VOO I? hi:
VROIIW
De Druiventeelt"
p.j. zuid
geluid
Ook in Zevenbergen en
omgeving RAK-vrouwen
Uitleg en demonstratie Japanse vouwkunst
bij afd. Fijnaart e.o.
Gidsen voor filmavond
en optreden Zeeuwse
popgroepen
redaktie Henk Tegels
onder redaktie van de Radaktiekommis-
sie Bond van Plattelandsvrouwen voor
Zeeland en Brabant.
Redaktieadres:
Mevr. P. J. de Rooy-Janse M.A.
Postbus 42, 4424 ZG Wëmeldinge.
Het Westland, een driehoek gelegen tussen Den Haag, R'dam en
Hoek van Holland was vroeger bekend om zijn druiventeelt. Daar
waar de grond niet de ideale samenstelling had, van zand en klei,
konden stukken duin afgegraven worden, om met de meer landin
waarts gelegen klei te vermengen. De nabijheid van de zee betekent
een gunstig klimaat voor de gewassen, zoals fruit, bloemen en groen
ten. Aan zee heeft men minder snel last van nachtvorst dan landin
waarts.
In de Westlandse druivenkassen werden vroeger vaak andere gewassen - op
de foto aardbeien - onder de druiveranken geteeld, om de ruimte zo optimaal
mogelijk te benutten.
Natuurlijk heeft de nabijheid van de
zee ook zijn nadelen, n.l. de bijna al
tijd aanwezige wind, waarvan de
valwinden helemaal gevreesd zijn.
Wind vormt nu eenmaal een bedrei
ging voor de gewassen op de koude
grond.
Vandaar dat we hier in Zeeland om
de fruitkwekerijen meestal een haag
van populieren, elzen of wilgen aan
treffen, dit om ze af te schermen
voor de wind.
In het Westland gaf men de
moestuin en het fruit dikwijls een ex
tra bescherming door het optrekken
van muren aan de zonkant, in de
luwte kon men dan bijzondere
vruchten kweken, zoals druiven en
perziken en paprika. De teelt onder
glas kwam hier pas aan het begin
van de 19e eeuw op gang. In Enge
land en België werd toen het telen
onder glas al veelvuldig toegepast.
Tot 1900 werden druiven geteeld te
gen zgn. 'druivenmuren', die dwars
op de westenwind gebouwd werden.
Als men geluk had, dat het weer
meewerkte, kon men aan de zonnige
zuidkant een rijke oogst verwachten.
De basis voor de druiventeelt in het
Westland werd gelegd door pastoor
Ook in Zevenbergen en omgeving is
een aantal agrarisch geïnteresseerde
vrouwen aktiviteiten gaan organise
ren voor o.a. vrouwelijke leden van
P.J.Z. en K.P.J. die meer wilden
weten over agrarische onderwerpen.
Dit gebeurt op een manier die aange
past is aan de wensen en behoeften
van de vrouwen die deel (willen) ne
men aan deze aktiviteiten. Boven
dien speelt het in kontakt komen
met andere vrouwen die in een ver-
Op vrijdagavond 19 augustus j.l.
werd er door Netty Bom uit Fijnaart
uitleg en demonstratie gegeven over
de Japanse vouwkunst origami. Er
werd de leden ook mogelijkheid ge
geven zelf eens te beproeven door
gezamenlijk enige voorbeelden na te
vouwen.
Er was een redelijk grote opkomst
en zelfs de heren waren vertegen
woordigd. De uitleg en de grote kol-
lektie voorbeelden, door Netty Bom
zelf gevouwen, waren zeer inte
ressant.
Het vouwen bleek een zeer precieze
kunst te zijn en er bleek heel wat ge
duld voor nodig te zijn om uit één
stukje papier bijvoorbeeld een
Franciscus Verburch, die leefde van
1617-1708. Van het begin van zijn
pastorale werk in Poeldijk, tot aan
het eind van zijn leven trachtte hij
verbeteringen aan te brengen in de
tuinbouw. Maar ook pastoor Ver
burch bleef voor wat de druiventeelt
betrof, afhankelijk van het weer. De
muren gaven wel enige beschutting
tegen de wind, maar niet tegen vorst
en hagel en de valwinden.
De druiventeelt dreigde toen al weer
te verdwijnen. De enige oplossing
om de teelt te redden voor het West
land leek het telen onder glas te wor
den. De aanschaf van glas was dan
wel duur maar minder van het weer
afhankelijk, wat de vooruitzichten
op een goede oogst aanmerkelijk
verhoogde.
Lessenaar
Na een aanloopperiode ontwikkelde
zich de 'lessenaar', een halve kas,
die met de hoogste zijde tegen de
muur leunde. Ramen schuin aange
bracht in het dak, gaven de moge
lijkheid tot temperatuurregeling en
luchtverversing.
Pas in 1890 ging men naar het voor
beeld van de Belgen van 'serres' ge-
gelijkbare situatie verkeren, hierbij
een belangrijke rol.
De aktiviteiten worden georgani
seerd door een kerngroep van vier
vrouwen, die in overleg met de geïn
teresseerde vrouwen een programma
opstellen. Het is de bedoeling dat de
geïnteresseerde vrouwen ook helpen
met het organiseren van de aktivitei
ten. Ook hiermee kun je veel erva
ring opdoen.
kraanvogeltje tevoorschijn te tove
ren. Er zijn ook kursussen te volgen
in deze vouwkunst zodat men er zich
nog verder in kan bekwamen. De
avond was erg gezellig en leerzaam
en tot onze grote verbazing bleven er
maar weinig gekreukelde vouw
blaadjes over.
Kruisboogschieten!
Op zaterdagmiddag 3 september j.l.
waren we te gast bij kruisboogschiet
vereniging Geen Moed Verloren te
Oudemolen. In Oudemolen bevindt
zich een beetje achter de dijk ver
scholen de schietbaan van deze vere
niging.
Er was een aantal leden van de vere-
bruik maken. Snel ging dat ook al
weer niet in zijn werk gezien de dure
aanschafkosten van het glas voor de
kassen.
Uit mijn jeugd herinner ik mij nog,
dat we thuis acht druivenkassen had
den, welke in het voorjaar benut
werden om vroege sla in te kweken,
dit onder de druivenranken.
Om de druiven in kuituur te brengen
kwam heel wat kijken. De jonge ste
ken gaven de eerste 2 jaar geen
vrucht, terwijl zij toch hun verzor
ging eisten. Wilde men zich verzeke
ren van een nog betere opbrengst in
de komende jaren, dan kon men de
druiven enten, dit hield echter wel
in, dat men dan vijf jaar moest
wachten op de eerste trossen. Een
voordeel was er gelukkig, de kassen
konden zo'n 30 jaar op dezelfde
plaats blijven staan. Het snoeien van
de ranken moest vakkundig gebeu
ren, en in de maanden juni en juli
moesten de nog groene trossen ge
krent worden.
Krenten
Dit krenten bestond uit het uitdun
nen van de trossen, daardoor kregen
de resterende vruchten de kans om
groter te worden. Dit krenten was
vakwerk, de kunst ervan verstond
lang niet iedereen. Het krenten ge
beurde meestal door vrouwen, die
dan zo'n kas aannamen voor een be
paald bedrag. Een goede krentster
werkte vlug en zeker, maar had toch
ongeveer 14 dagen werk, om de klus
van één kas krenten te klaren. Voor
het oog van een leek bleven er dan
maar zielige trosjes over. Gezien het
geringe aanbod van goede krenters is
het begrijpelijk, dat ook vroeger het
krenten al duur betaald werd.
Welke aktiviteiten zijn al georga
niseerd?
Een greep uit de aktiviteiten die tot
nu toe georganiseerd zijn:
Kursussen, teelttechnische avonden,
exkursies, sociale onderwerpen en
gezamenlijke avonden met de overi
ge RAK-leden. Dit seizoen komen
o.a. de volgende onderwerpen aan
de orde: Inkomen en gezinsbeste
ding; Graangewas(sen); Groenten-
tuin; Excursie schapenhouderij.
Wil je ook meedoen?
Voel je je aangesproken door het
geen hierboven beschreven staat en
wil je graag meedoen? Dat kan. In
oktober beginnen we het seizoen met
een avond over "het weer". Wil je
meedoen of wil je meer informatie
hebben over de RAK-vrouwen van
Zevenbergen e.o., bel dan gerust
naar de leden van het afdelings
bestuur van de P.J.Z. afdeling Ze
venbergen, of naar Corina Hermus
(01684-2513) of Ellie Wijtvliet
(01683-2598). Een uitnodiging voor
de eerste avond krijg je dan te zijner
tijd. Op deze avond kun je ook de
andere leden van de groep leren
kennen.
niging aanwezig om uitleg te geven
en om natuurlijk het goede voor
beeld te geven in het hanteren van de
kruisboog. Het bleek een sport voor
jong en oud voor man en vrouw. Er
waren lichte en zware bogen. De
schietbaan strekte 20 meter en aan
het eind daarvan was een schietschijf
geplaatst. Met het mikken en het
stellen van de boog probeerden onze
leden zo dicht mogelijk bij de roos
of zelfs in de roos te schieten. Hier
konden de ware Robin Hoods zich
bekwamen.
Na enige uren op de schietbaan ver
toeft te hebben en met verzwaarde
armen vertrokken alle leden weer
huiswaarts.
Na het krenten was het wachten tot
de oogst in oktober. In die tussentijd
moest de temperatuur konstant zijn
in de kassen, er moest dus gelucht
worden, 's Morgens ramen open in
de kas en 's avonds bijtijds dicht, dit
ook in het weekend en allemaal met
de hand, raam voor raam. In het
voorjaar werden de ramen aan de
buitenkant met kalk bespoten om
het gewas tegen de felle zon te be
schermen. Dit gebeurt ook nu nog
met andere gewassen.
Eindelijk was het zover de pluk kon
beginnen. De druiven werden voor
zichtig tros voor tros afgeknipt met
een schaar. Daarna werden ze in
daarvoor speciaal bestemde veiling
kistjes, die van tevoren met papier
bekleed waren'gelegd. Dit gebeurde
met de grootste zorg, want er moch
ten zo min mogelijk vingerafdruk
ken op de tros komen. De zgn.
'dauw' moest erop blijven, anders
verminderde de waarde van het pro-
dukt. Bekende rassen waren Franke-
thalers en Alicanten.
Enkele kistjes werden voor eigen ge-
P.J.Z.-agenda
Afdeling Goes e.o. en Nrd.-
Beveland: 2 oktober, vissen. Vertrek
om 9.00 uur vanaf de vismijn te Co-
lijnsplaat. Kosten 12,50. Opgeven
bij Janine (01130-3498) of Connie
(01109-282).
Afdeling 's heer Abtskerke Nisse
e.o. en Walcheren: Wil je meedoen
met toneel, bel dan vóór 26 septem
ber naar Piet Minnaard (tel:
01103-1472). 23 september: exkursie
naar de frietfabriek van Meyer Fro
zen Foods b.v. te Kruiningen. Ver
zamelen om 19.00 uur bij Hotel
Walcheren.
Afdeling Nrd.-Beveland: op
16-17-18 december weekendje
Center-Pares. Wie mee wil moet zich
vóór 3 oktober opgeven bij Hans
(01108-1361) of Connie (01109-282).
Kosten voor leden 60,—.
Afdeling Oost-Midden Brabant: 27
september; een avond over "Con-
ru" een managementprogramma
voor de rundveehouderij. Spreker is
dhr. Scholten van Convee b.v. Aan
vang: 20.00 uur. Plaats: de Z.O.N.
te Eindhoven.
Afdeling Tholen/St. Philipsland: 23
september; Dagje Brugge. Opgeven
bij het bestuur. 7 oktober: sporta
vond te Stavenisse. Tijd: 20.30 tot
22.30 uur.
Nieuwe Cymbidium-folder
Bloemenveiling Westland heeft on
langs een vernieuwde Cymbidium-
folderset uitgebracht met folders
voor de verschillende feestdagen. De
folders geven gezamenlijk een over
zicht van alle (geschenk)verpakkin-
gen waarin de bloemenveiling orchi
deeën aan haar afnemers kan
leveren.
De komplete folderset is voor 1
met bijbehorende prijslijst verkrijg
baar bij het Bemiddelingsbureau van
Bloemenveiling Westland. De vier
delen zijn ook los te bestellen (per
stuk/0,25). Telefoon 01740-31531.
bruik gereserveerd. Om ze minstens
tot de Kerst te bewaren werden de
trossen stuk voor stuk aan een
touwtje op zolder opgehangen.
Eenmaal per jaar
Gezien hoe arbeidsintensief men be
zig was met de druiventeelt, dan is
het niet te verwonderen, dat er nog
maar weinig druiven gekweekt wor
den in het Westland. De konkurren-
tie uit Griekenland, Portugal en Ita
lië speelt natuurlijk ook een grote
rol, vooral met het huidige snelle
vervoer door de lucht en over de weg
van de produkten uit die landen naar
hier. Men heeft daar nu eenmaal een
beter klimaat voor de druivenkul-
tuur, zonniger, warmer en minder
wind.
Noem het nostalgie, chauvinisme,
wat het precies is, dat weet ik niet,
maar eenmaal per jaar komen bij
ons druiven, geteeld in het Westland
op tafel. De prijs, och daar letten we
dan maar niet op voor deze keer, we
genieten er alleen maar van.
A.J.J. de Jonge-van Geest
Op het P.J.Z. sekretariaat te Ze
venbergen is een tweetal gidsen
binnen gekomen die gebruikt
kunnen worden door de afdelin
gen, bij het organiseren van akti
viteiten. Dat zijn een filmgids en
een popinfoboek.
Filmgids
In de nieuwe filmgids voor het
seizoen 1988/1989, staat een
groot aantal films die je kunt
bestellen wanneer je een filma
vond wilt organiseren. In deze
gids zijn niet alleen oude films
opgenomen, maar ook films die
nu nog in de bioscoop draaien,
zoals "The last emperor", "Cry
Freedom", "Fatal attraction"
en "Amsterdamned". Wanneer
je een film wilt bestellen is het
raadzaam om kontakt op te ne
men met het sekretariaat, in ver
band met het krijgen van
korting.
Popinfoboek 1988
Het Zeeuws popoverleg stelt
jaarlijks in samenwerking met
het Zeeuws Serviceburo een
boekje samen, waarin een groot
aantal Zeeuwse popgroepen ver
meld staat. Je kunt hierin vinden
de naam van de groep; wat voor
soort muziek ze maken; wie de
kontaktpersonen zijn; hoeveel
een optreden kost; wat de bezet
ting van de groep is en of ze al
platen of demo's gemaakt heb
ben. Kortom een handig boekje
met veel overzichtelijke in
formatie.
Wil je een filmavond organiseren
of een avond met een Zeeuwse
popgroep, vraag dan de filmgids
of het popinfoboek aan op het
P.J.Z.-sekretariaat (tel.
01680-27921).
20
Vrijdag 23 september 1988
