Slechte situatie akkerbouw
en intensieve veehouderij
baart zorg
BST-gebruik vooral interessant voor
intensieve melkveebedrijven
Braks: geen uitbreiding van melkproduktie
Winsemius voorziet beperkt aantal
Europese zuivelgiganten
Delegatie Agrarische Commissie bespreekt
zorgelijke
situatie
akkerbouw
met Duffhues
Bestuur KNLC op bezoek in Overijssel
Pleidooi voor afschaffen zuivelsubsidies
Brussel wil boterprijs
verlagen
Het KNLC-bestuur besprak, voorafgaand aan een werkbezoek bij de
OLM, de inkomenssituatie in de Akkerbouw en intensieve veehoude
rij. De slechte resultaten in deze sektoren blijken overduidelijk uit het
jongste Landbouw Ekonomisch Bericht (LEB). Zowel de cijfers als
enkele in het LEB opgenomen uitspraken spreken voor zich. "Het
gemiddelde ondernemersinkomen zal naar verwachting negatief uit
vallen, iets wat nog niet eerder is waargenomen. Voor de varkensfok
kerij wordt zelfs een negatieve arbeidsopbrengst van 100 gulden per
zeug geraamd, een sinds 'mensenheugenis' niet meer waargenomen
verschijnsel".
Het bestuur van het KNLC nam ook
kennis van een nadere financiële
analyse van de problematiek in de
akkerbouw en intensieve veehoude
rij en konstateerde dat de situatie
niet alleen ernstig is, maar dat er ook
sprake is van een struktureel slechte
inkomenssituatie.
Het bestuur verwacht dat de pro
bleemsituatie na de oogst van dit
jaar niet veel zal veranderen en eer
der nog zal verslechteren. De op
brengsten zijn onvoldoende om de
lage prijzen goed te maken. Het jaar
1988 zal dan geen verbetering bren
gen. Uit de analyse bleek ook dat er
in de akkerbouw en intensieve vee
houderij al enkele jaren sprake is
van ontsporingen, met als gevolgen
liquiditeitsproblemen en uitstel van
noodzakelijke investeringen.
Over de oorzaak van de problemen
laat het LEB geen twijfels bestaan;
lage prijzen. In de laatste 5 jaar zijn
de prijzen van tarwe, groene erwten
en koolzaad met 25 tot 35 procent
gedaald. De slechte situatie in de
varkensfokkerij komt vooral door
de zeer lage biggenprijzen. Een even
dramatisch beeld doet zich voor in
de vleeskalverensektor, waarbij de
recente negatieve aandacht in de
pers ook geen goed doet.
Het KNLC-bestuur acht de tijd rijp
de huidige slechte en perspektiefloze
situatie in 3 CLO-verband te bespre
ken. De bijzondere bijeenkomst van
het CLO-orgaan eind september
biedt daarvoor gelegenheid.
Akkerbouwdag
Het zou goed zijn om voor de be
handeling van de Landbouwbegro
ting in de Tweede Kamer de slechte
situatie in met name akkerbouw en
intensieve veehouderij duidelijk on
der de aandacht van betrokken poli
tici te brengen. Mogelijk is een spe
ciale akkerbouwdag en een dag over
de intensieve veehouderij hiervoor
de beste gelegenheid. Het brede
CLO-overleg zou hiertoe een aanzet
kunnen geven.
Oud-milieuminister dr. Winsemius,
thans direkteur bij Mckinsey, voor
ziet het ontstaan van een beperkt
aantal Europese zuivelgiganten.
Naast de produkten van oudsher zo
als kaas zullen die grootbedrijven
zich ook richten op merkartikelen
met een toegevoegde waarde zoals
toetjes, zuiveldranken en kindervoe
ding. Voor Nederlandse zuivelkoö-
peraties die op deze ontwikkeling
willen inhaken is spoed geboden.
Winsemius heeft dit gezegd tijdens
de viering van het 40-jarig bestaan
van het Nederlands Instituut voor
Zuivelonderzoek in Ede.
De melkveehouders zullen het voor
lief moeten nemen dat de koöpera-
ties een deel van hun melkgeld ge
bruiken voor investeringen op lange
termijn in het opbouwen van kennis
en een produktenpakket. De koöpe-
raties zullen de slag in de markt zelf
moeten leveren, maar moeten er te
gelijkertijd van doordrongen zijn
dat zij gebaat zijn bij een zo stevig
mogelijke gezamenlijke basis. De
grote konkurrent van de toekomst is
niet meer de naburige koöperatie die
een cent meer of minder uitbetaalt
voor de melk. De grote konkurrent
is wel de buitenlandse onderneming,
partikulier of koöperatie, die de
strijd aangaat om de Europese
markt. Zeker op onderzoeksgebied
is samenwerking - echte koöperatie -
daarom een levenszaak. Meer dan
ooit, aldus Winsemius.
Eigen plan
Bedrijven op overnamepad moeten
zich volgens Winsemius niet laten
opjagen, maar hun eigen plan trek
ken. Met 1992 in het vooruitzicht
wordt het konkurrentiegedrag vol
gens Winsemius koortsig en de ziek
te die zich laat omschrijven als 'Eu-
ropeanitis' blijkt besmettelijk.
Bedrijven moeten zonodig bereid
zijn in de beurs te tasten voor over
names of een ander de ruimte te bie
den in geval van samenwerking.
Winsemius waarschuwde voor on
doordacht gehaast handelen om 'het
koopje van de week' binnen te ha
len. Uit recent onderzoek van zijn ei
gen bedrijf in de Verenigde Staten en
het Verenigd Koninkrijk is gebleken
dat tussen de 60 en 70 procent van
recente overnames als mislukt kan
worden gekwalificeerd. 'In die zin
dat inmiddels duidelijk is dat meer
als aankooppremie is betaald dan
naar redelijke verwachting ooit zal
worden terugverdiend'.
Afschaffing van subsidies is de eerst
aangewezen stap op weg naar meer
evenwicht op de Europese melk
markt. De Europese Gemeenschap
zou daarmee jaarlijks miljarden gul
dens besparen. Bovendien komt er
dan wellicht melk beschikbaar voor
gebruik in sektoren waar kraptes
bestaan. Te denken valt aan kaas die
zonder subsidie in de EG kan wor
den afgezet. De ekonoom dr. A.S.
Friedeberg schrijft dit in het jongste
nummer van ekonomisch statistische
berichten.
Friedeberg werkt bij Unilever NV in
Rotterdam en is adviseur van de in
ternationale organisatie van fabri
kanten van margarine. De 'konkur
rent' van boter.
Vrydag 16 september 1988
Verruiming van de melkkwota, de
hoeveelheid melk die in de gemeen
schap boetevrij mag worden gepro
duceerd, is volgens Friedeberg niet
reëel. De totale melkproduktie in de
EG was vorig jaar bijna 96 miljoen
ton. Friedeberg voert aan dat voor
een marktevenwicht zonder subsi
dies een produktie van 73 miljoen
ton als uitgangspunt moet dienen.
Dergelijke cijfers pleiten volgens
hem veeleer voor een verlaging dan
voor een verruiming van de kwota.
Overcapaciteit bij de zuivelin
dustrie, die wordt aangeduid als
krapte in de melkvoorziening, mag
volgens hem geen reden zijn de pro
duktie uit te breiden. Volgens hem is
er nog geen sprake van een struktu-
rele verbetering van de afzet.
Het gebruik van het melkstimule-
rend hormoon Bovine Somatotropi-
ne (BST) zou vooral interessant zijn
voor melkveebedrijven met een hoge
veebezetting per hektare en laag-
produktieve koeien. Voor de exten
sievere bedrijven is het middel min
der interessant. Voor de gehele Ne
derlandse landbouw kan de rentabi
liteit er op vooruit gaan, al zou dit
wel ten koste gaan van de werkgele
genheid.
Dit blijkt uit een studie van het
Landbouw-Ekonomisch Instituut
(LEI), uitgevoerd in opdracht van
Monsanto Europe.
Een aantal chemieconcerns hoopt
eind jaren tachtig het melkstimule-
rend hormoon Bovine Somatotropi-
ne op de markt te mogen brengen.
Uit diverse proeven is gebleken dat
dit hormoon de gemiddelde melkgift
per koe met zo'n 15 k 20% kan doen
stijgen.
In het LEI-onderzoek is onder meer
de mogelijkheid van toediening aan
de gehele veestapel 4,6 kg melk
per dag) vergeleken met beperking
van de toediening tot dieren met een
hoog reaktieniveau, de zogenaamde
"high responders" die ongeveer een
derde van de veestapel uitmaken
7,4 kg per dag). Dit laatste bleek in
alle gevallen voordeliger dan toedie
ning aan de gehele veestapel.
Niet aantrekkelijk voor extensieve
bedrijven
Gebruik van BST zal vooral interes
sant zijn voor melkveebedrijven met
een hoge veebezetting per ha en
koeien met een relatief lage melk
gift. De prijs voor een dosis BST, die
nu nog niet bekend is, zal dan niet
boven de 15,uit mogen komen.
Ook voor gemengde weide/akker
bouwbedrijven is BST-gebruik wel
licht rendabel, omdat deze bedrijven
hun overtollig grasland voor de ver
bouw van akkerbouwgewassen kun
nen gaan gebruiken. Voor bedrijven
met een extensieve beweiding, die
geen alternatieve aanwendingsmoge
lijkheden hebben voor de grond, is
BST-gebruik niet rendabel.
Minder ruwvoer nodig
Toepassing van BST zal ook gevol
gen hebben voor andere takken van
landbouw. De benodigde hoeveel
heid ruwvoeder voor de melkvee
houderij zal namelijk afnemen. Een
deel van het grasland zal daarom
worden aangewend voor extensieve
veehouderij (vleesstieren, schapen,
geiten) of gescheurd voor de akker
bouw. Als gevolg daarvan zal in de
ze sektoren enige produktie-
uitbreiding plaatsvinden die tot
prijsdaling leidt. Voor de gehele Ne
derlandse landbouw zal het gebruik
van BST op de langere termijn een
stijging van het saldo kunnen ver
oorzaken. Dit gaat dan wel ten koste
van werkgelegenheid.
Minister Braks van Landbouw heeft
de Nederlandse melkveehouderij en
zuivelindustrie in niet mis te verstane
bewoordingen te kennen gegeven dat
er nu geen sprake kan zijn van uit
breiding van de melkproduktie. De
produktie kan pas worden verruimd
als de kosten van de Europese Ge
meenschap voor afzetprogramma's
zijn teruggebracht tot een aanvaard
baar nivo.
Plaatsvervangend direkteur-
generaal Landbouw en Voedselvoor
ziening drs. G. van der Lely heeft dit
vorige week woensdag namens de
minister gezegd in Ede. Daar vierde
het Nederlandse instituut voor Zui
velonderzoek zijn 40-jarig bestaan.
Volgens Braks zijn de zuivelvoorra-
den weggewerkt tegen hoge kosten.
Ontwikkelingen aan de vraagzijde
staan geen groei toe. Het produktie-
nivo zal in de komende jaren lager
moeten liggen dan in de jaren tachtig
en zeventig. Van een dreigend melk-
tekort is, aldus Braks, op EG-nivo
gezien nog geen sprake. Dit jaar
staat op de EG-begroting nog meer
dan 13 miljard gulden voor de zui
vel. Braks: 'Dat is erg hoog, ook als
men rekening houdt met de kosten
van het afbreken van de oude voor
raden. Wie in een dergelijke situatie
spreekt van melktekort en tegelijker
tijd aandringt op een sterke markt
oriëntatie plaatst zich buiten de rea
liteit'.
De zuivel moet zich in de komende
jaren instellen op een sterkere
marktgerichtheid en op een afne
mende bescherming. Basis voor het
instandhouden van een goede
marktpositie is onder meer de tech
nologische ontwikkeling die onver
minderd doorgaat, aldus de be
windsman. Gevolg van de voltooiing
van de interne EG-markt in 1992 is
naar zijn oordeel onder andere dat
een deel van de nationale regelgeving
voor levensmiddelen wegvalt en
daarmee ook een beschermend ka
der voor de afzet van zuivelpro-
dukten.
De landbouw moet volgens Braks
voorkomen dat hij in een isolement
raakt, los van de ekonomische reali
teit. 'Mede daarop gebaseerd zijn
onze pleidooien voor een meer
marktkonform prijsbeleid geba
seerd. Alleen daarmee is te voor
komen dat de weliswaar kwalitatief
hoogwaardige - maar in sommige ge
vallen te dure - agrarische produkten
zich uit de markt prijzen ten gunste
van lager geprijsde produkten', al
dus Braks.
De minister waarschuwde dat de
konsument zich in toenemende mate
zal gaan bemoeien met de produktie
en het produktieproces in de land
en tuinbouw. 'De bereidheid om iets
meer te betalen voor produkten die
aan de hogere eisen voldoen, zal toe
nemen. Dit proces maakt het voor
de individuele ondernemers nog aan
trekkelijker om daadwerkelijk reke
ning te houden met de door de afne
mers gestelde eisen'.
Een delegatie vrouwen uit de ak-
kerbouwsektor, optredend na
mens hun achterban, te weten
agrarische leden van de Neder
landse Bond van Plattelands
vrouwen uit het gehele land, had
een onderhoud met de heer ir.
W.F.S. Duffhues, direkteur
Akker- en Tuinbouw van het Mi
nisterie van Landbouw en Visse
rij. Tijdens dit gesprek spraken
zij hun zorg uit over de situatie
waarin de akkerbouwsektor ver
keert. Na 3 opeenvolgende slech
te jaren is de situatie zorgwek
kend. Het laatste jaar waarin de
akkerbouw goede resultaten be
haalde was '83-'84.
Reserveren en investeren is on
mogelijk, het gevolg is interen.
Hun zorg werd zeer bevestigd
daar de heer Duffhues een koude
sanering voor de sektor voorziet.
De delegatie pleitte bij de over
heid voor tijd en een voorwaar
denscheppend beleid, zoals ver
vat in het Akkerbouw Aktie Plan
van het Landbouwschap. De ak
kerbouw voelt zich in de steek ge
laten en verwacht daarom direkte
steun van de nationale overheid
om zich zodoende gezamenlijk
als sektor èn als overheid in te
spannen om te kunnen
overleven.
De leden van de Agrarische Commissie in gesprek met de heer Duff
hues. Links mevr. C. Dees uit Waarde (Z geheel rechts mevr. A.
Kostelijk uit Flevoland, naast haar mevr. A. Mol uit Zuid-Holland.
De Europese Kommissie wil de bo
terprijs in de EG verlagen. EG-
kommissaris Frans Andriessen heeft
voorgesteld vanaf 1 oktober twee
procent minder te betalen voor boter
die uit de markt wordt genomen. De
sterk geslonken interventievoorra-
den zouden anders weer toenemen,
aldus Andriessen.
Het voorstel hangt samen met de
noodzaak om de aan kwota gebon
den melkproduktie in de EG met een
half miljoen ton uit te breiden. Het
Europese Hof van Justitie bepaalde
onlangs dat er alsnog kwota moeten
worden toegekend aan ruim 120.000
melkveehouders die uit de boot zijn
gevallen, toen de kwota in 1983 wer
den verdeeld.
Volgens Andriessen is daarvoor on
geveer een miljoen ton ekstra nodig.
De helft daarvan wordt gedekt door
uitbreiding van de produktie. De an
dere helft moet uit een herverdeling
van de kwota komen.
Andriessen stelt verder voor om boe
ren die tussen 1984 en 1986 hun
kwotum hebben overschreden ge
deeltelijk te ontheffen van de super
heffing. Alleen bij overschrijding
van het nationale kwotum moet de
superheffing worden voldaan. Dat is
een meevaller voor boeren in Neder
land en de Bondsrepubliek, waar
aanvankelijk te ruime kwota waren
toegekend.
