Teleurstellend, beschamend, schandalig
Perspektieven land- en tuinbouw in
ons land niet ongunstig, mits
Overleg Vaste kamercommissie met Braks over akkerbouw
Commissie Van der Stee schetst toekomstbeeld landbouw
Donderdag 12 oktober heeft de vaste kamercommissie voor land
bouw minister Braks aan de tand gevoeld over de problematiek in de
akkerbouw. De KNLC-ers die deze 'vertoning' hadden bijgewoond,
keerden diep teleurgesteld naar huis. Wij vroegen enkelen van hen om
een reactie. Ze waren het er allemaal over eens dat het een teleurstel
lende vertoning was. Schandalig, beschamend, vogelvrij verklaard, in
de steek gelaten, ik zie het somber in. Dit waren enkele van de termen
die de KNLC-ers gebruikten om hun mening over het debat uit te
drukken.
Iedereen was het er over eens dat de
politici het de minster niet moeilijk
hadden gemaakt. In de eerste ter
mijn waren er nog indringende vra
gen gesteld. Braks gaf nauwelijks
antwoord op deze vragen. Tot grote
teleurstelling van de aanwezigen
maakten de politici van de vaste ka
mercommissie van landbouw het de
minister in de tweede termijn niet
moeilijk.
Het was, zoals Huib van der Maas,
voorzitter van de ZLM, het uitdruk
te, een schimmenspel. Wim Kranen
burg van de Hollandse Mij vond Van
Noord (CDA) en Huys (PvdA) ge
woon vriendelijk. Er was geen enkel
creatief idee.
Wolsink (Geldersche Mij) kon nog
enige waardering opbrengen voor Ter
Veer (D'66) en Blauw (VVD), maar
ook die kregen geen poot aan de
grond. Braks verschool zich achter
Brussel. Jans Leeuwma, (voorzitter
Groninger Mij) had zich vooral geër
gerd aan het harde en provocerende
optreden van Braks. "Ik kan er niet
bij dat iemand zo handelt tegen een
bedrijfstak die ontredderd rond
kijkt. Er klinkt geen enkel medeleven
uit. Hij is niet bereid wat te doen."
Willem Trip, voorzitter Veenkolonia
le Boerenbond, beaamde dit: "De
minister wil niet."
Jaarsma, plaatsvervangend secretaris
KNLC, gaf zowel de politici als de
minister een min. "De minister ver
weerde zich slecht; de politici maakten
het hem niet moeilijk." Waar Wol
sink zich vooral kwaad over maakte
was dat de motie van Blauw kenne
lijk niet waterdicht was. "Bij een
prijsdaling van het graan is steun
toegezegd. Nu de graanprijzen daad
werkelijk gedaald zijn, zeggen ze dat
het allemaal niet zo bedoeld is. Ik
vind dat zeer zwak."
Leden
Een van de gevolgen van de daling
van de graanprijs is een prijsdaling
voor de fabrieksaardappelen. "On
begrijpelijk voor mijn leden," noem
de Willem Trip dat. "Er is ruimte
voor aardappelzetmeel in de non-
foodsector. Wij zijn in de Veenkolo
niën volledig afhankelijk van de
marktordeningsprodukten.
Ik wil graag positieve puntjes zien.
Ik ga de Veenkoloniale boeren dan
ook vertellen dat ze zich niet meer
volledig op bulkprodukten moeten
richten, maar er een neventak bij
moeten nemen, zoals vollegronds-
groente, veredeling of desnoods een
baantje als postbode.
"Met enige creativiteit zijn er best
allerlei regelingen te maken, zoals in
vesteringssteun, een GBK-regeling of
inkomenssteun," vindt Van der
Maas. Maar dat kan alleen als de po
litieke wil er is. Het gaat tenslotte om
net dat steuntje dat de akkerbouw
nodig heeft om weer gezond te wor
den." Zowel Leeuwma als Van der
Maas wezen erop dat er meer dan
één regeling moet komen. Elk be
drijf is verschillend en vraagt dus om
een eigen aanpak om de problemen
op te lossen.
Suikerprijzen
Van der Struik (DLG), Kranenburg
en Wolsink maakten zich zorgen over
een mogelijke daling van de suiker
prijs. De reactie van Braks hierop
vonden ze niet hoopgevend: "Ik zal
me daar niet tegen verzetten."
Wolsink wees er nog op dat een da
ling van de suikerprijs, een van de
vrije produkten, nog veel harder aan
zal tikken, want vooral de minder in
tensieve graan teler is hiervan afhan
kelijk. Hij wees verder op de
Vrijdag 20 oktober 1989
tegenstellingen die er gaan ontstaan
tussen de sectoren. "De veehouderij
wordt compleet beschermd en de ak
kerbouw aan zijn lot over gelaten.
Dat brengt ook in de organisaties
spanningen met zich mee."
Wat nu
Allemaal zijn ze het er over eens dat
het de politiek duidelijk gemaakt
moet worden dat de situatie in de ak
kerbouw onhoudbaar is. Men is
daarom blij dat het Landbouwschap
het overleg met de minister heeft op
geschort.
Jaarsma drukt het zo uit: "De land
bouworganisaties moeten de druk op
de politiek houden en de politici
houden aan hun toezeggingen die ze
in verkiezingstijd gedaan hebben.
Daarbij zal de kandidaat minister
van landbouw uitdrukkelijk de ak-
"Als de politieke wil er is zijn er best regelingen voor de akkerbouw te maken, zoals investeringssteun of inko
menssteun. Het gaat nét om dat steuntje dat de sektor nodig heeft om weer gezond te worden," aldus de ZLM-
voorzitter, H.C. van der Maas.
kerbouwproblematiek moeten be
trekken bij zijn beleid voordat hij tot
een kabinet toetreedt.
Een andere weg is toch te proberen in
Europees verband op een lijn te ko
men. Kranenburg noemt het belang
van een actief verkoopbeleid in Brus
sel. Jaarsma voegt daarbij het verho
gen van de interventieprijs.
Van der Struik vindt dat er via CO-
PA acties moeten worden onderno
men. Leeuwma zoekt de oplossing in
het leggen van contacten met de
zusterorganisaties in Frankrijk en
Duitsland om samen een vuist te ma
ken, want ook daar beginnen de lage
graanprijzen 'hun vruchten af te
werpen'.
In de regio's borrelt het, maar ieder
een is het erover eens dat acties tegen
een demissionaire minister geen zin
hebben. "En als Braks minister van
Landbouw blijft en er komen acties
dan zij ze vooral tegen hem gericht,"
zo drukt Huib van der Maas tenslot
te zijn ongenoegen uit.
Ingeborg Schuitemaker
Cursus 'Mest en Milieu'
Teleac organiseert in samenwerking
met het blad een cursus 'Mest en Mi
lieu'. In deze cursus geeft Teleac een
zeer praktijkgerichte analyse van het
mestprobleem en van de toepasbare
oplossingen. De cursus bestaat uit
zes delen en wordt zowel op radio als
televisie uitgezonden. In Oogst komt
zesmaal een katern, gewijd aan de
radio- en televisie-uitzendingen. Op
dinsdag zestien januari komt het eer
ste deel op televisie. Verdere informa
tie Teleac, Postbus 2414, 3500 GK
Utrecht, telefoon: (030) 94 69 46.
De commissie van der Stee die in opdracht van het Landbouwschap
de toekomst van de Landbouw heeft trachten te schetsen komt in
haar rapport "Om schone zakelijkheid" o.m. met het advies om de
melkveehouderij en de glastuinbouw zo snel mogelijk te laten vol
doen aan de strengste milieueisen. Bedrijfstakken die financieel niet
zo sterk staan -waaronder de akkerbouw- dienen meer tijd en finan
ciële ondersteuning van de overheid te krijgen om zich aan de nieuwe
eisen van markt en milieu aan te passen.
De commissie heeft in haar advies
een aantal aanbevelingen opgeno
men aan het adres van boeren, coö
peraties, standsorganisaties en over
heid. Zij merkt op dat de perspektie
ven voor de Nederlandse land- en
tuinbouw niet ongunstig zijn mits
een vernieuwing en verbreding van
doelstellingen wordt gerealiseerd.
Een Nederlandse landbouw die
door schone zakelijkheid wordt ge
kenmerkt, kan de toekomst met ver
trouwen tegemoet zien. Scholing en
kennisverspreiding op de terreinen
van milieu-, natuur- en landschaps
beheer moeten worden verbeterd.
Politiek
- De ontwikkelingen in GATT-
verband maken duidelijk dat het
EG-landbouwbeleid nog aanzienlijk
zal moeten worden bijgesteld. Verla
gingen van interventieprijzen en her
ziening van het systeem van export
restituties dan wel kwantitatieve
produktiebeperking in een of andere
vorm zijn waarschijnlijk. Deze ont
wikkelingen lijken nodig om een ge
meenschappelijk markt- en prijsbe
leid te kunnen blijven voeren.
- Milieuproblematiek en het verlen
gen om de leegloop van het platte
land in sommige gebieden van de EG
te voorkomen zullen met zich bren
gen dat de regionale specialisatie van
de primaire landbouw niet verder zal
worden voortgezet. De agrarische
industrie en handel moet zich erop
instellen dat grondstofprodukties
ook om andere redenen dan efficiën-
cy in bepaalde regio's zal plaats
hebben.
Milieu
- De doelstellingen voor het milieu
beleid in de landbouw moeten zo
worden vastgesteld dat een duur
zaam, multifunctioneel milieuge
bruik mogelijk blijft. De eisen van
de samenleving zullen behoorlijk
streng zijn. Het agrarisch bedrijfsle
ven dient dit voluit te accepteren,
maar mag mede op grond daarvan
aanspraak maken op een bijdrage
aan de kosten voor de benodigde
structuur-aanpassingen. Op deze
wijze kunnen kapitaal
vernietigingen in de naaste toekomst
zoveel mogelijk voorkomen worden.
- Overheid en georganiseerd be
drijfsleven moeten erop toezien dat
de doelstellingen voor milieukwali
teit zo doorzichtig naar de land- en
tuinbouwbedrijven worden vertaald
dat boeren en tuinders zelf kunnen
vaststellen in welke mate de doelstel
lingen op hun bedrijf zijn of kunnen
worden gerealiseerd. (Dus bijvoor
beeld normen voor de emissie per
stof per jaar per hectare of per dier
die na een bepaalde periode moet
zijn gerealiseerd).
- Of industriële mestverwerking een
oplossing biedt voor de mestover
schotten moet worden betwijfeld.
- Overschotten van kalvergier en
varkensmest kunnen regionaal zoda
nige vormen aannemen dat een pro
duktiebeperking in die regio's nood
zakelijk kan worden. Waar dit zich
aftekent dient een herstructurering,
waaronder een regionale herschik
king van die bedrijfstakken, zo
spoedig mogelijk op gang te worden
gebracht. De landbouw dient nu al
aandacht te schenken aan wettelijke
kaders en beleidsinstrumenten die
voor dit doel geschikt zijn.
Markt
In de produktie en verwerking van
de klassieke produkten van de Ne
derlandse landbouw zal de nadruk
nog veel sterker dan tot nu toe moe
ten worden gelegd op kwaliteit en
hoge toegevoegde waarde, wil Ne
derland zijn sterke positie op de EG-
markten blijven behouden. Het inspe
len op de behoefte aan produkt-
differentiatie en markt-segmentatie
en het tot stand brengen van hogere
toegevoegde waarde vereist een ver
dergaande afstemming tussen pro
ducent en verwerkende industrie,
distributie en detailhandel. De pri
maire producent zal produkten moe
ten voortbrengen die qua hoeveelhe
den en produktiewijze zijn afge
stemd op de marketing strategieën
van zijn afnemers.
Coöperatie
- Voor -de inkomensvorming van de
primaire producent is het van groot
belang dat de coöperaties een sterke
re positie in de markt verwerven. De
structuur en werkwijze van coöpera
ties (met name de relatie met de leden
en aandeelhouders) dienen hierop te
worden afgestemd.
- Coöperaties (dan wel coöperatieve
holdings) moeten een draagmoeder
functie van marktinitiatieven vervul
len. Het is onmogelijk om de resulta
ten van coöperatieve ondernemingen
alleen af te lezen uit de uitbeta-
lingsprijs van vandaag. Het onder
nemingsresultaat moet ook worden
beoordeeld op produktinnovatie,
marktaandelen, technologische ver
nieuwing en nieuwe samenwerkings
vormen met afnemers en toeleveran
ciers. Die bepalen de uitbeta-
lingsprijs van morgen.
Niet-voedingsmiddelen-
landbouw
- Op de lange termijn zullen ver
nieuwbare grondstoffen aan concur
rentiekracht winnen ten opzichte
van niet-vernieuwbare grondstoffen.
Nieuwe markten (plastics, vezels en
energie) komen moeizaam tot stand.
De Nederlandse landbouw moet de
ze niet-voedingsmiddelenproduktie
stimuleren. Een EG-marktordening
kan daarbij een belangrijk hulpmid
del zijn.
- Natuur en landschap hebben een
hogere maatschappelijke waardering
gekregen en zijn sterk verweven met
de landbouw. De landbouwbedrij
ven kunnen als producent ervan op
treden. Een redelijke prijs moet met
kracht bepleit worden. Het uit pro
duktie nemen van landbouwgronden
zonder dat deze aan andere maat
schappelijke doelstellingen (natuur
en milieu en niet-voedingsmiddelen
landbouw) bijdragen, is ongewenst.
Belangenbehartiging
- Gemeenschappelijke belangenbe
hartiging van de Nederlandse agrari
sche producenten blijft verre te ver
kiezen boven sectorale belangenbe
hartiging. Opsplitsing daarin is der
halve ongewenst. Bij de belangenbe
hartiging zal meer rekening moeten
worden gehouden met deeltijd
landbouw.
