"Ik zie de toekomst van
het fonds rooskleurig in
voor boer en belegger"
Direkteur ing. Gerrit Bruggink verlaat Fagoed:
Bruggink is
rentmeester
tussen bos en
landbouwgrond
Gerrit Bruggink, de scheidende
direkteur van Fagoed, is één van
de voorvechters van de oprich
ting van Fagoed geweest. Hij is
er van begin af aan bij betrokken
geweest en heeft vooral toen het
op geld los peuteren aankwam,
de kar getrokken. Op 20 april jl.
is hij met de VUT gegaan.
Gerrit Bruggink kwam in 1952
van de kursus van de Heidemij,
de voorloper van de Hogere
Bosbouw- en Cultuurtechnische
School. Nadat hij in 1957 het di
ploma rentmeester had behaald,
heeft hij altijd in die hoedanig
heid gewerkt met steeds toene
mende verantwoordelijkheden.
"In mijn leven heb ik uitdagin
gen nooit geschuwd. Zo is de
stichting KAFI vanuit het rent
meesterskantoor van de Heide
mij ontwikkeld en heb ik de ver
antwoordelijkheid voor het rent
meesterskantoor als een aparte
onderneming binnen de Heide
mij op me genomen, ledereen zei
dat het niet kon, ik vond dat het
wel kon en heb dat waar
gemaakt.
Een van de bijzondere aspekten
van mijn loopbaan is geweest,
dat ik altijd heen en weer geslin
gerd ben tussen bosbouw en
landbouw. Afwisselend hadden
deze het zwaarste accent. Ik ein
dig dus met landbouw".
Gerrit Bruggink heeft in 1984, hij
was toen hoofd Beheer en Ex
ploitatie, het rentmeesterskan
toor van de Heidemij, tegen de
direktie gezegd dat hij in 1986
wat anders wou gaan doen.
Daarmee zette hij veel op het
spel. Hij zou een mooie funktie
verlaten voor iets onbestemds en
dat is Fagoed geworden. Een
mooiere afsluiting van zijn werk
zame loopbaan had hij zich nau
welijks in kunnen denken.
Bruggink is ook altijd heel aktief
geweest in de bestuurlijke sfeer.
Nu nog is hij sekretaris van Ko
ninklijke Nederlandse Bosbouw
G. Bruggink
Vereniging, voorzitter van de
examenkommissie leerlingenstel
sel praktijkschool Arnhem en se
kretaris van de Rent
meesterskamer.
"Ik zal me geen moment verve
len als ik met de VUT ben", zegt
hij. "Al zeg ik het zelf, ik ben
nogal handig. Het is ongeveer zo
dat wat mijn ogen zien maken
mijn handen. Daarbij krijg ik
iets wat je maar eenmaal krijgt,
namelijk tijd. Er moet volgens
mij een goede verhouding zijn
tussen de tijd die het kost om
geld te verdienen en de tijd die
het kost om het verdiende geld
op te maken. Voor mij is nu de
tijd aangebroken om het geld op
te maken.
Ik ga ook meer wandelen met een
rugzak. Op zo'n wandeling kan
ik nadenken over een bepaald
woord voor een gedicht dat ik tij
dens zo'n wandeling uitdenk. Ik
vind het altijd leuk dingen te
doen en te ontdekken op de grens
van wat wel en wat niet kan.
Daarom wil ik bewust ruimte
open laten voor dingen die ik nog
niet kan. Dat houdt een nieuwe
uitdaging in".
Fagoed is een beleggingsinstelling,
die de aktiviteiten van de beleggers
in de landbouw bundelt. Het Fa-
goedfonds houdt zich bezig met het
aantrekken van het benodigde kapi
taal, het aankopen van landbouw
grond en het uitgeven van die grond
in erfpacht. Fagoed belegt alleen in
landbouwgrond niet in opstallen.
"Dat geeft te veel sores met het be
heer. De kosten van het apparaat
zouden hierdoor alleen maar hoger
worden", zo steekt Gerrit Bruggink
van wal.
"Dit laag houden van de apparaats
kosten houdt ook in dat we alleen
maar erfpachtkontrakten aangaan
voor minimaal 10 hektare. Het erf-
pachtkontrakt van Fagoed is zeer
bijzonder", legt Bruggink uit. Zo
kan de erfpachter kiezen tussen een
erfpacht periode van minimaal 27
jaar en maximaal 39 jaar. Dit is ge
daan om maatwerk te leveren. Bij
voorbeeld iemand is 30 jaar als hij in
zee gaat met Fagoed. Hij wil tot zijn
65 blijven werken, dan kiest hij een
periode voor de erfpacht van 36
jaar.
Er wordt echter maar weinig gebruik
gemaakt van deze keuzemogelijk
heid. Tweederde van de erfpachters
kiest voor de langste periode en een
derde voor de kortste. In maar drie
gevallen heeft men voor een tussen
liggende periode gekozen.
Terugkooprecht
Het sterkste van het kontrakt vind ik
het terugkooprecht. Het is een een
zijdig recht van de erfpachter. Het
biedt hem de mogelijkheid steeds na
twaalf jaar en aan het eind van het
kontrakt de grond terug te kopen.
Bij overlijden van de erfpachter heb
ben zijn erfgenamen ook het recht
van terugkoop. Ze kunnen kiezen uit
de verkoop van het erfpachtrecht of
terugkoop van de grond. Normaal
moet iemand vier maanden voor de
afloop van de termijn bekend maken
wat hij wil. Bij overlijden hebben de
erfgenamen zes maanden de tijd om
te beslissen.
Het terugkooprecht van Fagoed-
erfpacht is zelfs een sterker recht
dan het voorkeursrecht van de pach
ter in de pachtwet", verklaart Brug
gink. Bij die regeling kan de pachter
de grond alleen kopen als de ver
pachter het wil verkopen. De pach
ter kan niet zeggen en nu wil ik het
kopen. Het is een passief kooprecht.
De pachter weet nooit wanneer de
grond te koop wordt aangeboden.
Het kan wel op een voor hem heel
ongunstig moment zijn. Wel geniet
de pachter de bescherming van de
grondkamer en kan hij tegen vast
gestelde prijzen kopen.
Terugkooprecht
Het terugkooprecht van Fagoed is
aktief. De erfpachter weet precies
dat hij na twaalf jaar zijn grond
weer kan terugkopen. Ook wat be
treft de prijs weet de erfpachter waar
hij aan toe is. De wijze van bereke
nen van de terugkoopprijs wordt in
het erfpachtkontrakt vastgelegd. De
Vrijdag 5 mei 1989
terugkoopsom bedraagt minimaal
de oorspronkelijke koopsom (70%
van de vrije waarde op het moment
van koop) en maximaal de pacht-
vrije waarde van het moment, waarop
de terugkoop plaats vindt". Met en
kele cijfertjes op het bord verduide
lijkt Bruggink zijn verhaal.
"Dit terugkooprecht", vervolgt hij,
"onderscheidt het Fagoed-kontrakt
ook van het gewone erfpachtkon
trakt. Daar is geen verlengingsrecht
en geen terugkooprecht ingebouwd.
De boer heeft dus geen onderhande
lingspositie. Bij Fagoed wel. Hij kan
zelf beslissen of hij terugkoopt of
niet.
Bij Fagoed zit je als boer trouwens
altijd goed. Zolang de vrije waarde
hoger is dan de gekapitaliseerde
waarde van de grond, die in het kon
trakt is'vastgesteld, is de boer voor
delig uit. Verkoop van de grond na
terugkoop levert winst op. Maar",
zegt hij met nadruk, "het klinkt mis
schien gek, ook als de grondprijzen
sterk dalen is een Fagoedboer goed
uit. Vergeleken met een boer die een
hypotheek op zijn grond heeft is hij
Toekomstig direkteur Fagoed Erik
Somsen.
misschien de eerste jaren meer kwijt,
maar uitgespreid over de hele perio
de behaalt hij een flink voordeel.
Ook accountantsbureaus hebben be
rekend dat Fagoed in alle gevallen
voordeliger is".
Canon
Bruggink roert na de terugkooprege
ling de canon aan. "Deze wordt tus
sen de partijen vastgesteld als een
percentage van de aankoopprijs in-
klusief de aankoopkosten van de
grond. De canon wordt elke drie
jaar herzien met een percentage dat
de helft bedraagt van de verhoging
van de pachtprijs en de helft van de
verhoging van de prijsindex van de
gezinskonsumptie. De beleggers ke
ken eerst vreemd aan tegen deze
konstruktie. Zij zijn gewend te reke
nen met de verhoging van de gezins
konsumptie en niet met de pacht
prijs. Achteraf gezien is het een ge
lukkig compromis geweest".
Deelnemers
De eerste aanvragen voor gronden
van Fagoed kwamen uit Groningen
en Drenthe. "Niet zo verwonder
lijk", zegt Bruggink, "twee van de
grootste voorvechters, Barlagen en
Veen van de DLG, kwamen uit die
provincies. In het tweede jaar was er
een sterke groei te zien in de Hollan
den. Nu hebben we grond in alle
provincies. Groningen, Zuid-
Holland en Drenthe liggen daarbij
op kop. In het begin hebben we al
leen belegd in akkerbouwgrond. Nu
bieden ook veetelers hun gronden
aan.
De helft van de mensen die met Fa
goed in zee gaan, willen hun bedrijf
uitbreiden. Die uitbreiding laten ze
dan door Fagoed financieren. Soms
brengen ze ook eigen grond in. Er
zijn ook boeren die elders een nieuw
bedrijf beginnen. Ze verkopen het
oude bedrijf en laten het nieuwe,
vaak grotere, bedrijf voor een deel
door Fagoed financieren. Sommigen
maken daarbij gebruik van het ver
schil in grondprijs tussen het westen
en het noorden van het land. Een an
der voorbeeld is iemand die een zeer
slecht verkaveld bedrijf had en daar
een mooi blok voor terugkoopt, dat
ook nog 2,5 keer zo groot is als zijn
oude bedrijf.
Starters
In een aantal gevallen helpt Fagoed
echte starters, boerenzoons die een
eigen bedrijf willen beginnen, maar
niet op het ouderlijk bedrijf kunnen
komen. Deze starters moeten na
tuurlijk, net als trouwens de andere
aanvragers, een financieel verhaal
kunnen laten zien. Doorslaggevend
bij deze boeren is vaak het vertrou
wen dat we als Fagoed hebben in de
jonge ondernemers. "Ik vind dit
persoonlijk de aardigste gevallen",
vertelt Bruggink.
Zo'n 18 procent van de gevallen be
treft bedrijfsovernames. Boeren die
in deze gevallen van Fagoed gebruik
maken, hebben vaak meer kinderen
die ze met het netto-kapitaal dat ze
van Fagoed krijgen, uitkopen.
De laatste financieringsmogelijkheid
is herfinanciering. Boeren die willen
investeren in hun bedrijf en voor de
benodigde financiën hun bedrijf via
Fagoed in erfpacht nemen.
Fagoed licht de bedrijven wel door
voordat ze de grond in erfpacht
neemt. Daarbij kijken we naar drie
dingen, de kwaliteit van de grond,
de kwaliteit van het ondernemer
schap en de financiële positie van de
boer. Bij het beoordelen van de kwa
liteit van de grond kijken we onder
andere naar de gebruiksmogelijkhe
den in relatie tot het gebied. We wil
len daarbij graag in heel Nederland
kopen en ons niet beperken tot één
streek. We willen als beleggings
fonds ook graag te maken hebben
met levenskrachtige bedrijven. Het
ondernemerschap van de boer is dan
ook vaak doorslaggevend.
Erfpacht verkopen
"Weet je wat zo aardig is", vertelt
hij enthousiast, "dat ook in de prak
tijk gebleken is dat het Fagoed-
erfpacht zijn waarde behoud. We
hebben in het voorjaar twee gevallen
gehad van erfpachters die hun recht
verkochten. In beide gevallen was
het verkoopbedrag hoger dan op
grond van verwachtingen mocht
worden aangenomen. Dit verkopen
van het recht kan bij erfpacht, om
dat het een zakelijk recht is. Dit in
tegenstelling tot pacht dat een per
soonlijk recht is en dat je dus niet
kunt verkopen.
We hebben als Fagoed weinig over
de koper te zeggen. We kunnen het
bedrijf niet zo doorlichten als bij de
eerste erfpachter het geval is ge
weest. Toch hebben we er bij de ver
koop vertrouwen in dat de koper
ook weer een goede ondernemer is.
De boer moet wel toestemming vra
gen aan Fagoed om te verkopen.
Maar Fagoed moet wel behoorlijke
sterke argumenten hebben om de
koop niet door te laten gaan. De be
langrijkste voorwaarden is wel dat
de verkochte grond weer als land
bouwgrond gebruikt wordt. We be
leggen in landbouwgrond en dat wil
len we ook zo houden. Zou een boer
aan een autosloper willen verkopen,
dan zouden we die verkoop niet
toestaan", zegt Bruggink zeer
beslist.
Een ander punt waar Bruggink op
wijst is dat het kontrakt van Fagoed
geen limitieve opsomming bevat van
allerlei zaken die wel of niet mogen.
Landbouwbedrijven blijven altijd in
ontwikkeling", vindt hij, "daarvoor
kan je de regels niet voor twintig of
dertig jaar vastleggen. Mensen kun
nen ons altijd bellen als ze iets willen
regelen buiten het kontrakt om. Fa
goed zal dan altijd proberen een re
delijk handelende partij te zijn, die
echter het zakelijk belang niet uit het
oog verliest.
In principe kan iemand pas na
twaalf jaar de hele oppervlakte die
hij in erfpacht heeft uitgegeven, te
rugkopen. Stel nu, hij wil een schuur
bouwen die bijvoorbeeld volgens het
bestemmingsplan alleen maar ge
bouwd mag worden op het gedeelte
dat hij bij Fagoed in erfpacht heeft
gegeven. Fagoed zal dan naar alle
waarschijnlijkheid beslissen dat deze
boer de benodigde oppervlakte voor
de schuur kan terugkopen.
Een ander geval waarin de belangen
van Fagoed en de boer gelijk lopen is
bij ruilverkaveling. De boer wil
graag een goed stuk grond krijgen in
verband met zijn terugkooprecht.
Fagoed wil graag beleggen in een
grond van een goede kwaliteit.'Dit
samen optrekken kan een verster
king betekenen naar de landinrich
tingskommissie toe. De ruilverkave
lingsrente komt echter geheel voor
rekening van de erfpachter.
Braaklegging
Als Fagoed hebben we geen pro
bleem met de braaklegregeling. Een
boer kan daar zonder toestemming
gebruik van maken. Waar we wel
problemen mee hebben is met bebos
sing van de grond. We hebben dan
geen zekerheid dat de waarde van de
ondergrond op peil blijft.
Een ander probleem is de ruimtelijke
ordening. Niemand heeft mij nog
verzekerd dat een perceel dat een
maal bebost is ook niet tot in lengte
van jaren bos moet blijven.
Beleggers
De boer is de ene kant van het ver
haal, aan de andere kant van Fagoed
staan de beleggers, de mensen en or
ganisaties die geld in het fonds moe
ten stoppen. Op het ogenblik heeft
Fagoed 3300 ha in eigendom voor
een totale waarde van 70 miljoen
gulden. Fagoed groeit aanzienlijk
sneller dan bij de start werd ver
wacht. Dit betekent dat er ruimte
ontstaat voor nieuwe participanten.
"Het aantrekken van nieuwe beleg
gers gaat eigenlijk te langzaam",
vindt Bruggink. "Dat is jammer,
maar de beleggers zijn nog niet zo
vertrouwd met het beleggen in land
bouwgrond. Toch is het een zeer so
lide belegging. Het onderpand slijt
niet, het kan niet verdwijnen, niet
verbranden, het heeft geen verzeker
bare en onverzekerbare risiko's.
Daarbij was het rendement voor de
beleggers dit jaar 4,72%. Een ander
voordeel is dat een buffer van 30%
ontstaat tegen waardedaling, door
dat de landbouwgrond maximaal te
gen 70% van de vrije waarde ge
kocht wordt.
Bij beleggers is het echter gebruike
lijk de vaste rentevoet te vergelijken.
Dit is het percentage waarop kosten
en opbrengsten over een reeks van
jaren gelijk zijn. Bij Fagoed komt
deze vaste rentevoet op 6,25%.
Het is zaak dat Somsen samen met
Luteijn als voorzitter van de Raad
van Toezicht deze zomer nieuwe be
leggers gaat benaderen. We ontwik
kelen hiervoor een nieuwe prospec
tus. Gelukkig zijn we nu wat beken
der dan in het begin en hebben we la
ten zien een solide fonds te zijn. Op
het ogenblik is er een zekere span
ning tussen het aanbod van grond en
de hoeveelheid geld die beschikbaar
is voor de aankoop ervan".
17
