Aardappelwassen perspektiefvol
procedure om afzet zandpoters te
vergroten
Onkruidbestrijding in wintergranen
vraagt nü uw aandacht
Preimechanisatie toont zich
Officiële instituten eerst skeptisch, later enthousiast
Probleem apart
Goed uit de box
Hoge verwachtingen
Overzicht najaarsherbiciden in wintergranen
Het begon vorig jaar allemaal toen Jacob Douwe Dokter uit Fochte-
loo met zijn plannen naar landbouwmechanisatiebedrijf Graafstra in
Oosterwolde stapte. Op zoek naar een mogelijkheid om de afzet van
zandpoters te vergroten, durfde Dokter het wel aan zijn aardappelen
te wassen. Ondanks waarschuwingen dat de kombinatie aardappelen
en water alleen maar voor ellende zorgt, ontwikkelden Dokter en Al-
bert Graafstra een aardappelwasser. Vorig jaar werd 40 ton aardap
pelen met het prototype gewassen. Op basis van de opgedane ervarin
gen is de machine verder aangepast en vorige week dinsdag werd de
AGRA-aardappelwasser officieel gepresenteerd.
Albert Graafstra en Jacob Douwe Dokter hebben alle vertrouwen in het was
sen van aardappelen.
Om aan te sluiten bij de kapaciteit
van de gemiddelde rooier, moest de
aardappelwasser 15 ton per uur aan
kunnen. De lijn is opgebouwd uit:
leesband, wasgedeelte, drooggedeel
te en afvoerband. Totale lengte 3,5
meter. Voor de kombinatie staat een
stortbunker met rollenschoner, waar
de breedte (2 meter) van de wasser
op aansluit. "Wij lezen alles thuis
uit en de ervaring is, dat je doordat
je één laag aardappelen hebt, je een
beter overzicht hebt en het aardap-
pellezen gaat rustiger", licht Dokter
toe.
Het wasgedeelte bestaat uit een
voor- en hoofdwas, zoals Graafstra
dat noemt. Afhankelijk van hoe
"zwart" de aardappelen zijn kan de
hoogte van de sproeidoppen en de
werkdruk (tussen 10 en 25 atmos
feer) variëren. "De ene aardappel is
de andere niet", aldus Graafstra,
"maar ze moeten wel allemaal even
goed gewassen worden". Om te
kunnen wassen moet men de be
schikking hebben over ongeveer
3000 liter water per uur.
Sinds het prototype hebben de venti
latoren de grootste verandering on
dergaan. Uitgangspunt in eerste in
stantie was het droogblazen van de
aardappelen. Dokter: "Droogblazen
is onmogelijk, dan heb je wel zo'n
lange droogtunnel nodig. Nee, het
gaat niet om de kapaciteit van de
ventilatoren, maar om de snelheid,
waarmee de waterdeeltjes eraf gesla
gen worden". Dat uitgangspunt
vraagt een ander type ventilator en
daaraan is tot het laatste moment
gesleuteld. Eenmaal in de box zijn
de poters, omdat er geen stortkegels
en zandhopen zijn, aldus Dokter,
snel genoeg droog.
Wat weinigen hadden verwacht ge
beurde: de poters kwamen dit voor
jaar in prima konditie en kwaliteit
uit de box. Ten opzichte van de ge
wassen aardappelen zat er in de on
gewassen minder zilverschurft: de
aardappelen zijn na het wassen snel
ler droog dan de ongewassen, waar
door er in de box minder kans op
versmering is. Als proef zette Dokter
dit voorjaar gewassen en ongewas
sen aardappelen uit. Beide percelen
moeten nog gerooid worden, maar
de gezondheidstoestand van beide is
visueel gelijk. Het IMAG gaat nu in
opdracht van het PD onderzoeken
of er bakteriën in het zand zitten en
in hoeverre deze er af gewassen
worden.
Het IMAG en andere officiële on
derzoeksinstituten stonden in eerste
instantie nogal skeptisch tegenover
het initiatief van beide heren
(Graafstra: Ze keken alsof ze water
zagen branden"). Op basis van lite
ratuurstudies en ervaringen met an
dere procédé's waar water aan te pas
kwam, kon aardappelen wassen tot
weinig goeds leiden. Echter na het
zien van de machine veranderde de
stemming als een blad aan de boom;
het vermanende vingertje moest
plaats maken voor de opgestoken
duim.
Dokter en Graafstra hebben hoog
gespannen verwachtingen van de
aardappel wasser. Met dit type is de
wasser uit de proefperiode en kan,
als er belangstelling is, de produktie
ter hand worden genomen. Naast
het exemplaar dat bij de maatschap
Dokter op het erf staat, gaat een
groep van tien boeren die lid is van
de VVB Zuidoosthoek gezamenlijk
ongeveer 750 ton poters wassen,
waarvan ongeveer de helft al gedaan
is. Hoe een en ander zich verder zal
ontwikkelen is afhankelijk van de
bevindingen van dit seizoen.
Er zijn in Nederland meer gebieden
waar zandpoters worden verbouwd
en die kampen ook met het pro
bleem van aanhangende grond bij
export. In zijn algemeenheid geldt
dat de phyto-sanitaire eisen steeds
strenger worden. Duidelijk merk
baar is dat ook in de bloembollenwe
reld. Zo zijn er lelietelers die ook al
belangstelling hebben getoond voor
de wasser. Want ook voor hen geldt
dat er landen zijn die alleen partijen
accepteren die vrij van grond zijn.
Het onkruid duist, maar ook kleef
kruid, kamille, muur en ereprijs vra
gen uw aandacht. Het is aan te beve
len deze onkruiden in het najaar al
mee te nemen in een onkruidbestrij
ding. In het volgende worden enkele
onkruiden nl. duist en kleefkruid
besproken, met daarna een overzicht
van de herbiciden die in het najaar
toegepast kunnen worden (zie tabel).
Waarop moet u letten
Er zijn diverse middelen beschikbaar
voor de najaarsonkruidbestrijding.
De keuze is afhankelijk van diverse
faktoren. U moet letten op:
Het ingezaaide ras; sommige ras
sen zijn gevoelig voor bepaalde bo
demherbiciden, b.v. Obelisk is ge
voelig voor chloortoluron (zoals uit
de tabel blijkt).
De werkingsduur van het middel;
dit is bepalend of in het voorjaar een
groenbemester ingezaaid kan
worden.
De onkruiden die naast duist ver
wacht worden, zoals bv. kleefkruid,
kamille en muur.
De zwaarte van de grond; bij per
celen boven 35% afslibbaar de
hoogste dosering aanhouden.
Het humusgehalte van de grond;
bij een humusgehalte boven de 5%
eveneens de hoogste dosering aan
houden.
Duist is een grasachtig onkruid dat
met name bij wintergranen zeer
schadelijk kan zijn. Bij een zware
duistbezetting is een opbrengstder
ving van meer dan 1000 kg per ha
geen uitzondering. Enkele duistplan-
ten zijn in staat om een enorme hoe
veelheid zaad te produceren, wat ge
volgen heeft voor de volgende jaren.
In wintergranen kiemt de meeste
duist in de herfst, vooral onder natte
weersomstandigheden. Indien na
half november wordt gezaaid, kiemt
de duist in de winter en ook in het
voorjaar. Duistbestrijding is zowel
in het najaar als in het voorjaar mo
gelijk. Bij een tijdige zaai heeft een
bestrijding direkt na de zaai de voor
keur. Dit tijdstip is meer bedrijfsze-
ker dan een bestrijding in het
voorjaar.
Alle beschikbare middelen zijn bo
demherbiciden. Dit betekent dat het
resultaat grotendeels afhankelijk is
De mechanisatie bij de teelt van prei
heeft de laatste jaren een spektaku-
laire ontwikkeling doorgemaakt.
Vooral voor het rooien en veiling-
klaar maken zijn vele machines aan
geschaft. Deze mechanisatie heeft
zich vooral afgespeeld op de zand
gronden.
Op de kleigrond neemt de belang
stelling voor de preiteelt toe. Om de
mogelijkheden van de mechanisatie
op deze grond te bekijken wordt
vrijdag 14 oktober a.s. om 13.30 uur
op het ROC te Westmaas een lande
lijke demonstratie van rooien en vei-
lingklaar maken gehouden. Hiertoe
is een perceel met prei op diverse
manieren gezaaid, geplant met
plantgaten vlakvelds en op ruggen
en met de Accord en Super-Prefer
geplant. Op de rooi- en wasde-
monstratie komen naast enkele be
kende machines ook veel voor Ne
derland nieuwe machines voor het
rooien en wassen. Mede daardoor is
deze demonstratie beslist ook inte
ressant voor de preiteler op lichte
grond. Onderstaand willen we u op
de hoogte stellen van wat er zoal te
zien is.
Vrijdag 7 oktober 1988
Lichters
Naast de bekende lichters met een
vast mes met één of 2 rijen schudkle
pels wordt ook gedemonstreerd met
de Belgische Trakat-lichter.
Bij de Trakat bestaat de rooi-unit uit
een recht mes met lichtstrippen per
rij en een ronddraaiende as met kle
pels om de prei los te leggen. Ook
wordt gedemonstreerd met enkele
rijen versteklichters, dus ook te ge
bruiken bij een smalspoortrekker.
Naast de Compact (Bruijnen) wordt
de Combiro (Schrauwen) met een
beweegbaar mes getoond.
Bedden- en rijenrooimachines
Basrijs zal demonsteren met een
beddenrooier voor het rooien van
prei die op ruggen is geplant. Voor
het rooien op zwaardere grond heeft
Basrijs op een zijn beddenrooier een
andere zeefketting met vierkante
mazen gemonteerd.
Bij de rijenrooimachines is het aan
bod dit jaar sterk uitgebreid. Er
wordt gedemonstreerd met de Asa
Lift (Vlogtman), de Hooghe (v.d.
Brand), de Europa (Heijnen), de
Bailly (Schrauwen), de Thulo
(Thuss), de Simon (Maessen) en de
Wulf (Christiaens). Nieuw zijn de
Thulo rijenrooimachine van de fa.
van het zaaibed. De grond moet vlak
liggen en niet te grofkluitig zijn
i.v.m. eventuele schaduwwerking.
Het zaad moet goed met grond be
dekt zijn, omdat anders kontakt-
schade mogelijk is.
Resistentie
De laatste jaren is wel eens gedacht
dat duist minder gevoelig of mis
schien wel resistent voor Tribunil
zou zijn. Uit recent onderzoek van
de Plantenziektenkundige Dienst
blijkt dat dit niet het geval is. De
wisselvallige werking wordt veroor
zaakt door o.a. dosering, grond
soort en tijdstip van toepassing. De
ze hebben een grote invloed op het
bestrijdingsresultaat.
Kleefkruid
Kleefkruid is één van de onkruiden
die zich de laatste jaren sterk hebben
kunnen uitbreiden vanwege een on
voldoende onkruidbestrijding. Het
zaad kiemt zowel in het najaar als in
het voorjaar. Kleefkruid dat in het
najaar kiemt is in het voorjaar te
groot om nog met kleurstoffen te
kunnen bestrijden. Maar ook dan is
er nog geen man over boord, want
voor bestrijding in het voorjaar zijn
diverse middelen voorhanden voor
een effektieve bestrijding van het
kleefkruid.
Wie één jaar zijn duist laat staan
Moet zeven jaar uit wieden gaan
ing. A.P. den Hollander
Thuss uit 't Loo Duiven en de Ita
liaanse Europa rijenrooier die door
de fa. Heijnen uit Middenmeer is
aangepast aan Nederlandse omstan
digheden. Schrauwen uit Zundert
zal voor het eerst in Nederland met
de Franse Bailly rijenrooimachine
demonstreren. De rijenrooimachines
zullen zowel in vlakvelds geplante
prei worden ingezet als prei geponst
op ruggen.
Was- en sorteerlijnen
Rondom de schuur zullen enkele
schoningslijnen worden gede
monstreerd. Mede naar aanleiding
van enkele inventarisaties van stu
denten van de Agrarische Hoge
school en praktijkervaringen zijn er
nogal wat veranderingen bij de scho
ningslijnen aangebracht. Getoond
worden de waslijnen van Basrijs,
Bruijnen, Christiaens, Jaba en
Schrauwen.
Nieuw is de verwerkingslijn van Ja-
ba uit Tilburg. De wastunnel van de
ze lijn bevat een ronddraaiende
sproeier onder en boven de band.
Ook nieuw voor Nederland is de
Bailly verwerkingslijn waarmee
Schrauwen op de markt komt.
Schrauwen zal ook met een reini
gingsmachine van Bailly demonstre
ren. De reinigingsunit bestaat uit te-
genelkaar indraaiende rollen met
rubberen vingers.
Ing. W. van Mullem (CAT Tilburg)
en ing. J. Stallen (CAT Barendrecht)
Merken
Aktieve stof
gehalte
Dosering
kg/Itr
Verdraagzaamheid
en zaaivoorschriften
Voordelen
Nadelen
Brabam chloortoluron
Dicuran 700 FW
Chloortoluron 50 flow
Brabant chloortoluron FW
Kuxan chloortoluron
500 FC)
chloortoluron
80%
idem 700 g/1
idem 500 g/1
2-3
2,25-3,5
3-5
In tarwe alléén in:
Clement, Donjon, Granada,
Saiga, Urban, Marksman,
Okapi, Tombola en alle
gerstrassen
- Op zware klei:
wat beter op duist
- veiliger in gerst
dan Tribunil
- Langdurige werking
- Rasgevoeligheid in tarwe
- Geen werking op kleefkruid
en ereprijs
- Mogelijk problemen met
ondervrucht
Chandor
trifluralin
240 g/1
linuron 129 g/1
3,5-5
Alk wintergranen
Tenminste 3 cm
zaaidiepte; er mag geen
zaad onbedekt liggen
- Alk wintergranen
- Goede onderzaai-
mogelijkheden in
hel voorjaar
- Goed op muur en
kamille
- Kans op uitdunning op
lichte kleigronden
- Werkingsduur vaak beperkt
- Uiterlijk 3 dagen na
zaai toepassen
- Matig op duist en
ereprijs, onvoldoende
op kleefkruid
Asepta Bandur, Bandur
adonifen
600 g/1
W
Wiitertirwe
wintergerst
Fijn zaaibed en tenminste
3 cm diep zaaien;
er mag geen zaad onbedekt
liggen
- Werking op kleef
kruid, muur en
ereprijs
- Kamille weinig gevoelig.
lussen 1 oktober en
1 april.
Igran 50
terbutryn 50%
3-4
Alk wintergranen
wintergerstgevoeliger
Opbrengstderving, vooral
op lichtere gronden
- Langdurige werking
- Goede werking op
duist, muur en
kamilk
Langzame werking
- Mogelijk problemen met
voorvrucht
- Kleefkruid weinig
gevoelig
Stomp
van Eenennaam
Pendimethalin
pendimethalin
330 g/1
gerst 6
rogge 4
Alett in wukigerst en
"W
Niet toepassen op gronden
met meer dan 10% humus;
tenminste 2,5 cm zaai
diepte
- Langdurige werking
vrij goed op
kleefkruid bij
gebruik van 6 1
Goed op ereprijs
- Direkt na zaai toepassen
- Onvoldoende
op kamille
- Niet in tarwe
Graminon 500 FW, IP-Flo
Arelon vloeibaar
Agrichem
isoproturon flowable
isoproturon
500 g/1
l-U
Alk wiitetgranei zowel
kort na zaai als in het
tweebladstadium
- Goede onder-
zaaimogelijkheden
- Goed op kamille en
muur
- Werkingsduur kan beperkt
zijn
- Effekt op kleefkruid
en ereprijs onvoldoende
IP 50
Arelon
Graminon 80 W.P.
idem 50%
idem 75%
idem 80%
3-4,5
2-3
2-3
- Ook nog toe te
passen in het
2-bladstadium
Bifenix N
isoproturon
333 g/1
bifenox 166 g/1
Bij zaai
6-7
Na opkomst
6
Allen wintertarwe
Bij toepassing over
gewas kan kontaktschade
optreden, als regel
zooder konsequenties voor
de opbrengst
- Ook nog toe te
passen in het
tweebladstadium
tot uiterlijk medio
januari
- Bij toepassing over
het gewas goede
woking op kleefkruid
en duist
- Bij langdurige kieming
van duist, kleefkruid en
kamille tegenvallend
Tribunil
Shell Tritivin
AAmeryl
Agrichem Meburyl
van Eenennaam
Methabenzthiazuron 70% spp.
methabenz
thiazuron 70%
3-5
Wintertarwe n winter-
genl
wintergerst is gevoeliger
dan wintertarwe
In wintergerst dan ook
alleen toepassing op
grond boven 20% slib.
Kans op oogstreduktie
- Kan ook nog in het
2-bladstadium worden
toegepast
- Goed op kamille
- Op duist en ereprijs
wisselend; kleefkruid
wordt niet bestreden
- Mogelijk problemen met
ondervrucht
w
