Verteringsproeven geven inzicht in
rendement en milieuaspekt veevoer
Goede mogelijkheden voor veehouderij
om hoge mestkosten omlaag te brengen
Braks: Varkenshouders
moeten voorrang geven aan
milieu-investeringen
Mengvoederfabriek Coppens
verhuist naar het water
Cehave-proefbedrijf Laverdonk:
Friesland gaat naleven
mestwet intensief
kontroleren
De grondstoffenkosten in het vee
voer maken meer dan 80 procent van
de mengvoederkosten uit. Dit gege
ven is voor de Cehave aanleiding om
uitgebreid onderzoek te doen naar
de voederwaarde van grondstoffen
en de voersamenstelling. Dat laatste
is bovendien zeer belangrijk uit het
oogpunt van het milieu. De sa
menstelling van de mest wordt im
mers in hoge mate bepaald door het
voer.
Zowel het een als het ander kan op
zeer gerichte wijze worden onder
zocht door middel van verte
ringsproeven. Dat gebeurt sinds vo
rig jaar stelselmatig op het proefbe
drijf Laverdonk van de Cehave, dat
even ten noorden van Veghel ligt.
Met verteringsproeven kan men veel
beter naar het rendement van
grondstoffen kijken dan met voeder-
proeven.
Veevoedingsdeskundige op Laver
donk, ir. Gert Hemke hierover: 'We
houden bij zowel pas gespeende big
gen, vleesvarkens tot 50 kilo als bij
- G. Hemke
braadkuikens precies de voederop
name en mestproduktie bij. Verte
ringsproeven vormen zeker een bij
drage aan de oplossing van het mi
lieuprobleem. Eén procent betere
vertering geeft al meteen drie tot vijf
procent minder uitwerpselen'.
Om de verteerbaarheid verder te ver
beteren, is er ook onderzoek gaande
naar de ontwikkeling van enzymen
voor een betere benutting van meng
voeders. Hiervoor heeft de Cehave
een subsidie van 1,25 miljoen gulden
gekregen van het ministerie van
Ekonomische Zaken. Het onder-
zoeksprojekt 'Veevoederenzymen'
wordt samen met Gist-Brocades in
Delft uitgevoerd.
Laverdonk huisvest op dit moment
braadkuikens, ouderdieren, legkip
pen, zeugen, biggen, vleesvarkens,
konijnen en stieren.
Fosforarm voer
Uiteraard heeft het terugdringen van
het stikstof- en fosfornivo in veevoe
ders naar het door de overheid ge
wenste nivo, de volle aandacht van
de onderzoekers op Laverdonk. Nog
voordat de mestwetgeving werd af
gekondigd, was de bedrijfsleiding
van het proefbedrijf hier al jaren
mee bezig.
'We hebben met name al veel bereikt
op het gebied van fosforarm voer.
Het is gebleken dat de produktie bij
dieren met fosforarme voeders zeker
niet onder hoeft te doen voor die bij
normaal gevoerde dieren. De resul
taten op het gebied van groei, voe-
derkonversie en vleespercentage blij
ven gelijk', zegt ir. Hemke.
Een belangrijk hulpmiddel bij het te
rugdringen van het fosfor- en
stikstofnivo is de twee- en driefasen-
voedering. Een lacterende zeug die
12 liter melk per dag produceert,
heeft ander (eiwitrijk) voer nodig
dan een dragende zeug. Ook voor
biggen bestaan twee soorten voer:
start- en slachtvarkensvoer.
Bij braadkuikens bestaat al langer
meer-fasenvoedering, bij legkippen
wordt die versneld toegepast.
Volgens Hemke zijn de varkensboe-
ren die tweefasenvoedering toepas
sen nog in de minderheid. 'Op een
groot bedrijf is een boer eerder ge
neigd om tot de aanschaf van een
tweede silo over te gaan dan op een
kleiner bedrijf. Jammer genoeg wor
den in het huidige systeem investe
ringen voor de bouw van een ekstra
silo niet beloond. En dat terwijl
tweefasenvoedering bij zeugen al een
vermindering van de fosfor- en
stikstofuitstoot van zo'n 8 procent
tot gevolg heeft'.
Stikstofuitstoot
Niet alleen het fosfor-nivo kan om
laag. Ook de stikstofuitstoot kan via
een andere voedersamenstelling met
nog zeker 10 procent worden terug
gebracht, door de voeders nog beter
aan te passen op de specifieke pro-
duktiefasen.
Tien procent is overigens nog lang
niet voldoende om aan de eisen in de
nieuwe milieuwetgeving te voldoen.
Het nog verder naar beneden bren
gen van het stikstof is een lastiger
opgaaf, die mogelijk kan worden
verwezenlijkt met synthetische ami
nozuren. Onderzoek hiernaar wordt
vooral verricht door onderzoekcen
trum De Schothorst in Lelystad en
het Instituut voor Veevoederingson-
derzoek. De winst zal echter vrij be
perkt zijn.
'We moeten niet vergeten', zegt
Hemke, 'dat meer dan 60 procent
van de stikstof-uitstoot wordt ver
oorzaakt door weidend melkvee. Je
kunt koeien meer krachtvoer en snij-
mais voeren, en voorts maatregelen
nemen om te voorkomen dat de
stikstof de lucht ingaat: mest uitrij
den bij regenachtig weer, direkt on
derwerken, in de grond injekteren en
noem maar op. Voersamenstelling is
niet het enige wapen tegen stikstof
uitstoot'.
H. de Bot
Ook uit oogpunt van milieubeleid is het een goede zaak dat het weer wat be
ter gaat met de prijvorming in de varkenshouderij, aldus minister Braks in
Sterksel.
De mestwetgeving zal veel veehou
ders voor hoge kosten plaatsen in
verband met opslag, afzet en verwer
king van de mest. Zonder aanpas
sing van het bedrijf zullen die kosten
jaarlijks gemiddeld bijna 7 duizend
gulden bedragen op een weidebedrijf
en 27 duizend op een gespecialiseerd
varkensbedrijf. Veehouders kunnen
echter op verschillende manieren
hun bedrijf aanpassen. In de meeste
gevallen zullen de ekstra kosten
daardoor tot de helft kunnen wor
den teruggebracht. Het aantal inten
sieve veehouderijbedrijven waarvan
de kontinuïteit onzeker is, zal door
de ekstra mestkosten met een kwart
tot de helft toenemen. Dat blijkt uit
Gunstige ontwikkeling van de
eksport van de vee- en
vleessektor
In het eerste halfjaar is de uitvoer
waarde van de vee- en vleessektor
ten opzichte van 1988 met 500 mil
joen gestegen tot ongeveer 4,4
miljard, een toename van 13De
uitvoerhoeveelheid daalde met 2%
tot 866.000 ton, vooral door een ver
mindering van de eksport van de
kalversektor met 14% en de var-
kenssektor met 1%. De uitvoer van
de runder-schapen- en paardensek-
tor nam iets toe.
Italië is met een bedrag van 1,1
miljard de grootste afnemer naar
waarde gemeten. Op de tweede
plaats komt de Bondsrepubliek met
1 miljard, gevolgd door Frankrijk
met 0,7 miljard en Engeland met
0,6 miljard. Ongeveer 96% van de
totale eksport of voor een waarde
van 4,2 miljard gaat naar de lan
den van de EG.
Naar hoeveelheid is Duitsland, on
danks een relatief grote daling met
34.000 ton of 13% toch de grootste
afnemer.
Varkenseksport
De uitvoer van levende varkens steeg
met 5%, doch daarbij dient opge
merkt dat de uitvoer van levende
slachtvarkens met 80.000 stuks daal
de ten gunste van de uitvoer van big
gen, die met 194.000 stuks steeg.
Na het verkrijgen van de
varkenspest-vrije status kon dit jaar
voor een eerst ruim 6000 ton vers
varkensvlees naar Groot-Brittannië
worden uitgevoerd. De uitvoer van
bacon naar Engeland daalde met 5%
of 3000 ton.
Kalversektor
De ingekrompen melkveestapel le-
Vrijdag 22 september 1989
een onderzoek van het Landbouw-
Ekonomisch Instituut.
Besparing op drink- en schoonmaak-
water blijkt voor vrijwel elk vee
houderijbedrijf rendabel te zijn. Een
gescheiden opvang van mest met
verschillende drogesto f percentages
kan daarnaast, vooral op zeugenbe-
drijven, de afzetkosten beperken.
Door de mest met minder droge stof
in de buurt uit te rijden en de betere
mest, met meer droge stof, af te voe
ren kunnen de kosten voor afzet en
verwerking aanzienlijk dalen. Be
werking van de mest op de.boerderij
zelf blijkt maar voor weinig onder
nemers aantrekkelijk te zijn.
Of een bepaalde aanpassing de vee-
vert minder uitgangsmateriaal voor
de kalfsvleessektor. Met de produk
tie daalde ook de uitvoer. De uitvoer
van levende kalveren daalde met
53% tot 47.607 stuks, terwijl de uit
voer van kalfsvlees met 13% daalde
tot 65.521 ton. Ter aanvulling van
de verminderde beschikbaarheid
steeg de invoer van nuka's en start
kalveren met 67% toe tot 83.068.
Invoer
De invoer van de vee- en vleessektor
steeg met 3% tot 77.802 ton, met een
waarde van 455,6 miljoen
15%). Het netto-overschot bedraagt
voor het le halfjaar 3,6 miljard.
Het Hoogeloonse mengvoederbe-
drijf Coppens heeft eind vorige week
zijn nieuwe vestiging aan de Zuid-
Willemsvaart in Helmond in gebruik
genomen. De verhuizing van de
Kempische zandgronden naar het
Oostbrabantse kanaal is niet toeval
lig. Met de aanvoer van grondstof
fen per schip hoopt direkteur Cop
pens de kostprijs van zijn produkten
aanzienlijk te kunnen drukken.
Tot dusverre konden die grondstof
fen uitsluitend over de weg van de
zeehavens Rotterdam en Antwerpen
naar de fabriek in Hoogeloon wor
den vervoerd. De nieuwe fabriek ligt
aan het begin van de omleidingsrou
te van het kanaal oostelijk om Hel
mond. Die is weliswaar nog niet
klaar, maar het eerste stuk ligt er wel
en is direkt voor de scheepvaart op
de Zuid-Willemsvaart bereikbaar.
Coppens heeft zich met de fabriek
houder werkelijk zal helpen bij het
drukken van de ekstra mestkosten,
hangt vaak af van de bedrijfssitua
tie: de oppervlakte, de ligging en de
grootte van het mestoverschot. Veel
veehouders zullen echter door veran
deringen in hun bedrijfsvoering de
ekstra mestkosten op den duur met
de helft kunnen terugbrengen. Sti
mulansen in de vorm van financiële
prikkels en een goede bedrijfsbege-
jeiding en voorlichting zullen dan
wel nodig zijn.
Kontinuïteitsproblerfien
Wanneer de veehouders hun bedrij
ven niet aanpassen aan de nieuwe
omstandigheden zal het aantal be
drijven dat in kontinuïteitsproble-
men komt bijna verdubbelen. Maar
ook wanneer de bedrijven maksi
maal worden aangepast zullen de fi
nanciële gevolgen van de mestwetge
ving zich doen voelen. Op basis van
de prijsverhoudingen van rond 1986
zal dan het aantal rundveehouders
met een onzekere kontinuïteit met
ongeveer een kwart groeien (van 7
naar 9%) en het aantal varkenshou
ders met de helft (van 8 naar 12%).
Nog een groter aantal bedrijven zal
met liquiditeitsproblemen te kampen
krijgen, maar die zijn vaak tijdelijk
op te lossen met ekstra leningen. Als
de inkomens daarna niet verbeteren
zal echter ook van deze bedrijven de
kontinuïteit worden bedreigd.
wat zijn aanvoer betreft, nu in de
zelfde positie gemanoeuvreerd als de
Cehave in Veghel.
De nieuwe fabriek is volledig ge
automatiseerd en kan 125.000 ton
mengvoeders per jaar produceren.
Dat is een veelvoud van de 25 tot
30.000 ton die in de oude vestiging in
Hoogeloon wordt geproduceerd. De
kapaciteit van de nieuwe fabriek, die
18 miljoen gulden heeft gekost, kan
bovendien vrij eenvoudig worden
verdubbeld.
Samen met andere kleine mengvoe
derfabrikanten is Coppens aangeslo
ten bij de Centrale Inkoop Combi
natie (Centrico), waardoor gunstig
kan worden ingekocht. Het bedrijf
is ook in Holland Feed International
(HFI) vertegenwoordigd. Het fami
liebedrijf is in 1926 opgericht door
de grootvader van de huidige eigena
ren, de gebroeders Frans en Ad
Coppens.
Demissionair minister Braks heeft
vorige week in Sterksel een dringend
beroep gedaan op varkenshouders
om voorrang te geven aan investe
ringen in milieu-voorzieningen bo
ven andere bedrijfsinvesteringen.
'Het is onvermijdelijk dat in de var
kenshouderij milieumaatregelen
worden getroffen. Hoe sneller dat
gebeurt hoe beter', aldus de minis
ter. Volgens hem laat de ernst van de
problematiek niet toe dat de invoe
ring van bepaalde milieumaatregelen
wordt vertraagd. Braks heropende
in Sterksel een gerenoveerd var
kensproefbedrijf.
Volgens Braks is het uit oogpunt van
milieubeleid een goede zaak dat het
weer beter gaat met de prijsvorming
in de varkenshouderij. Daardoor
komt er meer ruimte om te investe
ren, aldus Braks. Er is volgens Braks
nog een reden om zo snel mogelijk
de milieubelasting door de varkens
houderij te beperken. De maat
schappij uit zich vaak kritisch over
de varkenshouderij, hoewel mensen
in verstedelijkte gebieden vaak niet
weten waar ze het over hebben, al
dus de minister. 'Desondanks zullen
we ook met die kritiek rekening
moeten houden', meent Braks.
Volgens de voorzitter van de Noord
brabantse Christelijke Boerenbond
NCB, ir. A. Latijnhouwers, wordt
het mestprobleem niet opgelost door
gegoochel met cijfers. 'Overheid en
landbouwbedrijfsleven moetéh het
zo snel mogelijk eens worden over
de omvang van het mestprobleem.
Objektieve cijfers zullen aantonen
dat de veehouders de afgelopen ja
ren al forse winst hebben geboekt bij
de aanpak van het mestprobleem',
aldus Latijnhouwers.
Op het varkensproefbedrijf in Sterk
sel worden onder meer nieuwe pro-
duktiemethoden in de praktijk be
proefd. Daarnaast wordt geëxperi
menteerd met nieuwe, milieuvrien
delijke voorzieningen voor de var
kenshouderij. Bij dat alles wordt
ook gekeken hoe het welzijn van de
dieren en de gezondheid van de vee
houder het beste kunnen worden
gediend.
Politie en justitie in de provincie
Friesland hebben aangekondigd in
tensief te gaan kontroleren op het
naleven van de mestwetgeving. Van
af 1 oktober zal er intensief worden
gekontroleerd op overtredingen als
het lozen op oppervlaktewater, en
het uitrijden en onderwerken van
mest.
De kontrole zal deels vanuit de lucht
worden uitgevoerd. Hiertoe staan
zo'n 60 vluchten op het programma.
17
Vanaf 1 oktober geen
drijfmest op grasland
In de maanden oktober en no
vember mag er in het kader van
de mestwetgeving geen drijfmest
worden uitgereden op grasland.
Het is het tweede jaar dat deze
uitrijbeperking geldt. Vanaf 1 ja
nuari tot half februari geldt een
uitrijverbod op grasland als er
sneeuw ligt.
