De beoordeling van een begroting
van een akkerbouwbedrijf
Eerste bedrijvendag
AHS KNLC succesvol
Simon den Exter superieur op
internationaal concours hippique te Axel
Springtrofee 'De Gouden Aardappel' geïntroduceerd
CSM neemt Belgische
deegwarenfabrikant
over
Van Driel en Van
Dorsten neemt Van de
Waart over
i
Het artikel 'De beoordeling van
een begroting van een akker
bouwbedrijf' heeft u reeds vrij
dag 3 februari (pag. 8) kunnen
aantreffen in het ZLM-blad.
Omdat er toen echter een aantal
fouten in is geslopen hebben we
gemeend het artikel nogmaals te
moeten afdrukken, nu in de
juiste vorm.
Bij de beoordeling van een begroting
van een akkerbouwbedrijf zijn er en
kele bedrijfsekonomische begrippen
van belang om te bezien. Het gaat
hier o.a. om: de bruto geldop-
brengsten; de totale kosten; het on
dernemersoverschot; de besparin
gen; de toenemende liquide midde
len. Wat deze begrippen voorstellen,
welke konklusies hieruit te trekken
zijn, en hoe ze te berekenen zijn
wordt in het kort in dit artikel be
handeld. Wie meer informatie hier
omtrent wil hebben moet zich rich
ten tot zijn/haar bedrijfsvoorlichter
van het regionale Konsulentschap in
het eigen gebied.
De bruto geldopbrengst is het mak
kelijkste bedrijfsekonomische be
grip. Het wordt gevormd uit de kilo
gramopbrengsten van de gewassen
vermenigvuldigd met de prijs per kg.
Zeg maar het geld wat de boer in
handen krijgt na verkoop van zijn
opbrengst.
Jaarlijks levert het L.E.I. van diver
se bedrijfsgrootte-klassen deze cij
fers. Voor de beoordeling van een
begroting kan hiermee vergeleken
worden. Wel dient bedacht te wor
den dat deze bruto geldopbrengst
heel sterk afhankelijk is van de in
tensiteit van het bouwplan en de ge
realiseerde prijs vooral van vrije
produkten zoals aardappelen en
uien.
In figuur 1 zijn de gemiddelde bruto
geldopbrengsten per hektare van het
jaar 1982/1983 tot en met 1986/1987
vermeld.
De totale kosten
Met de beoordeling van de bruto geld
opbrengst is er beslist nog geen
goed beeld omtrent het reilen en zei
len van het bedrijf. Daarvoor dienen
eerst de totale kosten afgetrokken te
worden. Op de bedrijven van 20 tot
40 ha liggen de totale kosten op on
geveer ƒ7000,a ƒ7100,per
hektare. Bedrijven van 40 hektare en
groter maken - ongeveer 6500,
kosten per hektare de laatste jaren.
Hoge kosten zijn per definitie niet
fout mits daar maar hoge op
brengsten tegenover staan. De be
oordeling van dit bedrijfsekonomi
sche begrip moet dus in relatie ge
bracht worden met vooral de kg-
opbrengsten en de daar uit voort
vloeiende bruto geldopbrengsten.
Bij de beoordeling van uw bedrijf
kunt u zich richten naar de kosten
eerder genoemd.
Het ondernemersoverschot
Het ondernemersoverschot is een
andere naam voor de bedrijfsekono
mische winst van het bedrijf. Veelal
is deze bedrijfsekonomische winst
negatief. Dit betekent dat het bedrijf
onrendabel is. Gelukkig zijn in de
totale kosten ook kosten opgenomen
die geen uitgaven zijn. Enkele voor
beelden hiervan zijn; de berekende
rente over het geïnvesteerde vermo
gen, berekend loon en de afschrij
vingen.
Berekende rente wordt opgenomen
in de totale kosten aangezien de fi
nancier van het bedrijf, meestal de
boer zelf, het geld ook op de bank
had kunnen zetten. Over dit uit-
Bij het internationaal concours hip
pique op Tweede Pinksterdag te
Axel waren zo'n 3.000 toeschouwers
getuige van topsport. Samen met het
stralende weer werd het daardoor
een prachtig evenement. Als opvol
ging van de NCRV springtrofee had
Ruitersportvereniging Axel 'De
Gouden Aardappel' geïntroduceerd.
De winnaar van de Z-rubriek sprin
gen ontving uit handen van aardap
pelhandelaar de heer G.C.P. den
Hamer een gouden replica van deze
wisseltrofee.
Door Anton Hanse uit Kerkwerve
was voor de Z-klasse een pittig par
cours gebouwd. "Er was reeds de
gehele dag maximaal gepresteerd
over parcoursen met maximale
maat, dus waarom niet in de Z-
klasse", aldus de heer Hanse. Zo'n
achttien kombinaties stonden op de
startlijst waarbij Simon den Exter
uit Kortgene toch wel de favoriet
was, en wellicht was hij daardoor
met twee springpaarden naar zijn ge
boortestreek afgereisd. In het voor
springen bleken er maar drie kombi
naties het parcours aan te kunnen,
Simon den Exter met Domingo,
Marc Steyn met Velasques van de
Vlaandertseruiters uit Heinkenszand
en Simon den Exter met Tristan. De
parcourbouwer krikte de hoogte van
de hindernissen andermaal omhoog,
naar 1.40 meter hoogte en zo'n 1.60
meter breedte. Als eerste startte Si
mon den Exter met Domingo, en
over deze kastelen van hindernissen
nam Domingo een balkje mee, daar
na kwam Mare Steyn in de arena, en
verslikte zich danig in het parcours
(hij is nog niet zolang in de Z klasse)
viermaal ging hij in de fout, dus was
Simon den Exter al winnaar, maar
om het sportief zijn, en de liefheb
bers van de springsport zijn supe
rieure vorm te tonen kwam hij nog
met zijn ander paard in het parcour.
Tristan liet het houtwerk onberoerd
Wegens ruimtegebrek op de Agrari
sche Hogeschool van het KNLC in
Delft vond de eerste bedrijvendag
plaats in Amicitia in Den Haag. On
danks de niet al te grote opkomst
van studenten, was de dag volgens
docent kommunikatie Nico Stuij
toch een succes: "Zeker als je be
denkt dat de organisatie in handen
van vier studenten lag en dit de eer
ste keer was".
De bedrijvendag is bedoeld voor de
studenten van het 3e en 4e jaar. Zij
kunnen dan in kontakt komen met
bedrijven en organisaties om een sta
ge te regelen of voor een toekomsti
ge baan. "Tijdens één middag is na
tuurlijk niet veel tijd, maar de eerste
kontakten zijn nu gelegd. Veel stu
denten hebben afspraken gemaakt
voor een nader gesprek", aldus Nico
Stuij.
Studieprojekt
De bedrijvendag was een idee van de
school, maar de gehele uitvoering is
gedaan door een viertal studenten
bedrijfskunde onder begeleiding van
Vrijdag 19 mei 1989
Nico Stuij. Eén van de organiseren
de studenten, Bas Rijk, wijt de lage
re opkomst van studenten dat velen
al een stageplaats geregeld hebben.
"Ik had mijn stage ook al geregeld,
al heb ik vandaag ook nog even het
kontakt gekontinueerd".
"Deze bedrijvendag was voor ons
een studieprojekt. Gedurende het
gehele 3e schooljaar ben je elke week
anderhalve dag bezig met projekt-
onderwijs. In het eerste halfjaar
krijg je een opdracht van school en
dat houdt vaak literatuurstudie in.
Het tweede halfjaar doe je een prak
tijkgericht onderzoek", aldus Bas
Rijk. Zijn docent-begeleider Nico
Stuij vult aan dat een belangrijk on
derdeel van deze opdrachten is dat
de studenten zowel individueel als in
een groep kunnen werken.
De kosten van deze dag betaalde
deels de school en een ander deel be
taalde de bedrijven die een bedrag
voor hun standplaats moesten neer
leggen. Deze bedrijven hebben de
studenten benaderd via een mailing.
Bas Rijk: "Daar moesten we eerst
en noteerde een zeer snelle tijd. De
wisseltrofee werd hem in handen
gesteld door de sponsor en aardap
pelspecialist Gilles den Hamer uit
Axel, waar na de ereronde de gou
den replica door mevrouw Corry
den Hamer werd overhandigd.
In de hoogste klasse dressuur Z2 de
monstreerde Mascha Bustraan-
Tuynman met Camaro uit Yerseke
haar vorm en zegevierde in die klas
se, met als knappe tweede Kees
Steendijk met Boy uit Kruiningen,
derde werd Arne Lauret met Uitlan-
da uit Breskens. In de Z1 werd win
naar Annemarie Hertzberger met
Wispher uit Goes, tweede Patrick de
Frel met Silven uit Terneuzen, en op
de derde stek Doeska van Loon-
Delfos uit Koudekerke.
Ais afsluiting van het programma
trad een draf- en renverbond uit Bel
gië op, wat de duizenden tot het eind
toe op het ruitersportterrein in Axel
hield.
Jan M. Murre
een adressenlijst voor samenstellen.
Dat behoorde ook tot de opdracht,
evenals het maken van een verslag.
Daar kan de organisatie van volgend
jaar haar voordeel mee doen".
Universiteit
Docent Nico Stuij was blij met de
komst van de Landbouw Universi
teit Wageningen. "Veel studenten
hebben interesse om verder te gaan
studeren. Misschien is het een goed
idee als ook andere universiteiten
met vervolgstudies volgend jaar op
de bedrijvendag vertegenwoordigd
zijn". Hij hoopt dat die dan in het
schoolgebouw zelf zal plaatsvinden.
"Dan kunnen we het bedrijfsleven
ons schoolgebouw tonen en hen la
ten zien wat zoal de mogelijkheden
zijn op het gebied van onderzoek",
besluit Nico Stuij.
Bij het schoonhouden van het gewas
kan gebruik worden gemaakt van
loonwerk.
staande geld had hij rente kunnen
ontvangen. Nu wordt dit geld in het
bedrijf gestopt. Dus moet het bedrijf
die rente in principe opbrengen. Ge
lukkig hoeft deze rente niet betaald
te worden aan de ondernemer.
De afschrijvingen zijn kosten die pas
uitgaven worden op het moment dat
er geïnvesteerd wordt in het bedrijf.
Een negatief ondernemersoverschot,
of hetzelfde een negatieve bedrijfse
konomische winst, behoeft dus niet
te betekenen dat er geen inkomen op
het bedrijf verworven wordt. Of dit
al dan niet gebeurt hangt af van.de
wijze waarop het bedrijf gefinan
cierd is. Dus de mate waarin er
vreemd vermogen aangetrokken is.
De besparingen
De besparingen ontstaan uit de vol
gende rekensom:
Bruto geldopbrengsten
- Totale kosten
Ondernemersoverschot
Berekend loon
Berekende rente
- Betaalde rente
- Gezinsuitgaven, belastingen,
premies
Besparingen
Uit deze rekensom blijkt dat naar
mate er meer gefinancierd is met
vreemd vermogen (geleend bij de
bank, familie e.d.) er dus meer rente
betaald moet worden en de besparin
gen dus daarmee afnemen.
In de praktijk blijkt dat momenteel
de meeste akkerbouwbedrijven een
De direktie van de NV CSM, voe
ding en biochemie, te Amsterdam
deelt mede dat overeenstemming is
bereikt over de overname van het be
drijf van Anco te Turnhout (België)
door CSM. Betaling van de overna
mesom heeft in kontanten plaatsge
vonden.
Anco is een rendabele, Belgische fa
brikant van macaroni, spaghetti,
bakprodukten, paneermeel en be
schuit. Deze konsumentenproduk-
ten worden onder het merk Anco op
de markt gebracht. Van de produk-
tie wordt ca. 20% geëxporteerd. De
totale omzet van Anco is ca. 55
min. Er werken 130 mensen.
De overname van Anco past in het
expansiebeleid dat CSM voert met
betrekking tot konsumenten-
merkartikelen in voedings- en genot
middelen. Anco zal worden opgeno
men in de CSM levensmiddelen
divisie.
G.W. van Driel en van Dorsten b.v.
te Hoofddorp heeft het aandelen
pakket van landbouwmechanisatie-
bedrijf Van de Waart b.v. te Gorin-
negatief ondernemers-overschot te
zien geven. Door het hoge percenta
ge eigen vermogen waarmee het be
drijf gefinancierd is, behoeft er ver
houdingsgewijs minder rente betaald
te worden dan dat er berekend is.
Dit resulteert dan meestal in een
stukje inkomen uit het renteverschil.
Na verrekening van het berekende
loon, de gezinsuitgaven, de belastin
gen en de premies ontstaat dan de
besparingen.
Dit bedrijfsekonomische begrip
geeft aan in hoeverre het eigen ver
mogen toe- of afneemt. Bij een afna
me, hetgeen de laatste tijd vaker ge
zien wordt, teert men in op het eigen
vermogen. Deze situatie is op zich
niet gunstig maar is wel enige tijd vol
te houden. Oplossingen voor nega
tieve besparingen of ontsparingen
moeten vooral gezocht worden in
een betere rentabiliteit van het be
drijf en verlagen c.q. beheersen van
de prive-uitgaven.
Gsldopbrengst marktbara gewassen
S c 7.60
I .5
chem in z'n geheel overgenomen.
Van de Waart b.v. zal als een zelf
standige dochteronderneming van
Van Driel en Van Dorsten worden
voortgezet. De bestaande dealer
schappen en vertegenwoordigingen
zullen worden gehandhaafd en zo
mogelijk worden uitgebreid met ma
chines uit het pakket van Van Driel
en Van Dorsten.
82/83 83/84 84/85 85/86 86/87
JAREN
Figuur 1: Bruto geldopbrengsten
van de marktbare gewassen per
bedrijfsgrootte-klasse (bron: L.E.I.)
Bruto geldopbrengst marktbare ge
wassen
(in duizenden guldens per hektare):
Uit de figuur blijkt dat de bedrijven
tussen 20 en 40 ha gemiddeld wat la
gere opbrengsten realiseren dan de
grotere bedrijven. Wilt u uw bedrijf
vergelijken met deze L.E.I.-
bedrijven zoek dan allereerst de lijn
op van de bedrijfsgrootte-groep
waarin uw bedrijf zich bevindt. Be
kijk dan of dat u gemiddeld hoger of
lager zit dan deze bedrijven en tracht
oorzaken hiervoor aan te geven.
Toeneming liquiditeit
De toeneming van de liquiditeit, het
bedrag waarmee de kas jaarlijks toe-
of afneemt, wordt berekend vanuit
de besparingen.
Besparingen
Afschrijvingen
- Investeringen
- Aflossingen
Toeneming liquide
middelen
Zoals gezegd de afschrijvingen wor
den pas uitgaven zodra er geïn
vesteerd wordt. Afhankelijk van de
hoogte van de investeringen en de
aflossingsverplichtingen ontstaat
een bedrag aan liquide middelen.
Wanneer dit bedrag negatief is ont
staat er een extra financieringsbe
hoefte. Deze extra behoefte kan
eventueel vervallen indien de ver
plichtingen bij de bank door hoge
jaarlijkse aflossingen sterk dalen. Is
dit niet het geval dan kan er, afhan
kelijk van de financieringsruimte bij
de bank al dan niet snel een pro
bleem ontstaan. Wanneer er geen
kredietruimte meer is ontstaat de
kans op faillissement.
Oplossingen moeten vooral gezocht
worden in de punten genoemd bij
besparingen. Maar ook is herfinan
ciering, in de vorm van een langere
looptijd mogelijk een oplossing.
Wilt u meer informatie of wilt u ad
vies alvorens een bepaalde beslissing
te nemen, dan kan uw bedrijfsvoor
lichter van het regionaal Konsulent
schap of uw sociaal-ekonomisch
voorlichter van de ZLM u hierbij ze
ker van dienst zijn.
Namens de drie Zuidwestelijke ak
kerbouw Konsulentschappen,
A.N. Vroegindeweij
BTD-Akkerbfcuw, CAT-
Barendrecht
15
