gemoeid. Niet erg te
spreken was de heer Ligtendag over
het voornemen van staatssecretaris
van Sociale Zaken en Werkgelegen
heid om onderbrekingswerkloosheid
volledig uit het wachtgeldfonds te fi
nancieren en niet, zoals nu het geval
is, alleen voor de eerste 8 weken,
waarna het Algemeen Werkloos
heidsfonds kan worden aangespro
ken. Hij vreesde een verhoging van
de wachtgeldpremie waar hij gezien
de nadelige gevolgen voor de sector
zich onaanvaardbaar over uitsprak.
Ook de belastingherzieningsoperatie
"Oort" liet de heer Ligtenberg de
revue passeren. Hij trok een vergelij
king met de stelselherziening waar
een beoogde vereenvoudiging in
tergronden van de KOMO-keur
wordt hier niet verder ingegaan. Het
is echter wel van belang dat zowel de
buis als de geleverde omhulling een
KOMO-keur hebben. Wanneer ge-
- Ribbelbuis vooromhuld met ko
kosvezel.
haar tegendeel kwam te verkeren.
Hij vreesde een grote druk op de ad
ministraties van de werkgevers en
bovendien nadelige effecten voor het
inkomen van bepaalde groepen uit
keringsgerechtigden en BPL-
verzekerden. In de agrarische sector
komt het nogal eens voor dat werk
gevers hun werknemers minder beta
len dan het geldende CAO-loon. De
voorzitter waarschuwde ervoor dat
hierdoor het evenwicht tussen ont
vangen premies en te betalen uitke
ringen zou worden verstoord met
als gevolg dat werkgevers die wel het
CAO-loon betalen opdraaien voor
de premies die anderen in onvol
doende mate afdragen.
Arbeidsongeschiktheid
Voorts hield de heer Ligtenberg een
pleidooi voor een constructieve aan
pak van de arbeidsongeschiktheid
binnen de agrarische sector. Hij
toonde zich een voorstander van een
gerichte aanpak, die ertoe zou moe
ten leiden dat arbeidsongeschikte
Tot 13 mei werd dit jaar in totaal
71.816 ton kaas door het binnenland
opgenomen, 943 ton minder dan vo
rig jaar. Daarbij is op te merken een
daling van de afzet van Nederlandse
kaas met 2238 ton tot 64.554 ton en
een toename van de afzet van geïm
porteerde kaas met 1295 ton tot 7262
ton.
De kaasproduktie was tot 23 septem
ber nog niet 1% groter dan vorig
jaar, waarbij een wat verminderde
produktie van volvette kaas gekom-
penseerd werd door een gestegen
produktie van 40+ kaas. De uitvoer
was in de eerste negen maanden met
vraagd wordt om levering met
KOMO-keur dan moet bij aflevering
van een partij een KOMO-certifikaat
aanwezig zijn. De producent garan
deert dan dat het materiaal voldoet
aan de kwaliteit zoals die in het certi-
fikaat vermeld is. De afnemer moet
bij aflevering kontroleren of:
- geleverd is wat is overeengekomen;
- het merk en de wijze van merken
juist zijn;
- de produkten geen zichtbare gebre
ken vertonen als gevolg van transport
e.d.;
- een eksemplaar van het KOMO-
certifikaat aanwezig is.
Daarnaast dient er op gelet te worden
dat ook de hulpstukken (klikmoffen,
eindbuizen en taludgoten) zowel een
KOMO-keur als de juiste maat
hebben.
ing. H.E. Soorsma
specialist Bodem, Water en
Bemesting, CAT Tilburg
werknemers ofwel in het oude be
drijf ofwel elders herplaatst worden.
Op deze manier kan de bedrijfsver
eniging een goede invulling geven
aan de Wet Arbeid Gehandicapte
Werknemers (WAGW). Wat het Be
drijfspensioenfonds voor de Land
bouw betreft opende de voorzitter
niet voor de eerste keer de aanval op
de brede herwaardering, de rege
ringsplannen om de reserves van de
pensioenfondsen te belasten. In zijn
negatief oordeel baseerde hij zich
mede op uitspraken van de Raad van
State en de organisaties van pen
sioenfondsen.
40 dienstjaren in de agrarische sector
bestaat nu de mogelijkheid op
58-jarige leeftijd uit te treden, daar
naast kunnen nu ook agrarische
werknemers die na het bereiken van
de 55-jarige leeftijd voor 80 tot
100% arbeidsongeschikt zijn gewor
den tot de SU WAS toetreden. Deze
verruiming geldt alleen voor diege
nen die na 30 juni 1989 59 jaar
worden.
293.500 ton 6200 ton of 2,2% groter
dan vorig jaar.
Inmiddels is een nieuw soort kaas
achtig produkt geïntroduceerd, dat
geen kaas genoemd mag worden om
dat het melkvet in de kaas is vervan
gen door het goedkopere plantaardi
ge vet. Trenta heet het nieuwe
produkt.
Nog veel meer fantasienamen wor
den vastgesteld in de sektor 'mélan
ges'. Met de alom bekende voortva
rendheid is de burokratie er niet in
geslaagd tijdig regelingen vast te
stellen, zodat er nu mélanges op de
markt zijn met sterk uiteenlopende
percentages boter.
19
