Groningse hoogleraar mr. Heisterkamp heeft twijfels
over door Landbouwschap geïntroduceerde tijdelijke pacht
V oorontwerp-beheerplan
Walcheren vastgesteld
Ruimer goedkeuringsbeleid Grondkamers goed alternatief
Landbouwschap wil
snel beloofde
honderd miljoen gulden
Nederlands zaadbedrijf
Barenbrug mogelijk naar
Unilever-groep voor
plantenveredeling
Niet verbaasd over uitspraken Doornbos
uit de
praktijk
Prof mr. A.H.T. Heisterkamp, hoog
leraar aan de juridische faculteit van
de Rijksuniversiteit in Groningen,
heeft vrijdag op de studiedag Pacht
van de ZLM in de "Prins van Oran
je" te Goes twijfels geuit bij de door
de werkgroep pacht van het Land
bouwschap voorgestelde mogelijk
heid van tijdelijke pacht. Volgens de
heer Heisterkamp die een proef
schrift heeft geschreven over de Wet
Agrarisch Grondverkeer, is pacht
voor korte duur nu ook al mogelijk
als er bijzondere omstandigheden
zijn. Veel grondkamers zijn hierin
soepel. Zwarte pacht zal er volgens
hem niet door verminderen. Deze
wijziging van de pachtwet is volgens
hem dan ook niet nodig.
De ZLM wijst zoals bekend ook tij
delijke pacht zonder verlengings- of
voorkeursrecht af. Het interdeparte
mentale Heroverwegingsrapport
gooit het bij tijdelijke pacht volgens
Heisterkamp over een andere boeg
door de grondkamercontrole hier ge
heel af te schaffen. Dit is volgens
hem uiterst riskant. Het betekent een
vrije duur en een vrije prijs waar
door een gat in de Pachtwet wordt
geschoten". Alle verpachtingen drei
gen dan in deze richting te gaan,
deels legaal, deels zwart. Dat zal tot
versnippering leiden en er komt ook
meer onrust in bestaande pachtver-
houdingen terwijl de geïntroduceer
de oppervlaktegrens van 20% niet
zal worden nageleefd."
Liberalisatie
De heer Heisterkamp reageerde in
Goes op twee vrij recent verschenen
rapporten over pacht; het Herover
wegingsrapport van een ambtelijke
werkgroep van de ministeries van Fi
nanciën en Landbouw en het rapport
van de werkgroep Pacht van het
Landbouwschap. In beide worden
zoals bekend voorstellen gedaan die
meer of minder zijn gericht op libe
ralisatie van de pacht door het intro
duceren van tijdelijke pacht,
beleggingspacht, verkorting van de
wachttijd en een verruiming van de
fiscale faciliteiten. Dat blijkt gezien
de uiteenlopende meningen en be
langen moeilijk te zijn. De jonge
hoogleraar uit Groningen heeft
m.b.t. de introduktie van tijdelijke
pacht dus zijn eigen ideeën. Hij kiest
weliswaar voor de variant van de
werkgroep Pacht maar geeft per
soonlijk de voorkeur aan een ruimer
goedkeuringsbeleid door de grond
kamers voor overeenkomsten voor
korte duur waarbij overigens wel wat
meer naar de pachter wordt gekeken
in de zin of deze het wel echt nodig
heeft. Verder zou hij een prijs willen
conform overige verpachtingen en
een wat scherpere controle op grijze
pacht. "Maar, zo voegde hij er rela
tiverend aan toe, mijn visie is poli
tiek niet zo interessant want ik
verschaf hiermee geen harde regels.'
Mooi produkt
Prof. Heisterkamp die jurist is en
zich als zodanig veel met de interpre
tatie van de pachtwet bezig houdt,
zei gehecht te zijn aan de Pachtwet.
"Het is een mooi produkt, ze werkt
nu goed en nieuwe regels scheppen
alleen maar problemen. Vanuit dat
oogpunt is hij niet direct een voor
stander van verandering."
Verlenging wachttijd
Hij poneerde op de studiedag een
opmerkelijke visie over de voor
gestelde verkorting van de wachttijd
die nu op 6 jaar staat (verpachter die
zelf boer wil worden moet nu 6 jaar
wachten voor hij de exploitatie over
kan nemen). De heer Heisterkamp
wil deze termijn verlengen! Hij ver
wacht nl. dat verkorting tot een ho
gere verpachte waarde zal leiden
waardoor bestaande verpachters eer
der zouden willen verkopen, en
pachters, hun voorkeur echt moeten
uitoefenen omdat kopers sneller ei
gen gebruik inroepen. Verder is het
volgens hem maar de vraag of men
Vrijdag 17 februari 1989
door verkorting van de wachttijd
pachtvrije grond koopt ter verpach
ting en of het sociaal aanvaardbaar
is om de positie van de pachter zo op
de tocht te zetten. Heisterkamp wil
zo ontmoedigen dat de landbou
wer verpachte grond koopt voor toe
komstig eigen gebruik. De koper
wordt dan meer een belegger die ver
pachter blijft, zo meent hij. Met deze
meerdere zekerheid kan men volgens
hem ook het voorkeursrecht afschaf
fen hetgeen weer tot gevolg zou kun
nen hebben dat het pachtareaal niet
zo sterk daalt.
Eigen ondergang
In zijn betoog stelde de hoogleraar
verder vast dat de terugloop van de
pacht (nu 33% ten opzichte van 50%
in 1960) vooral plaats vindt bij parti
culiere beleggers en in het bijzonder
bij landbouwers. "De beste koper"
Prof. mr. A.H.T. Heisterkamp (I.) uitte vorige week tijdens de ZLM-studiedag
over pacht, twijfels over de mogelijkheid van tijdelijke pacht. Rechts ziet u
de vice-voorzitter van de ZLM de heer A.H. Munters, die de studiedag open
de. In het midden de tweede inleider mr. W.J. Wolff, adjunct-secretaris van
de Commissie Grondgebruik van het Landbouwschap.
van verpachte grond blijkt de
collega-landbouwer. De pachtwet sti-
De Provinciale Commissie Beheer Landbouwgronden (PCBL) heeft
het voorontwerp-beheerplan Walcheren vastgesteld. Het plan heeft
betrekking op totaal 287 ha. De beheerdoelstelling voor de gebieden
heeft vooral betrekking op het handhaven en ontwikkelen van de
weidevogelpopulatie en botanische samenstelling van de grasmat. Op
basis van het beheerplan kunnen -op vrijwillige basis- beheerover-
muleert hier haar eigen ondergang
door koop voor eigen gebruik, of
voorkeursrecht", zo betoogde
Heisterkamp.
Er is weliswaar minder terugloop bij
institutionele beleggers en overheid,
maar ook hier is het "gevaar" aan
wezig. Beleggers bundelen zich (Fa-
goed) en zoeken het in erfpacht en de
overheid wil de domeingronden af
stoten. Hij constateerde vervolgens
dat zowel beleggers als potentiële
pachters vanuit verschillende
doelstellingen uitbreiding van het
pachtareaal willen.
Heisterkamp: "Hier zitten tegen
strijdigheden in: we willen pacht als
aantrekkelijke financieringsbron in
stand houden maar om dat te be
werkstelligen zal ze moeten worden
aangetast. De vraag rijst dan of dat
wat overblijft nog aantrekkelijk ge
noeg en nog zo wenselijk is. Maar we
kunnen niet de kool en de geit spa
ren". Hij zegt uit de landelijke dis
cussies de indruk te hebben gekregen
dat men een matige wijziging wil,
dat wil zeggen enige versoepeling
zonder ernstige aantasting van de be
staande pachtverhoudingen. Het ef
fect zal dan navenant zijn...., zo
meent hij.
De hoogleraar komt ten slotte tot de
conclusie dat wat men ook wil er al
tijd een probleem zal blijven omdat
landbouwgrond in ons land een ge
wild object is. "De vrije grondmarkt
en de sociale pachtmarkt zijn in feite
niet met elkaar te verenigen. Elk
middel tot versoepeling zou erger
kunnen zijn dan de kwaal".
J. Wierenga.
Het Landbouwschap wil dat zo snel
mogelijk voor de landbouw de hon
derd miljoen gulden beschikbaar
komt die de Tweede Kamer vorig jaar
eenkomsten worden gesloten. In de zomer van 1988 heeft de PCBL
voorlichtings- en inspraakbijeenkomsten georganiseerd. Mede naar in een motie heeft geëist als compen-
aanleiding van de inspraakreacties is het plan op een aantal onderde
len gewijzigd.
Extra bedrijfsverplaatsingen
De inspraak heeft geleid tot de aan
beveling aan Gedeputeerde Staten
(GS) om de begrenzing op een aantal
punten te wijzigen. Er is naar
gestreefd om het areaal bouwland
binnen de begrenzing terug te bren
gen. Hiermee wordt bereikt dat de
inpasbaarheid van de beheersmaat
regelen aanmerkelijk wordt ver
groot. Dit wordt mede bevorderd
doordat in de nieuwe begrenzing
ruimte is gemaakt voor vier extra be
drijfsverplaatsingen van weidebe-
drijven in het kader van de landin
richting naar het beheergebied. Een
en ander heeft geresulteerd in een
begrenzingswijziging die zowel van
uit het oogpunt van landbouw als
vanuit het oogpunt van natuur en
landschap een verbetering is.
Afstemming met landinrichting
Wederzijdse afstemming van toepas
sing Relatienota en landinrichting
heeft intensief plaatsgevonden. Deze
afstemming heeft o.m. betrekking
op de reeds genoemde vier extra be
drijfsverplaatsingen naar het be
heergebied, de mogelijkheid tot be
drijfsverplaatsingen uit reservaat-
gebieden, de uitruil van reservaat-
gebieden met gronden te verwerven
door BBL in het kader van de
taakstelling en het stimuleren van
graslandgebruik in het beheers
gebied.
Het is gewenst dat het beheerplan
en het landinrichtingsplan op elkaar
afgestemd blijven. In dat verband
vindt de P.C.B.L. het zinvol direct
na de stemming van de ruilverkave
ling het beheerplan te evalueren en
te bezien of nadere afstemming
noodzakelijk is.
Graszaad
Tijdens de inspraak is gewezen op
mogelijke risico's van kruisbestui
ving wanneer een beheerovereen-
komst wordt gesloten op een perceel
dat grenst aan een perceel waar gras
zaad wordt geteeld.
Het areaal bouwland en daarmee het
potentieel areaal graszaad binnen de
begrenzing is echter substantieel ver
minderd bij het voorstel voor be
grenzingswijziging aan de Zand-
voortseweg. Het probleem beperkt
zich daardoor tot hooguit slechts en
kele percelen. In de huidge situatie
(zonder beheerovereenkomst) vindt
reeds overleg plaats tussen de grond
gebruikers om te kunnen voldoen
aan de isolatieafstanden bij gras
zaadteelt.
Ook wanneer een beheerovereen
komst wordt gesloten kunnen af
spraken tussen belendende grondge
bruikers een oplossing bieden. In
overleg kan bijvoorbeeld gekozen
worden voor een laat-bloeiend ras of
voor de teelt van veldbeemd dat geen
problemen kent m.b.t. kruisbestui
ving. Overigens wordt nu reeds veel
al een laat-bloeiend ras geteeld.
Mochten er zich toch problemen
voordoen, dan kan op advies van de
Nederlandse Algemene Keurings
dienst voor zaaizaad en pootgoed
van landbouwgewassen (NAK) door
de directeur LNO een ontheffing
van d^ in de beheerovereenkomst
opgenomen maaidatum worden
verleend.
Waarde gronden
Er is voor de eigenaar/verpachter
geen sprake van een waardevermin
dering van gronden in het relatieno-
tagebied. Om de vermogenspositie
van de eigenaar/verpachter te garan
deren is in de Regeling beheerover-
eenkomsten 1988 de zgn. koop
plicht voor het Bureau Beheer Land
bouwgronden opgenomen. Bij de
waardebepaling in het kader van de
ze koopplicht wordt geen rekening
gehouden met eventuele beperkende
bepalingen die van toepassing zijn
met betrekking tot de waarden van
natuur en landschap.
Ook voor de schattingen die in het
kader van Landinrichting worden
verricht om de inbreng- en toede-
lingswaarde per grondgebruiker en
eigenaar te bepalen, geldt dat de lig
ging van een perceel binnen de be
grenzing en het hebben van een be
heerovereenkomst géén effekt heeft
op de schattingswaarde. De schat
tingswaarde is gebaseerd op het na
tuurlijk voortbrengend vermogen
van het bodemprofiel.
Het definitieve beheerplan zal naar
verwachting in juni 1989 door GS
worden vastgesteld. Daaraan voor
afgaande is nog een terinzageleg-
ging. Indien alles volgens planning
verloopt kunnen met ingang van 1
juli 1989 beheerovereenkomsten
worden gesloten. Voor nadere in
lichtingen kunt u zich wenden tot
Directie Beheer Landbouwgronden,
Westsingel 58 te Goes (tel.
01100-37911) of de SEV.
Unilever en het Nederlandse zaadbe
drijf Barenbrug verwachten over
eenstemming te bereiken over
krachtenbundeling op het gebied van
plantenveredeling. Unilever zal daar
toe een belang van 60% in Barenbrug
verwerven.
De overeenkomst zou goed passen in
bet voornemen van Unilever om haar
activiteiten op het gebied van de plan
tenveredeling internationaal te ont
wikkelen.
satie voor het wegvallen van de wir.
Het schap schrijft in een brief aan de
Tweede Kamer dat de regering de
motie nog steeds niet heeft uitge
voerd. Andere vormen van compen
satie voor de wir zijn al wel verleend.
Het Landbouwschap stelt voor om
het maximale investeringsbedrag
waarvoor de kleinschalig
heidstoeslag geldt te verlagen. Het
toeslagpercentage moet dan wel om
hoog. Om helemaal aan de honderd
miljoen gulden te komen, denkt het
schap aan herinvoering van de nega
tieve aanslag en toeslagen voor in
vesteringen ter verbetering van het
milieu en de kwaliteit van produkten
in de landbouw.
Als dat niet lukt zou honderd mil
joen gulden aan de begroting van het
ministerie van landbouw moeten
worden toegevoegd.
Toen ik vorige week op een avond de
heer Doornbos op de televisie zag en
hem hoorde spreken over de slechte
kwaliteit van de Nederlandse aard
appel en de manier waarop de Duit
sers momenteel hun neus voor ons
zo geroemde exportprodukt optrek
ken, verwonderde me dat niet heel
erg, want dit zat er al lang aan te
komen.
Als je in het OOST ZUID BEVE-
LANDSE spreekt met mensen die
werken bij de hele grote aardappel-
handel dan hoor je dat er amper nog
mensen aan de sorteerband staan en
dan is het geen wonder dat er klach
ten komen.
Wel moeten wij ook de hand in eigen
boezem steken en erkennen dat het
rooien soms nog wel wat zorgvuldi
ger zou kunnen en ook dat wij als
boeren beter zelf zouden kunnen
sorteren, er meer zorg aan besteden.
Dit is echter moeilijk, als je al ko
pers kunt vinden die zelf gesorteerd
produkt willen kopen. Ook wordt
het sorteren slecht betaald en boven
dien roept het vaak veel problemen
op, zodat de meeste boeren hier snel
van genezen zijn.
Toch geloof ik dat we met zijn allen
de kant van zelf sorteren op moeten.
Daarom onderzoek ik het verhaal
van de heer H.C. van der Maas van
vorig weekend. Wel zal het betaald
moeten worden en ook denk ik dat
we dan coördinators nodig hebben
die weten waar en wanneer partijen
beschikbaar komen en die de kwali
teiten op elkaar afstemmen en daar-
door grotere gelijkwaardige partijen
aan te kunnen bieden.
Het is prachtig weer geweest in Oost-
Zuidbeveland. Overal in de buurt is
reeds kunstmest gestrooid, zeker op
de wintertarwe. Op plaatsen waar de
slakken teveel huis hadden gehou
den is al weer zomertarwe gezaaid.
Ook zijn er al flink wat plantuien
aan de grond toevertrouwd.
De grond is bovenop redelijk droog
en men kon er overheen, maar er
niet iets dieper in want de struktuur
is slecht. Wel lijkt het alsof er erg
veel meer tarwe is gezaaid. Zouden
we het goed hebben gedaan? Zou de
tarwe werkelijk bevroren zijn in
Amerika? Welke invloeden zal het
geven dat in Italië al 8 maanden geen
regen is gevallen? Zijn de voorraden
groot genoeg? Zou de prijs van de
tarwe misschien mee kunnen vallen?
Ik realiseer me dat het geen struktu-
reel verbeterende situatie is, maar de
verhoudingen kunnen anders komen
te liggen.
Weer zijn er de laatste weken veel bi-
samratten gevangen, vooral te Ril
land. Soms 50 in de week. De sjoot-
kanten storten overal in, indien u
ratten ziet, waarschuw dan.
9
