Nog steeds enige rivaliteit tussen
noordelijke en zuidelijke
aardappelvermeerderaars
Pootaardappeltelers moeten
hun kosten verlagen"
Pootgoedtelers Kees Gommeren uit Kruisland
en Stan Simons uit Steenbergen
Nieuwe direkteur van aardappelkweek- en exportbedrijf Wolf en Wolf
Een van de meest gekoncentreer-
de gebieden met pootgoedtelers
is de streek rond Kruisland. Op
90% van de bedrijven worden
aardappelen vermeerderd. Dit
jaar is het 60 jaar geleden dat de
ze gespecialiseerde tak daar een
aanvang nam. De reden lag in het
feit dat door de aanwezigheid
van een aantal suikerfabrieken
de grond zwaar besmet begon te
geraken met het suikerbietenaalt
je. Doordat suikerbieten telen
aantrekkelijk was werd het met
de vruchtwisseling niet zo nauw
genomen. Een grote stimulator
was in die tijd de toenmalige di-
rekteur van de landbouwwinter-
school de heer R.W. Jansen.
Kees Gommeren en Stan Simons zijn
alweer de derde generatie die selekte-
ren in de vingers hebben. Pootgoed-
bedrijf Gommeren is volledig gespe
cialiseerd in aardappelvermeerde
ring. Jaarlijks wordt land bijge-
huurd om aan een areaal van 35 ha
te komen. "We hebben altijd in
hoofdzaak Bintjes geteeld maar om
wat meer spreiding en zekerheid te
hebben is overgeschakeld naar 2/3
Bintjes en 1/3 monopolierassen als
Diamant en Cardinal. Dit jaar is ook
het ras Desiré uitgeplant. Aan ande
re gewassen worden uien geteeld en
suikerbieten om het quotum vol te
maken. Verder wordt land jaarlijks
geruild". In tegenstelling tot veel an
dere bedrijven levert Kees Gomme
ren ongeveer 40% van de Bintjes
rechtstreeks aan konsumptietelers.
Het gehele jaar door worden poters
verkocht om zo aan een middenprijs
te komen die doorgaans beter is dan
speculeren. Ook om aan de wensen
van telers tegemoet te komen die
vroeg willen kopen.
Het akker bouwbedrijf van Stan Si
mons omvat naast de traditionele
akkerbouwgewassen 12 ha poot-
goed. Daarnaast worden nog kon-
sumptieaardappelen verbouwd. "Ik
heb bewust voor het monopolieras
Spunta gekozen om niet al te veel ri-
siko te lopen. De prijs schommelt
wel iets maar nog niet zoveel, al lag
de prijs van 1988 met 50 cent per kg
wel boven het gemiddelde. Jaarlijks
ligt de opbrengst tussen de 25 en 30
ton. Doordat in 1988 het financieel
resultaat beter was heb ik in 1989
weer Spunta's uitgeplant. Het lag in
de bedoeling om geheel over te scha
kelen op de konsumptieteelt omdat
de laatste jaren de monopolieteelt
niet zo denderend is geweest. Ik snap
niet dat soms nog geschreven wordt
dat de pootgoedteelt nog perspektief
biedt. Met het huidige areaal en een
goede opbrengst zit het al zwaar
fout", aldus Simons.
Eén keuringsdienst
Beleidsmatig zijn beide pootgoedte
lers van mening dat er in Nederland
één keuringsdienst moet komen. Nu
zijn er nog vier: Friesland-
Groningen, de Noordzeepolder,
Noord-Oost Nederland en Rivieren-
Delta Nederland van de NAK. Deze
laatste kwam in 1984 tot stand door
fusie tussen het rivierengebied en de
delta. Samenvoeging betekent dat er
met dezelfde maat gemeten wordt.
In de automatisering komt wel meer
samenwerking waardoor men effi
ciënter en daardoor goedkoper kan
werken.
Kees Gommeren is er verbaasd over
dat er in het noorden wel een rege
ling is voor konsumptietelers die zelf
eigen materiaal uitplanten en hier in
het zuiden nog niet. Vaak gaat dit
gepaard met een geweldige hoeveel
heid virus-ziek.
Vrijdag 7 juli 1989
Enige rivaliteit tussen de noordelijke
en zuidelijke telers is er toch wel.
Dat de noordelijke poters altijd een
paar cent meer kosten zit ze in het
zuiden niet lekker. Stan Simons:
"Bij monopolierassen bestaat er
geen verschil in uitbetalingsprijs, bij
Bintje wel. Waarom hier een verschil
in gemaakt wordt is mij een raadsel.
Virusziekte is hier de laatste jaren
geen probleem geweest". Kees Gom
meren: "Wat virusziekte door de
luizendruk aangaat zijn we hier mis
schien in de minderheid maar de
noordelijke poters durven wat bak-
terieziekte betreft wel eens tegen val
len. Men is daar met de pootgoed
teelt veel intensiever bezig. 10 Jaar
geleden teelde hier geen enkele poot-
goedteler zijn eigen uitgangsmateri
aal. Nu allemaal, dus het praatje dat
de kwaliteit minder is, is achter
haald. Dit blijkt ook wel uit de prak
tijk omdat soms 4 jaar achter elkaar
dezelfde stam gebruikt wordt".
De veranderingen die het AM beleid
met zich meebrengt betekent op ter
mijn geen goede zaak voor de Ne
derlandse aardappelvermeerderaars
Volgens Stan Simons houdt dit ach
teruitstelling van de aardappelteelt
in. "Het areaal in Nederland zal in
krimpen wat mogelijk tot gevolg
heeft dat de prijs 1 a 2 jaar wat ho
ger kan liggen. Daarna springt "het
buitenland er gelijk in om dit gat op
te vullen. Er zijn daar nog voldoen
de uitbreidingsmogelijkheden. Al
leen aan het vermeerderen van ge
zond pootgoed schort het daar nogal
eens maar zoals het met andere ge
wassen gegaan is zullen ze dit ook
wel onder de knie krijgen. Neder
land heeft doordat het nationaal
goed geregeld is in het buitenland
een goede naam opgebouwd en dit
moeten we zien te behouden. Qua
vakkennis hebben we een grote
voorsprong.
Import van buitenlands pootgoed is
nog geen succes gebleken. Poters uit
Schotland bleken besmet met een
bakterieziekte als zwartbenigheid en
dit jaar vielen poters uit Frankrijk
zwaar tegen. Internationaal moet er
meer geregeld zijn. Bijvoorbeeld een
Nederlandse partij met pok mag niet
geëxporteerd worden maar omge
keerd mogen er wel pokpartijen uit
andere landen geïmporteerd worden",
worden".
Vergrijzing
Een punt waar alle pootgoedtelers
mee kampen is dat er een vergrijzing
komt onder de selekteurs. Kees
Gommeren heeft momenteel twee
jongeren in opleiding. "Het wordt
steeds moeilijker om selekteurs aan
te trekken omdat de oude garde ver
dwijnt. Een ander punt is dat men
sen die het vak willen leren voor het
feit komen te staan dat ze geen kans
krijgen besmette planten er met rou
tine uit te halen. De laatste jaren is
er zo weinig ziek dat ze het niet kun
nen leren. We moeten eigenlijk aan
het eind van een seizoen naar kon-
sumptieaardappelen om ze de ver
schillen bij te brengen. Ondanks
weinig virusziek moeten we nog 3 tot
5 maal selekteren. In het begin vergt
dit 3 uur per ha maar bij meer loof
4 uur. Totaal vraagt selekteren toch
15-20 uur per ha".
Grondmonster
In het rivieren deltagebied krijgen de
pootgoedtelers dit jaar te maken met
een nieuw facet bij de teelt. Vanaf
Kees Gommeren, Kruisland: "Som
mige percelen hebben we dit jaar 4
maal beregend. De beschikking over
water en een regeninstallatie is nood
zakelijk bij pootgoedteelt".
Stan Simons, Steenbergen: "De
Spunta's hebben zich goed ontwik
keld. Het aantal knollen per plant is
voldoende. Op de wat lichtere klei
grond doet dit ras het uitermate
goed".
oogst 1989 moeten alle gronden
waarop pootaardappelen komen in
het kader van de aardappelmoeheid
worden aangemeld. Van ieder per
ceel neemt men een grondmonster
waarvan bekeken wordt of er al of
niet een besmetting is van het aard-
appelcystenaaltje. Voor oogst 1989
is de bemonstering voor het planten
vervallen maar wel zal bij het sorte
ren een grondmonster genomen wor
den. Bij certificering moet van elke
partij een analyse zijn die aantoont
dat er geen cysten zijn gevonden.
Niet van de grond die tijdens het in-
schuren vrijkomt maar van de aan
klevende grond. Dit in verband met
de export.
De beide Kruislandse pootgoedtelers
hebben hier weinig problemen mee,
alleen zal de kostenpost hierdoor
stijgen. Ten opzichte van konsump-
tieaardappelen kosten pootaardap
pelen aanmerkelijk meer. Los van
extra ziektebestrijding bedragen de
keuringskosten, plombeheffing,
areaalheffing en behandeling met
TBZ extra tegen fusarium en zilver-
schurft en afleveringsklaar maken
tussen de 2500,en 3500,per
ha. Moet er door een teveel aan
pootgoed aan de Stopa geleverd
worden dan kunnen alleen de Stopa-
kosten al oplopen tot 2000,
Steeds meer konsumptietelers willen
mechanisch gekoeld pootgoed, om
dat de ogen niet los mogen zijn, zo
dat de aanslag kleiner is en de sorte
ring groffer. Aan opslag kosten deze
poters 7 cent per kg.
Konsumptietelers willen steeds we
ten hoeveel knollen er in een kilo
gaan. Stan Simons: "Voor de aar
dappelvermeerderaar is het onmoge
lijk om een garantie te geven hoeveel
knollen er in een zak zitten. Het bes
te is dat de telers zelf hun bestelde of
gekochte partij bekijken en even
tueel een aantal knollen tellen en we
gen. Valt de partij fijn uit dan wat
dichter planten om toch aan hetzelf
de aantal stengels per m2 te komen".
De wintertijd vertoont een piek bij
de meeste pootgoedtelers. Over het
algemeen werken telers samen bij
het sorteren en afleveringsklaar ma
ken zodat de kosten beperkt blijven.
Nu schommelt de kilogramprijs
voor deze handelingen tussen de 5 a
7 cent. Met vreemde mensen loopt
dit al gauw op naar een dubbeltje.
Stan Simons is 2/3 van de winter aan
het sorteren bij een ander. De verre
kening is wegstrepen van uren.
Kees Gommeren voegt tot slot nog
een faktor toe die vooral aspirant
pootgoedtelers goed in ogenschouw
moeten nemen. "Wordt een perceel
pootgoed voor vermeerdering uitge
plant dan zal bij eventueel afkeuren
dit gewas nooit een goed konsump-
tieperceel worden".
Jan van Tilburg
"De pootaardappeltelers moeten
hun kosten verlagen. Nu zijn ze ge
woon te duur. Als de interne Euro
pese markt straks een feit is, zullen
we het ook in eigen land moeten op
nemen tegen veel goedkopere produ
centen. Daarom is het beslist nood
zakelijk om iets aan de kosten te
doen". Dit zei Sam Wolf op 28 juni,
toen hij officieel de leiding van zijn
vader heeft overgenomen bij het
aardappel kweek- en exportbedrijf
Wolf Wolf in Lelystad.
Het Nederlandse pootgoed geniet
een uitstekende reputatie. De kon-
kurrentie loert echter op de riante
exportpositie van ons land. Wanneer
de binnengrenzen in de EG verdwij
nen voorziet Wolf dat de konkurren-
tie zich zal verharden. De prijs zal
onder druk komen te staan. "Lan
den als Portugal en Spanje zullen
dan nauwelijks exportbeperkingen
ondervinden. Vooral de vroege
konsumptie-aardappelen zullen hun
weg naar ons land weten te vinden.
Door het vergroten van hun afzet zal
ook daar de behoefte aan pootgoed
wel toenemen, maar die mag dan
overal vandaan komen. Dan zijn wij
eigenlijk te duur. Het zal daarom
goedkoper moeten", aldus Wolf.
Hij erkent dat dit onder de Neder
landse omstandigheden geen een
voudige zaak zal zijn. "Het hangt
grotendeels van de vindingrijkheid
van de individuele boer af in hoever
re hij daarin zal slagen. Toch denk
ik dat er voldoende mogelijkheden
zijn als de teler maar bereid is zijn
bedrijf eens kritisch onder de loep te
nemen".
Kleiner areaal
Naast het verlagen van de kosten is
het volgens Sam Wolf ook nodig het
pootgoedareaal te verkleinen. Dat is
geen eenvoudige zaak, erkent hij.
Toch denkt hij dat het onder druk
van de recente ontwikkelingen onaf
wendbaar is. "Het huidige areaal is
tussen de 30 en 35 duizend hektare
groot. Door de hoge opbrengsten
zitten we met een overschot waar
niemand wat aan heeft. Een areaal
van 28.000 hektare zou voor de
pootgoedteelt ideaal zijn. Het NMP
(Nationaal Milieu-beleidsplan - red.)
zal tot gevolg hebben dat het areaal
zal verkleinen. Het NMP is daar
door niet alleen goed voor het mi
lieu, maar ook voor de boeren en de
markt. Het zal leiden tot de noodza
kelijke sanering van de teelt in Ne
derland. Naar mijn idee is het dan
ook een hele positieve ontwikke
ling", aldus Wolf. De nieuwe direk
teur van het aardappel kweek- en ex
portbedrijf is verrassend positief
over het NMP. "Het is jammer dat
het alleen voor Nederland zal gel
den. We zijn tenslotte maar een
klein land en de manier waarop wij
met de gewasbeschermingsmiddelen
omgaan valt globaal gezien enorm
De heer Ido Wolf tijdens zijn afscheidsrede voor een volle zaal. Op de voor
ste rij de familie Wolf.
mee. Er zou eigenlijk ook zo'n plan
moeten komen voor de ontwikke
lingslanden. Daar spuiten ze met al
les wat er maar te krijgen is. Met alle
nare gevolgen van dien.
Het terugdringen van de rol van de
chemie in de pootgoedteelt dwingt
ook het rassenonderzoek in een
nieuwe richting. Zo wordt er niet al
leen meer gezocht naar AM-
resistente rassen, maar gaat de aan
dacht ook steeds meer naar de re
sistentie tegen andere ziekten, zoals
phytophthora. Als we de afhanke
lijkheid van chemische middelen wil
len terugdringen is dat ook een zeer
noodzakelijke ontwikkeling", aldus
Wolf.
AM beleid aangescherpt
Vanaf 1 september zal in vrijwel het
hele land automatisch een 'besmet
verklaring' volgen als bij onderzoek
van percelen, bestemd voor het telen
van voortkwekingsmateriaal, het
aardappelcysteaaltje wordt gevon
den. Dat houdt in dat zowel de teelt
van voortkwekingsmateriaal (zoals
bloembollen, boomkwekerijgewas
sen, vaste planten) als van AM-
vatbare aardappelrassen twaalf jaar
lang verboden is. Alleen voor het
noordoostelijk zand- en dalgronden-
gebied geldt nu nog een uitzon
dering.
Grondonderzoek door de Planten-
ziektenkundige dienst is verplicht
om voortkwekingsmateriaal te mo
gen telen. Omdat de aardappelmoe
heid zich nog steeds uitbreidt, is
besloten tot deze verscherping van
de maatregelen.
(uit oogst)
