Gezin, bedrijf en milieu
Verklarende
woordenlost
MILIEU-SPECIAI,
NDE WOORDENLOST
De sociaal economische voorlichtingsdienst van de landbouworganisatie richt zich
bij haar advisering sinds jaar en dag op bedrijf en gezin. Samen met de
ondernemer en zijn gezinsleden probeert de SEV oplossingen te zoeken voor de
vraagstukken op sociaak economisch gebied die zich bij de ondernemer
aandienen. De SEV legt zich daarbij toe op het verzorgen van de voorlichting en
begeleiding op een geïntegreerde wijze.
Wat dat betekent voor het onderwerp van dit themanummer zullen we hieronder
aan de hand van een praktijkvoorbeeld duidelijk maken.
Economisch verantwoord
Vergunningen
Overige zaken
Geïntegreerd
Tèr ondersteuning van het KNLC-winterdiscussie-
thema *milieu en bedrijf wordt deze special uitgege
ven, een samenwerking van de KNLC-maatschap-
pijen. Vorige week is deze special bezorgd bij de leden
van de KNLC-maatschappijen die de Landbode ont
vangen GMvL, DUG, OLM, ULG, HMvL, LMIJ),
ook de KMvL en de VBB hebben aandacht aan het
thema geschonken.
In mei van djt jaar kreeg de
SE V-dienst de volgende vraag
voorgelegd van de familie
Klunder.
"Is uitbreiding van de veestapel en
de nieuwbouw van een melkveestal
op ons bedrijf haalbaar"?
Bij bedrijfsbezoek door de SEV-er
bleek het volgende. De familie
Klunder heeft een gemengd be
drijf, rundvee en varkens. Het
mestquotum per hectare bedraagt
235 kg fosfaat. De gebouwen zijn
enigszins verouderd en de mest-
opslagcapaciteit is onvoldoende
om in de toekomst de uitrijperio-
de te overbruggen.
Via een familielid die met de
melkveehouderij wil stoppen
krijgt de familie Klunder de gele
genheid 75.000 kg melk te huren.
De ouders zijn rond de 50 jaar.
Van een opvolger is op dit mo
ment nog geen sprake. De ouders
zullen echter de mogelijkheid, van
toekomstige bedrijfsovername na
drukkelijk openhouden.
Bij dit bedrijf, zo constateert de
SEV-er, leeft de wens om het be
drijf aan te passen. Aanpassing is
vanwege de gebouwensituatie en
de beperkte mestopslagcapaciteit
gewenst. Een combinatie van
nieuwbouw met een onderkelde-
ring voor de opslag van mest is een
veel voorkomende oplossing. Het
huren van een flinke hoeveelheid
melk kan de rentabiliteit van het
bedrijf ten goede komen. Vooreen
eventuele opvolger een goede
zaak, de draagkracht van het be
drijf voor de langere termijn
wordt verstevigd.
Geconstateerd kan worden dat
uitvoering van de plannen van de
familie Klunder het bedrijf zeker
ten goede komt.
Maar, zo vraagt de voorlichter
zich af, zijn de plannen uitvoer
baar. Welke rol spelen de milieu
maatregelen bij het tot stand bren
gen van de plannen.
Bij een nadere afweging komen de
voorlichter en de familie tot de
volgende conclusies.
Berekening die de voorlichter op
stelt wijzen uit dat financieel-eco-
nomisch gezien de nieuwbouw
verantwoord is. Bedacht moet
worden dat de extra uitbreiding
van mestopslag hoe dan ook gere
aliseerd moet worden en dat de
extra hoeveelheid melk bij de hui
dige melkprijzen flinke extra in
komsten geeft.
Uitbreiding van de fosfaatproduk-
tie op het bedrijf is niet toegestaan.
De produktie is namelijk al hoger
daan 125 kg fosfaat per hectare.
De extra hoeveelheid melk door
het huren kan dus niet gerealiseerd
worden door de aanschaf van ex
tra melkvee. De familie kan op de
volgende wijze proberen toch de
extra hoeveelheid melk te produ
ceren:
1. een forse produktieverhoging
per koe,
2. het aantal stuks jongvee verla
gen ten gunste van het melkvee,
3. omwisseling van varkens in
melkkoeien.
Op grond van de huidige wetge
ving is omwisseling van varkens
naar koeien wel toegestaan, het
omgekeerde mag niet.
Een bouwvergunningen en een
nieuwe hinderwetvergunning
moeten worden aangevraagd. Bij
de hinderwetvergunning kan de
ecologische richtlijn een probleem
vormen als de nieuwe stal ver
plaatst zou worden naar een loca
tie dichter bij een zogenaamd voor
verzuringsgevoelig gebied. In dit
geval is dit piet aan de orde en zal
het verkrijgen van de vergunnin
gen waarschijnlijk geen probleem
opleveren.
Behalve de hierboven beschreven
onderwerpen komen nog tal van,
andere zaken aan de orde bij de
advisering van de familie Klun
der. Te denken valt hierbij bij
voorbeeld aan:
subsidie voor de uitbreiding
van de mestopslag en
de inzet van extra arbeid; de
extra hoeveelheid melk vraagt ex
tra inbreng van arbeid van de
echtgenote van de ondernemer.
Heroverweging, samen met de ac
countant van de beloning van de
echtgenote is wenselijk.
Op deze manier doorloopt de
SEV-er het totaal van de zaken die
bij de vraag van de familie Klun
der aan de orde moeten komen.
Daarbij kan niet volstaan worden
met uitsluitend een economische
of juridische benadering. Bij de
plannen moeten alle van belang
zijnde aspecten worden betrok
ken. Dit noemen we een geïnte
greerde aanpak.
Zoals ook duidelijk uit dit voor
beeld gebleken is bepaalt de mi
lieuwetgeving steeds meer wat nog
wel en wat niet meer kan. Bij de
advisering houdt de SEV met deze
wetgeving dan ook nadrukkelijk
rekening. Door de relatie van de
maatregelen met de positie van
bedrijf en gezin heeft de SEV de
afgelopen jaren veel kennis ont
wikkeld over de advisering op het
gebied van de milieuwetgeving.
In het afgelopen jaar hebben de
SEV-diensten van de bij het
KNLC aangesloten organisaties
alleen al op het gebied van de mi
lieuwetten meer dan 2000 adviezen
gegeven. Daarbij komen dan nog
de duizenden adviezen over subsi
dies, bedrijfsaanpassing en be-
drijfsoverdracht moet worden be
trokken.
Bij de SEV waar het welzijn van
gezin en bedrijf centraal staat
wordt niet voorbijgegaan aan de
invloed en het belang van het mi
lieu op het welzijn. Het helpen bij
het inspelen op en rekening hou
den met de milieumaatregelen is
een belangrijke taak van de SEV.
Henk Robben
AANZUREN VAN MEST
Door het aanzuren van mest kan
het ontstaan van NH* worden
voorkomen.
AGRAFICATIE
Gewassen gebruiken i.p.v. fossiele
brandstof.
BROEIKASEFFECT
Klimaatverandering door ver
hoogde concentraties kooldioxide,
CFK's, ozon en methaan.
BRONGERICHTE MAATRE
GELEN
Terugdringing negatieve milieu
effecten, door de bron van vervui
ling aan te pakken.
BRONNEN
Handelingen of activiteiten van
mensen die kunnen leiden tot ef
fecten in het milieu.
CONVENANT
"Herenakkoord": overeenkomst
tussen overheid en bedrijfsleven
bijv. inzake vrijwillige milieu
maatregelen.
DEPOSITIE
Droge depositie ('afzetting') en
natte depositie (via regen, sneeuw
e.d.) van stoffen uit de atmosfeer
op vegetatie en bodem (ook wel
'zure regen').
DUURZAME LANDBOUW
Een bedrijfseconomische rendabe
le landbouw, die milieuvriendelij
ke produceert.
DUURZAME ONTWIKKE
LING
Een ontwikkeling die voorziet in
de behoeften van de huidige gene
ratie zonder daarmee voor toe
komstige generaties de mogelijk
heden in gevaar te brengen om
ook in hun behoeften te voorzien.
EFFECTGERICHTE MAAT
REGELEN
Maatregelen die erop gericht zijn
de effecten in het milieu weg te
nemen of terug te dringen zonder
wijzigingen aan te brengen in of
aan de bronnen.
EMISSIE
(Ook: uitworp, uitstoot, lozing):
hoeveelheden stof(fen) of andere
agentia, zoals geluid, die door
bronnen in het milieu worden ge
bracht.
MESTINJECTIE
inspuiten van mest in grasland:
voornamelijk toepasbaar in de
zandgronden in verband met de
droogkracht van de bodem.
EMISSIEGERICHTE MAAT
REGELEN
(Ook: eindzuiveringsmaatregelen,
end-of-pipe-maatregelen, toege
voegde bestrijdingsmaatregelen):
maatregelen die erop gericht zijn
de emissie te verminderen zonder
de produktie- of consumptiepro
cessen te wijzigen.
EUTROFIËRING
Vervuiling van het oppervlakte
water.
GEÏNTEGREERDE LAND
BOUW
Bedrijfsvoering met minimaal ge
bruik van bestrijdingsmiddelen,
speciale vruchtwisselingssche-
ma's, veel mechanische onkruid-
bestrijding en bemesting met
voornamelijk dierlijke en organi
sche mest.
INPUT
Stroom die het bedrijf binnen
komt.
MEERFASENVOEDERING
Het beter afstemmen van de
mengvoederverstrekking op de be
hoefte van de dieren.
MILIEUBOEKHOUDING
Een boekhouding waarin de inko
mende en uitgaande stoffenstro-
men in een bedrijf of huishouden
worden genoteerd en waarbij ba
lansen worden opgemaakt (met
het oog op terugdringing van on
gewenste stofstromen naar het mi
lieu).
In de landbouw: mineralenboek-
houding.
MINERALEN
(Verbindingen van) stikstof, fos
for, calium, zwavel en andere voe
dingselementen.
MINERALEN AANVOER- EN
REGISTRATIE SYSTEEM
(Mars): een eenvoudige minera-
lenboekhouding, als aanvulling op
de huidige mestboekhouding.
Voor dieren die volledig met
mengvoer worden gevoed. Gere
gistreerd worden hoeveelheid ge
kocht voer, mineralengehalte en
aanwezige dieren.
MINERALENBALANS
Mineralenboekhouding ter bepa
ling van het verschil tussen input
en output van mineralen zoals N
en P.
MINERALENBOEKHOU
DING
Per bedrijf wordt bijgehouden
hoeveel mineralen het bedrijf in
komen en hoeveel mineralen het
bedrijf verlaten in de vorm van
produkten. Het verschil hiertus
sen is een maat voor de minera
lenverliezen naar het milieu.
MINERALISATIE
Afbraak van organische stof,
waarbij mineralen beschikbaar
komen.
OUTPUT
Hier gebruikt als stroom die het
bedrijf verlaat via produkt, dus
exclusief emissies.
Structurele brongerichte maatre
gel (ook wel structurele maatrege
len):
maatregel waarmee de consump
tie- of produktie processen wor
den gewijzigd zodanig dat de mi
lieubelasting afneemt, door mid
del van integraal ketenbeheer,
energie-extensivering en/of kwali
teitsbevordering.
VERLIES
Intern verlies of emissie (extern
verlies).
VERMESTING
Toevoer van teveel via de mest
naar bodem en water.
VERSPREIDING
Van milieugevaarlijke stoffen- in
het milieu, o.a. door gebruik ge
wasbeschermingsmiddelen.
VERZWARING
Emissie van verzurende stoffen,
zoals stikstof, ammoniak.
VOLUMEGERICHTE MAAT
REGEL
Maatregel die erop gericht is de
hoeveelheid grondstoffen, pro-
duktiemiddelen of produkten te
rug te dringen, bijvoorbeeld het
duurder maken van een produkt
zodat het minder gekocht zal wor
den.
ZODEBEMESTING
Op grasland: mest wordt in stof 7
cm diepe sleufjes gebracht; vooral
geschikt voor de minder draag
krachtige veen- en kleigebieden.
ZUUREQUIVALENTEN
Maat voor verzurende stoffen.
MILIEUSPECIAL 1989 PAGINA 2
