Minister Nijpels wil in 2000
evenwichtsbemesting van
fosfor en stikstof
Zuidwest Nederland ligt
gunstig in Europa
"Randgebieden rond nationale
park De Biesbosch onverteerbaar"
Amerika .neemt alternatieve
landbouw serieus
Hoofdbestuurslid G.J. de Jager:
Knelpunt
Standaard breedte
Nester pen
zuurgraadmeter
Door Jan Werts
Vakbekwame boeren en tuinders,
die veel minder kunstmest en bestrij
dingsmiddelen gebruiken doen het
qua opbrengsten vaak verrassen
goed. Deze bedrijven hebben minder
onkosten en vervuilen het milieu
niet. Maar de overheid geeft de land
bouw die veel kunstmest strooit en
spuit meer financiële steun. Ook
landbouwonderwijs en onderzoek
kijken te weinig naar de alternatieve
landbouw. Deze verdient het echter
meer serieus te worden genomen.
Tot deze voor de Amerikaanse land
bouw nogal revolutionaire conclusie
komt de national Research Counsel
in Washinton DC. Zou Amerika
massaal minder kunstmest en chemi
sche middelen aanwenden dan
bespaart dat de overheid bovendien
miljarden dollars. Men hoeft dan
veel minder overschotten tegen ga
rantieprijzen uit de markt te nemen.
Tegelijk zou het milieubederf gewel
dig verminderen.
Hogere eisen
In een zeer uitvoerige studie 'Alter
native Agriculture' concludeert men
wel dat zo'n minder chemische land
bouw aanzienlijk hogere eisen stelt
aan de vakbekwaamheid van boer en
tuinder. De conclusies zijn o.s. geba
seerd op een reeks beschreven voor
namelijk kleinere agrarische bedrij
ven die weinig kunstmest, bestrij
dingsmiddelen en antibiotica ge
bruiken.
De onderzoekers onderstrepen de
hoge produktiviteit van de heden
daagse landbouw. Dit gaat echter sa
men met toenemende erosie van de
grond, gebruik van veel kwalijke
bestrijdingsmiddelen, antibiotica en
energie. Hier staat een alternatieve
landbouwmethode tegenover, die de
natuur zelf meer laat werken. Derge
lijke bedrijven geven daardoor veel
minder geld uit aan allerlei elders
aan te kopen materiaal.
Het rapport is opgesteld op verzoek
van de minister van landbouw. En
kele grote voedingsindustrieën,
waaronder Kellogg hebben de studie
mede gefinancierd. Men adviseert
om te overwegen het roer van het
landbouwbeleid om te gooien. Niet
langer zouden de boeren aan-
gespoort moeten worden tot alsmaar
hogere opbrengsten. Dit dan te be
ginnen met de produkten die de
overheid subsidieert (zoals zuivel en
granen).
Beter af
Het rapport concludeert dat boer en
belastingbetaler beter af zouden zijn
als de landbouwproduktie wat werd
verlaagd. Wel zou na zo'n koerswij
ziging de consument meer moeten
betalen voor brood, melk, enz.
"Maar dergelijk voedsel vormt te
genwoordig toch maar een fractie
van de totale gezinsuitgaven", aldus
de onderzoekers. Ook in de Verenig
de Staten heeft alternatieve land
bouw zich buiten de landbouworga
nisatie en de overheid om ontwik
keld. "Wij willen dergelijke gedach
ten serieus overwegen", aldus een
woordvoerder van de minister van
Landbouw, in een eerste reactie. De
landbouworganisaties bestuderen
het rapport.
De drie zuidelijke provincies van
ons land liggen binnen Europa
op een relatief zeer centrale
plaats. Uit berekeningen van het
Centraal Planbureau blijkt dat
van de onderscheiden 143 regio's
in Europa Champagne in Frank
rijk en Luxemburg het meest cen
traal liggen. Voor deze gebieden
is de afstand tot de markt op 100
gesteld. Acores in Portugal ligt
dan het minst centraal en heeft
een index van 465.
Zeeland staat nummer 30 (index
108). In Nederland zijn Limburg
(index 103) en Noord-Brabant
(index 107) centraler gelegen dan
Zeeland. De overige Nederlandse
provincies scoren lager (hogere
index).
De index - waarmee de afstand
tot de markt tot uitdrukking
wordt gebracht - is gedefinieerd
als gewogen gemiddelde afstand
tot alle regio's van de gemeen
schap. Gewogen is met de bruto
toegevoegde waarde die dient als
indicator van de totale economi
sche aktiviteit. Regio's met een
relatief korte afstand tot de
markt kunnen worden be
schouwd als centraal gelegen.
Wat de landen betreft blijkt dat
Luxemburg het centraalst gele
gen land is met een index van
100. Nederland volgt - na België
- op de derde plaats (index 113).
Hekkesluiter (12e plaats) is Grie
kenland (index 289).
Minister Nijpels heeft het eerste uit
voeringsprogramma gespresenteerd
van het Nationaal Milieube
leidsplan. Centraal in dit milieupro
gramma/V oortgangsrapportage
1990-1993 (MPV) staan de voorbe
reiding voor de wet- en regelgeving
en andere maatregelen die nodig zijn
om het NMP uit te kunnen voeren.
Hieronder staan enkele voor de
landbouw van belang zijnde zaken
vermeld.
In het plan staat dat de nadelige ef-
fekten van de verzuring zo goed als
geheel teruggedrongen moeten wor
den. Voor ammoniak worden de
volgende maatregelen aange
kondigd:
- intensivering van onderzoek om in
de niet grondgebonden veehouderij
te komen tot betere afstemming van
de samenstelling van krachtvoer op
de behoefte van de dieren. Met de
landbouw en de veevoederindustrie
wordt overlegd om te komen tot een
convenant over vermindering van
het stikstof-gehaltein veevoer:
- optimalisatie van de stikstofbenut-
ting in de grondgebonden veehoude
rij wordt bevorderd door subsidië
ring, scholing en voorlichting;
- per diercategorie worden in 1994
emissie-eisen voor de huisvesting
van kracht op basis van de Hin
derwet;
- met ingang van 1 januari 1991
moet op bouwland uitgereden mest
direct worden ondergewerkt. Per 1
januari 1992 worden emissie-arme
gebruikstechnieken voor mest ver
plicht voor grasland op zandgron
den. Per 1 januari 1994 gaat deze
verplichting gelden voor alle gras
land, ongeacht de grondsoort;
- ontwikkeling van emissie-eisen
voor mestbe- en
verwerkingsinrichtingen voor 1 ja
nuari 1991;
- de introduktie van mineralenboek-
houdingen -registratie van mineralen
in- en afvoer bij landbouwbedrijven-
wordt gestimuleerd;
- in zwaar belaste gebieden zullen lo
kaal en regionaal extra maatregelen
worden getroffen.
Wat de stikstofiden betreft richt het
beleid zich op:
- stimulering door onderzoek, de
monstratie, subsidiëring en voorlich
ting van energiebesparing, het ge
bruik van niet-fossiele of duurzame,
energiebronnen en warmte
krachtkoppeling;
Vermesting
Het beleid op het gebied van ver
mesting is erop gericht dusdanige
fosfaat- en stikstofconcentraties in
bodem en water te bereiken dat geen
ongewenste milieu-effecten (meer)
optreden. Voor de landbouw bete
kent dit dat in 2000 evenwichtbe-
mesting van fosfor en stikstof (even
veel stikstof en fosfor wordt in de
bodem gestopt als gewassen kunnen
onttrekken) dient te zijn bereikt. In
de periode 1990-1993 zullen de vol
gende acties worden ondernomen:
- in de mestregelgeving zal de norme
ring voor fosfor in 1991 worden aan
gescherpt;
- voor stikstof zullen voor 1991 de
mestgiften worden gekwantificeerd
en vastgelegd;
- nadere regels worden gesteld aan
de periode van uitrijden van mest en
de wijze van gebruik ervan;
- er komen criteria voor de aanwij
zing van fosfaatverzadigde gronden;
Verspreiding
Het beleid is erop gericht de risico's
van mens en milieu van individuele
of groepen stoffen tot een aanvaard
baar en zo mogelijk verwaarloos
baar niveau terug te dringen. Dit be
tekent een emissiereduktie met 70 tot
90% voor koolwaterstoffen, zware
metalen, moeilijk afbreekbare stof
fen en bestrijdingsmiddelen. Voor
2000 zullen voor benzeen, chloorme-
thanen, koper en cadmium emissie
reducties van 60 tot 70% bereikt
moeten zijn.
- eind dit jaar zal een nota verschij
nen met streefwaarden voor circa 30
stoffen in water en bodem.
Verdroging
Doelstelling van het beleid is het are
aal met tekenen van verdroging in
2000 niet groter te laten zijn dan in
1985 en het waterverbruik in even
wicht te brengen met de draagkracht
van de bronnen. Het beleid richt
zich op zuinig omgaan met grond
water. Acties in de periode
1990-1993 zijn onder meer:
- onderzoek naar mogelijke maatre
gelen ter bestrijding van de verdro
ging. Het Rijk speelt hierbij vooral
een stimulerende en ondersteunende
rol;
- in de loop van 1990 zal een nota
worden uitgebracht over het grond-
waterbeheer. Hierin zal onder ande
re worden ingegaan op de aanpak
van het verdrogingsprobleem en in
dat verband op de wenselijkheid om
te komen tot een landelijk gecoördi
neerd onderzoeksprogramma;
- van de provincies wordt verwacht
dat zij een begin maken met de voor
bereiding van plannen van aanpak
tot oplossing van de verdrogingspro-
blemen.
"Onverteerbaar", is de eerste reak-
tie van het ZLM-hoofdbestuurslid
de heer G.J. de Jager uit Werken
dam op het advies van de voorlopige
commissie Nationale Parken aan mi
nister Braks om rond de Nationale
Parken overgangszones in te stellen.
"Voor sommige nationale parken
zoals de Peel kan dat in de praktijk
misschien wat minder problemen
opleveren, maar voor het aan het
Nationaal Park de Biesbosch gren
zend akkerbouwgebied is een zone
met beperkingen voor de landbouw
niet te accepteren".
De Voorlopige Commissie Nationale
Parken meent in het advies aan de
minister dat overgangszones nood
zakelijk zijn om de hoge natuur
waarden binnen nationale parken te
kunnen behouden en ontwikkelen.
De Jager stelt evenwel dat de funktie
natuur in de Biesbosch en landbouw
in het aangrenzend gebied zo scherp
gescheiden zijn dat een overgangsge
bied alleen maar belemmeringen met
zich meebrengt voor de normale
agrarische bedrijfsvoering. "De na
tuur ontwikkelen past niet in dit
agrarisch gebied en kan er ook niet
mee worden gekombineerd. Dan lo
pen we in de bedrijfsvoering vast.
Vrijdag 22 september 1989
G.J. de Jager
Als men dat toch beslist wil dan
moeten ze ons maar wegkopen. Wij
kunnen en willen geen beheersland-
bouwer zijn met een parkpet op".
De heer de Jager zegt zich niet aan
de indruk - te kunnen onttrekken dat
in het ambtelijk beleidsgebeuren de
natuur alleen maar belangrijk is en
de rest niet meer. Een sterk verwron
gen situatie waartegen hij zich sterk
zal blijven verzetten. In het advies
aan de minister stelt de Voorlopige
Commissie Nationale Parken voorts
dat de conclusie over de noodzaak
van expliciet aangewezen randgebie
den/overgangszones is gebaseerd op
de praktijkervaringn met de tot nu
toe ingestelde nationale parken (in
oprichting).
In het huidige rijksbeleid komen
geen randzones voor, waardoor ef
fectuering van de doelstellingen van
nationale parken onvoldoende mo
gelijk is. In de praktijk betekent dit
dat zich knelpunten voordoen. De
huidige aanpak en toepassing van
het bestaande instrumentarium biedt
onvoldoende garantie om de nega
tieve invloeden van omringende
gronden tegen te gaan, danwel tot
een minimum te beperken. Bij het
expliciet instellen van randzones
rond nationale parken, kan de Mi
nister van Landbouw en Visserij,
daarin geadviseerd door de VCNF,
veel concreter aangeven welk instru
mentarium op welke wijze aange
wend dient te worden. Het gaat
daarbij niet alleen om eigen beleids-
en wettelijke instrumenten (Relatie
nota, aankoop gronden etc.) maar
ook om instrumenten die vallen on
der de verantwoordelijkheid van an
dere departementen (Volkshuisves
ting, Ruimtelijke Ordening en Mi
lieu en Verkeer en Waterstaat). Een
expliciet randzonebeleid kan ook ge
meente en provincie meer houvast
geven bij het beschermen van een
nationaal park tegen nadelige in
vloeden van buitenaf.
De VCNP geeft geen standaard
breedte aan voor een randzone rond
een nationaal park. De breedte zal
afhankelijk zijn van de aard van het
nationaal park en de aard en intensi
teit van de activiteiten in de randge
bieden. Daarbij acht de Commissie
het wenselijk dat het gebied ten aan
zien van randzones tevens van toe
passing wordt op gebieden die wel in
nationale parken liggen, maar die
niet onder de doelstellingen en wer
king van het nationaal park vallen
(de zgn. exclaves).
De Nester Pennen zijn lichtgewicht
meters (113 gram) in pocketformaat
(2.5 x 1.6 x 13.8 cm), waarbij ge
bruik is gemaakt van geavanceerde
mikro-elektronica. Deze betrouwba
re meetinstrumenten zijn uiterst
nauwkeurig en eenvoudig te be
dienen.
De Nester pH pen is een zuurgraad
meter in zakformaat die voorzien is
van een speciale elektrode waardoor
een uitzonderlijke nauwkeurigheid
gegarandeerd is.
De Nester Mikro MH8 pen is een
meetinstrument waarmee de geleid
baarheid van vloeistoffen gemeten
kan worden. Hij is verkrijgbaar in
verschillende uitvoeringen met een
tweeledig bereik en is voorzien van
een automatische temperatuurkom-
pensatie.
De Nester RH pen is een nauwkeuri
ge elektronische relatieve vochtig
heidsmeter, die bijzonder handig en
goedkoop is. Het is de enige vochtig
heidsmeter in zakformaat waarbij
gebruik gemaakt is van een geïnte
greerde sensor en een CMOS circui
try met een laag energieverbruik.
