Boeren kunnen ganzenschade
beperken door samenwerking
IS ONZE VEILIGHEID U
EEN STUKJE VRIJE TIJD WAARD?
BON
IBVL bindt strijd aan met
'anti-nutritionele faktoren'
in gewassen als veldbonen
en voererwten
Zojuist verschenen: brochure over ganzen door agrariërs en natuurbeschermers
Het Korps Nationale Reserve (NATRES)
werd 40 jaar geleden opgericht en
bestaat uit vrijwilligers, die in hun
vrije tijd worden opgeleid om zodra
dat nodig is, een belangrijke rol te
spelen bij de beveiliging van ons land
Bij oorlogsdreiging nemen zij qnmid-
dellijk de bewaking op zich van vitale
punten, zoals bruggen, stations en
dergelijke. Punten, die in eerste in
stantie van belang zijn voor een
ongestoorde mobilisatie, maar die
ook daarna moeten worden be
veiligd, tegen bijvoorbeeld sabotage
De NATRES-vrijwilligers zijn dan het
eerste op hun post. Dat kan, want
die post is in of dicht bij hun woon
plaats. Dat heeft bovendien als voor
deel dat zij het gebied dat zij moeten
bewaken kennen als hun broekzak!
Om op hun taak berekend te zijn,
oefenen zij regelmatig, in totaal zo'n
100 uur per jaar. Die tijd is verdeeld
over oefenavonden van 3 a 5 uur en
oefendagen (5 a 8 uur) in het week
end. Voor deze oefeningen ontvan
gen zij een tegemoetkoming in de
kosten.
Is onze veiligheid u
een stukje vrije tijd
waard? Vraag dan
meer informatie,
door onderstaande
bon in te sturen
Voorwaarde is wel
dat u uw militaire
dienstplicht achter de rug
heeft (of een andere militaire
opleiding). En dat uw leeftijd tussen
19 en 50 jaar ligt.
Agrarische Studiereizen 1988
Komende maanden arriveren weer grote aantallen ganzen in Neder
land. Natuurbeschermers zijn er blij mee, de meeste boeren niet.
Ganzen kunnen namelijk schade veroorzaken in de landbouw. Het
is mogelijk om de schade te beperken, maar dat vergt samenwer
king. Dat schrijven het Centrum Landbouw en Milieu en de Landelij
ke Vereniging tot Behoud van de Waddenzee in de zojuist verschenen
brochure "Grazende vogels op boerenland". Natuurbeschermers én
boeren zijn nauw betrokken geweest bij de samenstelling. De brochu
re is bedoeld voor boeren.
Niet alleen ganzen
Niet alleen ganzen grazen op boeren
land, maar ook zwanen, smienten en
meerkoeten. Voor sommige soorten
grazende vogels is Nederland heel
belangrijk. Zo overwintert bij ons
bijna drie kwart van alle brandgan-
zen ter wereld. Grazende vogels zit
ten vooral op de Waddeneilanden in
Friesland, Flevoland, het rivierenge
bied en het Deltagebied. Daar doen
zich ook de meeste problemen voor.
Schade
Veroorzaken grazende vogels schade
bij boeren, dan kunnen zij een scha
declaim indienen. Het uitgekeerde
bedrag aan ganzenschade nam toe
van 200.000,in de winter van
1977/78 tot ƒ2.500.000,— in
1985/86. Omgerekend over heel Ne
derland komt dit neer op ongeveer
1,25 per ha kultuurgrond. Dat is
niet veel, maar voor een individuele
boer kan de schade oplopen tot dui
zenden guldens per jaar.
Schade beperken
De brochure geeft tips om schade te
beperken. De meeste schade treedt
op in het voorjaar. Opbrengstder
ving doet zich voor als begrazing
plaatsvindt né de start van de gras-
groei. Hoe groot de opbrengstder
ving is, hangt onder andere af van
weersomstandigheden en de datum
van vertrek van de vogels. Rotgan
zen vertrekken pas eind mei. De
schade kan dan zeer groot zijn. De
brochure beveelt aan de schade on
der andere te beperken door een be
graasd perceel als laatste te maaien.
De groeiachterstand is dan voor een
deel ingehaald. In het najaar kan
konkurrentie om gras optreden tus
sen melkvee en vogels. De brochure
geeft als tip de schade te beperken
door melkvee na aankomst van de
vogels in te scharen op percelen
dichtbij de boerderij. Daar zullen de
vogels niet zo gauw komen.
Een ander probleem is dat deels on
der water staande percelen grazende
vogels aantrekken, met name smien
ten. Schade is te beperken door tij
dig te zorgen voor een goede afwa
tering.
Op bouwland doen zich vooral pro
blemen voor in wintertarwe. De ma
te waarin hangt sterk af van de
weersomstandigheden tijdens en na
begrazing. De vogels veroorzaken
schade door afgrazen, onder de
modder trappen en uittrekken van
planten. De akkerbouwer kan dat
beperken door alleen in geval van
grote schade de vogels te verjagen.
Maar er moet wel een alternatief
voedselgebied zijn voor de vogels.
Anders is verjagen niet meer dan af
wentelen op andere agrariërs.
Voordelen
Begrazing door vogels heeft soms
1948-1988
ik wil graag meer informatie
over de NATRES
Naam:
Adres
m/v
40 JAAR KORPS NATIONALE RESERVE
VRUWILUGERS VOOR ONZE VEILIGHEID.
Postcode:
Prov.:
Woonplaats:
Registratienummer
in een ongefrankeerde enveloppe sturen aan:
NTC. Antwoordnummer 10100, 2800 VB Gouda
ZLM
ook voordelen. Grazen vogels lang
gras af vóór een vorstperiode, dan
groeit dat gras sneller in het voor
jaar. Op bouwland leidt begrazing
van tweejarig graszaad tot
maart/april vaak tot een hogere op
brengst. Dat komt door een betere
uitstoeling van het gewas.
Samenwerking nodig
Het schadeprobleem is niet indivi
dueel op te lossen. Daarvoor zijn de
aantallen vogels te groot. Boeren
kupnen de schade beperken door de
vogels te weren van schadegevoelige,
en te accepteren op minder schade
gevoelige percelen. CLM en Wad
denvereniging stellen: als boeren
grazende vogels opvangen op hun
land èn hun best doen om schade te
beperken, dan moet de overheid als
nog optredende schade volledig ver
goeden. De notitie van het ministerie
van Landbouw en Visserij over het
ganzenbeleid, die de minister bin
nenkort aan de Tweede Kamer aan
biedt, gaat uit van gedeeltelijke
schadevergoeding.
Belangrijk is ook dat er grote aan
eengesloten, rustige gebieden komen
waar grazende vogels kunnen wor
den opgevangen. Op gewoon boe
renland en waar mogelijk ook in na
tuurgebieden. Dat vergt "samen
werking.
In de brochure zijn voorbeelden op
genomen van samenwerking tussen
boeren onderling en met natuurbe
schermers, jagers en overheid. Sa
menwerking is het sleutelwoord voor
een voor alle partijen aanvaardbare
oplossing bij het beheer van grazen
de vogels. Eén van de meewerkende
boeren: "Problemen los je niet op
door je boos te maken, maar door
gezamenlijk te zoeken naar een goed
beheersplan".
'Anti-nutritionele faktoren, beter
bekend als ANF's, die voorkomen in
onder andere veldbonen, koolzaad,
voedererwten en lupine, hebben een
negatief effekt op de stofwisseling
van eenmagigen. Dit resulteert in
een verminderde groei omdat verte
ringsprocessen beïnvloed worden'.
Aan het woord is ir. M.M.T. Meijer,
werkzaam op het Instituut voor Be
waring en Verwerking van Land-
bouwprodukten te Wageningen. Zij
heeft het dan voornamelijk over al
kaloïden, glucosinolaten, vici-
ne/convicine, tanninen, sinapine,
lectinen en proteaseremmers. Gluco
sinolaten (koolzaad) en alkaloïden
(lupine) geven een bittere smaak aan
het voer, zodat het voer minder aan
trekkelijk wordt voor het dier. Het
voordeel van deze stoffen is dat het
zaad tegen vraat beschermd wordt.
Anti-nutritionele faktoren kunnen
op verschillende manieren verwij
derd of uitgeschakeld worden, bij
voorbeeld door veredeling. De EG
stimuleert de teelt van koolzaad met
een laag glucosinolaatgehalte. In de
toekomst worden alleen dubbelnul
rassen gesteund. Er blijft echter nog
altijd zo'n 20% van de glucosinola
ten in dubbelnulkoolzaad achter.
Het glucosinolaatgehalte van kool-
zaadschroot kan ook met technische
ingrepen omlaaggebracht worden.
Bij veldbonen bevinden ANF's (tan
ninen) zich in de zaadhuid. Omblie
zen is een akseptabele oplossing om
dat de voederwaarde van de zaad
huid laag is.
ir. M.M.T. Meijer bij een voeder lijn
'Er is een toegenomen belangstelling
voor kleinere gewassen als koolzaad,
voedererwten en veldbonen. Kool
zaad, veldbonen en lupinen bevatten
ANF's. Hierdoor kunnen deze za
den maar tot een bepaald percentage
in het mengvoer verwerkt worden.
Het IBVL speelt hierop in door tech-
nologiën als warmtebehandeling,
ombliezen, ekstraktie en omzettin
gen van ANF's in minder schadelij
ke stoffen te bestuderen. Natuurlijk
moet de voederwaarde van het pro-
dukt (eiwit, aminozuren) uiteinde
lijk hetzelfde of beter zijn. Hierdoor
kunnen grotere hoeveelheden pro-
dukt met lagere gehaltes aan anti-
nutritionele faktoren in het meng
voer verwerkt worden'.
G.C. van den Berg
Agrarische Studiereizen tracht ieder
jaar een zo gevarieerd mogelijk pro
gramma te bieden, opdat u uw favo
riete bestemming kunt kiezen. Ter
plaatse maakt u kennis met het leven
en werken van buitenlandse kolle
ga's, andere zeden en gewoonten;
met prachtige landschappen, boeien
de steden en interessante beziens
waardigheden.
Vele landen zijn dit jaar al bezocht,
bijvoorbeeld: Spanje (Andalusië en
Tenerife), Egypte, Luxemburg, Yoe-
goslavië, de Sovjet Unie, Canada,
Finland, Albanië, Hongarije, Turkije,
Duitsland en andere. Op het pro
gramma van dit jaar en begin vol
gend jaar staan nog Griekenland
(Kreta), de Verenigde Staten van
Amerika (Californië), Oostenrijk,
Zwitserland en Kenya op het pro
gramma.
Maarer zijn nog altijd bestem
mingen waar wij nog niet geweest
zijn en waar u graag naar toe zou
willen gaan. Momenteel zijn wij be
zig met de voorbereidingen voor het
programma van 1989. Wanneer u
ons laat weten waar uw belangstel
ling naar uitgaat houden wij gaarne
rekening met uw wensen. Dit kan
door naar het Sekretariaat van
18
Agrarische Studiereizen te bellen, te
lefoon: 085-512087.
Het hele jaar door zijn er mogelijk
heden met uw Afdeling, met het
Bestuur van uw Vereniging of Coö
peratie of met uw Studieklub een
Agrarische Studiereis te onderne
men. In overleg met u stellen wij
gaarne een "op maat gesneden"
programma voor u samen. Voor
meer informatie kunt u bellen:
085-512087.
Aan de volgende reizen kunt u nog
deelnemen: Wenen: 2-6 november,
5-daagse vliegreis; Californië: 1-20
november, 20-daagse vliegreis/rond
reis per bus; Parijs: 18-20 novem
ber, 3-daagse busreis naar de
lichtstad; Kenya: 15 januari- 4 fe
bruari, 21-daagse vliegreis, rondreis
in busjes; Graubünden, Zwitser
land: 19-27 januari, 9-daagse bus
reis; Graubünden, Zwitserland: 26
januari- 4 februari, 10-daags ver
blijf, 's morgens wintersportlessen.
Voor uw aanmelding, voor nadere
informatie of voor het aanvragen
van de brochure "Agrarische Stu
diereizen 1988", kunt u opbellen
naar het Sekretariaat van Agrarische
Studiereizen, Roermondsplein 20,
6811 JN Arnhem, 085-512087 tussen
08.00 en 17.30 uur.
Vrijdag 7 oktober 1988
