Prijsverhouding kunstmest, dierlijke
organische mest en groenbemesting
Temperatuursom 180 overal
bereikt, veehouders kunnen
stikstof strooien
Studiedag
Biotechnologie
Onderzoek naar akseptatie
mestbeleid onder
veehouders
Voor het behalen van een goed bedrijfsresultaat blijkt steeds weer dat
de opbrengst in kg per ha en de kwaliteit van de produkten de belang
rijkste pijlers zijn. De bemesting moet dan ook afgestemd zijn op:
het behalen van hoge opbrengsten met lage kosten; de meest ge
wenste kwaliteit van de produkten; het instandhouden of verkrijgen
van een goede bodemvruchtbaarheid. Grondonderzoek is hierbij een
belangrijk hulpmiddel, niet alleen voor de juiste bemesting van het
te verbouwen gewas, maar ook voor het volgen van het verloop van
de bemestingstoestand. Op basis van dit verloop kan worden bepaald
of de gegeven bemesting voldoende was om de toestand te handhaven
of om de gewenste toestand te verkrijgen.
Opbrengstverhoging door toevoer van
3500 kg organische stof per ha
Uit het voorgaande blijkt dus dat be
mesting vaak een bedrijfs- of zelfs
een perceelsgebonden aangelegen
heid is.
Een bepaalde meststof heeft voor de
ene akkerbouwer een andere waarde
dan voor de andere. Dit komt vooral
door verschillen in grondsoort; be
mestingstoestand en bouwplan.
In het vervolg van dit artikel worden
enkele gegevens op een rij gezet om
de juiste keuze te maken.
Uitgangspunten bij de waardebere-
kening
De landbouwkundige waarde wordt
globaal door twee faktoren bepaald,
nl.
1. De besparing op de aankoop van
kunstmeststoffen
Voor de juiste bepaling van de gelde
lijke waarde mag alleen die hoeveel
heid voedingsstoffen in de bereke
ning opgenomen worden, waaraan
op een bepaald perceel behoefte is.
Voor fosfaat kan een lager wer
kingspercentage dan bij gebruik van
kunstmest gelden.
Bij kippemest geldt voor het eerste
jaar een fosfaatwerking van 70% en
bij varkensmest van 100%.
De maximaal te geven giften aan di-
rekt werkzaam fosfaat zijn gesteld
op 200 kg PO, voor aardappelen en
180 kg PO, voor bieten.
Bij een lage fosfaattoestand kan een
iets hogere gift nog rendabel zijn.
Bij een hoge fosfaattoestand is dit al
aan de hoge kant.
De kali kan gelijk gesteld worden
met kunstmestkali. Voor bieten is
een gift van 100 kg K 0 bijna al
tijd voldoende. Het meerdere zal lei
den tot luxe verbruik en de kali
toestand van de grond niet
verhogen.
Bij najaarsaanwending wordt in de
regel geen stikstofbesparing voor
konsumptieaardappelen gerekend en
voor suikerbieten een besparing van
15% van de in de mest aanwezige
stikstof. Bij tijdige aanwending
vooraf over een groenbemester kan
de stikstof nodig voor dit gewas uit
gespaard worden.
Bij aanwending in het voorjaar is de
stikstofbenutting aanmerkelijk ho
ger. Vooral op lichte gronden die in
het voorjaar bemest en direkt ge
ploegd worden kan van de in de mest
aanwezige stikstof wel tot 50%
worden benut.
2. De opbrengstverhoging van het
gewas dat na de mestaanwending
wordt geteeld
De opbrengstverhoging kan naarge
lang het te telen gewas positief zijn,
maar ook uitblijven of zelfs negatief
worden.
Dit houdt in dat de landbouwkundi
ge waarde voor het ene gewas be
langrijk hoger is dan voor het
andere.
Op proefvelden waar vaak gewerkt
is met mesthoeveelheden die over
eenkomen met 3500 kg organi
sche stof per ha komen de volgende
cijfers naar voren.
Op alle weerstations in ons land is
op dit moment een T-som van 180
bereikt. In de meeste gevallen werd
deze som in de tweede week van fe
bruari overschreden, in de andere
gevallen was dit al in de eerste week
van deze maand.
De T-som op enkele meetpunten in
het Zuidwesten op 13 februari jl.
Eindhoven 195, Gilze Rijen 209,
Antwerpen/Deurne (B) 208, Rotter
dam 232, Wouw 216, Vlissingen
233.
Volgens de heer P. Timmerman,
specialist graslandplanning en -
gebruik bij het CAD-
voedervoorziening in Lelystad, bete
kent dit dat er nu stikstof gestrooid
KNLC, KNBTB en NCBTB organi
seren op dinsdag 7 maart gezamen
lijk een studiedag met als thema:
"de gevolgen van de biotechnologie
voor ontwikkelingslanden".
De dag zal worden geopend door
drs. A. Stokkers, algemeen sekreta-
ris van de NCBTB. Tijdens het och
tendgedeelte zullen er verder inlei
dingen worden gehouden door ir. R.
Dankert, algemeen direkteur Ropta-
Z.P.C., prof. dr. G. Junne, hoogle
raar aan de Universiteit van Amster
dam, de heer A. Mushita van de or
ganisatie ENDA uit Zimbabwe. De
middag is gereserveerd voor diskus-
sie. Tijdens de lunchpauze worden
er video-films vertoond. De studie
dag wordt gehouden in de Schakel,
Oranjelaan 10 in Nijkerk.
U kunt zich telefonisch opgeven bij
de NCBTB te Den Haag, telefoon
nummer (070) 46 97 58.
14
kan worden. Door de voldoende ho
ge bodemtemperatuur is er een zeke
re aktiviteit van het bodemleven,
waardoor de stikstof direkt wordt
opgenomen door de biomassa. Men
hoeft niet bang te zijn voor uitspoe
ling. Ook aan de voorwaarde van
een goede berijdbaarheid wordt vol
daan, door de gunstige weersom
standigheden van de afgelopen we
ken. De ervaring is, aldus de heer
Timmerman, dat als er rond een T-
som van 200 stikstof wordt
gestrooid het vroegste gewas
ontstaat.
De T-som heeft uitsluitend betrek
king op het strooien van stikstof. De
fosfaat- en kalibemesting had even
tueel, als de berijdbaarheid goed
was, al eerder toegediend kunnen
worden.
In februari en maart zal onder 600
veehouders een onderzoek worden
gehouden naar de akseptatie van het
mestbeleid van de nationale over
heid. Het onderzoek wordt gehou
den in het kader van de evaluatie van
de mestregelgeving, die eind 1986
aan de Tweede Kamer is toegezegd.
Nagegaan zal worden of de veehou
ders de doelstellingen, de instrumen
ten en de oplossingsrichtingen van
het mestbeleid van de Rijksoverheid
onderschrijven, of zij bereid en in
staat zijn om in de bedrijfsvoering
hierop in te spelen en welke knelpun
ten zich hierbij voordoen. Tenslotte
zal de veehouders worden gevraagd
in hoeverre zij nu al rekening hou
den met de aanscherping van de
mestwetgeving in de komende fasen.
Produkt
meeropbrengst
Kunstmest
Globaal moet de volgende prijs per kg werkzame stof worden betaald:
soort meststof
stikstof - 1,20 per kg kas
fosfaat -ƒ1,—per kg tripelsuper
kali - 0,55 per kg kali-60%
Tabel 1
Dierlijke mest
Van de meest gebruikte mestsoorten is de samenstelling gemiddeld als volgt:
Samenstelling van de mest van de verschillende diersoorten.
De gehalten zijn weergegeven in kg per ton mest.
kons.aardappelen
5% vers gewicht
droge
organische
N
PO
K.O
suikerbieten
3% suiker
stof
stof
groentegewassen
5% vers gewicht
mestvarkensdrijfmest
80
50
6,8
4,4
6,5
granen
geen
kippedrijfmest
150
90
9,6
8,8
6,9
slachtkuikenmest
580
430
26,0
24,0
21,5
Bij aanwending voor een graange
was zal de waarde van de mest dus
vrij laag zijn. Toepassing voor kon
sumptieaardappelen en groentege
wassen zal een veel beter rendement
geven.
De hoeveelheid mest per ha
Door de wettelijke norm van maxi
maal 2 x 125 kg PO, per ha per 2
jaar is niet meer voor alle mestsoor
ten een gift van 3500 kg organische
stof per ha toegestaan.
Zie hiervoor tabel 2.
Wettelijk mogen er dus niet meer
dan 57 ton varkensdrijfmest en 28
ton kippedrijfmest per ha worden
uitgereden. De hiervoor gegeven
meeropbrengsten zullen dan ook
naar verhouding verlaagd moeten
worden.
Bij varkensdrijfmest voor aardappe
len naar 57/70 x 5% 4%.
Bij kippedrijfmest voor aardappelen
naar 28/40 x 5% 3,5%.
De prijzen van mest zijn voor sei
zoen 1988 inklusief uitrijden en
BTW, hoewel met vrij veel variaties,
globaal als volgt:
varkensdrijfmest 6,40 per ton
kippedrijfmest 10,60 per ton
slachtkuikenmest 45,per ton
Voor het beantwoorden
van de vraag welke mest-
soort wat prijs betreft
het meest aantrekkelijk is
kan de volgende vergelij
king worden gemaakt.
(zie tabel 4).
Konkluderend kan gesteld worden
dat de mest de laatste jaren in prijs
is gedaald.
Bij aardappelen is een duidelijk po
sitieve marge, terwijl ook voor sui
kerbieten er nog iets overblijft.
Groenbemesting
Ook door middel van het telen van
groenbemesting kan de bodem
vruchtbaarheid worden verbeterd.
Het helpt verslemping te voorkomen
en op lange termijn wordt het orga
nische stofgehalte op peil gehouden.
Het telen van een goed geslaagde
groenbemester is o.a. door de nieu
we tarwerassen niet eenvoudiger ge
worden. Veelal zijn dat erg bladrijke
gewassen, wat de slagingskansen van
de onder dekvrucht geteelde groen-
bemesters duidelijk vermindert.
Ook het aanbod van organische
mest dwingt ons steeds opnieuw te
rekenen wat het voordeligst
uitkomt.
Opmerkingen:
Onder effektieve organische stof
wordt de organische stof verstaan
die na één jaar nog aanwezig is. De
ze draagt bij tot verhoging of in
standhouding van het organische
stofgehalte van de bouwvoor.
Bij de niet vlinderbloemige groenbe-
mesters bestaan de kosten uit een
optelsom van gebruikt zaaizaad en
toe te dienen stikstofbemesting.
Bij de dierlijke mest is de aankoop
som verminderd met de bemestings-
waarde aan PO, en K 0.
Gaat het alleen om de toediening
van organische stof dan is de teelt
van groenbemesters, vooral van die
in de nazomer gezaaid worden, een
vrij dure methode in vergelijking
met de aankoop van dierlijke mest.
De kombinatie niet vlinderbloemige
groenbemester en dierlijke mest kan
aantrekkelijk zijn om meer stikstof
te benutten.
Deze wordt in de groenbemester
vastgelegd en komt in de loop van
het volgende groeiseizoen weer vrij.
Namens de Zuidwestelijke Konsu-
lentschappen,
L.N. Bax
Tabel 2
Mesthoeveelheden overeenkomend met:
a. 3500 kg organische stof
b. 250 kg P O
a) hoeveelheid waarmee
b) hoeveelheid waarmee
mestsoort 3500 kg org. stof per ha
250 kg PO, per ha
wordt gegeven
wordt "gegeven
mest x
1000 kg kg P O,
mest x
1000 kg kg. org.stof
mestvarkensdrijfmest 70 308
57 2850
kippedrijfmest 40 352
28 2500
slachtkuikenmest 9 216
10,5 4500
Onderstaand enkele voorbeeldberekeningen
A.
Mestvarkensdrijfmest voor aardappelen:
57 ton per ha
-
Kunstmestbesparing
N
p.m.
PO, 57 x 4,4 kg 250 kg
nódig 200 kg a 1
200,-
K 0 57 x 6,5 kg 370 kg
370 a 0,55
204,—
-
Meeropbrengst
4% 1800 kg a ƒ0,18
324,-
bruto waarde per ha
728,—
bruto waarde per ton
12,77
B.
Mestvarkensdrijfmest voor suikerbieten
57 ton per ha
-
Kunstmestbesparing
N 15% van (57 x 6,8 kg) 58 kg a 1,20 70,—
P O, 57 x 4,4 kg 250 kg
nódig 180 kg a 1,
180,—
K 0 57 x 6,5 kg 370 kg
nódig 100 kg a 0,55
55,-
-
Meeropbrengst 57/70 x 3% 2,4%
1320 kg a 110,—
145,—
bruto waarde per ha
450,—
bruto waarde per ton
7,89
Op basis van de genoemde uitgangspunten kunnen de brutowaarden van de
meest gangbare mestsoorten in tabel 3 worden samengevat:
Tabel 3
Brutowaarde in guldens per ton
gift per ha
mestsoort x 1000 kg
aanwending voor
aardappelen suikerbieten
mestvarkensdrijfmest 57
kippedrijfmest 28
slachtkuikenmest 9
(s.g. 0,5)
13
21
74
8
15
48
Tabel 4
Kosten/baten per mestsoort per ton
Aanwending vóór aardappelen
mestsoort bruto waarde kosten
baten
marge per ha
varkensdrijfmest 12,77 6,40
kippedrijfmest ƒ21,18 ƒ10,60
slachtkuikenmest 73,55 45,—
6,37
10,58
28,55
57 x 6,37
363,—
28 x 10,58
296,—
9 x 28,55
ƒ257,-
Kosten/baten per mestsoort per ton
Aangewend vóór suikerbieten
mestsoort bruto waarde kosten
baten
marge per ha
varkensdrijfmest 7,89 6,40
kippedrijfmest 14,64 10,60
slachtkuikenmest 47,67 45,
1,49
ƒ4,04
ƒ2,67
57 x 1,49 85,—
28 x ƒ4,04 113,—
9 x 2,67 24,—
Tabel 5
Kosten van groenbemesters per kg effektieve organische stof in vergelijking
met stro hakselen en met dierlijke mest
Kosten per ha Kg effektieve Prijs per kg
org. stof effektieve org.
stof
Organische stof
toevoer via:
rode klaver
100,
1165
ƒ0,09
engels raaigras
70+ 70
140,—
1155
ƒ0,12
wikken
150,—
650
0,23
bladrammenas
100+ 70
170,—
850
0,20
stro (inkl.hakselen)
100+ 150
250,-
1000
0,25
9 ton slachtkuikenmest
400-260
140,—
1300
ƒ0,11
28 ton kippedrijfmest
300-300
o,-
840
ƒ0,00
57 ton mestvarkensdrijfm.
350-400
o,-
950
ƒ0,00
Vrijdag 17 februari 1989
