Nieuwe AM-rassen doen het goed
op Zuidwestelijke klei
Duitsland scherpt normen
nitraatgehalte aardappelen aan
Spaanse aardappelhandelaren
op bezoek in Nederland
Daling in areaal en opbrengst
EG-aardappelproduktie
Konsekwenties voor export en teelt
korte wenken
akkerbouw
Een van de nieuwe aardappelras
sen op de donderdag 10 novem
ber jl. gepubliceerde rassenlijst is
de Timate. Dit aardappelras
waarvan Stet en Slot Export B.V.
te Emmeloord de alleenvertegen
woordiging heeft, is in eerste in
stantie bedoeld voor de export
van pootaardappelen. Reeds dit
jaar wordt de Timate naar 15
landen, hoofdzakelijk rond de
Middellandse Zee, geëxporteerd.
Daarnaast zijn er mogelijkheden
voor de export van konsumptie-
aardappelen. Het is vrij nieuw voor
Nederland dat er konsumptie-
aardappelen van een specifiek ras
voor export geteeld worden. In ons
land bestaat de konsumptie-
aardappelteelt hoofdzakelijk uit
Bintje, plus wat rassen voor de bin
nenlandse markt zoals Eigenheimer,
Irene etc. In Zuid-Europa heeft de
konsument voorkeur voor langovale
aardappelen. Ook is men bereid
voor dit type aardappel een hogere
prijs te betalen dan voor Bintje, al
dus Stet en Slot die dit jaar reeds
1.500 ton van dit ras naar Zuid-
Europa exporteert.
Gunstig voor aardappeltelers is vol
gens direkteur Stet dat er met Tima
te een AM-ras op de markt is waar
voor een betere prijs te maken is dan
Bintje.
Ervaringen dit jaar leerden dat Ti
mate een zeer weinig vatbaar is voor
Phytophthora en dat er weinig uitval
is (geen kromme aardappelen, groei-
scheuren etc.). De aardappel Timate
is vroeg tot middenvroeg met lang
ovale, vlakogige knollen met gele
schil, vleeskleur: lichtgeel, een goede
loofontwikkeling, weinig gevoelig
voor droogte, een hoge marktbare
opbrengst. Timate is resistent tegen
aardappelmoeheid (biotypen RO
en Ro4), onvatbaar voor wratziekte,
weinig vatbaar voor Phytophthora
in loof en knol, zeer weinig vatbaar
voor Y-virus, onvatbaar voor X-
virus, zeer weinig vatbaar voor krin-
gerigheid, iets vatbaar voor schurft
en weinig gevoelig voor stootblauw
en rooibeschadiging. "Goede kon-
sumptiekwaliteit, neutraal van
smaak, verkleurt niet na het koken.
Kooktype B. De aardappelhandel
Kruythoff in Strijen bracht voor Stet
en Slot dit seizoen 7 ha in het Zuid
westen onder. Ca. 2 ha werd geteeld
door Marianne Kruythoff, Weelse-
dijk 61 te Strijen. Als aardappel
teelster in de Hoeksewaard is zij ge
wend aan een jaarlijkse teelt van
Bintje. "Voor het eerst heb ik Te-
mate geteeld en dat is me goed geval
len. Juist op de zware grond heb ik
een mooi produkt geoogst, d.w.z.
een goede opbrengst, een mooi gaaf
produkt en dankzij de vorm en de
gladde huid van de aardappel liet de
grond makkelijk los zodat het pro
dukt goed verwerkbaar was. Het ge
heel werd financieel aantrekkelijker
gemaakt omdat door de fa. Stet en
Slot gegarandeerd werd afname van
het produkt en een premie op de
prijs die boven de Bintjemarkt ligt.
Al met al voor herhaling vatbaar",
zo zegt ze.
Geen absolute konklusies
Akkerbouwster Wilma v.d. Weele,
aan de Elkerzeeseweg 60 te Eikerzee
bij Scharendijke op Schouwen-
Duiveland zette ook voor het eerst
Timate. Van 5 ha oogstte ze 257.960
kg bruto. Wilma heeft drie jaar gele
den de pacht van haar ouders over
genomen. Het eerste jaar teelde ze
nog Bintje maar gezien het bouw
plan was ze vorig jaar en ook dit jaar
gedwongen AM-resistente rassen te
telen. Vorig jaar teelde ze Bildstar en
het afgelopen seizoen Timate. "Als
ik nu vergelijk, zo zegt ze, dan komt
de Bildstar er voor mij toch het beste
uit. De prijs was beter en ook hier in
de omgeving was de vraag naar deze
aardappel door z'n prima smaak erg
groot. Echt een aardappel voor de
konsumptie in vooral ons eigen
land. Dit jaar komt ze voor Timate
die overigens ook prima smaakt op
netto ruim 45 ton bij een prijs van 15
cent af land. Met een prima sorte
ring (ca. 70 a 80% boven 45 mm.
opw.), het geringe prijsverschil met
Bintje en een toch iets tegenvallende
kg-opbrengst denkt ze er over vol
gend jaar toch weer Bintje te gaan
proberen. Overigens moet ze wat de
opbrengst van Timate betreft toch
zeggen dat ze vroeg doodgespoten
zijn. Dat heeft dus wel wat op
brengstderving gegeven. De teelt be
geleiding vanuit de Stet en Slot was
prima. Toch geeft een nieuw ras dat
je voor het eerst teelt niet direkt een
optimaal resultaat. Je weet bijvoor
beeld niet precies hoeveel kunstmest
toegediend moet worden en wan
neer. Al te absolute konklusies mag
je daarom na een jaar telen nog niet
trekken". Ze merkt ten slotte nog
wel op dat meer promotie voor de
AM-rassen op zich een goede zaak
is. "We moeten ons niet te eenzijdig
op Bintje richten".
Van overheidswege worden in West-Duitsland de normen voor het
nitraatgehalte in aardappelen aangescherpt. Thans wordt door de
Duitse Gezondheidsdienst gewerkt met het advies om verse aardap
pelen met een nitraatgehalte boven 100 mg N03/kg niet meer te im
porteren. Het lijkt erop dat dit advies op betrekkelijk korte termijn
wordt afgekondigd als een maatregel. Een aantal aardappelexpor
teurs is reeds tegen het advies aangelopen. Naar aanleiding daarvan
kwamen veel vragen binnen bij het Instituut voor Bewaring en Ver
werking van Landbouwproducten (het IBVL) over gemiddelde ge
haltes, de spreiding in gehaltes en de mogelijkheid tot het verrichten
van nitraatbepalingen in aardappelmonsters.
zijn, zijn stikstofbemesting, klimaat
(bevochtiging en temperatuur),
grootte van de knollen, rasverschil
len. Vooral stikstofbemesting heeft
een grote invloed op het nitraatge
halte in de knollen. In 1984 is bij het
IBVL een onderzoek verricht naar
de invloed van bemesting op het ni
traatgehalte.
Hieruit bleek het volgende:
Bintje rijp
mg N03-/kg
aardappelen
Volgens ing. C.P. Meijers van het
IBVL moet de zaak niet te zwaar
worden aangezet. "In het algemeen
liggen onze waarden beneden tot ver
beneden de tolerantiegrens", zo zegt
hij. Hij vermoedt dan ook dat de on
rust is veroorzaakt door een enkel
partijtje dat een te hoog gehalte
heeft gehad. Wel begint het IBVL nu
op korte termijn een onderzoek hoe
het zit met het nitraatgehalte in de
verschillende rassen, op verschillen
de momenten enz. enz.
Op het programma staan al een aan
tal bemestingsproeven naar opname
en afbraak van N en het ontstaan
van N03. Deze zullen op korte ter
mijn worden opgestart. Hij geeft toe
dat er op dit terrein nog weinig gege
vens voorhanden zijn. Deze affaire
zal zijns inziens waarschijnlijk lei
den tot het naar beneden bijstellen
van de N-gift bij de teelt van aard
appelen.
Oppassen
Bij CMK Kruiningen liep men ook
tegen de verscherpte N03-eisen op.
Direkteur L. Wentholt: "Wij had
den een partij aardappelen aan een
relatie in Duitsland geleverd en in
eens wilde men nadere gegevens van
ons over het N03-gehalte. Ons pro
dukt bleek wel een gehalte te hebben
dat aanzienlijk boven de door hen
toegestane norm ligt. Ze hebben het
produkt toch afgenomen maar we
moeten wel oppassen". Wentholt
pleit sterk voor het snel invoeren van
richtlijnen bij het strooien van
stikstof. "Onze voormannen mogen
dit niet bagatelliseren. We moeten
onze teelt snel veranderen zodat we
kunnen oefenen met een aangepaste
N-gift. Als de richtlijnen dan for
meel en wettelijk worden vastgesteld
dan zijn wij er klaar voor. Daar gaat
het om".
De heer P. Hijma van het produkt-
schap voor Aardappelen heeft ook
van de problemen gehoord. Hij
meent dat de Nederlandse Aardap
pelassociatie zich hierop zal moeten
bezinnen. "Het moet onze aandacht
hebben, zo zegt hij, maar er is geen
enkele reden voor paniek. Het ni-
Vrijdag 11 november 1988
traatgehalte is niet te hoog maar af
nemers kunnen het gehalte natuur
lijk wel te hoog vinden. Daar zullen
we een gepast antwoord op moeten
geven maar deze materie is veel te in
gewikkeld om dat zo even te doen.
Spreiding
Overigens blijkt uit een recent schrij
ven van het IBVL aan de aardappel
exporteurs dat de gemiddelde ni-
traatwaarde in verse aardappelen
rond de 120 mg N03/kg ligt. De
spreiding is wel aanzienlijk. Wan
neer de Nederlandse gehaltes wor
den vergeleken met de Duitse dan
blijkt er sprake te zijn van een verge
lijkbaar niveau. De Duitse maatre
gel/advies dat aardappelen met een
gehalte hoger dan 100 mg N03/kg
aardappelen niet geïmporteerd mo
gen worden lijkt dan ook onrede
lijk", aldus het IBVL in de brief.
Faktoren
Faktoren die van invloed kunnen
0 kg N per ha
18-35
200 mg N per ha
37-42
400 mg N per ha
102-97
Het totale aardappelareaal in de EG
is gedaald met 38.000 ha of 2,6 pro
cent. Dit blijkt uit voorlopige cijfers
van het Produktschap voor Aardap
pelen. Met uitzondering van het Ver
enigd Koninkrijk en Denemarken is
in alle EG-landen het areaal ge
daald. De uitbreiding in Engeland is
bestemd voor de Engelse verwerken
de industrie.
Op grond van enkele aannames be
treffende de oogst in Portugal en
Griekenland, waarover nog geen cij
fers bekend zijn, en de voorlopige
opbrengsten in de andere EG-landen
valt te konkluderen dat de EG-oogst
dit seizoen bijna 39,5 miljoen ton zal
bedragen, zo'n 2 miljoen ton minder
Rasverschillen zijn van minder groot
belang dan de andere faktoren.
In het IBVL-schrijven wordt tenslot
te nog opgemerkt dat ook in de
Duitse pers nogal wat diskussie is
ontstaan. Zo is door een ecologische
beweging een onderzoek uitgevoerd
bij 36 aardappelmonsters van diver
se rassen. Het gemiddelde nitraatge
halte van deze aardappelen bedroeg
285 mg nitraat per kg ongeschilde
aardappel. De Duitse aardappelver-
werkende industrie en de boeren
bond bekritiseren dit onderzoek om
dat uit een ander onderzoek waarbij
270 monsters werden onderzocht een
gemiddeld nitraatgehalte van 100 mg
per kg aardappel werd gevonden.
Bovendien zeggen ook zij dat bij
schillen en koken minstens 20-30%
van het nitraat verdwijnt.
Op uitnodiging van het Nederlands
Instituut voor de Afzetbevordering
van Aardappelen (NIVAA) waren
onlangs tien Spaanse aardappel
groothandelaren in ons land. Er was
een vierdaags werkbezoek georgani
seerd, waarin ook een ontmoeting
met Nederlandse eksporteurs was
opgenomen.
De Nederlandse aardappelhandel
heeft hooggespannen verwachtingen
van Spanje. Alvorens zakelijke be
trekkingen aan te gaan met een
Zuideuropees land als Spanje is het
van belang de gewoonten en kuituur
van het land te kennen. Het kuituur-
verschil moet overbrugd worden.
Een goed persoonlijk kontakt is
voor het tot stand komen van zake
lijke betrekkingen met Spanje zeer
bevorderlijk.
De Spanjaarden bezochten onder
andere een Nederlandse aardappel
boer en een afpakbedrijf. De geno
digden toonden vooral belangstel
ling voor de kwaliteitskeuring van de
aardappelen bestemd voor de ver
werking. In Spanje kennen ze dat
niet.
Tijdens het afsluitingsdiner vond er
een drukke uitruil van visitekaartjes
plaats. De meeste Spaanse groothan
delaren waren onder de indruk van
de Nederlandse aardappelproduktie
en hadden zeker interesse voor de
toekomst.
Het NIVAA is van plan deze vrij
nieuwe aanpak om Nederlandse
handelaren direkt in kontakt te
brengen met handelaren afkomstig
uit de niet zo voor de hand liggende
eksportlanden, zoals Spanje, Italië,
Portugal en Griekenland vaker toe
te passen. Onlangs heeft ook een
groep Italiaanse groothandelaren
een werkbezoek gebracht aan Ne
derland.
Klikt het op het persoonlijke vlak, dan komt het zakendoen met de Spanjaar
den veel sneller van de grond
dan vorig jaar. De grootste op
brengstdalingen doen zich voor in
Nederland, Frankrijk, België en
Spanje. Behalve in Engeland stijgt
de totale aardappelopbrengst ook in
West-Duitsland, doordat daar de
opbrengst per ha 2,5 ton hoger lag
dan in 1987. Ondanks een forse
areaalinkrimping steeg de Duitse
oogst met 200.000 ton.
In Nederland daalde het areaal (con
sumptieaardappelen met ongeveer
2.500 ha. De voorlopige opbrengst
in ons land bedraagt 6,7 miljoen
ton, oftewel 777.000 ton minder dan
vorig jaar. Van deze daling komt
349.000 ton voor rekening van de
poot- en konsumptieaardappelen en
de rest voor zetmeelaardappelen.
WINTERTARWE HEEFT VEEL
KOSTGANGERS. Met name slak
ken kunnen heel wat schade aanrich
ten. Overdag zitten ze meestal onder
kluiten of in de grond, 's Nachts ko
men ze boven om van uw tarwe te
eten. Meestal vindt U ze het eerst
langs de slootkanten. Slakkenkor-
rels strooien tegen de avond, wan
neer 's nachts geen regen wordt ver
wacht, geeft nog steeds de beste ge
wasbescherming.
PLOEGEN ONDER NATTE OM
STANDIGHEDEN is vragen om
problemen. Wordt bij het ploegen
de natte bovengrond ondergewerkt,
dan wordt deze "blubber" zo maar
weer geen goede teeltaarde, en dat is
in oogst 1989 terug te vinden. Als de
grond droog is, stel dan vanaf nu het
ploegwerk niet langer uit.
Het heeft wel degelijk zin om in deze
tijd overuren te maken. BIJ GOED
WEER DOORPLOEGEN, al is het
maar enkele uren per dag. Laat het
landwerk in deze tijd voorgaan. Be
steed nu uw energie om straks ener
gie te besparen. Een goede oogst in
1989 zal uw loon zijn.
9
