"Telers van grovere gewassen kunnen in de
toekomst niet op tegen akkerbouwers"
Meer dan ooit is Tolsma uw keuze als er bewaard moet w
Jan Neele, voorzitter KNLC-kommissie bloembollen
Neele: producent,
verwerker en
exporteur
WIJ STAAN OP LIEMPDE
Jan Neele is een ondernemer pur sang. Steeds weer probeert hij zijn
bedrijf aan te passen aan de veranderende situatie. Daarnaast is hij
nog twee dagen per week kwijt aan al zijn bestuursfunkties, waaron
der het voorzitterschap van de kommissie Bloembollen van het
KNLC. De vernieuwing van het bedrijf en de bestuursfunkties zijn
volgens hem bijna niet meer te kombineren.
Jan Neele heeft een twintigtal funk-
ties, waaronder voorzitter tuinbouw
Schouwen Duiveland, kringbestuur
der tuinbouw ZLM, lid van de afde
ling tuinbouw van het KNLC, lid
van de afdeling agrarische aangele
genheden van het KNLC, voorzitter
kommissie bloembollen KNLC, lid
bestuur van het ASF, lid van de ge-
wasadvieskommissie gladiolen, lid
van de bloembollenkommissie van
het Landbouwschap. En dan heeft
hij zijn sociale funkties nog niet eens
genoemd.
Neele is bezig pet de omschakeling
van zijn bedrijf. Met het oog op de
toekomst zoals hij het zelf zegt. "Ik
ga me specialiseren in het telen van
vaste planten en de verwerking van
gladiolen, tulpen en narcissen. Deze
teelten gaan steeds meer naar de ak
kerbouw. De pur sang bloembollen
kweker van grove gewassen kan het
in de toekomst niet bolwerken tegen
de akkerbouwer", verkondigt hij,
"die kunnen veel goedkoper produ
ceren en bollen kunnen op dezelfde
manier als graan verbouwd worden,
mits de benodigde know-how aan
wezig is". Daarom is hijzelf drie
jaar geleden begonnen om samen
met akkerbouwers gladiolen te telen.
"De akkerbouwer produceert en ik
verwerk. Wij zorgen voor het plant-
materiaal, het planten, het koppen
van de bloemen en het verwijderen
van het loof. Ik ben meer koördina-
tor, adviseur, dan dat ik zelf nog op
de trekker zit. De akkerbouwer kan
veel goedkoper dan wij zijn machi
nes inzetten, omdat die veel meer ge
bruikt worden. Wij kopen samen het
plantmateriaal en delen ook samen
het verlies of de winst".
De akkerbouwer is volgens hem op
deze manier heel nauw bij de teelt
betrokken en de kennis van beiden
wordt op een zeer goede manier ge
bundeld. Daarbij pakt ook de akker
bouwer een stuk winst mee. Hij
krijgt advies en hoeft geen verwer
kingsbedrijf op te zetten, wat hem
een behoorlijke investering scheelt.
Voor wie toch zelf met het produce
ren van bloembollen wil beginnen
heeft Neele één advies. "Bezint eer
ge begint. Als er brood is, moet je
ook het mes vast kunnen houden om
er boterhammen van te maken. Al
leen met brood of alleen met een mes
red je het niet. Vraag eerst goed ad
vies voordat je een koopkontrakt
aanvaardt. Teveel mensen hebben al
in een desperate poging miljoenen
verloren omdat de kennis over
bloembollen ontbrak. Vooral in ge
bieden waar weinig bloembollen ge
teeld worden, zijn onverantwoorde
lijke kontrakten afgesloten met voor
de individuele producenten de
sastreuze gevolgen. De handel krijgt
dan altijd de Zwarte Piet".
Kwaliteit
Er is volgens Neele een verschil tus
sen de produktie in Nederland en die
in de rest van de wereld. "Nederland
heeft zich gespecialiseerd in de pro
duktie op zich en kan daardoor kwa
liteit leveren. In andere landen denkt
de producent in de eerste plaats aan
'wat kan ik verkopen' en daar pro
duceert hij naar. Iedere individuele
ondernemer gaat er zelf op uit om
zijn produkt te verkopen, daarna
produceert hij dat artikel. De produ
cent in Nederland laat de afzet aan
de andere over. Door die gerichtheid
op de produktie zijn we in staat kwa
liteit te leveren en dat is ook het eni
ge dat ons overeind houdt. Dat weet
ik zeker". Konkurrentie van andere
landen vreest Neele niet, behalve als
daar teveel Nederlanders naar toe
gaan. "De mentaliteit van de Hol
landers is absoluut noodzakelijk om
een kwaliteitsprodukt te leveren.
Dit bedrijf is ook meegesleept in de
produktie van grote getallen. Toen
kwam er maar zijdelings de vraag
over kwaliteit. We moeten als pro
ducenten deze cirkel doorbreken en
het voortouw nemen bij het produ
ceren van kwaliteitsprodukten. We
moeten ons niet door de handel laten
leiden".
Hij ziet de problemen met kwaliteit
overal. In de toekomst verwacht hij
koncentraties van inkoop, produktie
en verwerking. Er is volgens hem een
duidelijke taak voor bepaalde orga
nisaties om de handel te bundelen.
Gelegenheidsarbeid
Veel tuinbouwbedrijven hebben
werknemers.in dienst en voor het op
vangen van de pieken wordt er ge
bruik gemaakt van gelegenheidsar
beiders. Vaak scholieren, studenten
of huisvrouwen die in de drukke pe
riode een centje bijverdienen. Met
deze gelegenheidsarbeid wordt in
een behoefte voorzien die niet op een
andere manier ingevuld kan worden.
Voor dit soort arbeid hoeven echter
geen sociale premies afgedragen te
worden en daarmee begint de
ellende.
"Er zijn bepaalde ondernemers die
ernstig misbruik van de regels heb
ben gemaakt. Zij zijn", zegt hij fel,
"luizen in de eigen pels. Er ontstaat
zo een vorm van oneerlijke konkur
rentie, die direkt de wereld uit moet.
Ik ben bang dat we in de toekomst
alleen nog maar scholieren mogen
aannemen in de piekperiodes. Dat is
een vorm van diskriminatie. Want
wat is een scholier, iemand van de
LTS of een jongen of meisje van 22
van de HEAO? En wat is nu mooier
voor een student om wat bij te ver
dienen, die hebben toch altijd geld
tekort.
Vooral het kriterium dat er geen ge
zagsverhouding mag bestaan tussen
werkgever en werknemer wordt een
groot probleem. Bij elke arbeid die
in opdracht verricht wordt bestaat er
een gezagsverhouding. Die bestaat
ook als er een geldstroom van A
naar B gaat, zo is het toch? Ik denk
dat de werkzaamheden die nu nog
door gelegenheidsarbeiders worden
verricht in de toekomst door vaste
krachten zal worden gedaan. Dit
werk machinaal uitvoeren geeft
kwaliteitsverlies en dat kunnen we
op onze afzetmarkt niet gebruiken.
De produkten worden wel 10 a 15%
duurder. We redden het dan alleen
op de wereldmarkt als we een nog
betere kwaliteit leveren.
Handel
"Het grote probleem van onze afzet
is dat deze erg ondoorzichtig is.
Soms worden bollen wel drie of vier
maal verkocht door de handel, het
geen alleen maar prijsverhogend
werkt. Als producent dien je reeds
twee jaar voor het afleveren, van bij
voorbeeld een leverbare gladiool, te
beslissen welk soort, dit in verband
met het te produceren plantgoed.
Dit moet en kan allemaal veel effek-
tiever. Er is reeds een schat aan
waardevolle informatie aanwezig.
Het bedrijf van Jan Neele bestaat
uit drie takken die nauw met el
kaar verbonden zijn. Zo produ
ceert hij gladiolen (30 ha, het
grootste deel samen met akker
bouwers in de buurt), narcissen
(2 ha), tulpen (5 ha) en vaste
planten (3 ha). Daarbij probeert
hij nieuwe soorten uit, zowel bol
len als vaste planten. Het mate
riaal voor de nieuwe vaste plan
ten importeert hij vooral uit Azië
en Zuid-Amerika.
"Ik ben bezig met de omschake
ling van mijn bedrijf. Voorheen
had ik 40 ha gladiolen, maar ik
wil me meer op de verwerking
koncentreren. Drie jaar geleden
ben ik met deze omschakeling be
gonnen". De derde pijler is de
export. "Ik heb eigen vertegen-
Deze informatie is echter bij ver
schillende ondernemers en daardoor
te veel versnipperd, zodat daaruit
geen duidelijke informatie is te halen
voor de individuele kweker. De ene
hand weet nu vaak niet waFde ande
re hand doet. De handel in bollen is
nog precies op dezelfde leest ge
schoeid als vijftig jaar geleden, ter
wijl er op de markt juist de laatste
jaren erg veel is veranderd.
Een groot deel van de produkten
wordt verkocht via de in- en ver
koopbureaus van de veiling. De rest
gaat via eigen afzetkanalen naar de
klanten. Neele is via een computer
aangesloten op de veilingen. Hij kan
zo onmiddellijk zien welke partijen
verkocht zijn en voor welke prijs.
Ook is hier inzicht te verkrijgen in
bepaalde aanbod en vraag van diver
se soorten en maten.
"Binnenkort krijg ik ook een com
puter op mijn bedrijf. Ik zie wel op
tegen de enorme hoeveelheid extra
werk die dat geeft. Het trekt mij
niet, maar ik denk dat het voor de
toekomst een absolute must is om
elk moment van de dag te kunnen
beschikken over een zo kompleet
mogelijk overzicht van de totale be
drijfsvoering. De computer is meer
iets voor mijn zoon, die heeft voor
deze materie veel meer belangstelling
en is hier veel beter thuis in.
Ingeborg Schuitemaker
Foto's: Joop van Houdt
woordigers in het buitenland. De
export bestaat voornamelijk uit
bulkgoederen. Ik doe geen drie
of vier bollen in een zakje. Daar
zijn andere bedrijven voor. Met
dit exportbedrijf probeer ik een
extra stukje markt te ontwikke
len. Zo ben ik wat minder afhan
kelijk van de grillen in de Neder
landse prijs". Neele heeft onder
andere afzetmarkten in Zuid-
Korea, Taiwan, Indonesië, Vere
nigde Staten en Canada. Hij
vindt dat het veroveren van nieu
we markten niet mee valt. "Ex
porteren is toch heel wat anders
dan produceren. Een echte ex
porteur zal ik nooit worden".
Neele heeft drie vaste krachten.
In de drukke tijd komen daar vijf
a zes losse krachten bij, aange
vuld met een dertigtal scholieren.
Daarnaast werken hijzelf en zijn
vrouw op het bedrijf. "Vergeet
mijn vrouw niet, zij is eigenlijk
de spil waar het bedrijf op draait.
Zonder steun van de achterban
red je het niet", aldus Jan Neele.
Jan Neele is sinds zijn 27e bestuurlijk aktief Hij betreurt het dat er momen
teel zo weinig jonge mensen in het bestuurlijke circuit zitten.
DE PERFEKT GEREGELDE
Reeds jarenlang een betrouwbaar en
degelijk bovengronds ventilatiesysteem.
TOLSMA PROCESS UNIT-TPU.
Kompleteert de
reeks bestaande
elektronische
thermostaten.
Deze computer^*
Informeert u^öjJJ
minuut hoe uSprodukt er in de bewaring voor staat.
Deze meetunits zijn
leverbaar met 9-19-
29-39, enz.
meetpunten. Grote
nauwkeurigheid en
lange levensduur.
Deb
how
nauv
taald
perfc
12
KI
AXIAAL VENTILATOR.
Alle Tolsma
ventilatoren
worden getest
volgens DIN
24163 norm.
Gegarandeerd
6 tot 9 méér
iuchtopbrengst
dan vergelijkbare
ventilatoren.
