VOO I? m:
VI'OII W
Interessante voorlichtingsavond
over de inrichting van 'Neeltje Jans'
Puzzel
k rubriek
Samenwerking ZLM, PJZ en Plattelandsvrouwen geslaagd
Nieuwe kulinaire uitgave Zuivelburo
onder redaktie van de Radaktiekommis-
sie Bond van Plattelandsvrouwen voor
Zeeland en Brabant.
Redaktieadres:
Mevr. P. J. de Rooy-Janse M.A.
Postbus 42, 4424 ZG Wemeldinge.
Op 8 maart 1988 werd in het 'Tonnenmagazijn' te Brouwershaven de
voorlichtingsavond gehouden met als thema 'De inrichting van de
Neeltje Jans en de invloed daarvan op Schouwen-Duiveland'. Er wa
ren vijf sprekers, t.w. de heren J.B. Ventevogel (gedeputeerde, Prov.
Zeeland), ir. R.M.T.H. Adriaansens (direkteur van de Planologische
Dienst Zeeland), A.M. Kannekens (voorzitter Mij. van Nijverheid en
Handel in Zeeland), F. Beekman (leraar aardrijkskunde en land-
schapskunde te Zierikzee) en Th. Kramer (lid van de Zeeuwse Milieu
Federatie). De drie bovengenoemde organisaties waren samen verant
woordelijk voor het programma en het is de bedoeling dat ook in an
dere delen van de provincie gezamenlijke avonden worden opgezet met
een onderwerp wat de bewoners van dat gebied aangaat.
Bij de inleidingen over dit onderwerp
bleek dat de plannen van de Maat
schappij van Nijverheid en Handel in
Zeeland (een grootschalig verblijfsre-
kreatief projekt) en de Zeeuwse Mi
lieu Federatie (laat de natuur haar
gang gaan) het verst uit elkaar lagen.
Daar tussen stond de visie van gede
puteerde J.B. Ventevogel, die op het
voormalige werkeiland een pu
bliekstrekker van groot formaat ge
realiseerd wil zien. Hij voelde veel
voor de plannen van Louis van
Gasteren uit Amsterdam, die over
dekte projekten van de waterbouw
wil maken in koepelvormige ruimten.
De attraktiewaarde van de Neeltje
Jans noemde de heer Ventevogel
uniek. Prioriteit nummer 1 was voor
de gedeputeerde de werkgelegenheid
die de Neeltje Jans d.m.v. het toe
risme kan gaan opleveren. 'Er zijn
veel te weinig 'slechtweervoorzienin-
gen' in Zeeland', vond de heer Vente
vogel, en hij hoopte in Zeeland ook
te bereiken dat de toerisme-seizoenen
verlegd kunnen worden, en het voor-
en naseizoen belangrijker en drukker
worden.
Het probleem, zoals zo vaak, is het
geld. De heer Ventevogel wilde nog
niet veel zeggen over zijn pogingen
om bij het bedrijfsleven geld voor de
inrichting van de Neeltje Jans los te
krijgen. Het enige dat hij er over
kwijt wilde is dat al lange tijd een
groep mensen over dat onderwerp
aan het praten is en dat belooft vol
gens hem wel iets.
De direkteur van de Provinciale Pla
nologische Dienst, de heer Adriaan
sens, voorspelde een verkeerschaos
bij de stormvloedkering. Het wegen
net, dat naar de stormvloedkering
leidt, is bij lange na niet berekend op
de te verwachten drukte van de zo
mer. Hij noemde het dan ook een
'heel zorgelijke zaak'. De plannen
om iets aan die verkeersproblematiek
te gaan doen liggen wel klaar, maar
kunnen nog niet uitgevoerd worden.
Tussen de inleidingen door, werden
er liedjes gezongen door plattelands
vrouwen en plattelandsjongeren. De
liedjes gingen over Zeeland en het
toerisme, en waren gemaakt door
mevrouw B. van der Linde-Florusse
uit Zierikzee, lid van de kulturele
kommissie van onze bond.
De heer A.M. Kannekens, de voor
zitter van de Maatschappij van Nij
verheid en Handel in Zeeland, vond
dat het provinciaal bestuur met de
Kaas, kaas en nog eens kaas!!
Toen de Romeinse legers rond
het begin van onze jaartelling een
groot deel van de lage landen on
der de voet hadden gelopen,
maakten kommandanten in hun
rapporten aan Rome er al mel
ding van dat er een zekere vorm
van een georganiseerde rund
veestapel was. En dat ze van de
melk iets heerlijks maakten in
een min of meer vaste vorm (dat
later als kaas een heel bekend ar
tikel zou worden!). De Romeinse
legerscharen ontdekten al gauw
het nut daarvan. Werd de verse
melk eerst nog in geringe mate
gebruikt voor het maken van
kaas, allengs werd die produktie
groter en groter en werd de kaas
op zeer ambachtelijke wijze op
vele boerderijen gemaakt!
Rond het eind van de 19e eeuw
ontstonden de eerste fabrieken,
waardoor de kaas niet alleen fa
brieksmatig kon worden ge
maakt maar ook in grotere hoe
veelheden. Vanaf die tijd zijn
waarschijnlijk ook de eerste
voorzichtige schreden gezet op
het pad van de export, weliswaar
in bescheiden mate, maar wat er
uiteindelijk toe zou bijdragen dat
de Nederlandse kaas nu in alle
Europese landen - en in veel lan
den buiten Europa - op tafel ver
schijnt! We hebben een paar
(Hollandse) kazen voor u uitge
licht, die de faam die ze hebben
volledig waarmaken.
De Belegen Goudse
Naarmate kaas ouder wordt
krijgt hij een uitgesproken ka
rakter. Een kaas met een hartige
en volromige smaak, en uiterma
te geschikt voor bittergarnituur
en salades. Kombineert uitste
kend met een rode mengwijn of
een rode bordeaux of een Medoc,
moezel, rijnwijn of een droge
sherry.
Oude Goudse
Een zeer pittige en wat brokkeli
ge droge kaas, die zich bij voor
keur goed leent geraspt te wor
den en die zijn toepassing vindt
in bijvoorbeeld macaroni, spag
hetti, omelet en kaasgebak. Ook
voor het gratineren van diverse
groenten en visschotels is deze
kaas goed te gebruiken. Drink er
donker bier, een rode port of een
glaasje Madeira bij!
De Belegen Edammer
Deze heeft een vrij droge, iets
hartige smaak. Een kaas met ka
rakter. Zeer geschikt voor het
maken van borrelhapjes en sala
des. Gaat goed samen met rhöne
wijnen, bijvoorbeeld Chateaux-
neuf du pape of een Cötes du
Rhöne. Bij de wat jongere Edam
mer past meer de Loire wijnen de
wat fruitigere frisse iets zoete
wijnen.
De Leidse Kaas
Een pittige, pikante en met ko
mijn gekruide kaas. Wordt bij
voorkeur oud of belegen gekon-
sumeerd. Heeft als kenmerk een
rode korst, smaakt uitstekend bij
grof bruin brood of licht rogge
brood. En gaat goed met een
rijn- of moezelwijn.
Friese Nagelkaas
Heerlijk pittig en kruidig van
smaak, vrij droog en brokkelt
zeer snel af. Kan gebruikt wor
den voor bijvoorbeeld salades
(perziken, ananas, dadels) op
crackers en op vers wit brood.
De Maasdammer
Een kaas met grote gaten en een
nootachtige licht zoete smaak.
Een zeer gewaardeerd aroma
tisch stukje zuivel dat zich daar
om uitstekend leent voor een
fondue, als vulling voor pastei
tjes, fleurons en omeletten en
voor het maken van kaasragöuts.
Hier past een Graves bij.
Roomkaas
Een smeuiige, milde en zeer zach
te romige smaak. Zeer geschikt
voor het maken van kaassaus als
garnituur voor diverse groentes.
En vermengd met noten, rozij-
nerï, vijgen en dadels smaakt de
ze roomkaas heerlijk. Of maakt
het dik vloeibaar en overgiet er
bananen, meloen of avocados
mee.
Tips
En nu tot slot enkele tips voor
het serveren en bewaren van
kaas. De temperatuur voor wijn
is zeer belangrijk, dat geldt ook
voor kaas. Zeker voor de smaak!
Bewaar uw kaas bij voorkeur in
het groentevak van uw koelkast
bij een temperatuur van tussen
6° en 8°C.
Zet voor het gebruik vroegtijdig
de kaas uit de koeling een Zi a 1
uur van te voren, zodat de smaak
van de kaas zich goed herstellen
kan! Omdat zoals u weet zuivel
snel allerlei geurtjes opneemt is
het raadzaam de kaas in de koe
ling goed te verpakken, hetzij in
folie hetzij in goed sluitende
plastic dozen. Serveer uw kaas
bij voorkeur op een mooi grote
snijplank. En snij een deel van de
kaas eventueel van te voren - in
puntjes, blokjes, reepjes of rond
jes. Geef er als garnituur drui
ven, noten, radijs, olijven, papri
ka, boter, stokbrood, rogge
brood, crackers, toast, knacke-
bröd, pistolets, fleurons en grof
bruinbrood bij. Uiteraard op
kleine bordjes en met klein
bestek plus wat fleurige ser
vetten!
M.A. van der Vliet
opstelling van de gedeputeerde hard
leers is. Hij nam andere pretparken
in ons land als voorbeeld, en stelde
vast dat ze of failliet gaan, of zwaar
gesubsidieerd worden, of worden op
geheven. Hij vond ook dat de provin
cie te lang op financiers voor haar
plannen op de Neeltje Jans zat te
wachten. Hij gaf aan dat alleen ver-
blij fsrekreatieve plannen andere pro
jekten op het eiland betaalbaar kun
nen maken.
Historische geografie
De heer F. Beekman, aardrijkskun
deleraar vertelde over de historische
geografie van de Oosterschelde-
monding. De historisch-geografische
benadering begint in de Romeinse
tijd. Tot aan de Noordzee had de
Schelde (de Westerschelde was er nog
niet) een rivier karakter.
'Schelde' komt van het Germaanse
woord 'skald' en betekent ondiep. De
deltamonding kende vele ondieptes:
eilandjes en zandplaten met enkele
geulen ertussen. Scaldis leidde via
Scouden (1156) tot Schouwen (naam
van het eiland) en via Scaldia (1161)
naar Schelde (naam van het water).
Tempels voor de godin Mehalennia
en wellicht een fort lagen aan de
monding, die misschien toen al
Roompot (Romanorum portus)
heette.
Na 1953 komt het Deltaplan en daar
in stond de afsluiting van de Ooster-
schelde. Tussen 1960 en 1970 worden
de nadelen van een te grote menselij
ke ingreep in de natuur steeds duide
lijker (radio-aktieve besmetting, che
mische vervuiling). Het eenzijdig
ekonomisch denken komt ter diskus-
sie. Milieubeweging en visserij beïn
vloed de politieke partijen zodanig
dat de regering in 1974 met het kom-
promis komt van een afsluitbare
Oosterschelde die 'de noodzakelijke
bescherming tegen stormvloedram
pen in overeenstemming wilde bren
gen met het behoud van het natuur
lijk milieu'.
(Er staat dan ook Oosterscheldeke-
ring en niet Oosterscheldedam op de
borden). Het reeds bestaande werkei
land (6 km) vormt met de afsluitbare
geulen (3 km) de kering. Op 4 okto
ber 1986 werd dit sluitstuk van het
Deltaplan in gebruik genomen en
sinds 5 november 1987 is de weg er
over klaar. De Oosterscheldewerken
kostten 8 miljard, de totale Deltawer
ken 12 miljard.
Kenmerkend voor het gebied waren
altijd en zijn nog: wijdsheid, wind,
zeevogels, zeehonden, veranderlijk
heid, een dynamische kust. Ook in de
toekomst zal die dynamiek er blijven:
nieuwe zandbanken voor de kust,
verplaatsing en opvulling van geulen,
duinvorming. Binnen dit grootse na
tuurgebeuren is de mens klein', aldus
een samenvatting van het relaas van
de heer F. Beekman.
Hel was een zeer interessante avond,
waarin bleek dat er nog niet een defi
nitieve bestemming is gevonden voor
de Neeltje Jans. Ook bleek deze
avond dat de ZLM, PJZ en de Plat
telandsvrouwen uitstekend samen
kunnen werken, en een zeer interes
sante avond voor al hun leden kon
den organiseren.
M.T. Vleugel-Mandemaker
De nieuwste uitgave van Het Neder
lands Zuivelburo is kookboek en
naslagwerk in één. Duizend gezichten
van zuivel bevat alle mogelijke infor
matie over melk en zuivelprodukten
uit alle streken van de wereld en uit
alle tijden. Het boek is geschreven
door de kulinaire journalisten Ton
van Es en Fon Zwart.
Vier kanten
De hoofdlijn in het boek loopt van
melk tot aan alle andere afgeleide
produkten. Binnen ieder hoofdstuk
wordt het onderwerp van vier kanten
belicht. In de eerste plaats is er pro-
duktinformatie: wat is melk, boter,
kaas? Wat kun je er mee doen en wat
niet? Hoe maak je er het beste ge
bruik van? Dan zijn er recepten, in
totaal 250, uit alle delen van de we
reld. Deze zijn zo authentiek moge
lijk weergegeven en omvatten zowel
eenvoudige gerechten als haute
Vervolgens de wetenswaardigheden:
anekdotes, spreekwoorden, citaten,
sagen, legenden, gedichten, die laten
zien dat zuivel is verbonden met uit
eenlopende onderwerpen als etymo
logie, folklore, godsdienst, ekono-
mie, kosmetika, oorlog, liefde, hu
welijk en dood.
Tenslotte zijn er de beelden, die mede
het verhaal vertellen: foto's, gravu
res, cartoons, schema's. In totaal on
geveer 600, waarvan ruim de helft in
kleur.
Overal in het boek staan verwijzingen
naar informatie elders, die verband
houdt met jhet beschreven onder
werp. Het boek blijft overzichtelijk
door een gedetailleerde inhoudsopga
ve, drie verschillende receptenre-
gisters en een trefwoordenregister.
Het telt 244 pagina's op A-4
formaat.
Duizend gezichten van zuivel is voor
79,50 te koop in de boekhandel.
Ieder gevraagd woord bestaat uit de
zelfde letters als het voorgaande
woord, vermeerderd of verminderd
met één letter. Als u de hele puzzel
hebt opgelost, moet u de letters, die
voorkomen in de vakjes met de cij
fers 5 - 7 - 9 - 22 - 12 - 13 - 20 - 3 ach
ter elkaar zetten. U leest dan de naam
van een beroep.
1. teengewas; 2. ovenkrabber; 3.
gestel van een weefgetouw; 4. het rui
send stromen; 5. groene bast van no
ten en kastanjes; 6. geschikt; 7. jaar
telling; 8. rivier in Noord-Brabant; 9.
doorgronden; 10. krijgswezen ter
zee; 11. Arabische lichttoren; 12. titel
van het vroegere hoofd van een Frie
se landgemeente; 13. eigenaar van
land in een bedijkt gebied; 14. het
aan de wal zetten van troepen; 15.
vracht; 16. buitengemeen; 17. volks
vergadering bij de oude Germaanse
volken; 18. genormaliseerd papier
formaat; 19. de kustontwikkeling
van een land; 20. afbetaling; 21. aan
nemelijk; 22. naar het gele zwemend;
23. dekriet; 24. weinig substantieel.
20
Vrijdag 13 mei 1988
